De zinnen van het leven Of de kunst van het verstaan

by Marc Van den Bossche

‘De mens is een erotisch wezen’. Met die zin begint dit boek. Eros betekent verlangen en begeerte. Mensen verlangen naar een zin- en betekenisvol leven. Lange tijd werd die zoektocht ingevuld via een omweg naar hogere, vaak goddelijke sferen. Maar welke antwoorden zouden we bekomen als we het bij een louter aardse invulling daarvan houden en lichamelijkheid en emotie centraal stellen? Vanuit deze vraag begint de auteur een zoektocht naar wat er aan dat verlangen naar zin en aan de mogelijke vervulling ervan voorafgaat. Wanneer spreken we over zin? Wanneer is iets betekenisvol voor ons? Marc Van den Bossche neemt hier geen genoegen met ingeburgerde ideeën die het hebben over een ‘ik’ dat autonoom, soms zelfgenoegzaam in het leven zou staan, geleid door rationele vermogens. Het beeld dat de lezer hier te zien krijgt is er daarentegen een van de mens die door en door met een wereld vervlochten is en wiens vraag naar zin en betekenis gekleurd wordt door de sfeer van een omgeving, de stemmingen die we ondergaan, de gevoelens die daarbij ontstaan, de lijfelijkheid en zinnelijkheid die mee de toon zetten. En er is altijd de ander als dialoogpartner, er is de gemeenschapsvorming waarvoor Van den Bossche hoog inzet op het menselijke verbeeldingsvermogen. Dit boek hanteert het rijke en veelkleurige palet van ons mens-zijn in al z’n complexiteit. Marc Van den Bossche brengt enkele grote namen uit de moderne en hedendaagse filosofie samen en illustreert hun denken met voorbeelden uit eigen leven en uit de actualiteit. Uiteindelijk blijkt het – vooral – de liefde te zijn die ons het penseel van een zin- en betekenisvol leven laat voeren.

De reeks Humanismen wil het denken over de hedendaagse condition humaine op een prikkelende en eigenzinnige manier stimuleren. Het begrip humanisme krijgt hier een zeer ruime omschrijving: respect voor de mens in zijn diversiteit en pluraliteit en voor de manier waarop individuen zoeken naar identiteit en zingeving.

Genres: Philosophy

158 pages, Paperback

First published July 3, 2017

About the author

Marc Van Den Bossche is a full-time professor at the Department of Philosophy and Moral Sciences at the VUB. He is the author of ‘Kritiek van de technische rede’ (‘Critique of technical reason’) (Leuven/Utrecht, 1995), ‘Natuur en lijfelijkheid’ ('Nature and Embodiment/Physicality') (Utrecht, 1998), ‘Ironie en solidarieit. Een kennismaking met het werk van Richard Rorty’ (‘Irony and Solidarity: An introduction to the work of Richard Rorty’) (Rotterdam, 2001), and ‘Het pathos van het denken’ (‘The Pathos of Thinking’). He also wrote essays on subjectivity and intersubjectivity (Budel, 2003) and two bestsellers: ‘Wielrennen’ (‘Cycling’) and ‘Sport als levenskunst’ (‘Sports as an art of living’) (Rotterdam, 2005 and 2010). He is the editor and co-editor of book volumes on Rorty, Arendt, Fukuyama and several topics within the history of philosophy. His recent research focuses on the ‘digital arts’, in particular the ontology of photography.

Reviews

[Emma-Jane Down · Rating 4 out of 5]

Dit boek is eerder een kritiek op de zogenaamde cartesiaanse traditie dan een werk over de vraag naar zingeving. Ondertitel kunst van het verstaan geeft dit eigenlijk al weg: het verstaan van de betekenisvolle ander en dus niet dat IK, hermeneutiek van (door hem onbekritiseerde) andere denkers, en de gewortelde verstrengeling tussen ( ;) ) zingeving, lichamelijkheid (ew I have a body? - Descartes)en de zijnscontext.

Het begin las vlot, iets te vlot, ik had het gevoel mijn eigen dagboek en inzichten te lezen. Het verhaal dat identiteit niet in het “zelf” besloten ligt maar veeleer in het “tussen” en in de intersubjectiviteit, is geen baanbrekende gedachte. Mijn zelf ligt buiten mezelf, misschien is dit een restant van controversiële stellingen pré-corona.

Tot hoofdstuk 6 bleef ik wat op mijn honger zitten. Hier in “de zinnen van mijn lijf” maakt hij een interessant pleidooi voor een horizontale transcendentie met fenomenologie als basisbegrip tov Kant’s verticale universalisme. De overbodige noodzaak van spiritualiteit maar behoud van de metafysica van het lichaam. De daaropvolgende hoofdstukken “en eerst kwam het gevoel”en “verbeelding en het verhaal van anderen” lijken ergens naartoe te gaan - een zin te hebben - over stemmingen, een wijze van in de wereld zijn en bieden echt een leidraad tot denken over bestaan in positieve zin. Tot we aan Taylor komen, van daar gaat het weer bergaf.

De auteur (mijn prof) is zeker welgelezen, geeft aandacht aan de juiste zaken, maar mist net de synthese van het ontologische pleidooi. Veel aannames blijven wat onbesloten achter, het politieke luik en kritiek op liberalisme moet misschien geüpdatet worden en de conclusie van liefde als voortstuwende kracht ligt voor mij nog open. Misschien door mijn slechts 20-jarig bestaan, misschien door mijn VERSTAAN ;), misschien gewoon… Tjah het zal dan maar liefde zijn zeker. Én toch raad ik het aan, de lezing van Heidegger en Gadamer zijn top, hij verbindt veel moderne studies rond neuropsychologie aan pragmatisten en de high van hoofdstuk 6 is het waard!

Nu op naar dialogeren met een pastoor. Secundaire theologische literatuur wordt geapprecieerd.

[Wolf · Rating 4 out of 5]

Altijd de moeite.

[ies✨ · Rating 1 out of 5]

een boek vol ongegronde aannames