What do you think?
Rate this book
Balthasar Russowi romaan #1-4
Tussen drie plagen
Tussen drie plagen, een van de allermooiste historische romans ooit geschreven, speelt zich af in de zestiende eeuw, in wat tegenwoordig Estland is, maar toen Lijfland werd genoemd. Het boek vertelt het verhaal van Balthasar Russow, een man die werkelijk heeft bestaan; als zoon van een voerman werkte hij zich op tot dominee van de hoofdstedelijke Heilige Geestkerk en de eerste geschiedschrijver van zijn eigen land.
Terwijl Lijfland speelbal is van de grootmachten Rusland, Zweden en Polen, weet Balthasar zich door pure intelligentie en menselijk inzicht een steeds invloedrijkere positie in de stad te veroveren, maar zijn succes wekt ook afgunst op. Zal Balthasar de complotten die tegen hem worden gesmeed weten te weerstaan?
Tussen drie plagen is een schitterende roman, bomvol intriges, avonturen, veldslagen, revoluties en verraad, waarin een pestepidemie een permanent dreigend gevaar is, en de wraak van God een voor ieder alledaagse realiteit. Maar bovenal geeft het een magnifiek psychologisch beeld van Balthasar Russow, die zijn leven lang zal blijven balanceren op het wankele koord tussen zijn eenvoudige Estische afkomst en zijn enorme ambities: een moderne man in een vroegmoderne tijd.
Jaan Kross (1920-2007) startte zijn literaire carrière in de jaren vijftig na zijn terugkeer uit Siberië, waar hij acht jaar gedwongen woonde. Na zijn ballingschap specialiseerde hij zich in het genre van de historische roman. Kross wordt algemeen gezien als de grootste Estische schrijver van de twintigste eeuw.
Terwijl Lijfland speelbal is van de grootmachten Rusland, Zweden en Polen, weet Balthasar zich door pure intelligentie en menselijk inzicht een steeds invloedrijkere positie in de stad te veroveren, maar zijn succes wekt ook afgunst op. Zal Balthasar de complotten die tegen hem worden gesmeed weten te weerstaan?
Tussen drie plagen is een schitterende roman, bomvol intriges, avonturen, veldslagen, revoluties en verraad, waarin een pestepidemie een permanent dreigend gevaar is, en de wraak van God een voor ieder alledaagse realiteit. Maar bovenal geeft het een magnifiek psychologisch beeld van Balthasar Russow, die zijn leven lang zal blijven balanceren op het wankele koord tussen zijn eenvoudige Estische afkomst en zijn enorme ambities: een moderne man in een vroegmoderne tijd.
Jaan Kross (1920-2007) startte zijn literaire carrière in de jaren vijftig na zijn terugkeer uit Siberië, waar hij acht jaar gedwongen woonde. Na zijn ballingschap specialiseerde hij zich in het genre van de historische roman. Kross wordt algemeen gezien als de grootste Estische schrijver van de twintigste eeuw.
1206 pages, Kindle Edition
First published January 1, 1980
33 people are currently reading
469 people want to read
About the author
Jaan Kross
101 books80 followersJaan Kross (1920 – 2007) was an Estonian writer. He has been tipped for the Nobel Prize for Literature on several occasions for his novels, but did in fact start his literary career as a poet and translator of poetry. On his return from the labour camps and internal exile in Russia, where he spent the years 1946-1954 as a political prisoner, Kross renewed Estonian poetry, giving it new directions.
Kross began writing prose in the latter half of the 1960s, first with a film scenario "A Livonian Chronicle" (Liivimaa kroonika) which dealt with the life of the author Balthasar Russow (1536-1600) and which also became the subject of his first masterpiece "Between Three Plagues" (Kolme katku vahel, 1970), a suit of four novels. From that time onwards Kross moved by stage nearer to our present time in history, describing figures from Estonian history, first in short stories and novellæ, later in novels, also in writings where he has drawn upon his own experiences. The heroes of his novels tend to be of Estonian or Baltic German origin and cultured people, though on the margins of society and are usually faced with a moral dilemma of some sort.
Kross began writing prose in the latter half of the 1960s, first with a film scenario "A Livonian Chronicle" (Liivimaa kroonika) which dealt with the life of the author Balthasar Russow (1536-1600) and which also became the subject of his first masterpiece "Between Three Plagues" (Kolme katku vahel, 1970), a suit of four novels. From that time onwards Kross moved by stage nearer to our present time in history, describing figures from Estonian history, first in short stories and novellæ, later in novels, also in writings where he has drawn upon his own experiences. The heroes of his novels tend to be of Estonian or Baltic German origin and cultured people, though on the margins of society and are usually faced with a moral dilemma of some sort.
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 30 of 42 reviews
August 9, 2018
De Est Jaan Kross (1920-2007) geldt voor velen als een Nobelprijswaardige schrijver, en de allergrootste uit het Baltische taalgebied. En het recent vertaalde "Tussen drie plagen", dat ik cadeau kreeg van een zeer gewaardeerde collega en dat ik samen met mijn echtgenote las, geldt als zijn magnum opus. Of dat zo is kan ik niet beoordelen, want dit is pas het tweede boek dat ik van Kross las. Maar niet het laatste. Want "Tussen drie plagen" vond ik echt fenomenaal, onuitputtelijk, ongelofelijk spectaculair en intens ontroerend. En volkomen overweldigend, door zijn omvang, maar vooral door de immense rijkdom van al die ruim 1100 pagina's.
In "Tussen drie plagen" volgen we het leven van de Est Balthasar Russow, die overigens echt bestaan heeft, en die leefde van de vroege 16e eeuw tot ongeveer 1600. Tallin, zijn woonplaats, wordt geteisterd door een veelheid van pestepidemieën, oorlogen en hongersnoden, en is tevens - zoals heel Estland- de speelbal van allerlei geopolitieke rivaliteit tussen vooral Rusland, Zweden, Duitsland en Polen. Bovendien zijn er ook de nodige Godsdienstige conflicten: tussen katholieken en Lutheranen, maar ook tussen allerlei elkaar hatende afsplitsingen binnen het Lutherse geloof. En dan zijn er ook nog allerlei spanningen tussen de verschillende klassen: de met elkaar rivaliserende ridders en edellieden, de gegoede burgers, het grauw, de verarmde boerenstand, de clerus. Zeer chaotische tijden, dus, vol van dreiging, ramspoed en ongewisheid, en vol onvoorspelbare verandering ook omdat Estische machthebbers voortdurend van politieke richting veranderen en daarbij de ene keer meebewegen met Zweden, de andere keer met de net nog gehate Russen, en dan weer met de net nog verafschuwde Polen.
In dit uitermate ongewisse decor ontvouwt zich dus het leven en werk van Balthasar Russow. Een uiterst nieuwsgierige, op aanstekelijke wijze naar kennis dorstende jongeman, die zich, ondanks zijn zeer simpele boerenafkomst en daarmee gepaard gaande achterstelling en armoede, opwerkt tot geleerde, tot dominee, en tot kroniekschrijver van zijn tijd. Een avontuurlijk levenspad, dus. En Kross zet dat adembenemend neer: hij laat ons paf staan met spectaculaire beschrijvingen van Balthasars enerverende reis over de bevroren Finse zee, hij verbluft ons met ongehoord enerverende scenes van een bizarre bloedige boerenopstand, en met zijn vlijmscherpe schets van Balthasars even paradoxale als invoelbare beweegredenen om daaraan deel te nemen, en hij blaast ons volkomen omver met nog tientallen andere, uiterst meeslepende en kleurrijke avonturen. "Tussen drie plagen" laat zich daardoor lezen als een briljant geschreven avonturenboek, of zelfs als een geniaal geschreven jongensboek. Het is een daverende pageturner, met een plot die voortdurend verbluft. Maar het is,naar mijn gevoel, tevens een boek vol filosofische diepte: door de vaak bijzonder smakelijk opgeschreven filosofische of theologische disputen waar Russow aan deelneemt, maar vooral door de steeds wanhopiger en vertwijfelder vragen die Russow stelt over de zin van het leven en de dood. Als jongeling voeden de open vragen des levens vooral zijn honger naar kennis, een honger die hem ook ertoe drijft om theoloog te worden en om in een kroniek de waarheid over de Estische geschiedenis vast te leggen. Maar hoe ouder hij wordt, hoe meer hij beseft dat hij, met al zijn theologische kennis, totaal geen antwoord heeft over de vragen naar de zin van alles. En dat God bij al die steeds vertwijfelder vragen steeds ondoorgrondelijker zwijgt. Wat steeds prangender wordt door Russows vele confrontaties met dood, ziekte, verval, zinloosheid en leed: confrontaties die Kross met meesterhand beschrijft.
Kortom, behalve een avonturenboek en een pageturner is "Tussen drie plagen" een boek vol filosofische, religieuze en zelfs existentiële vertwijfeling. Bovendien is het een ongelofelijk levendig portret van een weifelend, soms erg opportunistisch, soms erg wispelturig, en vaak zeer paradoxaal mens: van iemand die handelt vanuit tientallen tegenstrijdige motieven, die hij zelf maar zeer ten dele vermoedt. Die vele tegenstrijdige motieven, van Russow en van vele nevenpersonages, laat Kross prachtig zien: daardoor is "Tussen drie plagen" ook nog eens een heel fraaie psychologische roman. En uiteraard een historische roman die een tijdbeeld neerzet dat je kunt proeven en ruiken, vol scenes waardoor je als lezer bijna denkt dat je in het 16e eeuwse Estland bent. Terwijl "Tussen drie plagen" tegelijk stiekem over het Estland van tijdens en na de tweede wereldoorlog gaat: het modernere Estland, dat weliswaar niet te kampen had met pest, maar wel met dreiging vanuit Duitsland en Rusland. En uiteraard met hypocrisie, met censuur, met enorme druk om niet de waarheid te vertellen maar leugens. Iets wat bijzonder fraai gestalte krijgt in de passages waarin beschreven wordt hoe Balthasar Russow zijn kroniek aanpast, onder druk of door eigen angst. En misschien nog wel fraaier in passages waarin Balthasar niet meer weet wat waarheid is en wat leugen, en of God zijn denken drijft of de duivel. Passages die nog extra imponeren als je bedenkt dat Kross ze schreef in de tijden dat Estland behoorlijk werd geknecht door Brezjnew en consorten. "Tussen drie plagen" is dus ook nog eens, in code, het verhaal van iemand die zoekt naar waarheid en geluk in tijden van repressie, leugen en censuur. Wat Kross heel subtiel heeft gedaan, want de Sovjet-censoren hadden het niet in de gaten. En dan heb ik het nog niet eens gehad over de lichtvoetige humor en ironie van de verteller, die voor mij ook nog veel aan dit toch al zo rijke boek toevoegt. Al was het maar omdat die ironie zo mooi onderstreept dat alles relatief is, dat alles ijdelheid is, en dat het maar beter is om daarin glimlachend te berusten.
"Tussen drie plagen" is dus meerdere boeken in één. Van veel passages is daardoor op veel verschillende manieren te genieten. Een werkelijk adembenemend beschreven rit per paard over de bevroren Finse zee is allereerst geweldig vanwege zijn ongelofelijk spectaculaire avontuurlijkheid, en de directheid waarmee die immense ijszee je voor ogen wordt getoverd. Maar het is tegelijk ook een mooie metafoor voor het ongewisse avontuur van onze levensreis, en voor de kolkende diepten onder elk ogenschijnlijk onbreekbaar oppervlak. De vele bulderende stormen die Kross beschrijft slepen je helemaal mee door Kross' fel realistische pen, maar het zijn tegelijk heel pregnante beelden voor de stormachtige tijden waarin Balthasar leeft. Kross beschrijft pestslachtoffers zo realistisch dat je hun bulten, koorts en angst bijna lijfelijk ervaart; tegelijk zijn de passages over de pest prachtige allegorische beschrijvingen van onze weerloosheid tegen het redeloze lot. Kross kan een landschap zo tot in detail beschrijven dat je echt denkt het in al zijn verscheiden kleurenpracht voor je te zien; tegelijk is dat dan een treffend beeld voor de rijkdom van de schepping en de veelkleurige stemmingen in Russows gemoed. En ongemeen spectaculair is de beschrijving vroeg in het boek van koorddansers, boven een immens hoge kerktoren, en van de fascinatie daarvoor van de nog piepjonge Balthasar. Retespannend om te lezen, al was het maar door de bijna voelbaar beschreven peilloze leegte onder dat smalle koord. Maar ook een erg fraai en erg rijk beeld. Het is, bijvoorbeeld, een mooi symbool van Balthasars verlangen om op te klimmen uit de gore alledaagse realiteit van Tallin, en met zijn kennis tot in de wolken te reiken. Het is ook een mooi symbool van Balthasars smalle levenspad, zijn levenslange balanceerkunst, zijn steeds moeilijker wordende worsteling met de leegte. En het is een prachtig symbool voor "De blinde menselijke hoop. Hoop die kennelijk maar een strohalm nodig heeft, maar die van zichzelf veel meer is dan een strohalm, die zelf op zijn minst een magische rieten stok is, een balanceerstok met loden ballen vol zorgen aan de uiteinden, waarmee men over het duizelingwekkende wonderkoord van de toren vliegt..... Of is de hoop eigenlijk dat duizelingwekkende koord zelf, waarlangs men tussen leven en dood beweegt, of misschien zelfs wel de koorddanser - de hoop is toch de mens...?"
Ja, die wankele hoop is ook de mens. Die tegen beter weten in balancerende koorddanser, dat is Balthasar Russow. De man die zo aanstekelijk snakte naar kennis, om vervolgens te merken dat de weg van de waarheid maar heel smal is en niet helpt tegen alle ramspoed en leegte. Maar ook de man die, ondanks alles, blijft hopen. En blijft streven naar geluk. En die daarom, ook als oude man, blijft dromen over de koorddansers die hij zag in zijn jeugd. Of over, zoals hij het vaak noemt, het "wonderkoord".
Kortom: wat een boek, mensen. Jammer dat ik het nu, na ruim een maand, eindelijk uit heb. Maar met nagenieten ben ik nog niet klaar. En met Kross denk ik ook niet.
In "Tussen drie plagen" volgen we het leven van de Est Balthasar Russow, die overigens echt bestaan heeft, en die leefde van de vroege 16e eeuw tot ongeveer 1600. Tallin, zijn woonplaats, wordt geteisterd door een veelheid van pestepidemieën, oorlogen en hongersnoden, en is tevens - zoals heel Estland- de speelbal van allerlei geopolitieke rivaliteit tussen vooral Rusland, Zweden, Duitsland en Polen. Bovendien zijn er ook de nodige Godsdienstige conflicten: tussen katholieken en Lutheranen, maar ook tussen allerlei elkaar hatende afsplitsingen binnen het Lutherse geloof. En dan zijn er ook nog allerlei spanningen tussen de verschillende klassen: de met elkaar rivaliserende ridders en edellieden, de gegoede burgers, het grauw, de verarmde boerenstand, de clerus. Zeer chaotische tijden, dus, vol van dreiging, ramspoed en ongewisheid, en vol onvoorspelbare verandering ook omdat Estische machthebbers voortdurend van politieke richting veranderen en daarbij de ene keer meebewegen met Zweden, de andere keer met de net nog gehate Russen, en dan weer met de net nog verafschuwde Polen.
In dit uitermate ongewisse decor ontvouwt zich dus het leven en werk van Balthasar Russow. Een uiterst nieuwsgierige, op aanstekelijke wijze naar kennis dorstende jongeman, die zich, ondanks zijn zeer simpele boerenafkomst en daarmee gepaard gaande achterstelling en armoede, opwerkt tot geleerde, tot dominee, en tot kroniekschrijver van zijn tijd. Een avontuurlijk levenspad, dus. En Kross zet dat adembenemend neer: hij laat ons paf staan met spectaculaire beschrijvingen van Balthasars enerverende reis over de bevroren Finse zee, hij verbluft ons met ongehoord enerverende scenes van een bizarre bloedige boerenopstand, en met zijn vlijmscherpe schets van Balthasars even paradoxale als invoelbare beweegredenen om daaraan deel te nemen, en hij blaast ons volkomen omver met nog tientallen andere, uiterst meeslepende en kleurrijke avonturen. "Tussen drie plagen" laat zich daardoor lezen als een briljant geschreven avonturenboek, of zelfs als een geniaal geschreven jongensboek. Het is een daverende pageturner, met een plot die voortdurend verbluft. Maar het is,naar mijn gevoel, tevens een boek vol filosofische diepte: door de vaak bijzonder smakelijk opgeschreven filosofische of theologische disputen waar Russow aan deelneemt, maar vooral door de steeds wanhopiger en vertwijfelder vragen die Russow stelt over de zin van het leven en de dood. Als jongeling voeden de open vragen des levens vooral zijn honger naar kennis, een honger die hem ook ertoe drijft om theoloog te worden en om in een kroniek de waarheid over de Estische geschiedenis vast te leggen. Maar hoe ouder hij wordt, hoe meer hij beseft dat hij, met al zijn theologische kennis, totaal geen antwoord heeft over de vragen naar de zin van alles. En dat God bij al die steeds vertwijfelder vragen steeds ondoorgrondelijker zwijgt. Wat steeds prangender wordt door Russows vele confrontaties met dood, ziekte, verval, zinloosheid en leed: confrontaties die Kross met meesterhand beschrijft.
Kortom, behalve een avonturenboek en een pageturner is "Tussen drie plagen" een boek vol filosofische, religieuze en zelfs existentiële vertwijfeling. Bovendien is het een ongelofelijk levendig portret van een weifelend, soms erg opportunistisch, soms erg wispelturig, en vaak zeer paradoxaal mens: van iemand die handelt vanuit tientallen tegenstrijdige motieven, die hij zelf maar zeer ten dele vermoedt. Die vele tegenstrijdige motieven, van Russow en van vele nevenpersonages, laat Kross prachtig zien: daardoor is "Tussen drie plagen" ook nog eens een heel fraaie psychologische roman. En uiteraard een historische roman die een tijdbeeld neerzet dat je kunt proeven en ruiken, vol scenes waardoor je als lezer bijna denkt dat je in het 16e eeuwse Estland bent. Terwijl "Tussen drie plagen" tegelijk stiekem over het Estland van tijdens en na de tweede wereldoorlog gaat: het modernere Estland, dat weliswaar niet te kampen had met pest, maar wel met dreiging vanuit Duitsland en Rusland. En uiteraard met hypocrisie, met censuur, met enorme druk om niet de waarheid te vertellen maar leugens. Iets wat bijzonder fraai gestalte krijgt in de passages waarin beschreven wordt hoe Balthasar Russow zijn kroniek aanpast, onder druk of door eigen angst. En misschien nog wel fraaier in passages waarin Balthasar niet meer weet wat waarheid is en wat leugen, en of God zijn denken drijft of de duivel. Passages die nog extra imponeren als je bedenkt dat Kross ze schreef in de tijden dat Estland behoorlijk werd geknecht door Brezjnew en consorten. "Tussen drie plagen" is dus ook nog eens, in code, het verhaal van iemand die zoekt naar waarheid en geluk in tijden van repressie, leugen en censuur. Wat Kross heel subtiel heeft gedaan, want de Sovjet-censoren hadden het niet in de gaten. En dan heb ik het nog niet eens gehad over de lichtvoetige humor en ironie van de verteller, die voor mij ook nog veel aan dit toch al zo rijke boek toevoegt. Al was het maar omdat die ironie zo mooi onderstreept dat alles relatief is, dat alles ijdelheid is, en dat het maar beter is om daarin glimlachend te berusten.
"Tussen drie plagen" is dus meerdere boeken in één. Van veel passages is daardoor op veel verschillende manieren te genieten. Een werkelijk adembenemend beschreven rit per paard over de bevroren Finse zee is allereerst geweldig vanwege zijn ongelofelijk spectaculaire avontuurlijkheid, en de directheid waarmee die immense ijszee je voor ogen wordt getoverd. Maar het is tegelijk ook een mooie metafoor voor het ongewisse avontuur van onze levensreis, en voor de kolkende diepten onder elk ogenschijnlijk onbreekbaar oppervlak. De vele bulderende stormen die Kross beschrijft slepen je helemaal mee door Kross' fel realistische pen, maar het zijn tegelijk heel pregnante beelden voor de stormachtige tijden waarin Balthasar leeft. Kross beschrijft pestslachtoffers zo realistisch dat je hun bulten, koorts en angst bijna lijfelijk ervaart; tegelijk zijn de passages over de pest prachtige allegorische beschrijvingen van onze weerloosheid tegen het redeloze lot. Kross kan een landschap zo tot in detail beschrijven dat je echt denkt het in al zijn verscheiden kleurenpracht voor je te zien; tegelijk is dat dan een treffend beeld voor de rijkdom van de schepping en de veelkleurige stemmingen in Russows gemoed. En ongemeen spectaculair is de beschrijving vroeg in het boek van koorddansers, boven een immens hoge kerktoren, en van de fascinatie daarvoor van de nog piepjonge Balthasar. Retespannend om te lezen, al was het maar door de bijna voelbaar beschreven peilloze leegte onder dat smalle koord. Maar ook een erg fraai en erg rijk beeld. Het is, bijvoorbeeld, een mooi symbool van Balthasars verlangen om op te klimmen uit de gore alledaagse realiteit van Tallin, en met zijn kennis tot in de wolken te reiken. Het is ook een mooi symbool van Balthasars smalle levenspad, zijn levenslange balanceerkunst, zijn steeds moeilijker wordende worsteling met de leegte. En het is een prachtig symbool voor "De blinde menselijke hoop. Hoop die kennelijk maar een strohalm nodig heeft, maar die van zichzelf veel meer is dan een strohalm, die zelf op zijn minst een magische rieten stok is, een balanceerstok met loden ballen vol zorgen aan de uiteinden, waarmee men over het duizelingwekkende wonderkoord van de toren vliegt..... Of is de hoop eigenlijk dat duizelingwekkende koord zelf, waarlangs men tussen leven en dood beweegt, of misschien zelfs wel de koorddanser - de hoop is toch de mens...?"
Ja, die wankele hoop is ook de mens. Die tegen beter weten in balancerende koorddanser, dat is Balthasar Russow. De man die zo aanstekelijk snakte naar kennis, om vervolgens te merken dat de weg van de waarheid maar heel smal is en niet helpt tegen alle ramspoed en leegte. Maar ook de man die, ondanks alles, blijft hopen. En blijft streven naar geluk. En die daarom, ook als oude man, blijft dromen over de koorddansers die hij zag in zijn jeugd. Of over, zoals hij het vaak noemt, het "wonderkoord".
Kortom: wat een boek, mensen. Jammer dat ik het nu, na ruim een maand, eindelijk uit heb. Maar met nagenieten ben ik nog niet klaar. En met Kross denk ik ook niet.
September 21, 2016
Īsts smagsvars vēsturisko romānu žanrā. Pirmkārt, jau burtiski: grāmata ir tik smaga, ka brīžiem piespieda mani lasīt, sēžot pie galda, iztaisnotu muguru :) Arī visādi citādi šī ir pamatīga grāmata, kas ļoti krāšņi un izteiksmīgi lasītāja iztēlē iedzīvina 16. gadsimtu Livonijā. Vairāk gan, protams, igauņu galā, bet arī mums tas ir saprotams vēstures posms.
Īpatnējākais ir tas, ka grāmata ir absolūti fiktīva Baltazara Rusova biogrāfija, jo par viņa dzīvi ticami zināmi tikai pāris fakti, bet, kas attiecas uz patiesu, pārliecinošu un dzīvu Livonijas vēstures un darbojošos personu tēlojumu, domāju, ka maz ir citu grāmatu, kas ar šo varētu sacensties.
Īpaša pateicība pienākas tulkotājai Maimai Grīnbergai par bagāto un baudāmo valodu.
Īpatnējākais ir tas, ka grāmata ir absolūti fiktīva Baltazara Rusova biogrāfija, jo par viņa dzīvi ticami zināmi tikai pāris fakti, bet, kas attiecas uz patiesu, pārliecinošu un dzīvu Livonijas vēstures un darbojošos personu tēlojumu, domāju, ka maz ir citu grāmatu, kas ar šo varētu sacensties.
Īpaša pateicība pienākas tulkotājai Maimai Grīnbergai par bagāto un baudāmo valodu.
April 26, 2021
5 zvaigznes par apjomu vien, pie tam baudāmu un interesantu, ne tikai garu.
Īstenībā tiešām iesaku vēsturisku romānu baudītājiem nenobīties no apjoma (un smaguma, un neērtuma lasot), ķerties klāt un lasīt. Ja šur un tur stāsts sabremzējas, tas jau pēc mirkļa būs pārlecis dažiem gadiem un atguvis tempu.
Īstenībā tiešām iesaku vēsturisku romānu baudītājiem nenobīties no apjoma (un smaguma, un neērtuma lasot), ķerties klāt un lasīt. Ja šur un tur stāsts sabremzējas, tas jau pēc mirkļa būs pārlecis dažiem gadiem un atguvis tempu.
August 15, 2016
Jau kādu laiku metu acis uz šo romānu, taču tā apjoms (galvenokārt tieši svars) mani atturēja. Tad nu sagaidīju atvaļinājumu un izbrīvēju laiku. Un labi, ka tā!
"Stūrglavības hronika" ir klasisks vēsturisks romāns, kura galvenais varonis Baltazars Rusovs gan pēc vārda ir reāls cilvēks, bet patiesībā, diemžēl, mēs par viņu zinām ļoti maz (vēsturnieki pat nav vienojušies līdz galam vai viņš bija igaunis kā šajā romānā vai tomēr vācietis). Tieši tāpēc ir interesanti lasīt - caur romānu galu galā sejas pantus iegūst ne tikai Latvijas pusē mazāk zināmais hronists (tas ir zināms tiem, kuri par vēsturi interesējas padziļināti), bet visa sarežģītā Livonijas 16. gs. beigu vēsture (tas nekas, ka koncentrējas uz Igaunijas daļu - notikumi jau skar arī mūsu vēsturi).
Personīgi man ļoti patika arī teoloģiskās pārdomas, kas ielavījušās darbā caur varoņa mācītāja amatu.
Notikumi ir spraigi, galvenais varonis - spilgts. Un grāmata ļoti vērtīgs laika ieguldīšanas veids.
"Stūrglavības hronika" ir klasisks vēsturisks romāns, kura galvenais varonis Baltazars Rusovs gan pēc vārda ir reāls cilvēks, bet patiesībā, diemžēl, mēs par viņu zinām ļoti maz (vēsturnieki pat nav vienojušies līdz galam vai viņš bija igaunis kā šajā romānā vai tomēr vācietis). Tieši tāpēc ir interesanti lasīt - caur romānu galu galā sejas pantus iegūst ne tikai Latvijas pusē mazāk zināmais hronists (tas ir zināms tiem, kuri par vēsturi interesējas padziļināti), bet visa sarežģītā Livonijas 16. gs. beigu vēsture (tas nekas, ka koncentrējas uz Igaunijas daļu - notikumi jau skar arī mūsu vēsturi).
Personīgi man ļoti patika arī teoloģiskās pārdomas, kas ielavījušās darbā caur varoņa mācītāja amatu.
Notikumi ir spraigi, galvenais varonis - spilgts. Un grāmata ļoti vērtīgs laika ieguldīšanas veids.
January 7, 2023
Zelf heb ik net een boek afgerond dat met plaatjes erbij meer dan 400 pagina’s telt. Het voelde als heel veel werk. Maar 1014 pagina’s – met een flinke bladspiegel – afleveren, zonder dat ik als lezer me ook maar een moment verveel, dat is andere koek. De Estische schrijver presteerde het. Tussen drie plagen was van het begin tot eind boeiend. Je moet wel enige historische interesse en liefst ook bagage hebben, maar dan is het alleszins de moeite waard. Kross weet ongelooflijk veel van de Estische geschiedenis en van de godsdiensttwisten in de 16de eeuw. Maar hij is vooral goed in het beschrijven van het alledaagse in de 16de-eeuwse Hanzestad Tallinn. Hij weet wat arme en rijke mensen aan hun voeten droegen, waarmee ze ontbeten, hoe de straten erbij lagen en hoe mannen, vrouwen en kinderen met elkaar omgingen. Wat hier allemaal aan research in moet zitten! Ik kan natuurlijk niet beoordelen of het allemaal klopt maar Kross overtuigt mij. Je hebt geen moment het idee dat je een lesje ‘dagelijks leven in de 16de eeuw’ krijgt. Dat geldt ook voor de gesprekken; het voelt allemaal heel natuurlijk, maar niet geforceerd modern.
Vanzelfsprekend geldt dat compliment ook de vertalers, Frans van Nes en Jesse Niemeijer. Dat is bijzonder want hoeveel Nederlanders kennen überhaupt Estisch? Deze twee moeten ook veel onderzoek hebben gedaan. Zo heb ik er twee rare woorden bij geleerd: werken en lopen, allebei in een andere dan de voor de hand liggende betekenis. Het zijn stofnamen.
Kross beheerst ook het vak van klassiek romancier; de lezer weet of vermoedt meer dan de hoofdpersoon en krijgt honderden bladzijden later gelijk. Heel bevredigend.
Kross wordt beschouwd als de grootste Estische schrijver van de twintigste eeuw. Dit boek lijkt me een soort projectie van het vrijheidsverlangen van de Esten in de 20ste eeuw – het werd geschreven in de laatste decennia van de Sovjet-tijd. De hoofdpersoon, Balthasar Russow, komt op voor de etnische Esten, die eeuwenlang zijn overheerst, uitgezogen en geminacht door Duitsers en in de nadagen van die overheersing te maken krijgen met andere kapers op de kust: Iwan de Verschrikkelijke, ‘de Moskoviet’, de Zweden, de Denen en de Polen. Russow is een man van het volk en schrijft een kroniek waarin die uitbuiting aan de kaak gesteld wordt. Kross moet zich verwant gevoeld hebben met deze man – er is overigens erg weinig bekend van de echte Russow.
Twee kleine bezwaren. Van de drie plagen uit de titel ben ik er maar twee tegengekomen: oorlog en pest. Het andere bezwaar is dat het godsonmogelijk is om alle namen te onthouden. Er wordt nogal eens verwezen naar een eerdere gebeurtenis. Soms komt je dat dan bekend voor, maar soms ook niet. Het geeft niet echt, overigens. En een namenlijst zou onmogelijk lang worden.
Naschrift: die derde plaag is natuurlijk honger, de bekende metgezel van oorlog!
Vanzelfsprekend geldt dat compliment ook de vertalers, Frans van Nes en Jesse Niemeijer. Dat is bijzonder want hoeveel Nederlanders kennen überhaupt Estisch? Deze twee moeten ook veel onderzoek hebben gedaan. Zo heb ik er twee rare woorden bij geleerd: werken en lopen, allebei in een andere dan de voor de hand liggende betekenis. Het zijn stofnamen.
Kross beheerst ook het vak van klassiek romancier; de lezer weet of vermoedt meer dan de hoofdpersoon en krijgt honderden bladzijden later gelijk. Heel bevredigend.
Kross wordt beschouwd als de grootste Estische schrijver van de twintigste eeuw. Dit boek lijkt me een soort projectie van het vrijheidsverlangen van de Esten in de 20ste eeuw – het werd geschreven in de laatste decennia van de Sovjet-tijd. De hoofdpersoon, Balthasar Russow, komt op voor de etnische Esten, die eeuwenlang zijn overheerst, uitgezogen en geminacht door Duitsers en in de nadagen van die overheersing te maken krijgen met andere kapers op de kust: Iwan de Verschrikkelijke, ‘de Moskoviet’, de Zweden, de Denen en de Polen. Russow is een man van het volk en schrijft een kroniek waarin die uitbuiting aan de kaak gesteld wordt. Kross moet zich verwant gevoeld hebben met deze man – er is overigens erg weinig bekend van de echte Russow.
Twee kleine bezwaren. Van de drie plagen uit de titel ben ik er maar twee tegengekomen: oorlog en pest. Het andere bezwaar is dat het godsonmogelijk is om alle namen te onthouden. Er wordt nogal eens verwezen naar een eerdere gebeurtenis. Soms komt je dat dan bekend voor, maar soms ook niet. Het geeft niet echt, overigens. En een namenlijst zou onmogelijk lang worden.
Naschrift: die derde plaag is natuurlijk honger, de bekende metgezel van oorlog!
April 14, 2019
Estland, halverwege de 16e eeuw. De jonge Balthasar, bijnaam Pall, maakt een wonder mee: twee jonge acrobaten die vanaf de kerktoren over de stad heen lopen. Dat te kunnen moet wel een gift van God zijn!
We volgen Pall in de rest van het boek. Hoe hij als eenvoudige jongen van boeren komaf de kans krijgt om te gaan studeren in Duitsland en bij terugkeer de pastor wordt van de kerk van de Estische werklui van Tallinn. Want hoewel hij aan Eem goede universiteit gestudeerd heeft, een Echte Duitser is hij niet en dus kan hij nooit een Echte Dominee van een Echte Kerk worden. Al trouwt hij met jonge vrouwen uit de betere klassen, de stadse elite en de ridders blijven op hem neerkijken.
We volgen de politieke ontwikkelingen: Estland als speelbal van de Moskovieten, Zweden, Polen en Duitsers: de ene oorlog is nog niet afgelopen of de volgende begint.
De plagen die het land bovendien regelmatig teisteren, waaronder de pest, maken het leven in het al zo belaste land niet eenvoudiger.
Balthasar besluit de wederwaardigheden van zijn land in een kroniek neer te schrijven. Dat is een gevaarlijk karwei, omdat hij het zonder opdracht of zegen van de heersende klasse doet.
Leerzaam, mooi geschreven. Wel een pil, dus je moet houden van lang uitgesponnen verhaallijnen. Zoals ik :-)
We volgen Pall in de rest van het boek. Hoe hij als eenvoudige jongen van boeren komaf de kans krijgt om te gaan studeren in Duitsland en bij terugkeer de pastor wordt van de kerk van de Estische werklui van Tallinn. Want hoewel hij aan Eem goede universiteit gestudeerd heeft, een Echte Duitser is hij niet en dus kan hij nooit een Echte Dominee van een Echte Kerk worden. Al trouwt hij met jonge vrouwen uit de betere klassen, de stadse elite en de ridders blijven op hem neerkijken.
We volgen de politieke ontwikkelingen: Estland als speelbal van de Moskovieten, Zweden, Polen en Duitsers: de ene oorlog is nog niet afgelopen of de volgende begint.
De plagen die het land bovendien regelmatig teisteren, waaronder de pest, maken het leven in het al zo belaste land niet eenvoudiger.
Balthasar besluit de wederwaardigheden van zijn land in een kroniek neer te schrijven. Dat is een gevaarlijk karwei, omdat hij het zonder opdracht of zegen van de heersende klasse doet.
Leerzaam, mooi geschreven. Wel een pil, dus je moet houden van lang uitgesponnen verhaallijnen. Zoals ik :-)
September 15, 2021
Ik heb enorm veel bewondering voor de energie en het werk die Kross heeft gestoken in deze turf van ruim duizend pagina’s. Toch ben ik er na twee van de vier boeken mee gestopt. Het zit te vol, als een stoofpot met te veel ingrediënten. Alle lovende recensies en bewondering ten spijt kon ik het als plezierlezer niet meer opbrengen om nog eens 500 dichtbedrukte, alinealoze pagina’s te verstouwen. Het boek speelt halverwege de zestiende eeuw in Estland. Geen tijd en plek waarvoor ik wakker hoef te worden gemaakt, tenzij ik gegrepen word door het verhaal en/of de stijl. Maar het vergt te veel kennis van het land, de geschiedenis en de topografie om het allemaal te kunnen plaatsen zonder eerst de atlas of Wikipedia te raadplegen. Het is slap om een boek op te geven, waarvan je weet dat het iets bijzonders is en dat je met enige inspanning kunt verteren, maar dat moet dan maar. Het ligt me te zwaar op de maag om er nog twintig uur aan te besteden.
September 30, 2018
Tõeline pärl ajaloogurmaanile. Raamat täpselt minu maitse järgi.
Ja ühtlasi selle suve sihtmärk (väikese sabaga sügisesse) saavutatud - kõik 4 osa järjest alla neelatud.
Russowi lugu on hästi põimitud ajaloolise Tallinna konteksti - siit saaks meisterdada valmis põneva ajaloomatka mööda Tallinna vanalinna ja eeslinnu. Lisaks tuletab meelde, et Eesti keskaja ja hilisem ajalugu on jätkuvalt piiramatu ja põnev inspiratsiooniallikas. Üsna kindlasti on Saksamaa, Rootsi, Vene ja Poola arhiividest võimalik välja kaevata veel hulgim lugusid vanast Tallinnast ja Eesti-Liivimaast. Kui vaid leiduks ka edaspidi kirjanikke nagu suurmeister Kross, kes need ladusasse ilukirjandusse valavad.
Ja ühtlasi selle suve sihtmärk (väikese sabaga sügisesse) saavutatud - kõik 4 osa järjest alla neelatud.
Russowi lugu on hästi põimitud ajaloolise Tallinna konteksti - siit saaks meisterdada valmis põneva ajaloomatka mööda Tallinna vanalinna ja eeslinnu. Lisaks tuletab meelde, et Eesti keskaja ja hilisem ajalugu on jätkuvalt piiramatu ja põnev inspiratsiooniallikas. Üsna kindlasti on Saksamaa, Rootsi, Vene ja Poola arhiividest võimalik välja kaevata veel hulgim lugusid vanast Tallinnast ja Eesti-Liivimaast. Kui vaid leiduks ka edaspidi kirjanikke nagu suurmeister Kross, kes need ladusasse ilukirjandusse valavad.
January 14, 2017
This took a while to read... But well worth it, this was an amazing story and an interesting view to the Estonia in the 16th century. I didn't know much about the area in those times, now I'm much wiser.
This is a story of Balthasar Russow, who is a real, historical person, notable for his Livonian Chronicle. Writing that chronicle is a big part of this novel, but there's more to this, as the book covers Russow's whole life, from boyhood to deathbed.
For the fans of historical fiction and those interested in the era or the area, this is highly recommended.
This is a story of Balthasar Russow, who is a real, historical person, notable for his Livonian Chronicle. Writing that chronicle is a big part of this novel, but there's more to this, as the book covers Russow's whole life, from boyhood to deathbed.
For the fans of historical fiction and those interested in the era or the area, this is highly recommended.
September 7, 2025
Ook gestopt want heel taai. Op zich interessant en leuk om wat meer over de geschiedenis van Estland (Letland? Zie je ben alweer vergeten) te lezen, maar uiteindelijk met te weinig plezier.
December 25, 2025
Een wervelende roman. Subliem verteld, groots vertaald.
June 3, 2018
Zes sterren als dit bestond. Monumentaal boek, eigenlijk 4 boeken in een van de auteur Jaan Kross die een juweel van een historische roman schreef gebaseerd op een waargebeurd verhaal. Een erg knap beschreven verhaal van Balthasar Russow wonend in tegenwoordig Estland maar toen Lijfland genoemd. Wat Baltasar meemaakt voelt zo werkelijk aan en geeft zo'n prachtig beeld van het leven in de zestiende eeuw. De hoofdpersoon die zo'n bijzondere prestatie levert met lef en durf en daarnaast zijn bewogen gezinsleven. Dit boek wordt later door mij opnieuw gelezen. Het boek is uit 1985 en werd pas in 2018 in het Nederlands uitgegeven. Zeer de moeite waard.
May 16, 2025
Patika un izbaudīju šo apjomīgo darbu. Tik ļoti patika izstaigāt senās Tallinas ielas! Jo neskatoties uz atsevišķu nodaļu notikumiem Vāczemē, Somijā un citās Igaunijas vietās, darbība notiek Tallinā. Ņemot vērā to, ka par Baltazara Rusova dzīvi un "Livonijas hronikas" rašanās apstākļiem zināms diezgan maz, tad autors varēja ļaut vaļu iztēlei. Un tas bija iespaidīgi!
April 18, 2017
Selles on ajalugu ja fiktsioon niivõrd hästi seotud. Hakka või uskuma, et nii oligi. Väga informatiivne raamat, mis puudutab tolle aja eesti olustikku ja valitsevaid suundi. Ja see on lihtsalt nii suurepäraselt kirja pandud - põhjalikult ja värvikalt.
June 25, 2018
Het was een stevige klus om dit lijvige boek uit te lezen. Een interessante, voor ons onbekende geschiedenis van Estland in de 16e eeuw. Maar de bespiegelingen over menselijke verhoudingen en de relatie van de mens met God vond ik nog mooier. Een aanrader!
March 4, 2025
The life story of a vicar in the 16th century Tallinn is not exactly my favourite genre, but when it’s written by Kross I’m ready to sacrifice my sleep and my holidays for it. And it doesn’t even feel like a sacrifice.
I love Kross’ humour, the subtle self-deprecating and sarcastic tones of it. His way of writing about people from different classes (or rising in class) and their internal battles of how to now talk to those from another class is masterful, it requires such deep understanding of human mind not often found. And his heroes (heroes simply because we want them to be, as he points out) are not perfect, they are flawed and stupid at times. Which is life.
I love Kross’ humour, the subtle self-deprecating and sarcastic tones of it. His way of writing about people from different classes (or rising in class) and their internal battles of how to now talk to those from another class is masterful, it requires such deep understanding of human mind not often found. And his heroes (heroes simply because we want them to be, as he points out) are not perfect, they are flawed and stupid at times. Which is life.
January 25, 2021
Noh, ütleme nii, et ma pole kunagi eriline ajalooliste romaanide fänn olnud ja see teos ses suhtes erilist muutust minu lugemiseelistustes esile ei kutsunud. Kohati oli ikkagi jube tüütu ja vaevaline see lugemine. Ilmselgelt liiga vähe katku. Ja unes nägin ka ainult Tallinna vanalinna kõik need ööd.
November 22, 2025
Dit boek had beter geweest als het 500 bladzijden korter was geweest. Eerste helft is enerverend en meeslepend, tweede helft kabbelt rustig door over het 16e eeuwse Talinn zonder al te veel hoogtepunten.
October 15, 2018
Prachtige historische roman over het leven van Bartholomeus Russow, zoon van Estische voerman die opklimt tot dominee van Heilige Geestkerk in Tallinn. Tegen de achtergrond van alle oorlogen (tussen de Russen, Polen, Duitsers, Polen, Zweden en wie al niet) die in en vanwege Lijfland werden gevoerd in de 16e eeuw. Plus: de armoede van het gewone volk, de rijkdom van de adel, de diverse pestuitbraken. En de rol die de (protestantse) religie speelde in die regio in die tijd. Invloed van Luther, Melanchthon etc. Las het boek tijdens rondreis door Zweden, Finland en Baltische staten wat alles zo herkenbaar en daarmee nog specialer maakte en maakt. Jammer dat ik het in Tallinn nog niet uit had, dan had ik werkelijk alle plekken in Tallinn opgezocht die zo veelvuldig voorkomen in het boek.
April 19, 2021
See ligi 1100 lk tundus alustades ikka hirmutavalt pikk, aga Kross on nii osav loojutustaja, et lugedes igavuse üle kurta ei saanud. Loomulikult on Russowi tormilised noorukiaastad hoogsamad ja elu lõpp pigem mõtlik ja arutlev, aga kuna Kross põimib nii osavalt ajaloosündmused ja tõelise seebikadraama, siis oli ka vana Balthasari elus nii mõndagi põnevat, kuni viimaste lehekülgedeni.
Ajaloohuvilistele igatahes soovitan, eriti kui gümnaasiumiaegsed teadmised Liivi sõjast on päris hõredaks jäänud.
Ajaloohuvilistele igatahes soovitan, eriti kui gümnaasiumiaegsed teadmised Liivi sõjast on päris hõredaks jäänud.
October 26, 2018
Man vajadzēja šai grāmatai patikt, jo vispār man patīk vēsturiskie romāni. Redzot apjūsmojošās atsauksmes, vēlreiz prātā pārlieku, varbūt tomēr patika, bet nē. Manai gaumei sižets un notikumi vilkās par lēnu. Tie kustējās uz priekšu vēl smagāk kā smagākais pasaules bruņrupucis, kuru reizēm gribas paskubināt. Tas viens. Divi - man jau no sākta gala riebās galvenais varonis. Jampampiņš. Nenoliedzami, ir forši, ka kāds vispār raksta par šo laiku Livonijā.
September 19, 2018
More than 1000 pages which took me a month to finish...but what an epic book about Estonia and Balthasar Russow in the 16th century. Not exactly a page turner but then every page has those special sentences to offer. A great historical novel.
May 7, 2013
Lielisks vēsturiskais romāns, mans mīļākais žanrs. Lasīju ar tādu pašu aizrautību kā reiz Deglava "Rīgu", tikai šis ir literāri augstvērtīgāks darbs.
July 18, 2013
Paldies tulkotājai! Cik gan bagāta ir latviešu valoda!
February 10, 2020
1000 pagina’s over één historisch figuur, helemaal uit Estland, kan dat blijven boeien? Wel als het een combinatie van Marcel Proust, Thomas Mann en Hella Haasse inéén is. En Jaan Kross is geslaagd in deze onwaarschijnlijke krachttoer.
We lezen over de grote geschiedenis van de 16e eeuw, waarin koningen met elkaar streden om de macht (Haasse). We ervaren hoe families in het Tallinn van die tijd met elkaar leefden, hoe de ene familie ten onder ging en de andere opklom (Mann). De sociale conventies en verhoudingen tussen de edelen, patriciërs, boeren en ‘het grauw’ in de stad worden daarbij genadeloos onder de loep gelegd, waarbij de hoofdpersoon voortdurend zijn eigen verhouding daartoe onderzoekt (Proust).
Tallinn was aan het begin van de 16e eeuw een welvarende stad, met de hoogste toren ter wereld binnen haar stadsmuren, net overgestapt naar de leer van Luther en Melanchton. Juist door die welvaart wekte het de interesse van de grootmachten uit die tijd: Zweden, Rusland en Polen, de drie plagen uit de titel van het boek. De elite van de stad bestond uit Duitssprekenden, de boeren en arbeiders waren ondergeschikt en soms zelfs horig en spraken Estisch.
Balthasar Rüssow, de hoofdpersoon, komt uit de Estische boerenstand maar gebruikt zijn intelligentie om via scholing hogerop te komen. De ridders en patriciers van de stad gebruiken dit tegen hem, ook als hij succesvol predikant is geworden. De idealen van de Sovjet-unie, waar dit boek oorspronkelijk in verscheen, zijn hier nooit veraf.
Rüssow blijft zelf ambigu hierin. Hij heeft diep van binnen een voorkeur voor de boeren, maar hij heeft zelf doorgeleerd in Duitsland waarmee hij de boerenstand is ontgroeid. Hij is ook zeker geen revolutionair, en kiest uiteindelijk voor zichzelf als hij van hogerhand onder druk wordt gezet om zich positiever uit te laten over de koning en de edelen, en minder ‘neutraal’ over de boeren.
Het is deze persoonlijke invalshoek die het boek ontzettend de moeite waard maakt. Het samenspel tussen de psychologie van de hoofdpersoon (een tot predikant opgeklommen boer) en de samenleving (ridders en edellieden die aan hun macht vasthoude ten koste van alles) is de kern van het boek. De grote geschiedenis die het boek zijn titel geeft zit soms eerder in de weg dan dat het iets toevoegt.
We lezen over de grote geschiedenis van de 16e eeuw, waarin koningen met elkaar streden om de macht (Haasse). We ervaren hoe families in het Tallinn van die tijd met elkaar leefden, hoe de ene familie ten onder ging en de andere opklom (Mann). De sociale conventies en verhoudingen tussen de edelen, patriciërs, boeren en ‘het grauw’ in de stad worden daarbij genadeloos onder de loep gelegd, waarbij de hoofdpersoon voortdurend zijn eigen verhouding daartoe onderzoekt (Proust).
Tallinn was aan het begin van de 16e eeuw een welvarende stad, met de hoogste toren ter wereld binnen haar stadsmuren, net overgestapt naar de leer van Luther en Melanchton. Juist door die welvaart wekte het de interesse van de grootmachten uit die tijd: Zweden, Rusland en Polen, de drie plagen uit de titel van het boek. De elite van de stad bestond uit Duitssprekenden, de boeren en arbeiders waren ondergeschikt en soms zelfs horig en spraken Estisch.
Balthasar Rüssow, de hoofdpersoon, komt uit de Estische boerenstand maar gebruikt zijn intelligentie om via scholing hogerop te komen. De ridders en patriciers van de stad gebruiken dit tegen hem, ook als hij succesvol predikant is geworden. De idealen van de Sovjet-unie, waar dit boek oorspronkelijk in verscheen, zijn hier nooit veraf.
Rüssow blijft zelf ambigu hierin. Hij heeft diep van binnen een voorkeur voor de boeren, maar hij heeft zelf doorgeleerd in Duitsland waarmee hij de boerenstand is ontgroeid. Hij is ook zeker geen revolutionair, en kiest uiteindelijk voor zichzelf als hij van hogerhand onder druk wordt gezet om zich positiever uit te laten over de koning en de edelen, en minder ‘neutraal’ over de boeren.
Het is deze persoonlijke invalshoek die het boek ontzettend de moeite waard maakt. Het samenspel tussen de psychologie van de hoofdpersoon (een tot predikant opgeklommen boer) en de samenleving (ridders en edellieden die aan hun macht vasthoude ten koste van alles) is de kern van het boek. De grote geschiedenis die het boek zijn titel geeft zit soms eerder in de weg dan dat het iets toevoegt.
March 31, 2021
Ruim 1000 dichtbedrukte blz over het leven in 16e eeuws Estland, dat toen nog Lijfland heette. Goede manier om het Europa in die tijd vanuit een ander perspectief te zien: een klein land met een zeer strategische ligging en een hoofdstad met een belangrijke haven. Letterlijk en/of wat betreft machtsverhoudingen ingeklemd tussen Rusland, Polen, Duitsland, Zweden en Denemarken. Met een lokale bevolking zonder veel status, met veel horige landarbeiders die totaal afhankelijk waren van de landeigenaren, meestal Duitsers. Duits was de taal van de hogere klasse, Estisch sprak 'het grauw'. Het boek volgt het leven van Balthasar Russow, een historische figuur: een Est die dankzij slimheid, strategisch inzicht, lef en toeval opklom in de Estische rangorde. Via de kerk, want een studie theologie in Duitsland was de manier om hogerop te komen. Russow heeft destijds een nog steeds unieke en beroemde kroniek geschreven over geschiedenis en politiek van Estland, in een tijd waarin dat uiterst link was omdat de oorlogen en daarmee de machthebbers elkaar snel afwisselden. In zijn 60-jarige leven maakt hij drie pestepidemieën mee, en de Lijflandse oorlog tussen achtereenvolgende coalities en Rusland - die bijna net zo lang duurde als onze 80jarige oorlog (en met de eerste decennia Iwan de Verschrikkelijke als tegenstander). Over Balthasar Russow is weinig meer bekend dan zijn drie huwelijken. Jaan Kross heeft er zijn verhaal van gemaakt, maar op basis van alle historische feiten. Hij heeft het eind jaren '60 geschreven, wat natuurlijk doet vermoeden dat hij met het boek ook een vergelijking maakt met Estland onder Sovjet overheersing. Maar het is vooral een behoorlijk meeslepend en origineel geschreven roman over zowel het gewone leven in voor ons onvoorstelbaar moeilijke tijden, als het politieke gekonkel dat dan weer juist tijdloos is. Goed leesbaar, maar niet altijd even makkelijk en natuurlijk ook gewoon een heel dikke pil ;-)
April 17, 2020
Nooit gedacht dat een boek over Estland in de tweede helft 16de eeuw zo boeiend zou kunnen zijn. Maar de schrijver is ook niet de eerste de beste. Ik las eerder 2 andere boeken van hem (die overigens niet zo lijvig waren) en wist dat hij kon schrijven. Maar een boek van ruim 2600 bladzijden (op de e-reader) blijft toch een hele kluif. Hoe dan ook, Kross is er weer in geslaagd om van Estland een boeiend onderwerp te maken. De hoofdpersoon, van eenvoudige komaf, krijgt de kans om te studeren en wordt dominee van de Heilige Geestkerk te Tallinn. Als hij dan ook nog trouwt (tot 3 keer toe) met een "vrouw van stand" is dat voor de adel een reden om hem te kleineren en het hem zeer lastig te maken. Hij schrijft een kroniek van Lijfland en spaart daarin niet de kritiek op de adel (de Teutoonse Ridderorde). Estland is al die jaren een speelbal van de Polen, de Zweden, de Russen en dus die Duitse adel, die daar de bevolking uitknijpt. Daarnaast komt natuurlijk het geloof, de reformatie, aan bod. Veel diepzinnige discussies, maar nooit saai. Wat ik ook interesant vond: de medische ideeen van die tijd, die veelvuldig aan bod komen. Regelmatig heerst daar nog de pest. Een aanrader als je van dikke boeken houdt.
September 8, 2019
Over de historie van Estland is mij nog te weinig bekend. Tussen drie plagen vind ik een prachtige historische roman over een stuk van de geschiedenis van dit land inde 16e eeuw.
Het boek gaat weliswaar over het leven van Balthasar Russow, zoon van een voerman die zich opwerkt tot predikant van de Armeniërs in Tallin. Het boek gaat ook over armoede en rijkdom, de lagere klasse versus, de landheren, de adel, de gegoede burgerij, de kerkvoogdij en de speelbal die dit land is tussen Rusland, Polen, Duitsland, Zweden. Het boek beschrijft de worsteling van Russow met zijn geloof, zijn geweten, zijn moreel besef, zijn standpunten, de politiek, de kerk, de vorsten. Hij schrijft de kroniek over zijn land en wordt gedwarsboomd, geminacht en bewonderd.
Ik moest sommige plaatsen of woorden nazoeken. Dat hoeft niet. Het wel nazoeken geeft wel meer duidelijkheid of plaats en tijd, politiek en kerk.
Estland is voor mij een nog onbekend land. Door dit boek heb ik meer belangstelling gekregen. Ik raad dit boek voor belangstellenden daarom aan.
Het boek gaat weliswaar over het leven van Balthasar Russow, zoon van een voerman die zich opwerkt tot predikant van de Armeniërs in Tallin. Het boek gaat ook over armoede en rijkdom, de lagere klasse versus, de landheren, de adel, de gegoede burgerij, de kerkvoogdij en de speelbal die dit land is tussen Rusland, Polen, Duitsland, Zweden. Het boek beschrijft de worsteling van Russow met zijn geloof, zijn geweten, zijn moreel besef, zijn standpunten, de politiek, de kerk, de vorsten. Hij schrijft de kroniek over zijn land en wordt gedwarsboomd, geminacht en bewonderd.
Ik moest sommige plaatsen of woorden nazoeken. Dat hoeft niet. Het wel nazoeken geeft wel meer duidelijkheid of plaats en tijd, politiek en kerk.
Estland is voor mij een nog onbekend land. Door dit boek heb ik meer belangstelling gekregen. Ik raad dit boek voor belangstellenden daarom aan.
June 18, 2022
Pitkän proosan ystäville ja Viron keskiajasta kiinnostuneille tarjolla kirjava kudelma rakkautta, seikkailua, juonitteluja ja kuvausta keskiajan lopun eli 1500-luvun olosuhteista.
Balthasar Russow eli alkujaan ajurin poika Palle Russa pääsee opintielle ja päätyy välillä rikkaiden sihteeriksi ja välillä osaksi talonpoikaiskapinaa. Hän ryhtyy kirjoittamaan kronikkaa joka on toisten mielestä vaarallinen teos joka pitää hävittää, toisaalta teoksesta tulee myyntimenestys.
Russow ei okein teidä onko baltiansaksalainen oppinut vai maarahvaan, kuten virolaisia tuolloin kutsuttiin, jäsen. Avioliitoista ensimmäisellä hän haluaa sosiaalista nousua. Liitto päätty kulkutautiin: vaimo ja tyttäret kuolevat. Kaksi jälkimmäistä solmitaan rakkaudesta ja jopa himosta. Mutta, kuka rakastikaan Balthasaria eniten?
Olisi hyvä tietää miten koukeroisesti Krossin piti kirjoittaa jotta vältti neuvostosensuurin. Venäläiset ovat kirjassa julmia, saksalaiset kylmiä ja Ruotsin valta tuo Liivinmaalle eli Viroon rauhan.
Balthasar Russow eli alkujaan ajurin poika Palle Russa pääsee opintielle ja päätyy välillä rikkaiden sihteeriksi ja välillä osaksi talonpoikaiskapinaa. Hän ryhtyy kirjoittamaan kronikkaa joka on toisten mielestä vaarallinen teos joka pitää hävittää, toisaalta teoksesta tulee myyntimenestys.
Russow ei okein teidä onko baltiansaksalainen oppinut vai maarahvaan, kuten virolaisia tuolloin kutsuttiin, jäsen. Avioliitoista ensimmäisellä hän haluaa sosiaalista nousua. Liitto päätty kulkutautiin: vaimo ja tyttäret kuolevat. Kaksi jälkimmäistä solmitaan rakkaudesta ja jopa himosta. Mutta, kuka rakastikaan Balthasaria eniten?
Olisi hyvä tietää miten koukeroisesti Krossin piti kirjoittaa jotta vältti neuvostosensuurin. Venäläiset ovat kirjassa julmia, saksalaiset kylmiä ja Ruotsin valta tuo Liivinmaalle eli Viroon rauhan.
September 8, 2019
Een daverend boek voltooid. Kross schrijft mooi. Het verhaal over het leven van de gelovige, maar ook relativerende pastoor Russow bevat magische momenten en vooral realistische episoden. Verheffen van de rechtenloze boerenstand in Estland en het vastleggen van de geschiedenis van dit deel van Europa dat in de tweede helft van de zestiende eeuw zich ontworstelt aan de Duitse invloeden en meer naar Scandinavië dan naar Rusland (de Moskoviet), dat is de rode draad in een leven dat verder is gewijd aan troosten van levens tussen drie plagen (honger, oorlog en de pest). Het verschil tussen 4 en 5 sterren wordt voor deze robuuste roman bepaald door het feit dat ik blij was dat ik hem uit had in plaats van dat ik nog eens 10 meer uren met hem had willen doorbrengen.
Displaying 1 - 30 of 42 reviews