Η κατηγορηματική προσταγή: Μελέτη της ηθικής φιλοσοφίας του Καντ

by H.J. Paton, Λάμπρος Π. Οικονόμου (Translator), Αθανάσιος Δημ. Οικονόμου (Curator)

Περιεχόμενα
Πίνακας Περιεχομένων
Πρόλογος του Μεταφραστή
Σημείωμα του Επιμελητή
Συντομογραφίες
ΒΙΒΛΙΟ Ι: Η ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΓΗΣ
Ι: Η ΚΡΙΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ
Η ανάγκη για την κατανόηση της Καντιανής μεθόδου
Οι ηθικές κρίσεις είναι κρίσεις a priori
Τα γνωρίσματα της κρίσεως a priori
Συνθετική γνώση
Το έργο της φιλοσοφίας
Η ανάγκη για καθαρή ηθική
Η μέθοδος της ανάλυσης
Αναλυτικά και συνθετικά επιχειρήματα
Η Κριτική μέθοδος
Η μέθοδος της σύνθεσης
Η σπουδαιότητα του Καντ
Παράρτημα: Η διαίρεση της ηθικής φιλοσοφίας του Καντ
ΙΙ: Η ΚΑΛΗ ΘΕΛΗΣΗ
Μία καλή θέληση είναι καλό χωρίς περιορισμό
Άλλες δυνατές απόψεις
Είναι όλα τα καλά, καλά χωρίς περιορισμό;
Είναι πολλά καλά, καλά χωρίς περιορισμό;
Είναι η καλή θέληση καλό χωρίς περιορισμό;
Το υπέρτατο καλό
Η καλή θέληση και τα αντικείμενά της
Η λειτουργία της αιτίας
Η καλωσύνη είναι θεμελιώδης
III: ΤΟ ΚΑΘΗΚΟΝ
Μία καλή θέληση και το καθήκον
Η μέθοδος της απομόνωσης
Παρανοήσεις
Είναι το καθήκον το κίνητρο μιας καλής θέλησης;
Είναι η καλωσύνη το κίνητρο μιας καλής θέλησης;
Είναι τα γενναιόδωρα αισθήματα το κίνητρο μιας καλής θέλησης;
Παράρτημα: Κλίσεις, ευτυχία και ηθική αξία
IV: ΤΟ ΑΞΙΩΜΑ ΤΗΣ ΗΘΙΚΟΤΗΤΑΣ
Η ηθική αξία δεν εξαρτάται από τα αποτελέσματα
Πρακτικές αρχές - υποκειμενικές και αντικειμενικές
Δύο είδη αξιωμάτων - τυπικά και υλικά
Το αξίωμα του καθήκοντος
V: ΕΥΣΕΒΕΙΑ
Ευσέβεια για τον νόμο
Η περιγραφή της ευσέβειας
Η λειτουργία της ευσέβειας
Παράρτημα: Η ευσέβεια ως κίνητρο
VI: Ο ΝΟΜΟΣ
Ο νόμος ως έχει
Ο νόμος ως εντολή
Το ηθικό κίνητρο
Τυπικό αξίωμα και ηθικός νόμος
Η κατηγορηματική προσταγή
VII: ΠΑΡΑΝΟΗΣΕΙΣ
Επικρίσεις
Ο φορμαλισμός του Καντ
Ο νομικισμός του Καντ
Η αγνόηση των συνεπειών
Η εγκυρότητα του Καντιανού δόγματος
ΒΙΒΛΙΟ II: ΤΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ ΤΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΓΗΣ
VIII: Η ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΑΙΤΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΚΕΣ ΤΗΣ ΑΡΧΕΣ
Η πρακτική λειτουργία της αιτίας
Δύο έννοιες της "αιτίας"
Η προσέγγιση της πρακτικής αιτίας
Θεωρητική αιτία και πράξη
Η πρακτική αιτία
Παρορμητική πράξη
Μέσον και σκοπός
Η επιδίωξη της ευτυχίας
Η άρνηση της πρακτικής αιτίας
Ηθικότητα
IX: Η ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΑΙΤΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΕΣ ΤΗΣ ΑΡΧΕΣ
Υποκειμενικές και αντικειμενικές αρχές
Η αρχή της δεξιότητας
Η αρχή της αγάπης του εαυτού
Η αρχή της ηθικότητας
Εξηρτημένες και απροϋπόθετες αρχές
Παράρτημα: Η άποψη του Καντ για την αιτία
Διαφορετικές έννοιες της "αιτίας"
Η κατηγορία αιτίου και αποτελέσματος
Το σχήμα της κανονικής διαδοχής
Η Ιδέα της ελευθερίας
Διαφορετικά είδη αντιλήψεων
Διαισθητική αντίληψη
Χ: ΤΟ ΚΑΛΟ
Το καλό εν γένει
"Καλό για" και "καλό σε"
Το καλό μου
Το ηθικό καλό
Η τελολογική άποψη του καλού
Η ρεαλιστική άποψη του καλού
XI: ΠΡΟΣΤΑΓΜΑΤΑ
Προστάγματα εν γένει
Ορισμός του προστάγματος
Τρία είδη προστάγματος
Κανόνες, όροι και νόμοι
Υποχρέωση και καλωσύνη
Το καθήκον να ενεργούμε ηθικά
XII: ΠΩΣ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΠΡΟΣΤΑΓΜΑΤΑ ΔΥΝΑΤΑ;
Η σημασία του ερωτήματος
Αναλυτικές προτάσεις
Συνθετικές προτάσεις
Συνθετικές και a priori προτάσεις
Δυσχέρειες
Τα προστάγματα της δεξιότητας είναι αναλυτικές προτάσεις
Οι συνθετικές προτάσεις προϋποτίθενται
Τα προστάγματα της σύνεσης είναι αναλυτικές προτάσεις
Οι κατηγορηματικές προσταγές είναι συνθετικές και a priori προτάσεις
ΒΙΒΛΙΟ III: Η ΔΙΑΤΥΠΩΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΓΗΣ
XIII: ΟΙ ΠΕΝΤΕ ΤΥΠΟΙ
Οι πέντε Τύποι
Οι σχέσεις μεταξύ των πέντε Τύπων
Ο σκοπός και η συγκρότηση του επιχειρήματος
Η εφαρμογή των Τύπων
XIV: Ο ΤΥΠΟΣ ΤΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ [ΣΥΜΠΑΝΤΙΚΟΥ] ΝΟΜΟΥ [...]
XV: Ο ΤΥΠΟΣ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ
XVI: Ο ΤΥΠΟΣ ΤΟΥ ΣΚΟΠΟΥ ΚΑΘ' ΕΑΥΤΟΝ
XVII: Ο ΤΥΠΟΣ ΤΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑΣ
XVIII: Ο ΤΥΠΟΣ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΤΩΝ ΣΚΟΠΩΝ
ΒΙΒΛΙΟ IV: Η ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΓΗΣ
XIX: ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
XX: ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΙ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ
XXI: Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΩΣ ΜΙΑ ΑΝΑΓΚΑΙΑ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ
XXII: Ο ΝΟΗΤΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ
XXIII: ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟΝ ΝΟΗΤΙΚΟ ΚΟΣΜΟ
XXIV: ΠΩΣ ΜΙΑ ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΓΗ ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΤΗ;
XXV: ΜΕΡΙΚΑ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΖΗΤΗΜΑΤΑ
XXVI: Η ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΗ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ

Οπισθόφυλλο:
Ο Καθηγητής Paton έχει καταβάλλει σοβαρή προσπάθεια για να απλοποιήσει, κατά το δυνατόν, την τοποθέτηση του Καντ στο θέμα της ηθικής συμπεριφοράς του ανθρώπου μέσα στα πλαίσια της θεωρητικής του φιλοσοφίας.
Με την προσπάθειά του αυτή, επιτυγχάνει να εκθέσει τα βασικά ζητήματα της κατά τον Καντ "κατηγορηματικής προσταγής", με παρόμοια κριτική μέθοδο εκείνης του Καντ.
Παραλλήλως, εκθέτει τα ζητήματα με τη συνήθη πραγματιστική Αγγλοσαξωνική αντίληψη για τη σχετικότητα των όρων και των εννοιών, εις τρόπον ώστε να προβληματίζει επωφελώς τον αναγνώστη.
Λάμπρος Π. Οικονόμου

Genres: Philosophy

408 pages, Paperback

First published January 1, 1946

About the author

Herbert James Paton was Professor of Logic and Rhetoric at Glasgow University from 1927 until 1937, and Dean of the Faculty of Arts from 1935 to 1937. In 1937 he left Glasgow to become White's Professor of Moral Philosophy at Oxford University and a Fellow of Corpus Christi College.

Though best known for his philosophical writings, he spent some ten years in the Admiralty and Foreign Office dealing with emergent European states in the aftermath of the First World War. At the Peace Conference of 1919 he was a member of the British delegation which advised on the Polish settlement, about which he wrote in the six volume History of the Peace Conference of Paris.

Paton was an authority on the philosophy of Immanuel Kant, and his two-volume commentary on the first half of Kant's Kritik der reinen Vernunft, Kant's Metaphysic of Experience (1936) is an important work of philosophical scholarship.

Reviews

[Jeff · Rating 4 out of 5]

One ought to write reviews of books one has read. Ignore that this book will never have more than 11 Goodreads ratings. Thus, a review as such.

One ought to understand a contemporary's full explanation more readily than the original, 250-year-old text in translation. Oy vey, Kant's reasoning is so hard for me to follow that even Paton's well-written prose frequently befuddles me.

One ought to disregard one's inadequacies when rating a book. Screw that! i'm docking 1 star because
a. HJ Paton did not write this book for dilettantes like me and
b. my foolhardy overconfidence prevented me from seeing the obviousness of that until i'd repeatedly processed ideas as if they were mere descriptions of Kant's logic only to realize that Paton had actually been pointing out error, contradiction, flaw, inconsistency, muddled terminology, et al.

One ought to read this book in conjunction with Kant's Groundwork for the Metaphysics of Morals (aka, Groundwork). I read them successively and, therefore, not all that successfully.

One ought to read Kant's Critique of Practical Reason. I should do that next, but i doubt i'll ever be brave enough. I'm gonna read Russell's The Problems of Philosophy instead.

One ought to read The Five Formulae of Kant's categorical imperative. So even if you read nothing else, go to page 129 and check them out. If you're extra curious, give Groundwork a read, too, and don't forget my recommendation to have this (Paton's) book on hand.
I. The Formula of Universal Law
Act only on that maxim through which you can at the same time will that it should become a universal law.
Ia. The Formula of the Law of Nature
Act as if the maxim of your action were to become through your will a universal law of nature.
II. The Formula of the End in Itself
So act as to use humanity, both in your own person and in the person of every other, always at the same time as an end, never simply as a means.
III. The Formula of Autonomy
So act that your will can regard itself at the same time as making universal law through its maxim.
IIIa. The Formula of the Kingdom of Ends
So act as if you were always through your maxims a law-making member in a universal kingdom of ends.

One ought to learn, as claimed in the Preface (15), that
a. "Kant contrived to say something new about morality."
b. "[Groundwork] is an indispensable book for all who profess to think seriously about moral problems."
c. "... his actual teaching [as opposed to common misinterpretations of it] … is always reasonable, even if it may not always be correct."

One ought to realize that
a. Moral behavior results simply, exclusively from duty (ie, not to get a reward or avoid punishment, though these motives don't necessarily constitute immoral behavior).
b. Moral behavior is possible only if rational beings are free.
c. Discussions of morality depend upon the stipulation that humans can be rational.

One ought to consider the validity of the following claims.
a. "reason is a poor instrument for seeking happiness and that for this purpose it must inevitably fail" (109)
b. therefore, "we should [not] abandon reason altogether in favour of instinct" because reason "must serve some higher purpose than the satisfaction of desire" (110; emphasis mine)

One ought to admit one's limitations. Kant said that nobody can prove freedom is inherent to humanity but we must proceed as if we are free (from Ch XXI §2; 217).

One ought to admit that reason is possible and necessary. Or as a much smarter person puts it:

Reason must — if it is to be reason at all — regard itself as the author of its own principles independently of external influences. (218)

If reason's conclusions are nothing more than the inevitable effects of causes outside of human reason, then reason itself is the same kind of "force of nature" as the ocean's tides or the progression of the seasons as evidenced by changes in plant life. And humans are nothing more than carbon-based machines capable only of the illusion of self and the illusion of freedom.

One ought to consider the possibility that "The mind affects itself." (235) You might say
a. We aren't just bodies and we aren't just minds.
b. Mind isn't just a function of the body and the body isn't just an illusion spawned in the mind.
There are 2 concurrent, discrete points of view.
1. Obviously we are physical. (Kant's term is "phenomenal.") As such we are subject to the laws of nature; we exist in time; we have irrational desires.
2. There exists an "I" who conceives of the phenomenal self as being self-evident. One might call this the soul or the spiritual self; one might call it the mind. Kant's term is "noumenal."

Paton's historian analogy might help:

If we consider, for example, a historian, it looks — from one point of view — as if he stood above the battle as a timeless observer assigning to each historical event its place in a causal series which he understands. Yet when we turn to consider what he has done in composing his history, this too appears as an historical event in the same causal series, and in no way different from any other historical event. But in saying this we seem again to be ourselves above the battle — only to find on reflection that our judgement is in turn something to be judged as on the same level with its object. Every man is, as it were, the historian of his own life, and it looks as if Kant were right in saying that we must regard ourselves from two different points of view. (235)

One ought to include the quote below. Why? Because i wanted to say stuff about it.

… we suppose that every event is necessary and that we understand its necessity by discovering its cause [the sun must rise + set; why? because the earth rotates]. In this way we explain a conditioned necessity by discovering its condition. But to understand the necessity of the cause, we must discover the cause of the cause [why does the earth rotate? because it was formed by gravity gathering its constituent particles together] and so ad infinitum [why? because mass affects space-time this way]. However far back we go, we never come to anything other than a conditioned necessity, and this is no more satisfying to human reason than the conditioned necessity with which we started [why does mass affect space-time this way? because i'm your mother and i said so!]. Theoretical reason must conceive the totality of causes, which, because it is a totality of causes, cannot itself be caused. It is this Idea [that] gives us the conception, however empty, of an uncaused cause or a free cause. In the same way theoretical reason must conceive the totality of conditions for every conditioned necessity, a totality which must itself be an unconditioned necessity, if there is to be any necessity at all. The conception of the moral law as unconditionally necessary is only a further example of the activity of reason (here of practical reason) in conceiving — and seeking to realise — an unconditioned necessity.
[bracketed commentary entirely mine; sorry]

We are free. We are rational. We cannot stop ourselves from attempting to resolve the unresolvable. When we make our goal the Resolution of the Unresolvable, we must be satisfied with claims based only on Ideal propositions; empirical evidence is neither possible nor warranted.

One ought to be satisfied with the previous paragraph's assertion. If you can't, then i join Paton + Kant in saying that you are essentially using reason to "prove" that reason is impossible.