Το Βατερλώ δυό γελοίων: Δράμα σε τρεις πράξεις

by Γιάννης Σκαρίμπας

Τό θεατρικό κείμενο τοῦ παρόντος τόμου εἶναι ἔργο φάντασμα. Κρυμμένο γιά πολλές δεκαετίες στά συρτάρια τοῦ Γιάννη Σκαρίμπα, βρέθηκε ἀπροσδόκητα ἀπό ἀγαθή τύχη στό ἀρχεῖο τῆς ἐγγονῆς του Ἑλένης. Γράφτηκε τό 1939 καί ἀποτελεῖ τόν χαμένο κρίκο ἀνάμεσα στά μυθιστορήματα Μαριάμπας καί Τό Σόλο τοῦ Φίγκαρω, καθώς σώζει μεταπλασμένη σέ θέατρο τήν ὑπόθεση τοῦ ἄφαντου ἕως σήμερα μυθιστορήματος Χαλκίδα ἤ Τό Βατερλώ δυό γελοίων (ἀρχικός τίτλος «Πιττακός»), πού θά ἦταν ἡ συνέχεια τοῦ Μαριάμπα (1935). Τό πολυδιαφημισμένο ἐκεῖνο μυθιστόρημα δέν ἐκδόθηκε ποτέ· ὁ δημιουργός του τό θυσίασε στό βωμό τοῦ Σόλο τοῦ Φίγκαρω, ἀλλά σώθηκε ἡ μετάπλασή του σέ τρίπρακτο δράμα. Οἱ σκηνές τοῦ ἔργου διαδραματίζονται στή Χαλκίδα. Κεντρικός πρωταγωνιστής εἶναι ὁ γεωπόνος Πιττακός, τόν ὁποῖο ὁ Μαριάμπας εἶχε προσφερθεῖ νά βοηθήσει στίς δυσκολίες πού ἀντιμετώπιζε, κυρίως στό πῶς νά κερδίσει τήν ἀγάπη τῆς Νανᾶς Κελαδῆ. Ἐνῶ ὁ Μαριάμπας, ἁγνός, συμπονετικός καί πρόθυμος, ἀκολούθησε τήν ὁδό τῆς τρέλας καί τῆς λοξῆς συμπεριφορᾶς, ὁ Πιττακός στηρίχτηκε στή δύναμη τῆς λογικῆς. Καί οἱ δύο ὅμως ἀπέτυχαν, βίωσαν τό βατερλώ τους καί ὁδηγήθηκαν στόν ἐθελούσιο θάνατο. Ἐκτός ἀπό τόν Πιττακό στό ἔργο παρελαύνουν καί ἄλλα πρόσωπα, γνωστά ἀπό τόν Μαριάμπα καί Τό Σόλο τοῦ Φίγκαρω. Ἡ ἀξία συνεπῶς τοῦ θεατρικοῦ Βατερλώ δυό γελοίων εἶναι  ἀνυπολόγιστη, ὄχι μόνο ἐπειδή διασώζει χαμένα κομμάτια τῆς σκαριμπικῆς ἔμπνευσης, ἀλλά καί γιατί ἀποτελεῖ μιά ἀπό τίς πρῶτες προσπάθειες τοῦ Σκαρίμπα νά δοκιμαστεῖ στό εἶδος τοῦ θεάτρου.

Τό Ἐπίμετρο τοῦ ἐπιμελητῆ ἰχνηλατεῖ τήν πορεία τοῦ Σκαρίμπα ἀπό τήν πεζογραφία καί τήν ποίηση πρός τό θεατρικό εἶδος, διερευνᾶ τήν τύχη τοῦ ἀρχικοῦ μυθιστορηματικοῦ Βατερλώ, ἐντοπίζει θεματικά μοτίβα καί πιθανές ὀφειλές τοῦ συγγραφέα καί ἐντάσσει τό δράμα στό πλαίσιο τῆς σκαριμπικῆς παραγωγῆς τῆς δεκαετίας τοῦ 1930, πού εἶναι τά γονιμότερα καί ὡριμότερα χρόνια του.

Ἔργο  πολύτως διαφορετικό –μόνο ὁ τίτλος εἶναι ἴδιος–  ἀπό τό μεταπολεμικό μυθιστόρημα. Τό Βατερλώ δυό γελοίων, πού κυκλοφορεῖ ἐπίσης ἀπό τίς ἐκδόσεις Νεφέλη, ἀνοίγει τό δρόμο γιά νά γνωρίσουμε μιά σχετικά ἄγνωστη ὄψη τοῦ χαλκιδαίου συγγραφέα, πού κρύβει ἀκόμη πολλές ἐκπλήξεις: τόν θεατρικό Σκαρίμπα.

Φιλολογική ἐπιμέλεια – Ἐπίμετρο: ΛΑΜΠΡΟΣ ΒΑΡΕΛΑΣ
Ἀναπληρωτής καθηγητής τῆς νεοελληνικῆς φιλολογίας στό Ἀριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

288 pages, Paperback

First published January 1, 1959

About the author

Έλληνας λογοτέχνης, κριτικός, θεατρικός συγγραφέας, ποιητής και πεζογράφος. Το έργο του, εντυπωσιακό σε έκταση και ποικιλία, σημαδεύτηκε από την έντονη αντιδικία του με τις καθιερωμένες αξίες της ζωής και του αστικού πολιτισμού. Εισήγαγε επίσης υπερρεαλιστικά στοιχεία στην ελληνική πεζογραφία. Θεωρείται ένας από τους πρωτοπόρους της ελληνικής λογοτεχνίας.

Ο Γιάννης Σκαρίμπας ήταν γόνος ιστορικής οικογένειας από την Αγία Ευθυμία της Φωκίδας, αφού ο πατέρας του, Ευθύμιος Σκαρίμπας, ήταν απόγονος αγωνιστών της Επανάστασης του 1821. Ξεκίνησε τις εγκύκλιες σπουδές του στο Αίγιο και τις ολοκλήρωσε στην Πάτρα στο Α' Γυμνάσιο Πατρών. Υπηρέτησε στον Ελληνικό Στρατό ως ανθυπασπιστής στο 5/42 Σύνταγμα Ευζώνων. Διορίστηκε τελωνοσταθμάρχης στην Ερέτρια (πρώην Νέα Ψαρά) και το 1915 εγκαταστάθηκε στη Χαλκίδα, για να εργαστεί εκεί ως εκτελωνιστής.

Στα γράμματα εμφανίστηκε κατά τη δεκαετία του 1910 με ποιήματα και πεζά που δημοσίευσε σε διάφορα περιοδικά της Αθήνας και στις εφημερίδες Εύριπος και Εύβοια της Χαλκίδας, χρησιμοποιώντας το ψευδώνυμο Κάλλις Εσπερινός. Η πρώτη του επίσημη εμφάνιση με το πραγματικό του όνομα έγινε το 1929, όταν έλαβε το Α΄ βραβείο διηγήματος για το πεζό Ο καπετάν Σουμερλής ο Στουραΐτης, το οποίο δημοσίευσε στο περιοδικό Ελληνικά Γράμματα.

Ο μπαρμπα-Γιάννης Σκαρίμπας, όπως ήταν γνωστός στους φίλους του, έζησε όλη του τη ζωή στη Χαλκίδα και ταξίδεψε ελάχιστα. Πέθανε στις 21 Ιανουαρίου 1984 και τάφηκε στο κάστρο του Καράμπαμπα.



Από: ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ
Περαιτέρω: Γιάννης Σκαρίμπας