اکثر کتاب ها، مستندها و فیلم هایی که در مورد جنگ بوسنی نوشته یا ساخته شده معطوف به بحث مظلومیت مسلمان ها و آزار و اذیتی هست که در زمان جنگ متحمل شدن. انگار که از روز اول مسلمان ها دست هاشون رو بالا بردن و اجازه دادن صرب ها و کروات ها بکشنشون و به ناموسشون تجاوز کنن.
متاسفانه کمتر از دلاوری و حماسه هایی که رزمندگان مسلمان در نزدیک به چهار سال جنگ از خودشون نشون دادن حرف زده شده.
اما کتاب 101 خاطره جنگی اولین کتابی بود که از جنگ دهه 90 بوسنی خوندم و از دلاوری ها و قهرمانی های رزمنده ها و مردم بوسنی توش گفته شده. در این کتاب که حاوی خاطرات راسم دلیچ فرمانده ارتش بوسنی هست، با جزئیات، جذابیت و با نگاهی متفاوت، دفاع جانانه رزمندگان مسلمان با دست خالی در برابر صرب ها و کرواتی های مورد حمایت روسیه، اروپا و آمریکا رو بیان کرده.
نقش راسم دلیچ در ساماندهی و پشتیبانی ارتش بوسنی غیر قابل انکار هست. سرکشی ها و حضور بدون ترسش در شهرهای جنگی و مهارت های مدیریتش یکی از دلایل مقاومت 4 ساله مسلمان ها در جنگ بوده. برام جالب بود که برای اولین بار در این کتاب راسم جرئت کرده و گفته اگر آمریکا وارد جنگ بوسنی نمیشد، مسلمان ها در آستانه آزاد کردن تمام کشور و رسیدن به قلب شهرهای صرب نشین بودن.
قدرت رسانه یعنی اینکه با این همه جانفشانی، راسم دلیچ بین خود مسلمان های بوسنی به عنوان یک قهرمان شناخته نمیشه. (یا حداقل مشاهدات من این رو نشون نمیده). نمیدونم شاید دلیلش اینه در یک اقدام ناجوانمردانه دادگاه کیفری لاهه که وظیفه محاکمه عاملین جنایات جنگی را داشته، بعد جنگ دست به محاکمه ژنرال دلیچ زد و او رو به خاطر ارتکاب جنایات جنگی ۳ سال محکوم به زندان کرد ولی در حالی که دلیچ در حال سپری کردن دوران محکومیتش بود دادگاه لاهه پس از مدتی اعتراف کرد که دلیچ بیگناهه و آزادش کرد.