Hannah Arendt confronteert ons in Het waagstuk van de politiek met de vraag hoe we moeten omgaan met liegende politici. Wat mogen we doen wanneer die politici de democratische rechtsstaat in gevaar brengen? Het waagstuk van de politiek bevat niet eerder in het Nederlands vertaalde essays en een uniek interview met Günter Gaus. Arendt's ideeën zijn actueler dan ooit. Op erudiete wijze fileert ze niet alleen het gedrag van politici, maar ook dat van ons burgers.
Hannah Arendt (1906 – 1975) was one of the most influential political philosophers of the twentieth century. Born into a German-Jewish family, she was forced to leave Germany in 1933 and lived in Paris for the next eight years, working for a number of Jewish refugee organisations. In 1941 she immigrated to the United States and soon became part of a lively intellectual circle in New York. She held a number of academic positions at various American universities until her death in 1975. She is best known for two works that had a major impact both within and outside the academic community. The first, The Origins of Totalitarianism, published in 1951, was a study of the Nazi and Stalinist regimes that generated a wide-ranging debate on the nature and historical antecedents of the totalitarian phenomenon. The second, The Human Condition, published in 1958, was an original philosophical study that investigated the fundamental categories of the vita activa (labor, work, action). In addition to these two important works, Arendt published a number of influential essays on topics such as the nature of revolution, freedom, authority, tradition and the modern age. At the time of her death in 1975, she had completed the first two volumes of her last major philosophical work, The Life of the Mind, which examined the three fundamental faculties of the vita contemplativa (thinking, willing, judging).
Lang getwijfeld tussen drie en vier sterren. Toch drie door de te sturende inleiding en de eerste twee delen (het interview en het essay over de pentagon papers) die, hoewel interessant, niet haar meest intrigerende essays zijn. Toch veel opgestoken in het tweede maar vooral het derde hoofdstuk. Vertaling was erg fijn om te lezen, wat ik niet vaak vind van uit het Engels vertaalde werken.
(Weet iemand waarom dit boek onder “Hannh Ahrendt” op goodreads staat?)
Dit boek heb ik in 2018 gekregen voor mijn verjaardag en het nu pas gelezen. Dat heb je soms met boekencadeaus, maar eigenlijk kwam het best goed uit. Het laatste essay, burgerlijke ongehoorzaamheid, reflecteert namelijk op thema's die net als begin jaren '70, nu ook super relevant zijn. Zo zegt ze bijvoorbeeld over de politieke situatie in de VS: ‘Van een noodsituatie is wel degelijk sprake wanneer de gevestigde instituties van een land niet langer naar behoren functioneren en wanneer het gezag in een land zijn respectabiliteit verliest.’ en '(..) er is het chronische bedrog, gekoppeld aan weloverwogen aanvallen op de vrijheden gewaarborgd door het eerste amendement.' Erg herkenbaar uiteraard.
Tegelijkertijd ziet ze nog wel heil in de VS. Alleen moet het rechtssysteem een manier zien te vinden om te kunnen dealen met burgerlijke ongehoorzaamheid als een collectieve handeling in plaats van individuele actie. Op die manier heeft tirannie van de meerderheid minder kans van slagen! Hoewel de VS nog een lange weg te gaan heeft zegt ze daarover: 'In tegenstelling tot andere landen beschikt deze republiek (de VS) (...) nog altijd over haar traditionele instrumenten (recht van vereniging) om de toekomst met een zekere mate van vertrouwen toe te treden.'
Oh boi
Hoewel het de VS wat van het pad naar goed werkende instituten en whatnot afgeslagen zijn, zou Arendt's idee van burgerlijke ongehoorzaamheid wel een coole implicatie hebben voor hoe het rechtssysteem omgaat met activisten die burgerlijke ongehoorzaamheid hebben vertoond. Zij zouden namelijk als groep beoordeeld worden en niet als individuele demonstrant, waardoor gezichtsbedekking bij demo's misschien niet meer plaats hoeft.
Twijfel tussen drie en vier sterren. De politieke inzichten van Arendt zijn bijzonder waardevol - ook in deze tijd. Deze inzichten concentreren zich echter vrijwel volledig in het derde deel van het boek. Het eerste deel is een interview met Hannah Arendt, wat een geweldig inzicht biedt in haar persoon en een fundament legt voor haar denken. Het tweede deel behelst haar analyse van de 'Pentagon Papers' en de rol van de V.S. in Vietnam. Bijzonder interessant, maar m.i. niet erg relevant voor haar politieke denken. Ook is het jammer dat de samenstellers van het boek, in de inleiding, haar denken proberen te sturen, naargelang hun eigen opvatting over de hedendaagse politieke situatie. Arendt's denken is echter zo rijk en scherp dat het, ondanks de sturing, overeind blijft staan.
Voor hen die zoeken naar politieke theorie c.q. politieke filosofie, is vooral het derde deel interessant: 'Civil Obedience', gepubliceerd in The New Yorker (1970) en opgenomen in haar bundel 'Crisis of the Republic' (1972).
Het boek is een bundeling van één interview en twee essays. Op grond van deze enigszins gedateerde teksten (van rond 1970) tóch iets scherper beeld gekregen van een paar politieke en juridische begrippen, van een denker die zegt: Ik wil naar de politiek kijken met ogen die (...) niet door de filosofie vertroebeld zijn. Dat standpunt spreekt mij aan, want veel te vaak wordt het oeverloos filosofisch gelul serieus genomen alleen maar omdat niemand durft te roepen dat de keizer geen kleren aan heeft. Een klein boekje (ruim 150 pag.) met verder geen bijzonder belang.
Weer een schitterende vertaling uit het werk van Arendt door Dirk De Schutter en Remi Peeters. Zeer goede keuze uit het werk. Bijzonder vind ik de vertaling van het tv-interview met Günther Gaus omdat dit zo belangrijk is om Arendt te begrijpen en te horen zeggen : « Ik wil begrijpen » De essentie.
Een voorwoord dat zo slecht geschreven is dat ik twijfelde of ik de vertalingen van Arendt wel wilde lezen. De vertalingen zijn gelukkig een stuk beter geschreven. Tijdens mijn studie veel gefocust op Arendt haar werk en het blijft verbluffend hoe actueel haar analyses blijven.