Het vroegste Vitriool bevat een selectie uit de eerder verschenen columnboeken Rozegeur en maneschijn. Helse Kritieken (Kritak, 1983), Het circus van de slechte smaak (Dedalus, 1986), Vroeger was ik beter (Bert Bakker, 1989) en Doén! (Prometheus, 1992). Het in zijn geheel opgenomen Vendu! Apologie van een handelsreiziger werd begin 1989 gepubliceerd als nieuwsjaarsgeschenk van Bert Bakker en Kluwer België.
Tom Lanoye (his name is pronounced the French way: /lanwa/) was born August 27, 1958 in the Belgian city Sint Niklaas. He is a novelist, poet, columnist, screenwriter and playwright. His literary work has been published and/or performed in over fifteen languages. Lanoye lives and works in Antwerp (Belgium) and Cape Town (South Africa).
Lanoye is not only a writer, but also an entrepreneur. As the youngest son of a butcher, he self-published his first work. In his own words, 'Just like all the punk bands did in those days: out of dissatisfaction with the existing structures, and to learn the trade from the inside out'.
Lanoye started out as an enfant terrible, but has become one of the most widely read and critically acclaimed authors in his language area. A writer that devotes himself to all forms of text and writing (for books, newspapers, periodicals and printed matter as well as for plays, cabaret and vocal performances) and makes regular appearances at all the major European theatre festivals.
Toch wordt de performer met de nek aangekeken, Edelachtbare. Vaak wordt gesuggereerd dat zijn middelen oneerlijk zijn, om dat hij zich door zijn optreden meer in de kijker speelt dan zijn collega's die niet kunnen of willen performen, omdat ze een spraakgebrek hebben, of een permanente zenuwinzinking, of een lachwekkende kop, weet ik veel. Alsof ik dat niet allemaal tegelijk heb.
Of zoals mijn favorite föhnjanet van het Koningsplein het in zijn broodjeszaak zou verwoorden, al heeft hij nog nooit een letter Oscar Wilde gelezen: Fuck yourself, schat. No body else will.
Ik heb ondertussen al dikwijls geschreven en verkondigd dat Lanoye voor mij de grootste Belgische schrijver ooit is. Het is niet voor niets dat hij dit jaar de Prijs der Nederlandse letteren in ontvangst mocht nemen. Ondertussen heb ik al wel wat van zijn werk gelezen en de voorbije dagen nam ik zijn bundel Het vroegste vitriool 1983-1993 tot mij. In dit boek zijn columns en stukken uit Rozengeur en Maneschijn, Het cirkus van de slechte smaak, Vroeger was ik beter, Vendu! en Doen! verzameld. Lanoye laat in deze verzameling weer zien dat hij op weergaloze manier en met een enorm gevoel voor taal ons enorm interessante vragen en bedenkingen weet voor te schotelen. Er zijn geen heilige huisjes voor Tom Lanoye en in het eerste deel van het boek (Rozengeur en Maneschijn) neemt hij de toenmalige literaire wereld onder de loep.
En volgens mij zou hij sommige stukken de dag van vandaag nog steeds kunnen schrijven als hij gewoonweg enkele namen verandert. Het blijft niet alleen bij zijn bedenkingen over de wereld van de literatuur maar ook over lokale zaken zoals we zien in Epilepsie in de middeleeuwen. Deze column zou over het Antwerpen van nu kunnen gaan. Met cafés die steeds vroeger sluiten en een bepaalde sfeer die helemaal weg is in onze koekenstad. Lessen Voor De Beginnende Auteur is echt Lanoyesk te noemen. Een kritische tekst over de toenmalige verwachtingen van wat een beginnend schrijver allemaal mocht doen en niet mocht doen. Vendu! Apologie van een handelsreiziger is een erg belangrijk document om de persoon Lanoye te leren kennen en te beseffen vanwaar hij komt en hoe de schrijver destijds en nu nog in het leven staat. Het kan gerust gezien worden als het statement waarop Lanoye zijn hele carrière heeft gebouwd.
Na het lezen van al deze kritische stukken en columns kwam ik vooral tot het besef dat er eigenlijk weinig is veranderd in ons leven. Niet op het vlak van literatuur en niet op het vlak van politiek. Wat nog steeds hetzelfde is, is dat Lanoye nog steeds een even geniale schrijver is die ons nog steeds een geweten blijft schoppen met zijn scherpe pen. Laat ons hopen dat Lanoye dit nog jarenlang doet, want zoals Frank Vanderlinden het over Jeroen Brouwers zong ‘hij doet dat goed’.