What do you think?
Rate this book
Dẫn luận ngôn ngữ học tri nhận
Một vấn đề lớn đối với nhiều lý thuyết ngôn ngữ học đương thời là những thuyết này đền với nguwòi ngoài ngành với một chủ nghĩa hình thức hiểm hóc, bí ẩn. Có lẽ, đối với hầu hết những độc giả của cuốn sách này, lời chào mừng bất ngờ là: Ngôn ngữ học Tri nhận là một ngoại lệ. Điều này không có nghĩa làmô hình này không có một cơ cấu lý thuyết phức tạp. Trái lại, một vài công trình chuyên sâu của lý thuyết này đặt ra một thử thách trí tuệ to lớn, dựa trên những luận cứ tinh tế, viện dẫn nhiều khái niệm tương tác với nhau hết sức rắc rồi. Nhưng ít nhất, bản chất của lý thuyết này không đặt ra những rào chắn quá lớn về mặt hình thức cho những người ngoài ngành, những người mong muốn làm quen phần nào với cách tiếp cận này, với hi vọng nó sẽ mang đến một chiều kích hữu ích cho nhãn quan về ngôn ngữ.
Một trong những đặc điểm hấp dẫn nhất của Ngôn ngữ học Tri nhận là chú trọng vào nghĩa. Cách xử lý tương đối nghèo nàn đối với nghĩa ở một số lý thuyết về ngôn ngữ ắthẳn là căn nguyên khiến dân ngoại đạo ngôn ngữ học bối rối. Nhưng chính bản chất của cách xử lý tri nhận trong lĩnh vực này là cái khiến nó trở nên hấp dẫn trong thời buổi hậu hiện đại này. Cụ thể là, sự nhấn mạnh vào khái niệm cách diễn giải trong mô hình này khiến nó hoàn toàn khác biệt với những cách tiếp cận trước đây đối với nghĩa.
Nhấn mạnh vai trò của cách diễn giải, nhà ngôn ngữ học tri nhận đã tách mình ra khỏi những cách xử lý trước đây của ngữ nghĩa học, vốn dựa trên giả định cho rằng nghĩa độc lập với tri giác và sự tri nhận con người, và vì thế có thể được khách quan hoá và hình thức hoá. Điểm thông nhất giữa các nhà ngôn ngữ học tri nhận (bất luận việc họ khác biệt đến thế nào ở những phương diện khác) là sự tuân thủ nguyên lý: biểu thức ngôn ngữ mã hoá một cách tri giác cụ thể về cái tình huống hữu quan. Điều này có nghĩa là sự mã hoá ngôn ngữ liên quan đến những nhân tố như sự lựa chọn, phối cảnh, tiêu điểm, đẩy vào hậu cảnh, khung hoá, các mô hình phạm trù hoá,… Rõ ràng đến lượt mình điều này đã khiến cách tiếp cận tri nhận gắn bó với những xu hướng hiện nay trong những ngành gần gũi – cụ thể là với Lí luận văn học và Văn hoá học – hơn rất nhiều so với những lí thuyết ngôn ngữ khác. Chính vì lý do này, nếu không nói là không vì lý do nào khác, mà mô hình tri nhận xứng đáng được phổ biến tới những học giả thuộc những chuyên ngành khác.
Một trong những đặc điểm hấp dẫn nhất của Ngôn ngữ học Tri nhận là chú trọng vào nghĩa. Cách xử lý tương đối nghèo nàn đối với nghĩa ở một số lý thuyết về ngôn ngữ ắthẳn là căn nguyên khiến dân ngoại đạo ngôn ngữ học bối rối. Nhưng chính bản chất của cách xử lý tri nhận trong lĩnh vực này là cái khiến nó trở nên hấp dẫn trong thời buổi hậu hiện đại này. Cụ thể là, sự nhấn mạnh vào khái niệm cách diễn giải trong mô hình này khiến nó hoàn toàn khác biệt với những cách tiếp cận trước đây đối với nghĩa.
Nhấn mạnh vai trò của cách diễn giải, nhà ngôn ngữ học tri nhận đã tách mình ra khỏi những cách xử lý trước đây của ngữ nghĩa học, vốn dựa trên giả định cho rằng nghĩa độc lập với tri giác và sự tri nhận con người, và vì thế có thể được khách quan hoá và hình thức hoá. Điểm thông nhất giữa các nhà ngôn ngữ học tri nhận (bất luận việc họ khác biệt đến thế nào ở những phương diện khác) là sự tuân thủ nguyên lý: biểu thức ngôn ngữ mã hoá một cách tri giác cụ thể về cái tình huống hữu quan. Điều này có nghĩa là sự mã hoá ngôn ngữ liên quan đến những nhân tố như sự lựa chọn, phối cảnh, tiêu điểm, đẩy vào hậu cảnh, khung hoá, các mô hình phạm trù hoá,… Rõ ràng đến lượt mình điều này đã khiến cách tiếp cận tri nhận gắn bó với những xu hướng hiện nay trong những ngành gần gũi – cụ thể là với Lí luận văn học và Văn hoá học – hơn rất nhiều so với những lí thuyết ngôn ngữ khác. Chính vì lý do này, nếu không nói là không vì lý do nào khác, mà mô hình tri nhận xứng đáng được phổ biến tới những học giả thuộc những chuyên ngành khác.
- GenresLinguisticsLanguage
Hardcover
First published January 1, 2002
3 people are currently reading
70 people want to read
About the author
David Lee
5 books2 followersDavid Lee is a faculty member at the University of Michigan, USA. His research interests include applied linguistics, discourse analysis and sociolinguistics.
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 5 of 5 reviews
September 30, 2018
Mình đọc cuốn này thấy thật sự thú vị, nó giải đáp cho mình những thắc mắc của mình lúc mới học tiếng Anh. Đọc xong rồi thì thấy bực mình vì hồi giờ giáo viên tiếng Anh mình học, khi được học sinh hỏi vì sao từ này, hay chủ điểm ngữ pháp này nó là thế này chứ không phải thế kia thì phán cho ngay một câu rất gọn là "Vì tiếng Anh nó thế, các em đừng hỏi nhiều!". Mấy lúc đó chỉ muốn nói, không, tiếng Anh nó không thế, chỉ có các vị mới "thế" :)
Lúc mình hỏi trong một group trên FB về phần bài tập của cuốn này thì có một bác vào nói là nhập môn ngôn ngữ học tri nhận thì không nên đọc cuốn này vì nó có nhiều thông tin sai lệch, nguyên văn như này:
"1)In cognitive linguistics, there are controversial issues (actually the majority of topics are controversial). Is the prototype theory applicable? If so, which version of prototypicality does carry the heavier weight and why? Is foregrounding more useful or cognitive grammar? Can grammar be processed separately inside of the brain (assigning specific cerebral pathways and substrates)? Why functional words and content words should be treated differently? To answer these exemplary questions (and more), unequivocal evidence from neuroscience is usually imported. Accordingly, cognitive linguists modified their theories and responded to the criticism leveled at the original versions. Lee's book includes inaccurate information. Once you study it as a beginner, you will acquire such incorrect information as the base on which you will keep "piling on". 2) Eminent scholars have changed their opinion, over the past decade, as regards supporting/criticizing theories in cognitive linguistics. A 17-year-old book would be unable to cite so. AND 3) Most of cognitive linguistic theories share the basic tenets (and interfere with each other). Example's include Fillmores' FrameNet and Lakoff's Idealized cognitive model. A good reader in cognitive linguistics can teach you about the difference. I would not consider Lee a good reader. However, I agree with [...] that Vyvyan Evans is knowledgeable about this domain. I would rather prefer his 2009's book "New Directions in Cognitive Linguistics" to his read-with-precaution book "Cognitive Linguistics. An Introduction" (2006). HOPE THIS HELPS."
Những phần mình thích nhất trong cuốn này là phần nói về "Không gian", "Mở rộng nghĩa không gian", "Không gian tinh thần". Hai phần đầu thì dễ nắm bắt hơn vì nó gần gũi với mình, hồi nhỏ mỗi lần làm bài tập điền giới từ các kiểu mình cũng có nhiều thắc mắc, rồi cũng có cách để tự hình dung ra không gian lúc làm bài nhưng đọc xong cuốn này thì cảm giác sự hình dung đó nó nó toàn diện hơn nhiều. Đúng hơn, đọc những lời diễn giải sự hình dung của mình ra chi tiết nó rất thú vị.
Phần "Không gian tinh thần" thì như trong sách có nói, lý thuyết này đóng một vai trò quan trọng trong bộ khung tổng thể của ngôn ngữ học tri nhận, vì nó soi rọi trên nhiều hiện tượng ngôn ngữ, bao gồm quy chiếu, tính điều kiện, ẩn dụ và tính hợp tố. Mình sẽ đọc một cuốn về riêng phần này sau.
Lúc mình hỏi trong một group trên FB về phần bài tập của cuốn này thì có một bác vào nói là nhập môn ngôn ngữ học tri nhận thì không nên đọc cuốn này vì nó có nhiều thông tin sai lệch, nguyên văn như này:
"1)In cognitive linguistics, there are controversial issues (actually the majority of topics are controversial). Is the prototype theory applicable? If so, which version of prototypicality does carry the heavier weight and why? Is foregrounding more useful or cognitive grammar? Can grammar be processed separately inside of the brain (assigning specific cerebral pathways and substrates)? Why functional words and content words should be treated differently? To answer these exemplary questions (and more), unequivocal evidence from neuroscience is usually imported. Accordingly, cognitive linguists modified their theories and responded to the criticism leveled at the original versions. Lee's book includes inaccurate information. Once you study it as a beginner, you will acquire such incorrect information as the base on which you will keep "piling on". 2) Eminent scholars have changed their opinion, over the past decade, as regards supporting/criticizing theories in cognitive linguistics. A 17-year-old book would be unable to cite so. AND 3) Most of cognitive linguistic theories share the basic tenets (and interfere with each other). Example's include Fillmores' FrameNet and Lakoff's Idealized cognitive model. A good reader in cognitive linguistics can teach you about the difference. I would not consider Lee a good reader. However, I agree with [...] that Vyvyan Evans is knowledgeable about this domain. I would rather prefer his 2009's book "New Directions in Cognitive Linguistics" to his read-with-precaution book "Cognitive Linguistics. An Introduction" (2006). HOPE THIS HELPS."
Những phần mình thích nhất trong cuốn này là phần nói về "Không gian", "Mở rộng nghĩa không gian", "Không gian tinh thần". Hai phần đầu thì dễ nắm bắt hơn vì nó gần gũi với mình, hồi nhỏ mỗi lần làm bài tập điền giới từ các kiểu mình cũng có nhiều thắc mắc, rồi cũng có cách để tự hình dung ra không gian lúc làm bài nhưng đọc xong cuốn này thì cảm giác sự hình dung đó nó nó toàn diện hơn nhiều. Đúng hơn, đọc những lời diễn giải sự hình dung của mình ra chi tiết nó rất thú vị.
Phần "Không gian tinh thần" thì như trong sách có nói, lý thuyết này đóng một vai trò quan trọng trong bộ khung tổng thể của ngôn ngữ học tri nhận, vì nó soi rọi trên nhiều hiện tượng ngôn ngữ, bao gồm quy chiếu, tính điều kiện, ẩn dụ và tính hợp tố. Mình sẽ đọc một cuốn về riêng phần này sau.
November 4, 2023
I occasionally encounter academic books that are just so well put together that I sit down and read chapter after chapter. I just finished this one and I think any English speaker would find it interesting. It offers explanations for a lot of the eccentricities of English in use.
From a linguistics perspective it's also interesting because it strongly rebuts Chomsky-style generative linguistic theories, and it does so quite eloquently and simply. I studied my B.A. in Linguistics largely grounded in Chomskyian generative linguistics and always felt it was just a little off. The principles of cognitive linguistics presented in this volume offer a very reasonable alternative explanation for many of the aspects of language that must be accounted for in a theory of language.
From a linguistics perspective it's also interesting because it strongly rebuts Chomsky-style generative linguistic theories, and it does so quite eloquently and simply. I studied my B.A. in Linguistics largely grounded in Chomskyian generative linguistics and always felt it was just a little off. The principles of cognitive linguistics presented in this volume offer a very reasonable alternative explanation for many of the aspects of language that must be accounted for in a theory of language.
Read
August 30, 2009I read as textbook for M.A Linguistics degree
December 15, 2014
I am more than satisfied with this book. It offers wide variety of interesting linguistic topics, and its language is very clear and easily understandable.
Read
December 15, 2016very good
Displaying 1 - 5 of 5 reviews