گریزان

by Elif Shafak, سیما حسین‌زاده (Translator)

الیف شافاک در جایی از کتاب می‌نویسد: انسان که اشرف مخلوقات است در قبال کشف خود آسمانی‌اش مسئولیت دارد. باید در راه قدم بگذاری به سوی خویشتن. تا می‌توانی. کشف، حقی بر گردن ماست که باید ادا کنیم. کشف دیگری... الیف شافاک یکی از نویسندگان موثر و متاخری است و با هر کدام از کتاب‌هایش، خوانندگانش را به نحوی درس زندگی داده و به آن‌ها مسیرهای زندگی جدیدی ارائه می‌کند؛

Genres: Turkish Literature, Fiction, Turkish, Roman

268 pages, Paperback

First published January 1, 2010

About the author

Elif Shafak is an award-winning British-Turkish novelist and the most widely read female author in Turkey. She writes in both Turkish and English, and has published seventeen books, eleven of which are novels. Her work has been translated into fifty languages. Shafak holds a PhD in political science and she has taught at various universities in Turkey, the US and the UK, including St Anne's College, Oxford University, where she is an honorary fellow. She is a member of Weforum Global Agenda Council on Creative Economy and a founding member of ECFR (European Council on Foreign Relations). An advocate for women's rights, LGBT rights and freedom of speech, Shafak is an inspiring public speaker and twice a TED Global speaker, each time receiving a standing ovation. Shafak contributes to major publications around the world and she has been awarded the title of Chevalier des Arts et des Lettres. In 2017 she was chosen by Politico as one of the twelve people who would make the world better. She has judged numerous literary prizes and is chairing the Wellcome Prize 2019. www.elifshafak.com

Reviews

[پیمان عَلُو · Rating 5 out of 5]

‏ پسرهای نازک نارنجی


‏ مجبور نیستیم هر شکست عاطفی یا هر ماجرای عاشقانه را به ایام تلخ و پرمشقت کودکی‌مان ربط بدهیم.اما خیلی‌وقت‌ها چنین کاری می‌کنیم.و هروقت که بخواهیم کودکی‌مان را برای دیگران تعریف کنیم،تصویری ثابت در ذهنمان جان می‌گیرد؛مادرمان.«زن‌ها و مادرانشان» به تنهایی می‌تواند موضوع یک نوشته باشد.«مردها و مادرانشان»هم موضوع جداگانه‌ای باشد.پشت مردهایی که زمینه‌ی سیاست،ورزش،رسانه‌ها،فعالیت‌های دانشگاهی،هنر و دنیای تجارت موفق و تاثیر گذار بوده‌اند،به زعم همه،نه یک زن بلکه یک مادرِ مدعی وجود دارد.
خیلی از مردها«پسر دردانه‌ی مادرشان»هستند و همان طور هم می‌مانند.به هر سنی هم که برسند،عشق و علاقه به مادرشان را مثل خالکوبی روی بدن با خود به همراه دارند.در دوران بزرگ‌سالی پس از فارغ‌التحصیلی شدن از دانشگاه و حتی پس از ازدواج و تشکیل خانواده نیز اوضاع تغییر نمی‌کند.برای خیلی‌ها مادر قطب‌نمایی است که مسیر زندگی‌شان را مشخص می‌کند.خیلی از مادرها هم نقش«مادری فداکار برای پسر»را بازی می‌کنند و همانطور ادامه می‌دهند.این عشق،وسواس و حمایت فوق‌العاده‌ای است…با پیر شدن وضعیت تغییر نمی‌کند.
درست برعکس؛این رابطه محکم‌تر می‌شود.مادر از پیشرفت پسرش در کار،اینکه با چه کسانی در رقابت است،چه کسانی دوستش دارند و چه کسانی دوستش ندارند،باخبر است.همیشه مراقبش است.هنگام به دنیا آمدن پسرمان،یکی از دوستان روان‌شناس به من گفته بود؛«در حقیقت،آزمون شخصیت از حالا شروع می‌شود.می‌خواهم ببینم چطور مادری برای فرزندت خواهی شد.»چیزی نگفتم.فقط گوش کردم.به اطرافم نگاه می‌کنم،دنیا را تماشا می‌کنم.مادرهای زیادی را می‌بینم که گمان می‌کنند آرزوها و خیالاتی برای دخترانشان داشته‌اند که به آن نرسیده‌اند،یا در مسیر استعدادهایشان قرار نگرفته‌اند،در ازدواج‌هایشان احساس خوشبختی نکرده‌اند یا سال‌ها با اطرافیانشان مشکل داشته‌اند و خلاصه نتوانسته‌اند به تعالی و پیشرفت برسند و پتانسیل‌هایشان را نشان بدهند.مادر‌های بسیاری داروندارشان را با عشق،با صبر و عزم و اراده‌ی زیاد زیر پای پسرهایشان ریخته‌اند…این همه احساس و عاطفه،این همه مراقبت و توقع برای پیشرفت و تعالی روی پسرها متمرکز می‌شود.
بعد از آن،بچه‌ها بزرگ می‌شوند و اندوه و یاس را تجربه می‌کنند و طعم شکست و ناامیدی را به دیگران نیز می‌چشانند…سال ۱۹۰۰،در یکی از اتاق‌های هتلی در پاریس،مرد بی‌پول و تنهایی خسته از زندگی روی تخت خوابیده و چشم‌هایش را به دیدار دوخته بود.به گذشته فکر می‌کرد و در دلش عشق نزدیکانش را داشت.آرام داشت با دنیا وداع می‌کرد.علت مرگش مننژیت بود…البته علت دیگری نیز داشت که در گزارش‌ها نوشته نشده بود؛او مردی بود که جامعه درکش نکرده بود.از جمع انسان‌ها طرد شده و تحقیر شده بود مورد آزار قرار گرفته و تنها مانده بود.زندگی پر مشقت اسکار وایلد،که در سال ۱۸۵۴ آغاز شده بود،به این ترتیب به پایان رسیده بود.او هیچ‌گاه نمی‌خواست خود را به عنوان«نویسنده بزرگ» یا «نویسنده‌ی قابل احترام»معرفی کند.همچنین قصد نداشت به عنوان«جنتلمن»شناخته شود.آن طور که دوست داشت،لباس پوشید و خود را آراسته کرد.از رنگ‌های خاصی مثل ارغوانی،آلبالویی و فیروزه‌ای و پارچه‌های بی‌نظیری مثل ابریشم و ساتن استفاده می‌کرد.عاشق پارچه‌ی مخمل بود.پوشیدن لباس‌های براق و گران‌قیمت را دوست داشت.به چیزهایی علاقه‌ داشت که کسی چیزی از آن نمی‌فهمید.
به کسانی که او را آدم عجیبی می‌دانستند اعتنا نمی‌کرد و به آن‌ها می‌خندید.هیچ‌گاه از شخصیت رنگارنگ و متنوعش خجالت نکشید.می‌گفت:«راه خلاص شدن از دل مشغولی‌ها و وسواس‌ها سرکوب آن‌ها نیست،بلکه آشکار کردنشان است.برای حل مشکلات و معضلات انسان،باید با آن‌ها رودررو شد»او هیچ‌گاه این مشکلات را نادیده نگرفت.امروزه خیلی از تاریخ‌ادبیات‌شناسان،با برسی زندگی عجیب و غیر معمولی اسکار وایلد،به این نتیجه رسیده‌اند که مادرش او را درست تربیت نکرده بود.لیدی وایلد شخصیت بسیار جالبی داشت.با اینکه در جنبش زنان دوره‌ی خود نقش مهمی داشت و فمینیستی دو آتشه بود،در مقابل خیانت‌های همسرش سکوت اختیار کرده بود.در حقیقت،این زن همیشه دوست داشت دختری به دنیا بیاورد.به تن پسرش اسکار،لباس‌های دخترانه پوشاند،بخاطر همین اسکار رفتار زنانه‌ای داشت.و درمورد مطالب ممنوعه نوشت.
مارسل پروست یکی از نامدارترین نویسندگان دنیای ادبیات،حتی در بزرگسالی بچه‌ای لوس و نازک نارنجی بود.در طول عمرش از محدوده‌ای که مادرش تعیین کرده بود بیرون نرفته بود.سعی می‌کرد آن طور که مادرش خواسته بود رفتار کند.
گاهی به‌ندرت که از مادرش دور می‌ماند،تازه‌هایی با جزئیات زیاد می‌نوشت؛انگار که می‌خواست گزارش ارائه دهد.از غذاهایی که می‌خورد تا توالت رفتنش را می‌نوشت.اطلاعاتی که توی نامه‌ها می‌نوشت در حقیقت نوعی خواهش هم بود.
توماس هاردی را مادرش تربیت کرده بود.علاقه‌اش به ادبیات را نیز از مادرش به ارث برده بود؛هرمان ملویل،که پدرش را در کودکی از دست داده‌بود،درست مثل هشت خواهر و برادرش،مادرش علاقه‌مندی‌ها و شخصیتش را شکل داده بود.
گفتم بعضی‌از ما پسرنازک‌نارنجی مادرهایمان هستیم و همیشه همان‌طور می‌مانیم.سنمان هرقدر باشد،هرقدر هم که مرتبه‌ی شغلی‌مان بالا رفته باشد و به موفقیت رسیده باشیم،اهمیتی ندارد.تاجرانی هستند که شرکت‌های بزرگ را اداره می‌کنند،با این حال مادرشان آن‌ها را هدایت می‌کند.مردان رمان‌نویسی هستند که در دنیای ادبیات شاهکارهای ادبی خلق می‌کنند،بعد می‌نشینند و برای مادرشان مثل یک کودک که نامه می‌نویسند.مردان سیاست‌مداری هستند که در عالم سیاست،انسان‌هایی تند و قاطع،اما مقابل مادرانشان ضعیف و بی‌اراده‌اند.بر پیشانی آن‌ها با حروف نامرئی نوشته شده‌است:پسر نازک‌نارنجی مادر.
و بزرگترین دشواری‌ها را زن‌هایی تحمل می‌کنند که عاشق چنین مرد‌هایی هستند و می‌کوشند با آن‌ها زندگی تشکیل دهند.سخت‌ترین چیز برای یک زن،دوست داشتن مردی است که پسر نازک‌نارنجی یک مادر است.
‏

[Sam · Rating 1 out of 5]

ön yargılarımı yıkmak için okudum, kendim yıkıldım.

[Shakiba Bahrami · Rating 4 out of 5]

کتاب رو که شروع کردم، با توجه به شنیده‌هام با خودم گفتم: "اوه اوه این رو هم نویسنده‌ی ملت عشق نوشته دیگه، چقدر باید بد باشه!!" اوایل کتاب هم مطمئن بودم که خریدن کتاب، جزو اشتباهاتم بوده، ولی هرچی جلوتر رفت، با خودم مرور کردم نظرات منفی‌ای که درمورد ملت عشق خوندم رو و متوجه شدم هیچ نقد اصولی و درست و حسابی‌ای ازش نخوندم، هرچی بوده، فحش و تحقیر بوده:) و فهمیدم جریان چیه! باز یه زن، چیزی نوشته، همه‌گیر شده، باز یه کتاب معروف شده و مردم شروع کردن به گفتن "سخیفه، عامیه و..." البته مم ملت عشق رو نخوندم و الیف شافاک رو با همین گریزان شناختم و چقدر خوشحالم شناختمش. مخصوصاً به اواخر کتاب که رسیدم، عاشق درک و جهانبینی این زن شدم.
با همه بخش‌های کتاب موافق نبودم ولی نوع نگاهش و قلمش من رو یاد ویرجینیا وولف انداخت.
درباره کتاب:
کتاب شامل چندین نوشته از الیف شافاکه، بعضی شکل داستانی دارن، بعضی هم نظر نویسنده و تجربیاتش از مسائل اجتماعین. موضوعات کتاب درباره عشق، زن، مرد، رابطه، پدر بودن، مادرانگی، جامعه، تجاوز، ازدواج، سیاست، کتاب و نویسندگیه.
جامعه‌ای که شافاک از ترکیه ترسیم میکنه، برای من، به عنوان یک زن ایرانی، انقدر ملموسه که باهاش همدل میشم. شافاک فقط از مشکلات نمیگه، بلکه جاهایی راه‌حل هم میده. از نویسنده‌ها و هنرمندها میگه و عادات عجیبشون. در کل کتاب دوست‌داشتنی‌ای و پر از دردیه.
فقط برام عجیب بود که چطور کتابی که درباره همجنسگرایی و بی‌حجابی دیدی انقدر باز داره، توی کشوری مجوز چاپ گرفته که توش آدما به خاطر بی‌حجابی، حکم سالها زندان میگیرن و به خاطر دگرجنسگرا نبودن، اعدام میشن...

[Hosna · Rating 1 out of 5]

هر کتابی از شفق می‌خوانم بد و سطحی است. این اندازه نامور بودنش را نمی‌توانم بفهمم.

[Cihan · Rating 5 out of 5]

Yıllar önce başlamıştım okumaya, bitirdim mi yarım mı kaldı hatırlamıyorum. Bugün kitaplığımdan hangi kitabı okusam diye her geçtiğimde karşısına, Firarperest hep bana göz kırpıyordu; al beni, dokun bana, oku beni dercesine.. Yıllar önce benliğimde bıraktığı lezzet an itibariyle tekrardan tescillenmiş oldu. Yanlış hatırlamıyormuşum bende bıraktığı o başka hali. Firarperest bir denemeler seçkisi. Türlü konular, hikayelerle bezeli. Günümüze de değinmeler var, geçmişe de. Ve her bir deneme sonrası başka bir gülümseme bende, ya da bir burukluk hali. Başlarında hakikaten zirvede gidiyor her biri, bu kadar beni anlatan bana işleyen başlıklar ve anlatımlar üst üste gelemez diyorum. Sonrasında kadınlar, feminizm, toplumun kadınlara bakışı ve yaşanılan türlü olaylar yer alarak, daha bir ağır basmaya başlıyor. O ilk baştaki lezzetten ufacık da olsa uzaklaşsam da, sonrasında yine benzer kıvamda devam ediyor ve bitiriyor Sayın Şafak. Etrafımın değişik bir algısı ve hatta önyargısı var ona karşı. Ama ben her bir eserini tamamladığımda daha bir seviyor, yaklaşıyor ve anlıyorum içten içe. Teşekkürler bu nadir bulunabilecek noktaları, böyle eşsiz sunuşlarla bize aktardığınız için.

[İnci · Rating 1 out of 5]

"Yaşamaktan degil yaşayamamaktan yoruluyorlar..
Uzaktan seek daha guzeldir bazen. Ne incitir, ne acitir. Gozlerinle gormedigin ama sesini duydugun, varligiyla huzur buldugun bir denizin yakininda yurumek gibidir boyle sevmek.. Uzaktan sevmek en guzelidir bazen..
Halbuki kirgin oldugumuz her kim varsa o da en az bizim kadar yarali.. bunu bir anlayabilsek keske..
Herkes kendi gozundeki perdelerden mesul bu dunyada..
Bilemiyorsunuz ki nerede basliyor hakikat, neresi tamamen hayal perdesi.."

[Fearless · Rating 4 out of 5]

Değindiği konular, ele alış biçimleri ve kendi görüşleri çizimler e o kadar güzel yansımış ki...
Her başlık farklı bir yere sürüklüyor insanı. Kafanızı allak bulmakta edebilir, edep ya hu edep te dedirtebilir..

[Filiz Yetisir · Rating 5 out of 5]

Elif Safak is so relatable to me in the most subtle and beautiful way. She is both authentic and relatable and she expresses things you always think about in the most beautiful and unique ways. I usually enjoy reading her books so much, time flies. This book was especially fun to read because of the many short bits. Every issue is ‘cliche’ in a way but they are topics you just want to think about more. For me the most fun was how she told stories about famous people, mostly famous writers that exemplified in the best way what she was trying to tell. It just made everything so concrete and much more interesting to read.

[Mefkure H. · Rating 5 out of 5]

Okadar manidar ki bu kitabı doktor randevumu beklerken bitirmem. Benimle en uzun kalan Elif Şafak kitabı oldu. Okadar ki kitabın bazı sayfaları artık yırtıldı.
Kısa kısa hikayelerle, Elif Şafak' ın dilinden hem değişik alanları, değişik perspektiflerden, kişisel yorumuyla okumak çok güzeldi. Bence başlangıçtaki hikayeler sona doğru yazılan hikayelerden daha etkileyiciydi. En çokta kadınlar hakkında kendi yaşadıklarını ve deneyimlerini de içine katarak anlattığı hikayeleri çok sevdim, lohusalık, annelik veya kadın olarak kariyer yapmak gibi. Nazım Hikmet, Geroge Orwell, Kafka ve diğer yazarlar hakkında anlattığı anektodlar da çok güzel ve etkileyici.
Bir puanı kesmeyi düşündüm çünkü şahsen Elif Şafak' ın uzun uzun anlattığı hikayeleri daha çok seviyorum. Ama çok subjektif olduğu için kesmiyorum. Genel olarak tavsiye ederim!

[Küb · Rating 2 out of 5]

Kısaca:
Adından ve sanırım yazarın önceki kitaplarından dolayı başka bir beklentiyle başlamıştım kitaba, yanlış yapmışım.
Kitap 2-3’er sayfalık kısa derlemelerden oluşturulmuş. İlk birkaç bölümdeki kelime tercihleri ve anlatım dili ile kitabın geri kalanı arasında bir bağlantı bulamadım. Özellikle son bölümlerde yeni başlıklar altında aynı konu hatta aynı cümleler sürekli tekrarlanmış.

Uzunca:
Kitabın basılmış olmasını değil de belki de daha doğru bir platform olarak online’da yayınlanmış olmasını, bir blog yazısı edasıyla yazılmış denemelerin blogda kalmış olmasını tercih ederdim sanırım.

Hatta bazı bölümlerin belki de gerçekten tekrar gözden geçirilmiş olmasını, zira bir bölümde “tavsiye vermek benim ne haddime” diyen yazarın diğer bir bölümünde “hatta şu an depresyonda veya bunalımda olanlara tavsiyem, kalkın gelin ve gün doğumunu Kapadokyada bu balonların üzerinden izleyin göreceksiniz hayat aslında nasıl güzelmiş” edasında yazdığı çelişkili cümlelerin gerçekten farkına vararak yayımlanmış olmasını isterdim.

Başlangıcı ağır, çetrefilli, eskiden günümüze aktarılmış kelimeler ve onların zengin anlamlarını açıklayarak yazılmış olsa da kitabın yarısından sonra bir anda konular ve hatta cümleler birbirlerini tekrarlamaya başlıyor. Yazar kadın hak(sızlık)ları hakkında kendi fikirlerini, tavsiyelerini ve yaşanmışlıkları ele alarak yapmayalım etmeyelim bakın biz aslında ne kadar değerliyiz hakkımızı ezdirmeyelim derken bir yandan da sürekli olarak aslında kendi ön yargılarının perspektifinden olayları anlatması bir noktadan sonra can sıkabiliyor.

Ayrıca bu kitabı okurken asıl hissettiğim duygu, yazarın aslında ne kadar ayrıcalıklı ve imkanları bol olarak yetiştiğini farketmiyor bir tavırda kendini azınlığa ait olarak görmesi ve belki de farkında olmadan şehirden indim köye tavırlarında bir toplum eleştirisi yapmasıydı.

Bilmiyorum okuyan herkes benzer çağrışımları hissetmiş midir ama bendeki etkileri böyleydi.

[空 · Rating 2 out of 5]

Bu Elif Safak'in okudugum ilk kitabi. Ne kadar cok sey duymus olsam da kitaplari hakkinda, aslinda pek birsey soyleyen de yoktu. Benim acimdan okudugum kitaplar yazarlarin yanina oturup dinlemek , bazen dusunmek onlarla, bazen gulmek , hissetmek.. Tabii ki o kadar cok yazar var ki .. Gercek hayatta arkadas ve es secmemiz gibi bunda da bir secmen etkeni var.

Elif Hanim okumus, kulturlu belli hatta o kadar farkli ulkede bulunmasina karsin Turk kalmis belkide digerlerine hep Turk bakmis. Yazarlarda bu kadar milliyetcilik hissettigim ilk kisi. Oturup dinledim kendisini .. bazen kendisiyle celiskisini ve cogunlukla dedikodu tadi birakan bilgilendirmelerini. Nedense bu PS bilgiler Chuck Palahniukta bu etkiyi yapmamisti bana belkide Elif Hanimin cok daha fazla ozel hayat ve sig taraflariyla ilgilenmesinden ..

Denemesini okumam belki de iyi oldu bir taraftan. Kendisini sig ve kuralci (basarili olmak ve yazarligi kuralla koymus cok fazla ve es seciminde de puanlama yapmadigini dusunemiyorum) bulmam bir yana meli mali ile dusunce dayatmasi da bana Turklugunu hissettirdi. Sanki yanimda konusmuyor da bizim bazi entellektuel lafini etiket misali tasiyandaslarimiz gibi tesadufi yada bir araci ile oturdum masasina ve mumkunse bir daha ne ozel bir caba gosteririm gormek ne de gormemek icin.

Pardon garson bayanin kendisine hayatta cok istediginden bir bardak dolusu buzlu basarilar lutfen.

[Cansu · Rating 3 out of 5]

Elif Şafak'ın kendine has tarzı denemelerinde de var elbette. "Mamafih" kendisi eski kelimeler kullanmaya pek meraklı: eski kelimelerle-dejenere olmuş,başka dilden türkçeye geçmiş kelimeleri bir arada kullanması ise bazen yazıların duruluğunu bozuyor.
Karakterleri yaratırken, ya da bir yazıya başlarken yaşadığı bir tıkanma evresinden sonra her şeyi yerli yerine oturtması da Elif Şafak'ın bir başka özelliği ve bu kitapta da bir kaç denemesi bu durumdan nasibini almış. İlk paragrafta yazıya bir şekilde başlayan ancak ikinci paragrafa uslûp olarak ilk paragraftan farklı devam eden bir yapı göze çarpıyor.
Elif Şafak vakit geçirmek için okunabilecek bir yazar. Yazmayı tutkuyla yaptığını söylese de işlediği konular itibariyle tüccar yaftasını hak ediyor biraz da. Velhasıl, okuyun, bakış açınızı yenileyin ama çok da ciddiye almayın.

[Mondprinzessin · Rating 4 out of 5]

I really like Elif Safaks way of thinking and enjoy her thoughts, views and ideas. This was a bit hard to read because after a few pages there's always a new thought or little story and you have to be very concentrated to read through.
She talks a lot about other writers or artists and recommends some of them which I found interesting because I never read anything like this where an artist recommends other artists (I really liked that!)

[feyxso · Rating 3 out of 5]

Denemeyi içselleştirmeye tam başlamışken bölüm bitiyor, bu üzücü bir durum. Benim kanımca Elif Şafak roman türünde çok daha başarılı, çok da severim. Denemede de başarısız olduğunu asla düşünmüyorum ama romanda bana göre katlar. Ama yine de bu kitap bana perspektifler kazandırdı. Kötü yanı bazı şeyleri tekrar etmesiydi. Ama asla keşke okumasaydım diyemem.

[Ferhat Akgün · Rating 5 out of 5]

Bu kitabın içinde bulunan bir çok kısa anlatımlar Türk halkının yaşam tarzını ve sorunlarını göz önüne koyuyor. İster yurtdışında yaşa istersen Türkiye'de bir çoğumuz bu kitapta bulunan anlatımları yakından tanıyoruz. Şafak hanımın yazı şeklini çok sevdim. Diğer kitaplarını da okuyacağım.

[Gewhar N. · Rating 3 out of 5]

Elif Safak yine insani kendi yolunu bulmaya yönlendiriyor sözcükleriyle..

[Sevkat Ebru · Rating 3 out of 5]

Her ne kadar alti cizilesi bi kac cümles icersede bana "Baba ve Pic" ve "Ask"in verdigi tadi verememistir,

[Emine · Rating 4 out of 5]

Elif şafağın denemeleri de güzelmiş,onu öğrediğim bir eser. Canım sıkıldıkça açıp karışık okuduğum keyifli bir kitaptı.

[Gita Assefi]

It was ok....

[Ahu Kader · Rating 4 out of 5]

Yazarın gazete yazılarından derlenmiş bir kitap. Farklı farklı yazıları okumak çok zevkliydi. Ayrıca kitabın içinde bulunan resimler harikaydı. Okuduğum için çok mutluyum.

[Damla · Rating 5 out of 5]

Elif Şafak yine hayatla yüzleştiriyor insanı ..

[Kubra Anlı]

harikaydı oldukça feminist denemeler topluluğu diyebiliriz

[life]

kadının toplumdaki yeri toplum yaşamı ve yazarın anılarını içeren bir güzel bir kitap

[Buket · Rating 2 out of 5]

Elif Şafak'ın kendisinin de kitapta itiraf ettiği gibi kurgulanmadan yazılmış ve çok fazla tekrara düşmüş bir kitap olması nedeniyle hayal kırıklığı idi.

[Oğuz Sak · Rating 3 out of 5]

Vakit geçirmek için güzel.

[Mustafa Karagoz · Rating 2 out of 5]

Onyargili olmadan yaziyorum. Bunlar koseyazilari mi onu da bilmiyorum. Kitabin basim yili 2010. Belki bir gazetede kose yazarligi da yapiyordu, cunku guncel olaylara da girmis.
Acikcasi begenmedim. Arada fena olmayan denemeler de vardi, ama genel olarak yuzeysel ve basit.
Bende birkac kitabi daha var, ama okuma listemde iyice gerilere gitti.

[Hilal]

"Cahilin cehaleti kötüdür. ... Ama daha da kötüsü 'bilen'in gafletidir aslında. Bilgiyle gelen cesaret ve cehalet karışımıdır. Bazen bilgi sadece bir perdedir. İner gözümüzün üstüne, kapatır gönlümüzü. ... 'Bildiklerini unut' diyor Dost. 'Gel al eline bir silgi, şu yeni başlayan güne bilgilerini silmekle başla.' ... "

[özlem Karadeniz Alver]

Zaman kaybı..

[İlayda · Rating 4 out of 5]

Kitabı keyifle okudum Elif Hanım zaten çok iyi bir yazar ancak sanki kitap dönüp dolaşıp aynı şeyleri söylüyor gibiydi. Yine de beğendim.

[Yusuf Agah · Rating 3 out of 5]

Bir roman değil. Denemelerden oluşuyor. Bazı denemeler gerçekten düşünceyi tahrik eden cinsten. İlk defa Elif Şafak okuyacaksınız, bence bu kitapla başlamayın.