Jump to ratings and reviews
Rate this book

Oorlogszoon: De onderduikjaren van mijn vader en het leven daarna

Rate this book
In Oorlogszoon vertelt Ivo Weyel hoe hij, na zijn vaders dood, diens oorlogsdagboek vond, verborgen achter in een kast, meer dan duizend pagina’s dik, geschreven tijdens de onderduik. Zijn vader had er nooit over gesproken. Door het dagboek leerde Ivo hem kennen als een compleet andere man dan hij zich zijn leven had voorgedaan. Waren hun beider levens daardoor gebouwd op leugens? Ivo’s eigen leven klopt niet meer. Het moet over. Maar hoe?
Samengesteld uit dagboekfragmenten van zijn vader en bespiegelingen uit zijn eigen omgewoelde leven, groeit Oorlogszoon uit tot een uniek dubbeldagboek, filosofisch en bij vlagen hilarisch, dat diep ontroert.

204 pages, Paperback

Published February 1, 2018

32 people want to read

About the author

Ivo Weyel

4 books

Ratings & Reviews

What do you think?
Rate this book

Friends & Following

Create a free account to discover what your friends think of this book!

Community Reviews

5 stars
13 (22%)
4 stars
26 (44%)
3 stars
18 (31%)
2 stars
0 (0%)
1 star
1 (1%)
Displaying 1 - 9 of 9 reviews
Profile Image for Hermien.
2,306 reviews64 followers
April 18, 2019
Het is vooral het verhaal van Ivo zelf, tweede generatie holocaust overlever. Het was boeiend verteld en sprak me erg aan.
Profile Image for Elisa Goudriaan.
Author 4 books40 followers
February 4, 2025
Indringend boek over hoe ervaringen uit de Tweede Wereldoorlog (een toekomstige huisarts zit jarenlang ondergedoken en overleeft) jaren later nog doorwerken op zowel vader als zoon. Als huisarts was vader er voor alle (veelal Joodse) patiënten met vooral zielenroerselen, maar thuis gaf hij vaak geestelijk niet thuis. Tot er opeens een omslagpunt komt, wat ik niet zal verklappen. Het verhaal is verteld met zowel bewondering als verbittering en gelukkig ook met humor. De reflecties uit het dagboek van de vader zijn erg mooi. Dat maakt het nog wranger dat hij zijn eigen principes later niet waar heeft kunnen maken.
Profile Image for Roosje De Vries.
226 reviews10 followers
February 19, 2020
Altijd maar die oorlog



Hoe lang werkt een oorlog door op mensen die hem hebben meegemaakt en op hun nageslacht? Veel langer dan de betrokkenen in 1945 dachten, terwijl de hoop op een betere toekomst hen aanzetten hun schouders er eens flink onder te zetten. De verschrikking was achter de rug, het leeggeplunderde land, Ons Land, moest opgebouwd. We lieten ons niet kennen, wat gebeurd was was gebeurd, nu met alle kracht in het magere lijf vooruit: aan de slag, opbouwen, opbouwen, opbouwen….

Er is nog altijd een enorme belangstelling voor de Tweede Wereldoorlog, door mij vrijwel altijd WOII genoemd. Die interesse wordt ook gedeeld door leerlingen in het voortgezet onderwijs, zo ondervinden docenten geschiedenis nog altijd. Waar komt die fascinatie vandaan? En waarom hebben anderen dat nu juist niet? Moet het Kwaad gekend worden om het voor altijd buiten de deur te houden? Prijzen we ons gelukkig omdat het bij ons geen oorlog is? En wat te denken van al die gebieden in de wereld waar het nog steeds oorlog is? Het zijn vragen die ik niet kan beantwoorden en Ivo Weyel, journalist en schrijver van onderhavig boek, evenmin.

De ouders van Ivo Weyel gingen dood. Het ouderlijk huis moest worden ontruimd, zo begint dit boek, een cliché bijna, want je weet als lezer dat er grote onthullingen gaan volgen. Hebben wij zelf herinneringen aan onze ouders, hun dood en het leeghalen van hun/ons huis? Hebben wij toen ook zaken gevonden waarvan wij niet op de hoogte waren? Vonden wij familiegeheimen die altijd voor ons verborgen waren gebleven? Een cliché inderdaad maar daarom of juist daarom niet minder interessant en heftig. De mensen die de oorlog hebben meegemaakt zijn bijna allemaal dood maar hun nageslacht niet. Op welke wijze leven de verschrikkingen, de trauma’s van die oorlog voort in hun kinderen en kleinkinderen?

Ivo Weyel en zijn broer vonden de trouwjurk van hun moeder en het verstofte bruidsboeket. Dat zo’n boeket zeventig jaar kan overleven! De stoffige en verbleekte ruiker is maar een melkmat symbool voor de gevoelens die Weyel daarna gaan overrompelen.

‘We vonden ook een dagboek, drie ordners dik, dicht opeen getypt op duizend pagina’s flinterdun luchtpapier, een ‘Dagboek Onderduik’ zoals erop staat, van zaterdag 18 juni 1943 tot donderdag 23 juni 1945, 736 dagen lang, twee jaren en vijf dagen om precies te zijn. Mijn vader begint met de woorden van Erasmus: ‘Dulce Bellum Inexpertis’, mooi is de oorlog voor hen die hem niet meegemaakt hebben. En dan - als hoop?, als wens? - ‘was Mir nicht tötet, macht mich stärker’. En toen moest het allemaal nog beginnen.’ (2018: 6; rdv: laatste uitspraak is van Nietzsche.)

Weyel ziet voor het eerst een okergele jodenster, en slaat het dagboek kokhalzend dicht. Ja, want de families van Weyels vader en moeder zijn joods. Pas een maand later durft hij dagboek weer te openen. Zijn vader was wat zijn gevoelens betreft een zwijgzame man, hij slikte en slikte en slikte alles in, zoals hij dat ook in de oorlog gedaan had. In het document zitten de originelen van kranten uit die tijd; blijkbaar om de waarheid te achterhalen. Nauwgezet schreef zijn vader de feiten en veldslagen uit die dagen op. Zijn vader schreef over de feiten, de geschiedenis en weinig over zichzelf, hoe hij het allemaal ervoer. Maar naarmate de oorlog zich ontwikkelde schreef hij meer over zijn persoonlijk leed. Zijn eerder zorgvuldiger stijl wordt losser, schematischer.: ‘Honger. Waar eindigt dit? Vader praat met niemand. Komt niet meer uit bed. We gaan dood. Laat het maar snel gebeuren. Dit is onhoudbaar.’ (ib.: 7)


Wat ik in dit boek heel bijzonder is dat de oorlog, de jodenvervolging, de onderduik het leven van Weyels vader en van Weyel zelf met dezelfde emotionele kracht getroffen heeft, zo vader, zo zoon. Er zullen ongetwijfeld boeken zijn waarin duidelijk wordt hoezeer het trauma van de ouders op de kinderen is overgegaan - ik denk direct aan Ischa Meijer; niet helemaal een goed voorbeeld want hij is zelf ook een direct oorlogsslachtoffer - maar in dit boek van Weyel wordt het duidelijk hoezeer dat nu nog steeds het geval is, anno 2018 verscheen het boek.
Niet alleen herbeleeft de zoon de verschrikkingen van onderduik, jodenhaat, jodenvervolging, Endlösung, via zijn vader maar ook realiseert hij zich wat dat, als zoon van een getraumatiseerde vader, voor zijn eigen emotionele en psychische ontwikkeling heeft betekend.
Zowel in zijn dagboek als in zijn latere leven houdt de vader zich groot. Nooit heeft hij het over de verschrikkingen van de onderduik en de oorlog. En dan laat ik hier de oorlogs- en onderduikervaringen van Weyels moeder en haar familie voor het gemak buiten beschouwing.
Vader en moeder doen na de oorlog alsof die oorlog voor hen persoonlijk opgehouden heeft te bestaan; ik zeg het maar eventjes in mijn eigen woorden. Vader staat op de joodse gebruiken, zoals besnijdenis en bar mitswa, moeder vindt dat niet zo nodig. Vader stort zich op zijn huisartsenpraktijk en loopt zich het vuur uit de sloffen voor zijn merendeels joodse patiënten; tot ongenoegen van de moeder; tot hij het bijltje er ver voor zijn pensioenleeftijd bij neer gooit en psychisch en emotioneel ontredderd raakt.

De vader kon een held en een ‘medicijnman’ zijn voor zijn patiënten, voor zijn eigen zoons kon hij dat niet. Luidruchtige vrolijkheid heerste in het gezin, maar die vrolijkheid moest het ongekend verschrikkelijke en onbenoemde gevoel door de oorlogservaringen op de vlucht doen jagen. Dat lukte niet. Die oorlog had ook op zoon Ivo, de gevoelige, de overgevoelige misschien, een vernietigende uitwerking.


Weyel vraagt zich ook steeds af waarom zijn vader niet meer opschreef over de onderduik, hoe dat precies in zijn werk was gegaan, wie er betrokken waren, hoe dat nu werkelijk geregeld was. Kregen de onderduikverschaffers daarvoor betaald? Hoe kon men wetend dat zij te vertrouwen waren? Meer details daarover. Voor een deel kon de vader daarover niet schrijven omdat zij verraden konden worden en het dagboek gevonden had kunnen worden. Namen en details konden in dat geval funest zijn voor de betrokkenen. Voor een deel wilde vader zijn eigen moraal hoog houden. Hij wilde zich moreel en psychisch wapenen tegen de verveling van de onderduik, de ontberingen, de honger, de angst ontdekt en verraden te worden.

Ongekend stuitend is het wanneer de vader en zijn familie horen hoe hun huis leeggeroofd wordt - zij zitten namelijk in het huis ernaast ondergedoken; hoe ongeremd de jodenhaat bij sommigen is. Ivo zelf kan zich in zijn leven nooit teweer stellen tegen de jodenhaat die nog steeds een enorme impact heeft. Tegen de ongehoorde stelling van kennissen dat de wereldwijde-jodensamenzwering het toch nog maar steeds goed voor elkaar heeft. Tegen de gelijkstelling van Israëliër en jood, en ga zo maar door.

Een groot enigma is ook dat vader zijn notities secuur heeft uitgetypt en netjes bewaart, maar wel verstopt achterin zijn boekenkast en er nooit over gerept heeft. Waren zijn notities wel of niet bestemd om te lezen? Of was het louter voor hemzelf, om hem te helpen de dingen op een rijtje te zetten om daarna te vergeten misschien? Of zijn sommige dingen eenvoudigweg te moeilijk om over te praten?


Ik ben enorm geraakt door dit boek en door Ivo Weyel en hoe kwetsbaar hij zich durft op te stellen, al vind ik de laatste opmerking ook zo’n gigantisch cliché. Maar clichés zijn soms gewoon ook heel erg waar.




Over de auteur:

Ivo Weyel (1955) is freelance publicist, hij schrijft over het goede leven in binnen- en buitenlandse media. In maart 2018 verscheen zijn debuut Oorlogszoon, dat inmiddels al drie keer werd herdrukt.

Een ander boek van Weyel is: Het verleden ruist voorbij is een bundel van zestig columns die Ivo Weyel voor ‘Het Parool’ heeft geschreven, waarin hij vertelt over de geschiedenis van zijn familie. Sylvain Kahn, de overgrootvader van Ivo Weyel, opende in 1882 het modepaleis Hirsch & Cie in Amsterdam. Het succes was enorm, de familie werd rijk, er volgden vestigingen in Berlijn en Wenen en zelfs een parfumfabriek in Frankrijk, het geboorteland van Sylvain. Het waren jaren van overvloed, bewaard gebleven in honderden foto’s. Weyel schetst met zijn beschrijvingen en foto’s een prachtig beeld van het voortglijden van tijd.

Dit boek in de pers
‘Weyel heeft absoluut de gave van het woord. […] In de eerste plaats is het een bijzonder persoonlijk document, tegelijk een tastbaar stukje flamboyante Joods-Nederlandse geschiedenis. Het verleden mag dan voorbij ruisen, in dit boek wordt het overtuigend tot leven gewekt. - Achsa Vissel, Nieuw Israëlitisch Weekblad

´Allemaal even geestig en beeldend geschreven, doordesemd van nostalgie en voorzien van verrukkelijke familiefoto´s.´ -  Cécile Narinx , de Volkskrant

‘Een vleugje humor draagt bij aan de vlotheid in de verhalen. Het zijn vertellingen over problemen en grappige verhalen die in elke familie zijn te vinden, maar dan in dit geval een versie ervan waarbij meer allure en luxe om de hoek komt kijken. Al met al is Het verleden ruist voorbij een vermakelijk boek. Een aangename manier om weg te dromen bij een verleden waarin alles beter leek te zijn.’ - Gen. Magazine voor familiegeschiedenis

(bron: https://www.atlascontact.nl/?s=Ivo+weyel )


Bibliografie:

Titel: Oorlogszoon. De onderduikjaren van mijn vader en het leven daarna
Auteur: Ivo Weyel
Uitgever: Atlas-Contact
Jaar: 2008
Aantal pp’s: 190
ISBN: 9789045035842
Profile Image for Marjet.
Author 31 books13 followers
May 26, 2020
Een oprecht relaas van Ivo Weyel, dankzij de zoektocht naar zijn ouders vindt hij zichzelf.
Profile Image for Jasper.
91 reviews1 follower
August 25, 2019
Ivo Weyel is zoon van een Joodse onderduiker die door van nummer 30 naar nummer 32 te verhuizen samen met zijn ouders de oorlog overleefde. Aan de hand van dagboek-fragmenten vertelt Weyel het verhaal van zijn vader. Het boek gaat echter evenzeer over Weyel als over zijn vader. Hij schetst in het boek wat het betekent om een tweede generatie oorlogslachtoffer te zijn. Juist dat perspectief is wat het boek onderscheidt van de dagboeken en verhalen van eerste generatie overlevenden.

Ik heb hem in een dag geluisterd. Een mooie en ontroerende zoektocht van een zoon naar zijn vader en welke rol zijn ervaringen en gebrokenheid hebben gespeeld in zijn eigen leven. Over dat lachen en lol maken in de context van zijn gezin een manier was om met de verschrikkingen van de oorlog om te gaan. Over een stille man die altijd de behoefte van zijn cliënten boven zijn eigen behoeften en de behoeften van zijn gezin plaatste. Totdat hij dat niet langer kon en rigoreus afscheid nam en hoe hij op den duur zelfs datgene verloor wat hem menselijk maakte: zijn empathie (die in zijn dagboek juist zo mooi zichtbaar werd).

Aanrader!
Profile Image for Robin Corbee.
248 reviews
January 18, 2020
Boek nummer 14 van het jaar, eentje die al heel lang op mijn boekenplank stond. En het is een matig: meh. Oorlogsverhalen fascineren mij, dat is altijd al zo geweest. Maar dit boek greep mij niet zoals hij had kunnen doen.
Oorlogszoon gaat over een man die het dagboek van zijn vader vindt, geschreven toen hij ondergedoken zat. En pakkend gegeven en dat zijn de dagboekfragmenten zeker. Maar de strijd zoon Om vrede te krijgen met zichzelf, greep mij minder. Ik vind het heel moeilijk om toe te geven, omdat ik de moeilijkheden van de naoorlogse generatie begrijp. Maar als ik moet kiezen tussen de twee verhaallijnen, vind ik het verhaal van de vader veel interessanter. Wat zegt dat over mij? Dat weet ik nog niet zo goed.
Profile Image for Ingrid.
1,552 reviews128 followers
January 10, 2024
In één keer uitgelezen!
Bij het opruimen van het ouderlijk huis vinden de schrijver en zijn broer achter in een boekenkast het oorlosgdagboek van zijn vader. Bij het lezen ontdekt hij een andere kant van zijn vader en realiseert hij hoe het na-oorlogse zwijgen invloed op hen als kinderen van de tweede generatie heeft gehad. Ik herkende er het nodige van.

Read it in one go!
While cleaning out the parental home, the writer and his brother find his father's war diary at the back of a bookcase. When reading, he discovers a different side of his father and realizes how the post-war silence influenced them as children of the second generation. There was quite some recognition.
Displaying 1 - 9 of 9 reviews

Can't find what you're looking for?

Get help and learn more about the design.