Birk

by Jaap Robben

Mikael woont met zijn moeder op een afgelegen eiland tussen Schotland en Noorwegen. Zijn vader verdrinkt nadat hij Mikael uit de zee heeft gered. Sinds die dag verwijt zijn moeder haar zoon het grote verlies. Ze dwingt hem de rol van de vader in te nemen.

Genres: Fiction, Dutch Literature, School, Roman, Literature, Audiobook, Novels

255 pages, Paperback

First published January 1, 2014

About the author

Jaap Robben (1984) does not write specifically for an age, but for everyone in particular. With his debut novel 'You have me to love' (Birk), he conquered booksellers, readers as well as critics. Birk was awarded the Dutch Booksellers Award, the ANV Debut Award and the Diorapthe Jongeren Literatuurprijs. Only in the Netherlands and Belgium more than 80.000 copies have been sold so far.

Summer Brother (Zomervacht) was longlisted for the International Booker Prize 2021 and received a lot of praise in- and outside the Dutch language borders. Zomervacht was made into an awardwinning movie by Joren Molter.

In 2022 he published his latest and much-discussed novel Afterlight (Schemerleven) that became a bestseller too and was awarded with the Confituur Booksellers Award 2023.
The English translation of Schemerleven (Afterlight) will be published in May 2024.

Robben’s novels are made into films and his work has been published in sixteen languages.

Reviews

[Elyse Walters · Rating 5 out of 5]

I instantly knew I wanted to read this book when I first learned of it...bought it instantly....and started reading.
I wanted to savour the experience as long as possible, but I also couldn’t pull myself away.
I’ve enjoyed Norwegian literature in the past - and found this one to be exceptional....an extraordinary cerebral-mind-feast!!!

It’s my understanding that author Jaap Robben is a popular children’s author - and that this is his first adult novel. I thought his writing was magnificent & intoxicating. He’s my ‘new’ favorite author discovery this year! I’m jazzed! I hope he keeps writing adult books - and we get the privilege to have them translated in English.

This book will appeal to those who it appeals to - I can’t say it any other way. I think you know if this type of book is for you or not right away. For example - if you hated the book “Bitter Orange”, by Clair Fuller...’maybe you won’t like this type of novel either’.....but if you did......this book should be a great fit.

This is definitely contemporary Dutch literature....dark lyricism...with moral ambiguities....mysterious unraveling....(abundance of mystery is constant throughout)....the setting is a small isolated island between Scotland in Norway....only 3 houses on the island....mythological symbolism....many more seagulls than people.
We are not given all details - but sense disaster will strike before long....limits are pushed...controversial lifestyle....tragic tale....guilt....( our imaginations can go wild)....as this novel is rooted in imagination.
We see a fraction of the world....never really learn it’s true nature....( being elusive and subtle)....

Our narrator is a young boy, named Mikael. He experienced trauma & failure before we even meet him before the novel begins. He has a unique voice - a shutdown voice - is troubled - suppressed - disillusioned- definitely hindered by his circumstances. He is a home-schooled kid.
His Mum, Dora, seemed to be significantly distressed and angry before we were even introduced to her ( again - never having gotten all the details). She had intermittent
explosive outbursts.
The relationship between Mikael and Dora was complicated - distorted - unhealthy- lines were crossed that never should have been. At times Dora replaced the relationship she should have had with her own partner for an emotional one with her son - other times she was down right abusive.
Their relationship almost looked like a love-hate- love-hate ....relationship.

Birk Hammermann, husband and father disappears - seems to have washed away by the sea — We had a small glimpse at his relationship with his son from Mikael. There was oddness - yet Mikael seemed too young and naïve at the time to catch on to his dad’s strangeness.
Dora seemed angry as I said - before - Birk went missing - never clear of specifics...but we could ponder a few possibilities.

Two more houses on the island ....
One is owned by Karl. He was a fishermen. Good neighbor type of guy. Mikael helped sorting fish with him - and they have their own unique relationship.

The other house belonged to a woman named Miss Pernille Augusta. She died... nobody claimed the house and everything inside it remained. Kinda a .....help-yourself house for first Birk.....( take Jewelry to give his wife as gifts), then later Mikael considered it his house ....where he has this ODD RELATIONSHIP GOING WITH *HIS* PET CHICK LITTLE GULL.
At times I thought he treated his little gull the way his mother treated him.

Fascinating- heartbreaking - beautifully written story with atmospheric descriptions - vivid visuals - grief - loneliness - existentialism - mysterious in nature.

Loved this intriguing novel!!!

[4Robin · Rating 4 out of 5]

Ogenschijnlijk gebeurt er weinig in Birk. Maar ogenschijn bedriegt: want in Birk gebeurt van alles.

De 9-jarige Mikael woont met zijn vader (Birk) en moeder (Dora) op een van de wereld afgesneden eilandje ergens tussen Schotland en Noorwegen. De enige andere eilandbewoner is Karl, een visser, die zich alleen laat zien als hij door Dora geknipt wil worden. Een derde huis op het eiland was van Pernille Augusta. Overgeleverd aan de elementen is het huis na haar overlijden in verval geraakt. Voor de rest zijn er alleen meeuwen.

Het boek begint met een drama: Birks verdwijning in zee. Mikael, ooggetuige hiervan, houdt lang verborgen wat zich die dag heeft afgespeeld. Uit schuldbesef. Hoe meer details hij prijsgeeft, hoe meer de paniek bij zijn moeder toeneemt. 'Mama bewoog als een onrustig dier dat voelt dat het weer gaat omslaan'. Een zoekaktie wordt op touw gezet, maar levert niets op. Birk is onvindbaar. Mikael kan niet met het verlies omgaan, en vlucht, zoals een kind doet, in fantasieën. Hij komt zijn vader overal in miniatuuruitgave tegen: uit de kraan, op het dak van het huis. Als Mikael na elf dagen opbiecht dat zijn vader hem uit zee redde, hem met laatste krachten de rotsen opduwde, en vervolgens zelf onder water verdween, verandert alles in de relatie tussen moeder en zoon. 'Dit is allemaal jouw schuld', wrijft ze hem in. Het zet de verhoudingen definitief op scherp. 'Papa zou ze nooit meer "papa" noemen, alleen nog "Birk". Haar Birk, om me te laten voelen dat de schuld van mij was en het verdriet van haar. Dichter bij elkaar dan de overkant van de tafel kwamen we niet.'

Als puber neemt de relatie met zijn moeder verstikkende vormen aan. Iedere poging van Mikael om contact te maken met de wereld buiten het eiland kapt zijn steeds gekker wordende moeder af. Ze klampt zich (letterlijk!) aan hem vast, terwijl ze hem ook op afstand houdt, een houding die in de loop van het verhaal escaleert.

Robben heeft een beklemmende roman geschreven over een ontspoorde moeder-zoonrelatie. Met zorgvuldig gekozen woorden bouwt hij de spanning op. Het verhaal krijgt meer diepte door het toevoegen van Oedipus-achtige elementen: de vadermoord (door toedoen van Mikael verdrinkt zijn vader) en de incestueuze aspecten in de relatie tussen moeder en zoon (moeder kruipt bij Mikael in bed en noemt hem 'mijn Birkje'). Ook mooi is hoe Mikael in het vervallen huis van Augusta de verzorging van een meeuwenjong op zich neemt, en hij daarin wordt tegengewerkt door moedermeeuw, waarin Robben de relatie tussen Mikael en zijn moeder laat terugkomen. Net zoals zijn eigen moeder Mikael afschermt van de buitenwereld laat ook de moedermeeuw niemand toe tot haar kroost. Verwacht in Birk geen grootse verwikkelingen. Robben houdt alles klein. De zinnen zijn eenvoudig, kaal bijna. Maar ze vertellen meer dan er staat. En dat is de kracht van dit boek. Robben laat de stilte tussen de woorden het werk doen.

[Bart Moeyaert · Rating 4 out of 5]

Jaap Robben is (1) dertiger, (2) theatermaker en (3) dichter. Die ogenschijnlijk banale biografische gegevens heb ik nodig om je te vertellen waarom ik ‘Birk’ zo goed vind.

(1) Dertiger, dus. Robben heeft niet de drang om de stem van zijn generatie te zijn. Stop hem niet in een hokje. Geen label blijft plakken. Hij hoort alleen bij zijn eigenzinnige zelf. Dat is mooi. Zoals hij het verhaal van Mikael Hammerman in 58 korte hoofdstukken vertelt, deed niemand hem voor en doet niemand hem na. Mikael is iets verschrikkelijks overkomen bij de rots waar zijn moeder hem vaak voor gewaarschuwd heeft. De rots “waar ik nooit-nooit-nooit, kijk me eens aan, nooit vanaf mocht springen.” Door te zwijgen over wat er is gebeurd, hoopt Mikael — die negen is op het moment van de feiten — de werkelijkheid te veranderen.

(2) Theatermaker, dus. Het boek sprankelt van de korte, kleine dialogen. Het zijn gesprekken die doordrongen zijn van stilte, en net met die stilte — die op ieder moment definitief kan vallen en misschien heel lang zal duren — wordt er veel verteld. Vooral in de gesprekken tussen moeder en zoon lees je hoe de relatie tussen die twee gaandeweg verzuurt. Zulke dialogen kun je alleen maar schrijven als je goed luistert en weet hoe gesprekken werken.

(3) Dichter. ‘Dichter bij elkaar dan de overkant van de tafel kwamen we niet.’ Zulke pareltjes van zinnen, vergelijkingen of beelden tref je op haast elke bladzijde aan. De dichter Robben spreekt, als moeder en zoon ‘stroeve koffie’ drinken, of als een bal naar nieuwe regenjassen ruikt. ‘Als ik gewoon keek, was het zeil zo klein als een hoekje papier, maar met mijn verrekijker zag ik dat onder de giek iemand stond met een rode jas. Voorop was nog iemand met een blauwe jas. Ik stelde scherp en zag dat het een plastic hoes was waarin de fok was opgeborgen.” Wat Mikael hier beschrijft doet de lezer in ‘Birk’ ook. Goed kijken, beter zien, en dan weer bijsturen wat hij dacht te hebben gezien.

Deze bespreking en andere tips vindt u onder BLOG op www.bartmoeyaert.com.

[Saskia · Rating 2 out of 5]

Ik begrijp de lovende recensies hier niet zo goed. Ik vond het een behoorlijk deprimerend boek. Nu kunnen boeken best over onplezierige zaken en personen gaan, beklemmend zijn en ook heel goed. Ik denk bijvoorbeeld aan Room van Emma Donague. Maar daarin zat veel meer spanning, gelaagdheid en ontwikkeling. Dit boek kabbelt voort in ellende. Je ziet aankomen waar het heengaat en daar gaat het dan ook heen.

De stem van Mikael die vertelt, blijft hetzelfde ook al is hij aan het begin 9 en aan het eind ca.16 jaar. Ook het personage van de moeder blijft plat en rechtlijnig. We krijgen nergens inzicht in achtergronden, momenten van zelfinzicht, die haar gedrag invoelbaar maken. Wat moet ik als lezer hiermee? Het zet me niet aan het denken, brengt me geen inzichten in andermans gedrag, het biedt zelfs maar heel beperkt beeld op een andere wereld, want zo geloofwaardig is het leven op het eiland ook niet...

Ook de simpele stijl is niet echt een pluspunt. Het leest makkelijk en vlot, dat wel. En het is een gewaagd idee van Jaap Robben, daarvoor heb ik wel 2 sterren over. Maar verder wat mij betreft gauw weer vergeten.

[Iwan · Rating 4 out of 5]

De Nederlandse literatuur heeft er een nieuwe meesterstilist bij. Zijn naam is Jaap Robben.

Birk, zijn in 2014 gepubliceerde debuutroman, speelt zich voor 98% af op een fictief Noors eiland. Op het eiland staan maar 3 huizen. Een van die huizen wordt bewoond door Dora, haar man Birk en de 9-jarige Michael Hammerman (de hoofdpersoon en verteller). Een belangrijke bijrol is voor buurman Karl die Michael regelmatig meeneemt op zijn vissersboot. Het derde huis staat leeg sinds het overlijden van de eigenaresse (een oude vrouw genaamd Augusta).

Het verhaal begint mysterieus: op een avond komt Michael thuis, zijn moeder heeft weinig aandacht voor haar zoon en moppert over het feit dat haar man te laat is voor het eten. Robben laat de lezer voelen dat Michael weet waar zijn vader is maar het niet durft te vertellen: 'In mijn tong jeukten mieren, mijn voeten waren zwaar.'

Knap aan dit boek is het zorgvuldig gecreëerde decor, de schurende en soms grappige dialogen en de Robbensiaanse observaties ('Ze schudde haar hoofd alsof er zo een paar vreemde gedachten uit verdwenen'). Net als in Zomervacht weet Robben mij als lezer te boeien, te ontroeren en te laten lachen.

Interview Adriaan van Dis met Jaap Robben uit 2017 (een jaar voor de publicatie van Zomervacht)

[Karin Bruyn · Rating 5 out of 5]

In Birk verdrinkt Mikaels vaders als hij zijn zoon uit zee probeert te redden. Mikaels moeder wordt weduwe en dwingt langzaam en geslepen, als sluipend gif, haar zoon de rol van haar echtgenoot in te nemen.

De Volkskrant beloofde me ‘een roman die je langzaam de keer snoert’ en niets is minder waar.

Het moet van ‘Tonio’ geleden zijn, dat ik zo overrompeld werd door een Nederlandstalig boek.
In ‘Birk’ wordt eenzaamheid van mensen tastbaar gemaakt door ogenschijnlijk eenvoudige, korte zinnen. Maar met scherp uitgekozen worden, die door mijn ziel sneden en me vaak met een beklemmend gevoel achter lieten.
Schaamteloos nauwkeurig omschrijft Jaap Robben hoe té veel ruimte, een zo goed als onbewoond eiland, heel verstikkend kan zijn. En hoe tijd je wereld per dag kleiner en je gevoelens nietiger kan maken.

Het intense spel van schuld, troost, verwijten, ontwrichting en verstikkende liefde kroop onder m'n huid waardoor het erg moeilijk was om het boek weg te leggen. En soms moest ik wel, omdat het door de vaart die erin zit anders te snel uit zou zijn geweest.
Een bijzonder, broeierig boek vol poëzie.

[Christine Bonheure · Rating 4 out of 5]

Tragisch verhaal beschreven vanuit het standpunt van een opgroeiende jongen die verteerd wordt door schuldgevoelens over de verdrinking van zijn vader. Tegelijk beschrijft hij de veranderende relatie met zijn moeder als gevolg van het ongeluk. Birk toont wat een tragisch verlies en de daarop volgende eenzaamheid met een mens doet. Zo’n incident niet bespreken met andere volwassenen en verder leven in een zelfgekozen isolement is effectief een succesvol recept voor krankzinnigheid. Mooi en knap boek. Van begin tot eind met interesse en aandacht uitgelezen. Ook die rechtlijnige structuur staat me wel aan. Het verhaal wordt verteld van a tot z, zonder flashbacks of flashforwards, is soms een echte verademing. Mooie stijl en mooie beelden in eenvoudige zinnen. Een voorbeeldje? “Uit een gebarsten bovenraam probeert een gordijn te ontsnappen.”

[Linda Strong · Rating 3 out of 5]

3.5 Stars

Mikael is 9-years-old when his father saved him from driving, but he, himself, was dashed against the rocks and disappeared. Full of guilt, overcome with grief, he blocks out what truly happened until later.

We've all heard parents say to their young sons .... while dad is away, you'll have to be the man of the house. Take care of Mom.

This book is a take on that expression. In order to keep this review spoiler free, all I will say is that there are some surprises here. It's a rather slow read, a very subtle suspense with a truly unexpected ending.

Jaap Robben is the author of several children's books. This is his first novel for adults. David Doherty did a fine job with the translation.

Many thanks to the author / World Editions / Edelweiss for the advanced digital copy of this novel. Opinions expressed here are unbiased and entirely my own.

[Claire Oshetsky · Rating 4 out of 5]

I just wrote a book about a child who is forced to confront death's reality when she is far too young to understand it. As I wrote I studied the works of other writers who have told this story.

My favorite treatment remains John Gardner's short story, "Redemption," published in the Atlantic in 1977 and available online to read here:

https://cdn.theatlantic.com/media/arc...

I also read the works of two Dutch authors, and You Have Me to Love by Japan Robben, and The Discomfort of Evening by Lucas Rijneveld.

Both of these novels are extreme, ruthless, relentlessly bleak studies into the nature of guilt, and the impossibility of atonement. It doesn't matter how innocent you may be--redemption is impossible, and there is no forgiveness. I love these novels for their pure and ruthless judgments on their innocent protagonists, and I hate them, too, for the same reason.

is the conclusion each novelist reaches in their novels a reflection of a strain of Calvinism running through the culture? Maybe. You Have Me to Love is not quite as merciless as The Discomfort of Evening (it would probably be impossible to be as merciless as Rijneveld is in their novel). Robben allows for grief as a way to heal and move on. But his protagonist is permanently stunted and his life is bleak nonetheless. Unlike Rijneveld's protagonist he gets to live another day, at least.

I learned a lot from reading both of these novels. I'm glad I read them. I'm glad I decided to write a book that tried for an alternative vision, one that allows for the possibility of moving beyond the innocent mistakes of childhood, however deadly those mistakes may be.

[Lauren | laurenbetweenthelines · Rating 4 out of 5]

Ik vond het verhaal in lijn liggen met zijn andere roman, zomervacht. Birk lees vlot weg desondanks de eerder zware, deprimerende verhaallijn. Ik twijfelde naar het einde toe tussen 3 en 4 sterren omdat het verhaal mij vaak degouteerde maar Jaap Robben kan schrijven, daar bestaat geen twijfel over.

[Joris · Rating 1 out of 5]

Dit boek is raar. Simpel geschreven, maar niet op een manier die indruk maakt. Voor mij bleef het daardoor nogal vlak en onbevredigend.

[Jooke · Rating 3 out of 5]

Ik las dit boek voor een groupread na een erg leuke interactieve ervaring voor het boek Zomervacht van dezelfde auteur. Helaas kan ik dit voor dit boek niet zeggen en dat lag niet aan de buddies... Jullie waren weer top en mijn drijfveer om door te gaan tot het einde.

Dit boek heeft dezelfde eenvoudige en sterk beeldende schrijfstijl, maar de setting was gewoon echt niet mijn ding. Het desolate, de manipulatie, de karakters van de 2 belangrijkste volwassen personages... Het gaf me allemaal een heel naar/walgelijk gevoel en verder dan medelijden met het hoofdpersonage kwam ik niet...

[Carla · Rating 5 out of 5]

Wat een boek! Beklemmend, zoals anderen ook al zeiden, ook wel somber en met simpele taal geschreven. Toen ik er echt voor ging zitten, las ik zo door het boek heen. En nu ik het uit heb, wil ik eigenlijk wel weten hoe het verder gaat met Mikael.

2015 Books #13

[Margot Silvius · Rating 1 out of 5]

(Waarschuwing, er staan grote spoilers in)

Natuurlijk kan ik niet zomaar 1 ster geven en vervolgens niet uitleggen waarom.

Dit boek was met afstand een van de slechtste boeken die ik ooit heb gelezen.
Laat ik beginnen bij het begin

Voor school moest ik dit boek lezen, aangezien ik nog niet volwassen ben, zou het ook kunnen liggen aan het feit dat ik niet de doelgroep ben.
In ieder geval, ik las de achterkant van het boek en was al niet overtuigd, maar het idee klonk goed genoeg en als het goed uitgewerkt zou worden, zou het nog wel wat kunnen zijn. Vol goede moed begon ik het boek, maar ik werd erg teleurgesteld.

Kort samengevat gaat het boek over een jongen die op 9-jarige leeftijd zijn vader verliest, hij verdronk. De jongen, Mikael, woont op een eiland met alleen een buurman en zijn ouders, nu alleen nog moeder, en de enige persoon die hij ooit ziet is “de boodschappenman”, waarvan ze de naam niet eens weten. Mikael heeft dus ook geen vrienden en krijgt van zijn moeder niet de ruimte te rouwen. Zij vindt zelfs dat het Mikael zijn schuld is, dus naast dat hij niet kan rouwen wordt hij ook nog opgescheept met een enorm schuldgevoel zonder het ergens kwijt te kunnen.
Klinkt wel goed toch?

Naast de dood van de vader van Mikael gebeurt er echter verschrikkelijk weinig. Afentoe is er eens een wat grotere gebeurtenis, maar uiteindelijk draait het, in mijn ogen, bijna allemaal om seks.
Alle grote gebeurtenissen die te maken hebben met Karl (de buurman) heeft alles te maken met seks. Mikael gaat met Karl mee naar het vaste land voor het eerst in jaren? Karl heeft een typische poster in zijn boot hangen en bij aankomst op het vaste land wordt er geimpliceerd dat hij met een hoer meegaat om seks te hebben, later bevestigd hij dat hij seks heeft gehad. Mikael’s moeder (Dora) wordt uitgenodigd bij Karl om samen tv te kijken “want het is zo alleen”, de eerste keer in jaren dat Dora weer contact heeft met iemand anders dan Mikael? Het eindigd met Karl uit zijn kleren, er vindt geen seks plaats, maar het was wel Karl zijn intentie.

Mikael wordt ouder, en hoe wordt dit gekenmerkt? Door verhalen over Mikael zijn piemel, door te omschrijven hoe hij masturbeert of over hoe hij een erectie heeft. (Sowieso vond ik dat er veel nadruk lag op Mikael’s piemel en zijn avonturen daarmee, bijna meer dan het verhaal.)
Er komt eindelijk een nieuw iemand op het eiland, de zoon van de “boodschappenman”, Mikael heeft het met hem over meisjes en uiteindelijk gaat het weer over seks.
Een ander grote gebeurtenis was dat Mikael besloot een meeuwtje op te voeden. Het boek eindigt met de dood van dit meeuwtje, waar Mikael erg om treurt vervolgens is er geluid in het leegstaande huis. Mikael verstopt zich in de kast en heeft een gesprek met zijn vader, het eindigt met “papa, ik mis je”. Ik vond het erg vervelend dat er werd gedaan of dat een groot punt was terwijl het het hele boek al duidelijk was dat hij zijn vader mist. Dat was de rode draad van het boek.

Ik snap niet hoe mensen een diepere betekenis uit het boek halen, mij was het namelijk niet duidelijk.

[De Rijdende Boekenwurm · Rating 4 out of 5]

De roman 'Birk' neemt je mee in een zeer tragisch verhaal, wat erg mooi wordt beschreven en krijgt daarom vier sterren.

Mikael woont samen met zijn ouders en buurman op een klein eilandje in de Noordzee. Mikael's vader overlijdt als hij nog maar 9 jaar is. Zijn moeder heeft het er heel erg zwaar mee en haar omgang met Mikael veranderd langzaam.

'Birk' is geschreven vanuit het oogpunt van Mikael. De schrijfstijl van de auteur is in een woord geweldig. Je voelt het schuldgevoel en de eenzaamheid van Mikael echt. 'Birk' laat goed zien wat verdriet en isolement doet met mensen. Er lijkt niet veel te gebeuren, maar de problemen stapelen zich langzaam op en op het einde word het probleem zeer duidelijk.

'Birk' is de debuutroman van Jaap Robben en heeft in 2015 meerdere prijzen gewonnen. 'Birk' is net als 'Zomervacht' en 'Schemerleven' een aanrader om te lezen!

[Elianne van Elderen · Rating 3 out of 5]

Ik probeer dit boek al 5 jaar te lezen, en heb het nu eindelijk met succes uitgelezen. Ik heb het vooral jaren uitgesteld om verder te lezen omdat ik heel erg hoopte (en verwachtte) dat ik het super goed ging vinden, maar nu ik het uit heb voelde het toch een beetje alsof het niet al mijn verwachtingen (die andere lovende recensies in de loop der jaren ook nog extra verhoogden) waar leek te maken. De band tussen de moeder en zoon was heel goed, maar de andere personages deden me niet zoveel (en het zou voor mij misschien juist nog beklemmender voelen als hij alleen maar op dat eiland bleef, niet mee zou gaan varen en de andere mensen uit de stad echt duidelijk buitenstaanders bleven tegenover hij en zijn moeder).
Maar dat meeuwtje: veeg me maar op hoor ❤️.

[Inge Vermeire · Rating 3 out of 5]

Ook al leest het boek zeer vlot, is het echt mooi geschreven en slaagt de auteur erin om een zeer beklemmende, naargeestige sfeer op te roepen die volledig past bij het verhaal, toch ... ben ik niet helemaal overtuigd.

Ik heb me tijdens het lezen van het verhaal té veel de vraag gesteld of deze situatie op deze manier ook realistisch is. Op zich hoeft dat geen hindernis te zijn om een boek goed te vinden maar op één of andere manier vond ik iets niet kloppen. Natuurlijk is een symbiotische relatie tussen zoon en moeder volstrekt denkbaar en kan het dat een moeder zichzelf door haar verdriet verliest in waanvoorstellingen en haar kind opzadelt met een enorm schuldgevoel maar juist daarom vond ik de psychologische ontwikkeling van Mikael net niet geloofwaardig genoeg.

Tijdens het lezen vroeg ik me ook telkens af wat ik nu uit dit verhaal zou kunnen halen en of het mij iets duidelijk zou maken over de menselijke natuur, over het leven in isolement. Natuurlijk stel ik mezelf deze vragen niet bij alle boeken maar 'Birk' roept nu eenmaal deze vragen op maar slaagt er toch niet in echt dieper te gaan.

[Robert Lambregts · Rating 3 out of 5]

Het eerste boek van Jaap Robben was het laatste dat ik nog van hem moest lezen voor ik al zijn boeken had gelezen. En ik had al gehoord dat deze iets minder was dan de anderen, dus ik was goed voorbereid. Schemerleven is echt een favoriet, Zomervacht vond ik ook heel tof, maar Birk vond ik toch echt een heel stuk minder. Het laat al wel de fijne schrijfstijl van Jaap Robben zien, maar het verhaal deed mij te weinig. Er gebeurt niet veel, maar voornamelijk door toedoen van de hoofdpersonen die wat mij betreft beter uitgediept hadden kunnen worden. Er had meer ingezeten denk ik als er betere proeflezers waren geweest die daar meer sturing aan hadden kunnen geven. Het kabbelt nu, moet hier en daar een effect op roepen wat soms zelfs tegen werkt. Nee jammer. Wel goed geschreven en daarom 2,5 tot 3 sterren, maar ik had toch op meer gehoopt. Gelukkig bewijst hij met zijn andere boeken dat hij enorm groeit als auteur, dus kijk ik wel uit naar het volgende boek.

[Wouter Zwemmer · Rating 3 out of 5]

Lezenswaardig en vrij eenvoudig leesbaar boek over een ongezond dwingende moeder die haar zoon en overleden man niet los kan laten.

“In mijn tong jeukten mieren, mijn voeten waren zwaar.” Zin één van Birk. Een deel van de lol van het lezen van dit boek is het afgemeten taalgebruik van Robben. Hij schetst een ruw leven op een klein eiland en past zijn taal daar bij aan.

De zoon Mikael is negen als hij getuige is van het verdrinken van zijn vader Birk. Ze wonen op een piepklein eiland ergens bij Tramsund - volgens het internet is dat Noorwegen. Op het eiland wonen alleen de zoon met zijn ouders en de buurman Karl. De zoon krijgt thuisonderwijs van zijn vader. De moeder heet Dora. Familienaam: Hammerman.

“‘Waar ga je heen?’
Ik had de atlas weggelegd en ging naar het toilet.
‘Niet weggaan’, zei ze.
‘Ik hoef alleen te plassen.’
‘Hier blijven, alsjeblieft.’ Ze liet zich op de stoel zakken en trok me tegen zich aan. De omhelzing kneep alle lucht uit mijn borst. ‘Bij mij’, fluisterde ze. ‘Bij mij blijven.’”

“Als mama vond dat papa iets met haar had goed te maken, zocht hij hier een cadeautje voor haar. Wat hij precies fout had gedaan, wilde ze nooit zeggen. De cadeautjes die papa aan haar gaf, luisterden altijd heel nauw. Het was zoeken naar een medicijn zonder te weten tegen welke ziekte. Het was uitproberen tot iets werkte.” “(Mikael tegen zijn vader, red:) ‘Wat heb je goed te maken, dan?’ Hij (Birk, red.) trok zijn wenkbrauwen op. ‘Als ik dat toch eens wist.’”

Pas later blijkt dat vader Birk is verdronken omdat hij eerst zijn zoon en daarna diens voetbal uit zee wilde redden. De zoon redden lukte maar toen hij daarna achter de bal aanging is hij verdronken. De zoon weet: “Papa was weg. Mijn schuld. Mijn schuld.”

Veel korte beschrijvingen van meeuwen. Niet vreemd voor op een eiland natuurlijk maar ze staan er niet niet voor niets. Zoals dat meeuwen eindeloos op hun eieren kunnen zitten broeden, of die nu uitkomen of niet. Op dezelfde manier lijkt de moeder op haar zoon Mikael te zitten en te voorkomen dat hij ‘uitkomt’. Mikael vindt het kutbeesten - is dat ook zoals hij eigenlijk over moeder denkt? Mikael ontfermt zich over en jong meeuwtje. Daar praat mij mee: “Uiteindelijk laat je moeder je alleen. Dan vliegt ze weg en moet je het zelf uitzoeken.” Als het Mikael eindelijk duidelijk is geworden dat zijn moeder ongezond dwingend is, snelt hij zich naar het meeuwtje: “Meeuwtje moet daar weg. Hij moet vliegen. (…) Hij weet het niet, maar hij kan vliegen. Zonder dat iemand hem dat ooit geleerd heeft, kan hij dat. Ik zet de ramen open en geef hem mee aan de wind.” Dit gaat overduidelijk over Mikael zelf. Als hij bij het meeuwtje aankomt, blijkt die doodgepikt te zijn door de moedermeeuw.

In kleine reflecties laat Robben weten dat Mikael een warme band met zijn vader had. En dat vader nogal onder de plak zat bij moeder. Waarom moeder zo humeurig en bezitterig doet, blijft onbekend. Op enig moment eist de moeder van Mikael dat hij haar niet meer moeder noemt en aanspreekt met haar voornaam. Buurman Karl tegen Mikael over de moeder: “Jouw moeder is een kwaaie.” De hele tijd speelt Robben met de suggestie dat Mikael de plek van zijn vader moet innemen. Langzaam gaat de moeder telkens een stap verder met haar dwingende gedrag naar hem: hem haar pasgewassen haar laten borstelen, af en toe ‘s nachts bij hem in bed kruipen, de oude kleren van zijn vader laten dragen, steeds schaamtelozer naakt tonen… Uiteindelijk lijkt ze waanzinnig te worden. Ze wil dat Mikael de plaats inneemt van Birk en verbrandt alle bezittingen van Mikael en alles dat herinnert aan zijn kindertijd. Ze spreekt Mikael zelfs aan met Birk. Mikael vlucht weg, maar als lezer weet je dat hij niet zomaar van het eiland af kan, dus hoe dit eindigt…???

[Vic Van · Rating 3 out of 5]

After the last book that I read, any book was bound to be a disappointment. Given that, 'Birk' has exceeded my expectations.

I loved the setting: a fairly deserted island (imaginary!), somewhere between the Shetlands and Norway, inhabited by a fisherman, a family, and once by a single lady.

I was charmed by the parallel developments in the family and in the story of the boy and his pet seagull.

Although he was slightly predictable as a character, I also enjoyed the development of the fisherman into a bit of a dirty old man.

However, I had problems with the whirlwind of emotions that the mother is confronted with. I found them disturbing, but most of all: not entirely credible.

I also feel that quite a lot is left untold, e.g. the exact relationship between the fisherman and the deceased single lady, in whose delapidated house the boy raises his pet seagull.

And, finally, the ending of the story left me a bit confused and disappointed. I didn't really get it, I suppose.

[Hannie · Rating 3 out of 5]

Vanaf de eerste bladzijde zat ik in het verhaal. Zo halverwege zakte het voor mijn gevoel even in. Dat kwam omdat er op dat moment voor mijn gevoel iets te weinig gebeurde. Dus heb ik het boek weggelegd. Vandaag weer in begonnen en meteen uitgelezen. Het verhaal is goed geschreven en origineel. Het einde vind ik ook erg goed. Ik had van te voren wat twijfels over dit boek. Dat kwam door bepaalde reviews hier op Goodreads. Ik vroeg me af of ik het wel leuk zou vinden. Ook was ik bang dat het een erg triest verhaal zou zijn. Gelukkig was dat niet het geval. Verwacht echter geen boek met happy ending.

[Rita · Rating 1 out of 5]

Wat een afschuwelijk en fout rotboek. De grootste ellende die een (klein) kind kan meemaken, als volwassene (de auteur dus) beschrijven door de mond van dat kind. Schrijf dan meteen een kinderboek of plaats je 'er boven' en zorg voor enige ontwikkeling en analyse en begrip.
Maar nee, ge-papa en ge-mama van de eerste t/m de laatste bladzijde, hij groeit wel maar lijkt niet ouder te worden, alles wat maar vreselijk is overkomt dat kind, alleen het gehandicapte zusje ontbreekt.
En in vrijwel iedere dialoog harde enters na elke drie woorden -veeeeeel witruimte - om het gesprek nog dramatischer te laten lijken.
Kortom: niet om door te komen, goedkoop, en dus weggelegd.

[Rowan · Rating 5 out of 5]

Wow wat greep dit boek me bij de keel. Ontzettend beklemmend en toch soms liefdevol. Ik moet hier even van bijkomen, heb een paar traantjes gelaten en dit is denk ik wel een van mijn favorieten dit jaar.

[Laura · Rating 3 out of 5]

‘Als ik elke dag op dezelfde plek een kei gooi, dan komt daar vanzelf een eiland.’

[Hermine Couvreur · Rating 5 out of 5]

Schrijnend verhaal over een opgroeiende jongen die zich schuldig voelt voor de dood van zijn vader en die daarvoor gestraft wordt door zijn langzaam krankzinnig wordende moeder.

[Els De Laere · Rating 3 out of 5]

'Er dwarrelden vlokken naar beneden. Het was gek dat die niet bleven liggen op de diepblauwe golven.
'Daar ligt de Zuidpool ', zei papa met zijn wang tegen de mijne, dat schuurde een beetje.
'Ik blijf mijn hele leven bij jou wonen.'
Hij glimlachte. 'Dat denk je nu.'
'Dat blijf ik altijd denken.'
'Ooit wil je hier weg. Dan wordt dit eiland te klein voor jou.'
'Niet, het blijft hier altijd even groot.'
'Maar jij niet.'
'Dan begin ik een eigen eiland. Daar.' Ik wees met mijn want richting de plek waar het ijs overging in slobberende golven.
'Als ik elke dag op dezelfde plek een kei gooi, dan komt daar vanzelf een eiland.'
Papa glimlachte.
'Dan word ik jouw buurman. '
'Dat is goed', zei hij.
'Maar nu zijn we nog één mens.'
In zijn wenkbrauwen bleven sneeuwvlokken hangen.

[Aviendha · Rating 3 out of 5]

Kitap oldukça akıcı ve merak uyandırıcı. Yalnız ben akışını sevmedim, karakterlerin değişken tavrından da hoşlanmadım. Kitaba başladığımda ve sonlandırdığım da hissettiğim duygular aynı değildi. Küçük bir hikayesi var. Farklı kültür kitapları hakkında bilgi sahibi olmak için okunur. Üstelik ödüllü. 3,5*

[Kyra Dierickx · Rating 3 out of 5]

Leest super vlot! Ik vond het een interessant boek om te lezen. Een verdere bespreking volgt na de bijeenkomst van de leesclub, zoals Oona ook al schreef 😉

[Irene · Rating 4 out of 5]

Mikael woont met vader Birk, moeder Dora en buurman Karl op een klein afgelegen eiland. Birk redt Mikael uit een sterke stroming, maar verdrinkt zelf. In het boek volgen we Mikael van zijn negende tot zijn zestiende jaar. Een gevoelige en fantasievolle jongen, maar wanneer zijn vader verdrinkt, veranderd hij. Schuchter en teruggetrokken, deze twee woorden omschrijven hem het beste. Wat is er voorgevallen bij die gevaarlijke rotsen waar hij eigenlijk niet mocht komen?

Moeder geeft haar zoon de schuld van het ongeluk en verstikt en negeert hem. De man die de boodschappen om de twee weken brengt, brengt soms zijn zoon mee waar Mikael een praatje mee maakt. Zijn moeder keert hem de rug toe. Ook met Karl heeft hij weinig te bespreken, hij helpt soms met de visvangst, maar Karl lijkt sinds de dood van Birk geïnteresseerder te zijn in Dora dan in wat anders. Ook zijn schoolwerk doet hij niet meer, zijn vader snapte alles en lijkt nu geen zin meer te hebben. Mikael vlucht af en toe naar het huis van de overleden vrouw Augusta. Meeuwen houden het huis bezet en Mikael praat ertegen, om iemand te hebben om mee te praten, maar bovenal om iets van zichzelf te hebben.

In Mikaels fantasie duiken af en toe Augusta en zijn vader op. Hij lijkt bang voor de dode Augusta, alsof ze ineens nog in haar huis kan staan wat langzamerhand wordt leeggehaald door Karl en Mikael. Ook zijn vader duikt op in zijn fantasie: uit de kraan, in bed en in de schuur. Mikael lijkt te vluchten van het gezelschap van zijn moeder naar zijn fantasie.
Zijn moeder eist steeds meer aandacht op en ziet haar zoon aan voor haar man, psychisch gezien heeft ook zij een klap gehad.

Na het lezen van dit boek wist ik niet goed wat ik er van moest vinden. Enerzijds had ik weinig binding met de personages en vond ik het een vreemde wereld, het voelt claustrofobisch aan. Anderzijds is het wel goed geschreven als de sfeer overkomt op de lezer. Er gebeurt, op bovenstaande gebeurtenissen na, niet veel en toch bleef ik doorlezen. Dat er vrij weinig gebeurd in het boek is niet erg, de beklemmende sfeer van het eiland en in het huis van Mikael is voelbaar, maar voelt heel onprettig aan. Ik kreeg een beetje een naar gevoel van dit boek en daarom krijgt het van mij niet meer dan 3,5 sterren.

[Celia · Rating 4 out of 5]

The following excerpts/reviews have been provided so that you, the reader of this review, can get a sense of this book

"BOLD, TENDER AND DISTURBING On a remote island somewhere in the North Atlantic, a nine-year-old boy looks on helplessly as his father is swept out to sea. Consumed by guilt and paralyzed by his mother’s frantic grief, Mikael cannot bring himself to tell the truth about what happened. As the pair struggle to restore the fragile balance of their isolated lives, the young widow starts to demand the impossible of her only son."

From Telegraaf
"Unbelievable. A beautiful story, light for all its heaviness, written in a clear and powerful style. Robben merges grief, simplicity and isolation in a phenomenal way".

From Nederlands Dagblad
"Robben shows in a sober, visual, poetic style how mother and son keep each other prisoner, unable to live either with or without each other".

Translated from the Dutch by David Doherty
"Translating this novel was a huge responsibility, as I began to weigh my own words against Robben’s tender and poetic account of a disturbing family tragedy told through the eyes of the only child. Above all else, I knew that every word I put into this young boy's mouth had to ring true. So when the Irish Times review spoke of an extraordinary narrator who is to be believed, I couldn't have been happier. Mikael had made it into English with his voice intact."

This is a very difficult book to read as neither mother nor son can handle the death of the father. But there is a lot to think about. The island is small- three houses, one of them empty. Mikael attempts to imprison and care for a gull and its young chick in this house. I could not help but see the parallels between the human mother and son and the bird mother/chick.

Read at your own risk as this book is unlike any other story I have read, perhaps because I have only read less shocking material.

4 stars