Αντι-Καραγκιόζης ο Μέγας

by Γιάννης Σκαρίμπας

Δύο κωμωδίες του Σκαρίμπα (Ο Καραγκιόζης λαθρέμπορος και Ο Καραγκιόζης Γαβγαβγόπουλος), με φωτογραφίες από τα πρωτότυπα σκηνικά και τις φιγούρες του.

Το 1969, όταν τα ήθη των καιρών απειλούσαν τον Καραγκιόζη με "ζελατινοποίηση", έγραφε ο Γιάννης Σκαρίμπας: "Το θέμα του Καραγκιόζη δεν είναι καμμιά αμελητέα υπόθεσι, που-τάχα-μόνο τον παιδόκοσμο ενδιαφέρει, αλλά μια από τις πολύ λαϊκές μας πτυχές, όπου-και σ' αυτήν-πάλλει η καρδιά ασταμάτητη, μες στις χιλιετηρίδες του έθνους [...]. Ο Μορφονιός, ο καπετάν-Γκρης, ο σιορ-Διονύσιος, ο Βεληγκέκας, ο γλυκομίλητος Χατζηαβάτης, ο Μεγαλέξαντρος, ο μπαρμπα-Γιώργος, όλοι τύποι κοινωνικοί, απαραβίαστοι, στητοί ως κολώνες του Θησείου, αναστενάριοι της δουλείας ή εκδικητές της καταδυναστευομένης Ρωμηοσύνης μπαίνουν σιγά-σιγά στο περιθώριο, ή παίζουν διακοσμητικό μονάχα ρόλο" (επιστολή προς την εφημερίδα Το Ποντίκι, που δημοσιεύθηκε, μεταθανατίως, στις 27 Ιανουαρίου 1984). Ο Σκαρίμπας αντιδρά δυναμικά στη διαφαινόμενη, κάτω από την ευμάρεια και αισιοδοξία της δικτατορίας των συνταγματαρχών, απαξίωση του Θεάτρου Σκιών ως λαϊκού θεάματος και αυθεντικού καταγραφέα της ιστορίας, από τον απελευθερωτικό αγώνα του 1821 και την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους μέχρι την πρόσφατη κατοχική τραγωδία και το έπος της Αντίστασης. Για του λόγου το αληθές, κατασκευάζει ο ίδιος φιγούρες, τα περίφημα "χαρτονόμουτρα", οι οποίες σχεδιαστικά παρεκκλίνουν, ανάλογα με τη γραφή του, από την κανονιστική όψη του Καραγκιόζη, και οργανώνει παραστάσεις στην αυλή του σπιτιού του, στην οδό Γκομίνη 8 (σήμερα οδό Γ. Σκαρίμπα) στην Χαλκίδα.

Με τον τόμο αυτό ο Σκαρίμπας ολοκληρώνει τον κύκλο της ζωής του εικονοποιώντας στο χαρτί τη φωνή των ηρώων των ίσκιων, όπως τυπώθηκε στην παιδική του μνήμη και μπολιάστηκε με τη συγγραφική εμπειρία μισού αιώνα. Λίγο πριν από την εκδημία του, στις 21 Ιανουαρίου 1984, φρόντισε να απελευθερώσει τους χάρτινους ήρωές του με την επωδό: "Τώρα οι φιγούρες μου παίζουν στο άπειρο". (Από την εισαγωγή της έκδοσης)

96 pages, Paperback

First published January 1, 1977

About the author

Έλληνας λογοτέχνης, κριτικός, θεατρικός συγγραφέας, ποιητής και πεζογράφος. Το έργο του, εντυπωσιακό σε έκταση και ποικιλία, σημαδεύτηκε από την έντονη αντιδικία του με τις καθιερωμένες αξίες της ζωής και του αστικού πολιτισμού. Εισήγαγε επίσης υπερρεαλιστικά στοιχεία στην ελληνική πεζογραφία. Θεωρείται ένας από τους πρωτοπόρους της ελληνικής λογοτεχνίας.

Ο Γιάννης Σκαρίμπας ήταν γόνος ιστορικής οικογένειας από την Αγία Ευθυμία της Φωκίδας, αφού ο πατέρας του, Ευθύμιος Σκαρίμπας, ήταν απόγονος αγωνιστών της Επανάστασης του 1821. Ξεκίνησε τις εγκύκλιες σπουδές του στο Αίγιο και τις ολοκλήρωσε στην Πάτρα στο Α' Γυμνάσιο Πατρών. Υπηρέτησε στον Ελληνικό Στρατό ως ανθυπασπιστής στο 5/42 Σύνταγμα Ευζώνων. Διορίστηκε τελωνοσταθμάρχης στην Ερέτρια (πρώην Νέα Ψαρά) και το 1915 εγκαταστάθηκε στη Χαλκίδα, για να εργαστεί εκεί ως εκτελωνιστής.

Στα γράμματα εμφανίστηκε κατά τη δεκαετία του 1910 με ποιήματα και πεζά που δημοσίευσε σε διάφορα περιοδικά της Αθήνας και στις εφημερίδες Εύριπος και Εύβοια της Χαλκίδας, χρησιμοποιώντας το ψευδώνυμο Κάλλις Εσπερινός. Η πρώτη του επίσημη εμφάνιση με το πραγματικό του όνομα έγινε το 1929, όταν έλαβε το Α΄ βραβείο διηγήματος για το πεζό Ο καπετάν Σουμερλής ο Στουραΐτης, το οποίο δημοσίευσε στο περιοδικό Ελληνικά Γράμματα.

Ο μπαρμπα-Γιάννης Σκαρίμπας, όπως ήταν γνωστός στους φίλους του, έζησε όλη του τη ζωή στη Χαλκίδα και ταξίδεψε ελάχιστα. Πέθανε στις 21 Ιανουαρίου 1984 και τάφηκε στο κάστρο του Καράμπαμπα.



Από: ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ
Περαιτέρω: Γιάννης Σκαρίμπας