What do you think?
Rate this book
De pater en de filosoof: De redding van het Husserl-archief
Dat Martin Heidegger, de belangrijkste Duitse filosoof van zijn generatie, voor samenwerking met Hitler en de nazi's koos, is geen geheim meer. Dat hij zijn Joodse mentor Edmund Husserl de rug toekeerde en in 1938 schitterde door afwezigheid op diens begrafenis, evenmin. De pater en de filosoof doet het even onbekende als hallucinante relaas van een jonge Vlaamse franciscaan die voor Husserl en zijn nalatenschap alles deed wat Heidegger had nagelaten. Wat begint als een spannende geschiedenis van manuscriptensmokkel tegen de achtergrond van de Jodenvervolging voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog, ontpopt zich gaandeweg tot een schaduwgeschiedenis van de Europese filosofie van de twintigste eeuw. Met naast pater Herman Leo Van Breda vrijwel alle groten van de continentale filosofie in hoofd- en bijrollen: Edmund Husserl, Martin Heidegger, Emmanuel Levinas, Jacques Derrida, Maurice Merleau-Ponty, Paul Ricoeur, Roman Ingarden, Edith Stein, Jean-Paul Sartre en vele anderen.
Schrijver Toon Horsten vond een foto uit de jaren zestig waar zijn grootmoeder met een pater op staan. Die pater blijkt de lievelingsneef van zijn grootmoeder te zijn, de Leuvense pater Herman-Leo Van Breda (1911-1974). Als de auteur zich verder in het levensverhaal van deze pater gaat verdiepen, gaat een wereld voor hem open. Dit boek vertelt het bijzonder boeiende, ontroerende, aangrijpende en bij vlagen spannende en spectaculaire verhaal van de franciscaanse pater en filosoof die het archief van een van de grondleggers van de fenomenologie, Edmund Husserl (1859-1938), van de ondergang redde net voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog en naar Leuven wist te krijgen om te laten uitgeven. Van Breda zorgde dat Husserls weduwe jarenlang in Leuven kon onderduiken. Hij werd uiteindelijk een vrijwel vergeten sleutelfiguur in de filosofiegeschiedenis van de twintigste eeuw; alle beroemde filosofen kenden hem en komen in dit boek voorbij: Levinas, Ricoeur, Heidegger, Sartre, Merleau-Ponty, Ingarden enzovoort. Met fotokatern, register en literatuurlijst. Fenomenaal boek, boeiend tot de laatste regel.
Schrijver Toon Horsten vond een foto uit de jaren zestig waar zijn grootmoeder met een pater op staan. Die pater blijkt de lievelingsneef van zijn grootmoeder te zijn, de Leuvense pater Herman-Leo Van Breda (1911-1974). Als de auteur zich verder in het levensverhaal van deze pater gaat verdiepen, gaat een wereld voor hem open. Dit boek vertelt het bijzonder boeiende, ontroerende, aangrijpende en bij vlagen spannende en spectaculaire verhaal van de franciscaanse pater en filosoof die het archief van een van de grondleggers van de fenomenologie, Edmund Husserl (1859-1938), van de ondergang redde net voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog en naar Leuven wist te krijgen om te laten uitgeven. Van Breda zorgde dat Husserls weduwe jarenlang in Leuven kon onderduiken. Hij werd uiteindelijk een vrijwel vergeten sleutelfiguur in de filosofiegeschiedenis van de twintigste eeuw; alle beroemde filosofen kenden hem en komen in dit boek voorbij: Levinas, Ricoeur, Heidegger, Sartre, Merleau-Ponty, Ingarden enzovoort. Met fotokatern, register en literatuurlijst. Fenomenaal boek, boeiend tot de laatste regel.
292 pages, Hardcover
First published April 8, 2021
2 people are currently reading
106 people want to read
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 16 of 16 reviews
March 5, 2021
Von der Kurzbeschreibung und dem Titel dachte ich eigentlich, dass mich eine typische Heldengeschichte erwartet, wo der deutsche den Bösen spielt und ein Europäer ehrenvoll und voller Tugend zur Hilfe eilt, um ein wertvolles Gedankengut und Menschen zu retten. Überraschenderweise wurde hier Van Breda, der Pater, nicht als den typischen Helden dargestellt, an vielen Stellen tritt er auch komplett im Hintergrund zurück um Raum für Husserl und andere Personen zu geben. Auch seine Makel werden hier und dort erwähnt, was ihn sympathischer und humaner gemacht hat. Letztendlich war er ein Geschäftsmann/Manager, der aber keiner sein wollte, dem Gott und Husserl gleichermaßen wichtig waren.
Das Buch war mehr als nur ein Porträt oder eine Biografie.
Es war mehr eine Reportage und Dokumentation, was mit philosophisch denkenden Menschen vor/während/nach dem 2. Weltkriegs in Deutschland, Niederlanden, Belgien und Frankreich passiert ist. Van Breda und seine Umgebung wird durch viele Zeitzeugen, Zitaten und Fakten belegt. Wer nur eine Geschichte über Van Breda und Husserl lesen will, mag enttäuscht werden. Im Buch werden viele weitere andere Personen beschrieben, die nicht nur wohlwollend gegenüber den beiden waren.
Was ich besonders gut fand, war, dass das Buch auch ohne brutale, zu dramatisch inszenierte Szenen auskam; manch einer würde die Erzählweise zu trocken finden, für mich hat es wunderbar gepasst. Selbstverständlich kann der 2. Weltkrieg nicht ignoriert werden, aber es war gut, dass das Buch sich nicht komplett in ausufernde tränenreiche Szenen verloren hat.
Auch wenn mir persönlich das Buch sehr gefallen hat, muss man sich schon für die Historie und auch für die Philosophen interessieren um am Buch dran zu bleiben. An manchen Stellen kommen derart viele Fakten und Namen zusammen, sodass man auch mal den Überblick verliert. Van Breda ist auf jeden Fall ein höchst außergewöhnlicher Mann mit einer sehr spannenden Geschichte, die ich mir auch sehr gut als Film vorstellen kann.
** Dieses Buch wurde mir über NetGalley als E-Book zur Verfügung gestellt **
Das Buch war mehr als nur ein Porträt oder eine Biografie.
Es war mehr eine Reportage und Dokumentation, was mit philosophisch denkenden Menschen vor/während/nach dem 2. Weltkriegs in Deutschland, Niederlanden, Belgien und Frankreich passiert ist. Van Breda und seine Umgebung wird durch viele Zeitzeugen, Zitaten und Fakten belegt. Wer nur eine Geschichte über Van Breda und Husserl lesen will, mag enttäuscht werden. Im Buch werden viele weitere andere Personen beschrieben, die nicht nur wohlwollend gegenüber den beiden waren.
Was ich besonders gut fand, war, dass das Buch auch ohne brutale, zu dramatisch inszenierte Szenen auskam; manch einer würde die Erzählweise zu trocken finden, für mich hat es wunderbar gepasst. Selbstverständlich kann der 2. Weltkrieg nicht ignoriert werden, aber es war gut, dass das Buch sich nicht komplett in ausufernde tränenreiche Szenen verloren hat.
Auch wenn mir persönlich das Buch sehr gefallen hat, muss man sich schon für die Historie und auch für die Philosophen interessieren um am Buch dran zu bleiben. An manchen Stellen kommen derart viele Fakten und Namen zusammen, sodass man auch mal den Überblick verliert. Van Breda ist auf jeden Fall ein höchst außergewöhnlicher Mann mit einer sehr spannenden Geschichte, die ich mir auch sehr gut als Film vorstellen kann.
** Dieses Buch wurde mir über NetGalley als E-Book zur Verfügung gestellt **
Read
May 4, 2019Vlot geschreven, boeiend relaas van het leven van Leo Van Breda, een franciscaan, die tijdens en na de tweede wereldoorlog, het Husserl-archief (de nagelaten geschriften van de joodse filosoof Edmund Husserl) uit de klauwen van de nazi's hield en een veilig onderkomen bezorgde in Leuven aan de universiteit. De fenomenologie van Husserl is achteraf voor heel veel bekende namen uit de filosofie van onschatbare waarde gebleken, maar pater Van Breda was een beetje vergeten. Wellicht door de omwenteling binnen de kerk in de jaren zestig en zeventig, die de pater nog gedeeltelijk heeft meegemaakt.
May 29, 2019
sterk en onderhoudend geschreven boek, boek over doorzetten, diplomatie en gedrevenheid...
January 12, 2022
Halverwege de jaren dertig van de vorige eeuw wijdde de Duitse filosoof Edmund Husserl (1859-1938) een boek aan de crisis van de wetenschappen. Leveren de wetenschappen ons vandaag de dag niet méér inzicht in de werkelijkheid op dan ooit tevoren? – zo vroeg hij zich af. Al tijdens de Eerste Wereldoorlog had de wetenschap bewezen de oorlogsindustrie van groot nut te kunnen zijn, maar aan de ethische kwestie van het gebruik daarvan had ze weinig bij te dragen. En nu, in de jaren dertig, dreigde hetzelfde te gebeuren. De taal van de natuurkunde en de wiskunde regeert en bepaalt het discours. De filosofie is op zoek naar een andere invulling, naar een nieuwe plaats in die nog steeds veranderende wereld. Hij probeert fundamenten te leggen voor de filosofie als strenge wetenschap en wil haar algemene en absolute geldigheid geven. De ambitie van Husserl is enorm. Hij wil met zijn filosofische leer, de fenomenologie, niets minder dan het sluitstuk leveren van de westerse filosofie. Hij is ervan overtuigd dat we moeten zoeken naar het zuivere bewustzijn. Maar daarvoor is een methode nodig, die hij de fenomenologische reductie noemt.
Het voert te ver deze ingewikkelde materie hier verder uit te werken. In de inleiding van het boek staat ze kort beschreven. Toch speelt deze baanbrekende filosofie verder nauwelijks een rol in het verhaal van Toon Horsten. Belangrijker is dat Husserl als Jood zijn eigen teksten niet meer kon publiceren in Duitsland. Dat er een Vlaamse pater was, filosofisch geschoold, die het belang van deze filosofie inzag. En dat die zich beijverd heeft de nalatenschap van Husserl veilig te stellen en zodoende een belangrijke bijdrage heeft geleverd aan de vernieuwing van de filosofie van de twintigste eeuw.
Wie is die man op de foto?
Toon Horsten ontdekte op familiefoto's en films geregeld een pater waar hij niet veel van wist en vroeg er zijn vader naar. Het bleek de lievelingsneef van zijn grootmoeder te zijn. Volgens zijn vader deed hij iets met filosofie aan de universiteit van Leuven. Hij bleek de doodsbrief van de pater bewaard te hebben en zo kwam ook de naam boven water: Herman Leo van Breda. Het overlijdensbericht omvatte een indrukwekkende opsomming van officiële eretekens van de staten West-Duitsland, Nederland, België en Israël. Plus een eredoctoraat en een erkenning als "weerstander" tijdens de Tweede Wereldoorlog. De familie bleek een held te hebben voortgebracht, maar wat hij had gedaan om dat allemaal te verdienen wist niemand. En dus startte Toon Horsten een speurtocht die vijf jaar zou duren en die resulteerde in dit spannende en interessante verhaal.
De redding van het Husserl archief
Herman Leo Van Breda (Lier 1911 - Leuven 1974) was een franciscaan, filosoof en stichter van de Husserl-archieven aan het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte verbonden aan de Katholieke Universiteit Leuven. Op 19 augustus 1934 werd hij tot priester gewijd en in 1936 startte hij met zijn studies wijsbegeerte aan de Katholieke Universiteit Leuven, waar hij in 1941 zijn doctoraat behaalde met een proefschrift over de fenomenologie van Edmund Husserl. Hij werd later hoogleraar in Leuven, waar hij verbleef tot zijn overlijden in 1974.
Al tijdens zijn studie beseft de pater hoe belangrijk de fenomenologie van Husserl is en hij besluit Edmund Husserl in Freiburg (Duitsland) op te zoeken. In eerder werk heeft Husserl aangegeven dat er talrijke manuscripten zijn waarin hij zijn filosofie nader uitgewerkt heeft. Maar in het Duitsland van vlak voor de Tweede Wereldoorlog krijgt hij als Jood geen kans zijn werk uit te geven. Zijn leven en dat van zijn familie loopt gevaar. Vlak voor Van Breda naar Freiburg vertrekt, overlijdt Husserl. De pater weet het vertrouwen van de weduwe te winnen en belooft haar het complete, zeer uitgebreide archief in veiligheid te brengen. Alsmede de bibliotheek van haar man.
Wat volgt is een spannend verslag van een manuscriptensmokkel, in een periode waarin ondertussen de Tweede Wereldoorlog begint. Ook de vrouw van Husserl moet onderduiken en Van Breda zorgt voor haar veiligheid door haar onder te brengen in een klooster in België.
Gabelsberger steno
Het kost Van Breda veel moeite om in België een geschikte plek te vinden voor het uitgebreide archief. En om instanties te bewegen de kosten voor het beheer van het Husserl-archief beschikbaar te stellen. Maar er is nog een probleem. De enorme hoeveelheid manuscripten is geschreven in Gabelsberger steno, dat slechts weinigen beheersen. De bedoeling is de manuscripten uit te geven en onderzoekers in staat te stellen ze te bestuderen. Daarvoor moeten ook de voormalige assistenten van Husserl (die bekend zijn met deze steno) naar België gehaald worden om voor het archief te werken en de manuscripten te transcriberen. Zowel tijdens als vlak na de oorlog brengt het in dienst nemen van Duitse medewerkers de nodige problemen mee, zowel voor de pater, als voor deze mensen zelf.
Het ontsluiten en beheren van het Husserl-archief zal het levenswerk van de pater worden. En al is niet iedereen vanaf het begin enthousiast, vele twintigste-eeuwse filosofen hebben er dankbaar gebruik van gemaakt. Zowel om er kanttekeningen bij de kunnen plaatsen, als er op voort te bouwen. Ter sprake komen: Martin Heidegger, Emmanuel Levinas, Jacques Derrida, Maurice Merleau-Ponty, Paul Ricoeur, Roman Ingarden, Edith Stein, Jean-Paul Sarte en nog vele anderen.
Verwacht geen uitgebreide filosofische analyse van hun werk in verhouding tot de fenomenologie van Husserl. Er wordt slechts kort bij stilgestaan hoe ze met de vrijgekomen teksten omgingen. Alleen voor Heidegger is wat meer aandacht.
Biografie
De pater en de filosoof is niet alleen een onderhoudend verhaal over de redding van het Husserl-archief, het is tevens een biografie van deze gepassioneerde en vindingrijke pater, die de nodige risico's nam om zowel het archief, als een aantal Joodse mensen van de vernietiging te redden. Toon Horsten zocht het allemaal uit. Het resultaat is een spannend boek, geschreven in een prettig leesbare stijl, dat boeit van begin tot eind. In Vlaanderen is het inmiddels een bestseller.
Deze recensie verscheen eerder op Mijn Boekenkast: https://mijnboekenkast.blogspot.com/2...
Het voert te ver deze ingewikkelde materie hier verder uit te werken. In de inleiding van het boek staat ze kort beschreven. Toch speelt deze baanbrekende filosofie verder nauwelijks een rol in het verhaal van Toon Horsten. Belangrijker is dat Husserl als Jood zijn eigen teksten niet meer kon publiceren in Duitsland. Dat er een Vlaamse pater was, filosofisch geschoold, die het belang van deze filosofie inzag. En dat die zich beijverd heeft de nalatenschap van Husserl veilig te stellen en zodoende een belangrijke bijdrage heeft geleverd aan de vernieuwing van de filosofie van de twintigste eeuw.
Wie is die man op de foto?
Toon Horsten ontdekte op familiefoto's en films geregeld een pater waar hij niet veel van wist en vroeg er zijn vader naar. Het bleek de lievelingsneef van zijn grootmoeder te zijn. Volgens zijn vader deed hij iets met filosofie aan de universiteit van Leuven. Hij bleek de doodsbrief van de pater bewaard te hebben en zo kwam ook de naam boven water: Herman Leo van Breda. Het overlijdensbericht omvatte een indrukwekkende opsomming van officiële eretekens van de staten West-Duitsland, Nederland, België en Israël. Plus een eredoctoraat en een erkenning als "weerstander" tijdens de Tweede Wereldoorlog. De familie bleek een held te hebben voortgebracht, maar wat hij had gedaan om dat allemaal te verdienen wist niemand. En dus startte Toon Horsten een speurtocht die vijf jaar zou duren en die resulteerde in dit spannende en interessante verhaal.
De redding van het Husserl archief
Herman Leo Van Breda (Lier 1911 - Leuven 1974) was een franciscaan, filosoof en stichter van de Husserl-archieven aan het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte verbonden aan de Katholieke Universiteit Leuven. Op 19 augustus 1934 werd hij tot priester gewijd en in 1936 startte hij met zijn studies wijsbegeerte aan de Katholieke Universiteit Leuven, waar hij in 1941 zijn doctoraat behaalde met een proefschrift over de fenomenologie van Edmund Husserl. Hij werd later hoogleraar in Leuven, waar hij verbleef tot zijn overlijden in 1974.
Al tijdens zijn studie beseft de pater hoe belangrijk de fenomenologie van Husserl is en hij besluit Edmund Husserl in Freiburg (Duitsland) op te zoeken. In eerder werk heeft Husserl aangegeven dat er talrijke manuscripten zijn waarin hij zijn filosofie nader uitgewerkt heeft. Maar in het Duitsland van vlak voor de Tweede Wereldoorlog krijgt hij als Jood geen kans zijn werk uit te geven. Zijn leven en dat van zijn familie loopt gevaar. Vlak voor Van Breda naar Freiburg vertrekt, overlijdt Husserl. De pater weet het vertrouwen van de weduwe te winnen en belooft haar het complete, zeer uitgebreide archief in veiligheid te brengen. Alsmede de bibliotheek van haar man.
Wat volgt is een spannend verslag van een manuscriptensmokkel, in een periode waarin ondertussen de Tweede Wereldoorlog begint. Ook de vrouw van Husserl moet onderduiken en Van Breda zorgt voor haar veiligheid door haar onder te brengen in een klooster in België.
Gabelsberger steno
Het kost Van Breda veel moeite om in België een geschikte plek te vinden voor het uitgebreide archief. En om instanties te bewegen de kosten voor het beheer van het Husserl-archief beschikbaar te stellen. Maar er is nog een probleem. De enorme hoeveelheid manuscripten is geschreven in Gabelsberger steno, dat slechts weinigen beheersen. De bedoeling is de manuscripten uit te geven en onderzoekers in staat te stellen ze te bestuderen. Daarvoor moeten ook de voormalige assistenten van Husserl (die bekend zijn met deze steno) naar België gehaald worden om voor het archief te werken en de manuscripten te transcriberen. Zowel tijdens als vlak na de oorlog brengt het in dienst nemen van Duitse medewerkers de nodige problemen mee, zowel voor de pater, als voor deze mensen zelf.
Het ontsluiten en beheren van het Husserl-archief zal het levenswerk van de pater worden. En al is niet iedereen vanaf het begin enthousiast, vele twintigste-eeuwse filosofen hebben er dankbaar gebruik van gemaakt. Zowel om er kanttekeningen bij de kunnen plaatsen, als er op voort te bouwen. Ter sprake komen: Martin Heidegger, Emmanuel Levinas, Jacques Derrida, Maurice Merleau-Ponty, Paul Ricoeur, Roman Ingarden, Edith Stein, Jean-Paul Sarte en nog vele anderen.
Verwacht geen uitgebreide filosofische analyse van hun werk in verhouding tot de fenomenologie van Husserl. Er wordt slechts kort bij stilgestaan hoe ze met de vrijgekomen teksten omgingen. Alleen voor Heidegger is wat meer aandacht.
Biografie
De pater en de filosoof is niet alleen een onderhoudend verhaal over de redding van het Husserl-archief, het is tevens een biografie van deze gepassioneerde en vindingrijke pater, die de nodige risico's nam om zowel het archief, als een aantal Joodse mensen van de vernietiging te redden. Toon Horsten zocht het allemaal uit. Het resultaat is een spannend boek, geschreven in een prettig leesbare stijl, dat boeit van begin tot eind. In Vlaanderen is het inmiddels een bestseller.
Deze recensie verscheen eerder op Mijn Boekenkast: https://mijnboekenkast.blogspot.com/2...
March 2, 2019
Boeiend verslag over fenomenologie en hoe een leven van een pater eruit zag tijdens WOII. Wel een boek dat soms teveel uitwijdt.
March 13, 2021
Es ist eine sehr interessante, aufschlussreiche, spannend erzählte Geschichte. Man erfährt nicht nur, wie das Vermächtnis Husserls vor Nazis Zugriff gerettet wurde. Hier findet man noch viel mehr, z.B. Was Phänomenologie und phänomenologische Reduktion nach Husserl ist, wer sich damit befasst hat, auch in unserer Zeit, und warum es so wichtig war, Husserls Aufzeichnungen zu retten.
Als Protagonist tritt Pater Van Breda auf, der dem Husserls Vermächtnis dank seines unermüdlichen Einsatzes und wohl guter Portion Idealismus auch nach dem Krieg einen gebührenden Rahmen geben konnte.
Mir gefiel vor allem, wie diese Geschichte erzählt wurde. In der ersten Hälfte fast wie ein spannender Thriller, geschickt die Ereignisse vorausdeutend, und diese nur allmählich preisgebend.
Auch der geschichtliche Aspekt kam gut zur Geltung, hier vom Blickwinkel der Philosophie. Bildhaft, anhand von konkreten Menschenschicksalen wurde vor Augen geführt, welche schreckliche Zeiten es gewesen waren. Dass die Dokumente doch noch gerettet werden konnten, grenzt an ein Wunder. Deutlich wurde aber auch gezeigt, welch oft selbstlosen Einsatz so viele Menschen geleistet hatten, damit diese erhalten bleiben konnten.
Man hörte auch so einiges von damals aktiven Philosophen. Vor allem über Heidegger gab es so einige aufschlussreiche Momente, welche Rolle er bei all dem gespielt hatte. Hier wurde Klartext geredet, was mir auch ausnehmend gut gefiel.
Auch der Ausdruck zeichnete sich durch Klarheit und Präzision. Komplexe Sachverhalte wurden einfach und zugänglich erklärt.
Fazit: Ein spannend geschriebenes Buch über Husserls Vermächtnis und Pater van Breda, der mit seinem unermüdlichen Einsatz dafür gesorgt hat.
Als Protagonist tritt Pater Van Breda auf, der dem Husserls Vermächtnis dank seines unermüdlichen Einsatzes und wohl guter Portion Idealismus auch nach dem Krieg einen gebührenden Rahmen geben konnte.
Mir gefiel vor allem, wie diese Geschichte erzählt wurde. In der ersten Hälfte fast wie ein spannender Thriller, geschickt die Ereignisse vorausdeutend, und diese nur allmählich preisgebend.
Auch der geschichtliche Aspekt kam gut zur Geltung, hier vom Blickwinkel der Philosophie. Bildhaft, anhand von konkreten Menschenschicksalen wurde vor Augen geführt, welche schreckliche Zeiten es gewesen waren. Dass die Dokumente doch noch gerettet werden konnten, grenzt an ein Wunder. Deutlich wurde aber auch gezeigt, welch oft selbstlosen Einsatz so viele Menschen geleistet hatten, damit diese erhalten bleiben konnten.
Man hörte auch so einiges von damals aktiven Philosophen. Vor allem über Heidegger gab es so einige aufschlussreiche Momente, welche Rolle er bei all dem gespielt hatte. Hier wurde Klartext geredet, was mir auch ausnehmend gut gefiel.
Auch der Ausdruck zeichnete sich durch Klarheit und Präzision. Komplexe Sachverhalte wurden einfach und zugänglich erklärt.
Fazit: Ein spannend geschriebenes Buch über Husserls Vermächtnis und Pater van Breda, der mit seinem unermüdlichen Einsatz dafür gesorgt hat.
January 7, 2023
Citaat : Voor de bezetter is Husserl in de eerste plaats een Jood en is zijn werk geen bestudering of onderzoek waard.
Review : De pater en de filosoof doet het hallucinante relaas van Herman Leo Van Breda, de jonge Vlaamse franciscaan die de nalatenschap van Husserl redde en daarmee de basis legde voor de oprichting van het Husserl-Archief in Leuven. Wat begint als een spannende geschiedenis van manuscriptensmokkel tegen de achtergrond van de Jodenvervolging voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog, ontpopt zich gaandeweg log, tot een schaduwgeschiedenis van de Europese filosofie van de twintigste eeuw. Herman Leo Van Breda (geboren als Leo Marie Karel) (Lier, 28 februari 1911 - Leuven, 4 maart 1974) was een franciscaan, filosoof en stichter van de Husserl-archieven aan het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte verbonden aan de Katholieke Universiteit Leuven. Op 19 augustus 1934 werd hij tot priester gewijd en in 1936 startte hij met zijn studies wijsbegeerte aan de Katholieke Universiteit Leuven, waar hij in 1941 zijn doctoraat behaalde met een proefschrift over de fenomenologie van Edmund Husserl. Hij werd later hoogleraar in Leuven, waar hij verbleef tot zijn overlijden in 1974. Van Breda redde de uitgebreide collectie aan geschriften en manuscripten van Edmund Husserl, die op het punt stonden vernietigd te worden door de nazi's. Edmund Gustav Albrecht Husserl (Prossnitz, 8 april 1859 – Freiburg im Breisgau, 27 april 1938) was een Oostenrijks-Duitse filosoof en wordt beschouwd als de grondlegger van de fenomenologie. Voornamelijk via de wegen van zijn volgelingen had Husserl een grote invloed op de ontwikkeling van het twintigste-eeuwse denken. Husserls fenomenologie (φαινόμενον, phainomenon is het Oudgriekse woord voor het verschijnende) is de leer van de verschijnselen en tracht via het zuiver beschrijven van de dingen die aan het bewustzijn verschijnen tot een fundament voor de wetenschap en filosofie te komen.
In dit boek beschrijft Toon Horsten uitgebreid hoe Van Breda wist te voorkomen dat de hele intellectuele erfenis van de ‘ontaarde’ (want joodse) Duitse filosoof door het nazi-regime zou worden vernietigd. De pater maakte zich zorgen om wat er met het omvangrijke nog onuitgegeven oeuvre van Husserl zou gebeuren. Want als jood werd die sinds de machtsovername door de nazi’s in 1933 uit alle academische functies geweerd; hij kreeg publicatieverbod en werd later door de universiteit van Freiburg zelfs uit de lijst van emeriti geschrapt. Zijn pupil en opvolger, Martin Heidegger, heeft hem ter wille van zijn eigen carrière laten vallen als een baksteen. Husserls zoon Gerhart en zijn dochter Elisabeth zijn nog tijdig naar de Verenigde Staten uitgeweken; hij zelf – en later zijn weduwe – wilde echter Duitsland niet verlaten zolang zijn werk niet op een of andere manier in veiligheid is gebracht. Husserl overlijdt eind april 1938; weduwe Malvine staat er nu alleen voor, terwijl de moeilijkheden met het regime toenemen. Na de oorlog blijkt hoe levensbelangrijk de redding van het Husserl-archief is voor de ontwikkeling van de Europese filosofie in die dagen. Husserl heeft immers niet alleen fenomenologen als Merleau-Ponty of Levinas geïnspireerd; ook grote figuren als Sartre of Derrida beroepen zich op hem. Van Breda wordt hoogleraar in Leuven en blijft jarenlang de spil van een uitgebreid netwerk en de drijvende kracht achter tal van Husserl-publicaties. De pater en de filosoof is ontstaan doordat de auteur bij toeval doordat de auteur per toeval op een oude familiefoto stuitte. Na een grondige research kon hij dit zeer intelligente document over de redding van Husserls intellectuele nalatenschap en over zijn invloed op de naoorlogse filosofie van existentialisten en fenomenologen, gestalte geven. Het werk is eveneens een heel knap portret van een bijzondere man.
Review : De pater en de filosoof doet het hallucinante relaas van Herman Leo Van Breda, de jonge Vlaamse franciscaan die de nalatenschap van Husserl redde en daarmee de basis legde voor de oprichting van het Husserl-Archief in Leuven. Wat begint als een spannende geschiedenis van manuscriptensmokkel tegen de achtergrond van de Jodenvervolging voor en tijdens de Tweede Wereldoorlog, ontpopt zich gaandeweg log, tot een schaduwgeschiedenis van de Europese filosofie van de twintigste eeuw. Herman Leo Van Breda (geboren als Leo Marie Karel) (Lier, 28 februari 1911 - Leuven, 4 maart 1974) was een franciscaan, filosoof en stichter van de Husserl-archieven aan het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte verbonden aan de Katholieke Universiteit Leuven. Op 19 augustus 1934 werd hij tot priester gewijd en in 1936 startte hij met zijn studies wijsbegeerte aan de Katholieke Universiteit Leuven, waar hij in 1941 zijn doctoraat behaalde met een proefschrift over de fenomenologie van Edmund Husserl. Hij werd later hoogleraar in Leuven, waar hij verbleef tot zijn overlijden in 1974. Van Breda redde de uitgebreide collectie aan geschriften en manuscripten van Edmund Husserl, die op het punt stonden vernietigd te worden door de nazi's. Edmund Gustav Albrecht Husserl (Prossnitz, 8 april 1859 – Freiburg im Breisgau, 27 april 1938) was een Oostenrijks-Duitse filosoof en wordt beschouwd als de grondlegger van de fenomenologie. Voornamelijk via de wegen van zijn volgelingen had Husserl een grote invloed op de ontwikkeling van het twintigste-eeuwse denken. Husserls fenomenologie (φαινόμενον, phainomenon is het Oudgriekse woord voor het verschijnende) is de leer van de verschijnselen en tracht via het zuiver beschrijven van de dingen die aan het bewustzijn verschijnen tot een fundament voor de wetenschap en filosofie te komen.
In dit boek beschrijft Toon Horsten uitgebreid hoe Van Breda wist te voorkomen dat de hele intellectuele erfenis van de ‘ontaarde’ (want joodse) Duitse filosoof door het nazi-regime zou worden vernietigd. De pater maakte zich zorgen om wat er met het omvangrijke nog onuitgegeven oeuvre van Husserl zou gebeuren. Want als jood werd die sinds de machtsovername door de nazi’s in 1933 uit alle academische functies geweerd; hij kreeg publicatieverbod en werd later door de universiteit van Freiburg zelfs uit de lijst van emeriti geschrapt. Zijn pupil en opvolger, Martin Heidegger, heeft hem ter wille van zijn eigen carrière laten vallen als een baksteen. Husserls zoon Gerhart en zijn dochter Elisabeth zijn nog tijdig naar de Verenigde Staten uitgeweken; hij zelf – en later zijn weduwe – wilde echter Duitsland niet verlaten zolang zijn werk niet op een of andere manier in veiligheid is gebracht. Husserl overlijdt eind april 1938; weduwe Malvine staat er nu alleen voor, terwijl de moeilijkheden met het regime toenemen. Na de oorlog blijkt hoe levensbelangrijk de redding van het Husserl-archief is voor de ontwikkeling van de Europese filosofie in die dagen. Husserl heeft immers niet alleen fenomenologen als Merleau-Ponty of Levinas geïnspireerd; ook grote figuren als Sartre of Derrida beroepen zich op hem. Van Breda wordt hoogleraar in Leuven en blijft jarenlang de spil van een uitgebreid netwerk en de drijvende kracht achter tal van Husserl-publicaties. De pater en de filosoof is ontstaan doordat de auteur bij toeval doordat de auteur per toeval op een oude familiefoto stuitte. Na een grondige research kon hij dit zeer intelligente document over de redding van Husserls intellectuele nalatenschap en over zijn invloed op de naoorlogse filosofie van existentialisten en fenomenologen, gestalte geven. Het werk is eveneens een heel knap portret van een bijzondere man.
March 31, 2020
Zoals gezegd dit boek is zeer vlot geschreven. Ik had het cadeau gekregen van een vriend en bij het op orde zetten van mijn bibliotheek kreeg ik het opnieuw in handen.
Ik ging in de index snuisteren en vond Rudolf Boehm terug. Heb het boek vanaf pagina 196 tot het einde quasi in één ruk uitgelezen. De volgende morgen ben ik dan begonnen van bij het begin.
Toen ik in Gent wijsbegeerte studeerde, had ik geen idee van wat er zich in Brussel of Leuven afspeelde. Dit boek gaf mij inzicht in de Leuvense “bubble” m.n. de rol van het Hoger Instituut vd Wijsbegeerte, Pater Van Breda en het Husserl-Archief.
Een tweede reden waarom ik dit boek interessant vond, was dat het de internationale faam verklaart van Leuven voor de fenomenologische filosofie en in het bijzonder voor de Franse filosofie. Dit dankzij de passie van de Pater.
Tertio en tot slot, heb ik tijdens mijn studententijd veel geleerd van Prof. Boehm. Het belangrijkste lijkt me nu was, dat je niet bang moest zijn je te confronteren met de teksten en, Sapere Aude! vooral niet bang moest zijn om voor jezelf te denken. Vrij-denken dus. Ik heb dat laatste altijd iets te veel au sérieux genomen.
Het heengaan van een andere Gentse Maitre á penser, m.n. Prof. Vermeersch vulde volle bladzijden in alle Vlaamse kranten. Terecht overigens, maar om geheel andere reden dan het geval had kunnen zijn voor Rudolf Boehm. Het boek maakt in elk geval ook duidelijk dat hij iets meer verdiende dan een RIP kolommetje op pagina 4 in De Morgen.
Dit boek verdient een Franse en Engelse vertaling.
Ik ging in de index snuisteren en vond Rudolf Boehm terug. Heb het boek vanaf pagina 196 tot het einde quasi in één ruk uitgelezen. De volgende morgen ben ik dan begonnen van bij het begin.
Toen ik in Gent wijsbegeerte studeerde, had ik geen idee van wat er zich in Brussel of Leuven afspeelde. Dit boek gaf mij inzicht in de Leuvense “bubble” m.n. de rol van het Hoger Instituut vd Wijsbegeerte, Pater Van Breda en het Husserl-Archief.
Een tweede reden waarom ik dit boek interessant vond, was dat het de internationale faam verklaart van Leuven voor de fenomenologische filosofie en in het bijzonder voor de Franse filosofie. Dit dankzij de passie van de Pater.
Tertio en tot slot, heb ik tijdens mijn studententijd veel geleerd van Prof. Boehm. Het belangrijkste lijkt me nu was, dat je niet bang moest zijn je te confronteren met de teksten en, Sapere Aude! vooral niet bang moest zijn om voor jezelf te denken. Vrij-denken dus. Ik heb dat laatste altijd iets te veel au sérieux genomen.
Het heengaan van een andere Gentse Maitre á penser, m.n. Prof. Vermeersch vulde volle bladzijden in alle Vlaamse kranten. Terecht overigens, maar om geheel andere reden dan het geval had kunnen zijn voor Rudolf Boehm. Het boek maakt in elk geval ook duidelijk dat hij iets meer verdiende dan een RIP kolommetje op pagina 4 in De Morgen.
Dit boek verdient een Franse en Engelse vertaling.
March 31, 2020
Het verhaal zelf van de redding wordt erg feitelijk gebracht en leest daardoor nogal saai. De korte hoofdstukken hebben een enkele keer weinig om het lijf en de auteur houdt het bij wat algemene, statische typeringen van de karakters. Daardoor voelt het boek als minder aan dan een echte biografie, ware het nu dat van het archief, dan wel dat van de redder Van Breda.
De boeiender momenten zijn er wanneer het boek breder gaat en bijvoorbeeld toont hoe Duitsers in België behandeld werden bij de start van de Tweede Wereldoorlog, of vertelt van de houding van de Belgische en Nederlandse katholieke en protestantse Kerken tegenover de bezetters en hun jodenbeleid. Ook over het hoger onderwijs voor vrouwen, de omgang met diabetes, de kwestie Edith Stein en de publicatie van 'Totalité et Infini' van Levinas kwam ik interessante zaken te weten.
Toen ik in Leuven studeerde, hoorde ik met de nodige achting over het Husserl-archief praten. Ik ben misschien wel kritisch over het boek, maar ik ben wel blij dat ik nu het verhaal achter de mythe ken.
De boeiender momenten zijn er wanneer het boek breder gaat en bijvoorbeeld toont hoe Duitsers in België behandeld werden bij de start van de Tweede Wereldoorlog, of vertelt van de houding van de Belgische en Nederlandse katholieke en protestantse Kerken tegenover de bezetters en hun jodenbeleid. Ook over het hoger onderwijs voor vrouwen, de omgang met diabetes, de kwestie Edith Stein en de publicatie van 'Totalité et Infini' van Levinas kwam ik interessante zaken te weten.
Toen ik in Leuven studeerde, hoorde ik met de nodige achting over het Husserl-archief praten. Ik ben misschien wel kritisch over het boek, maar ik ben wel blij dat ik nu het verhaal achter de mythe ken.
January 14, 2024
Toon Horsten vertelt het onwaarschijnlijk boeiende verhaal van zijn familielid pater Van Breda die het ongepubliceerde werk van de filosoof Husserl redde uit nazi-Duitsland. Een uiterst dappere onderneming, die terecht niet vergeten mag worden. Horsten schreef echter geen hagiografie maar toont ook zonder schroom de kleine kantjes van de pater.
Hoewel de academische wereld van filosofen en archieven misschien niet het meest evidente decor voor een meeslepend boek vormt, verhaalt Horsten het allemaal zeer toegankelijk en onderhoudend. Als Herentenaar las ik bijzonder graag de passages over het klooster van Bethlehem waar Van Breda de weduwe van Husserl hielp onderduiken tijdens de oorlogsjaren. Een biografie naar mijn hart.
Hoewel de academische wereld van filosofen en archieven misschien niet het meest evidente decor voor een meeslepend boek vormt, verhaalt Horsten het allemaal zeer toegankelijk en onderhoudend. Als Herentenaar las ik bijzonder graag de passages over het klooster van Bethlehem waar Van Breda de weduwe van Husserl hielp onderduiken tijdens de oorlogsjaren. Een biografie naar mijn hart.
December 13, 2020
Boeiende vertelling over de Belgische pater Van Breda die zich tijdens de oorlog heeft ingezet om de steno manuscripten van de joodse filosoof Husserl te redden en om te zetten in schrijftaal. Impressionant hoe iemand zich zo toegewijd kon inzetten om cultuur te redden en daarmee een verrassende passage uit de WOII-geschiedenis die me tot nog toe onbekend was. Verrijkend om eens over een totaal ander onderwerp te lezen dan hetgene waar we (jammer genoeg) bij de eerste gedachte altijd aan denken als het over de oorlog gaat.
July 21, 2023
3.5 * omhoog afgerond. Een zeer leesbare en interessante biografie. De verwikkelingen tijdens en vlak na de tweede wereldoorlog boeien het meest. Op ongeveer tweederde van het relaas - wanneer het husserl archief is gered- zwakt het verhaal wat af, maar dat lijkt niet meer dan logisch omdat ook de wereld in rustiger vaarwater komt. Aan het begin wordt begrijpelijk (denk ik in ieder geval; ik ben niet erg thuis in de filosofie) de essentie van het gedachtengoed van Husserl geduid. Je hoeft geen filosoof te zijn om dit boek met plezier te lezen.
This entire review has been hidden because of spoilers.
November 27, 2018
Biografisch, geschiedkundig. Over de bijdrage die een Vlaams priester (Herman Leo Van Breda) leverde bij de oprichting en de bescherming van het Husserl-archief. Een gigantisch archief bestaande uit meer dan 40 000 pagina's geschreven in Gabelsberger steno. Het archief is gelokaliseerd in Leuven met diverse kopieën verspreid over de hele wereld.
March 17, 2019
Een zeer boeiende geschiedenis, waar een indrukwekkend aantal mensen bij betrokken blijkt te zijn. Echter, de (zeer nauwkeurige) hoeveelheid achtergrondkennis vermeld in dit boek halen de vaart uit dit boek, waardoor het wat stug lezen wordt.
Wel degelijk een aanrader.
Wel degelijk een aanrader.
November 29, 2021
“Cuanto más conocía a Van Breda en mi investigación, más fascinante era este monje carismático”.
Por aquí puede leer mi reseña:
https://barcelona.lecool.com/event/el...
Un saludo.
JC
Por aquí puede leer mi reseña:
https://barcelona.lecool.com/event/el...
Un saludo.
JC
November 2, 2019
While difficult to say how much is truth and how much is fiction, I found it an intriguing and sometimes unbelievable story.
Displaying 1 - 16 of 16 reviews