Raak de wonden aan

by Tomáš Halík

Raak de wonden aan van Tomáš Halík bevat veertien theologisch-filosofische essays over de mystieke diepere lagen van geloof, en een verrassend, scherpzinnig en zelfs humoristische commentaar op het huidige tijdsgewricht. De Tsjechische priester en hoogleraar neemt het verhaal van de ongelovige Thomas als uitgangspunt. Het vraagt moed om de wonden van onze wereld onder ogen te zien en ze aan te raken met geloof, een christelijk geloof dat door die aanraking zelf getekend en gewond raakt.

Genres: Theology, Christianity, Religion, Spirituality, Nonfiction, Christian, Philosophy

192 pages, Paperback

First published January 1, 2008

About the author

Tomáš Halík is a Czech public intellectual, Roman Catholic priest, and scholar.

Reviews

[Robert D. Cornwall · Rating 5 out of 5]

I recently discovered the works of Tomáš Halík, this being the fourth such book. I have found him to be insightful and thought-provoking. I this book, Halik, a Czech priest and psychotherapist, addresses the questions of suffering, using as a starting point Thomas' request to touch the wounds of Jesus. It is a reminder that in our encounter with God, we encounter a God who knows suffering and woundedness.

Consider this word, "I am incapable of uttering the words 'my God' unless I see the wounds! However radiant a religious vision might be, if it lacks the 'scars left by the nails' I would be hard pressed, in spite of my goodwill, to rid myself of my misgivings that it might be an illusion, or a projection of my own desires, or even the Antichrist. My God is a wounded God." (p. 5).

[Hidde van Eijsden · Rating 3 out of 5]

Halík moedigt ons aan om de zwakheid in onszelf en in onze omgeving te omarmen, om zo Christus' wonden aan te raken en Hem te ontmoeten. Met vele citaten uit recente en minder recente literatuur schetst hij een intrigerend beeld van hoe het is een zoekende christen te zijn in de moderne samenleving. De werkelijk inhoud en betekenis van het boek komen echter niet altijd even goed uit de verf. Soms lijkt de auteur iets te veel uit te wijden en verliest hij de essentie van zijn betoog. De teleurstelling duurt voor de lezer echter nooit lang: verspreid door het boek zijn vele kernachtige wijsheden te vinden die soms een verrassend nieuw perspectief geven op het christelijk leven.

[Sandra · Rating 3 out of 5]

3.5⭐️
Hier heb ik me echt doorheen moeten ploeteren, maar doordat er soms echt prachtige passages instaan is het toch gelukt hem uit te krijgen

[Timothy Hoiland · Rating 5 out of 5]

Several years ago, as part of a book club, we read I Want You to Be: On the God of Love (Notre Dame) by Tomás Halík, an enigma of a man. Halík, a Czech author and theologian, was secretly ordained as a Roman Catholic priest in East Germany and ministered “clandestinely” as part of the underground church in Czechoslovakia during the difficult final years of the communist regime there. He’s survived a lot; he’s not afraid to provoke.

Halík’s latest work, newly translated into English, is Touch the Wounds: On Suffering, Trust, and Transformation (Notre Dame). I know some people skip prefaces and forewords and the like, but the preface to this English edition—dated “Easter 2020”—might be the most moving thing I’ve read all year. Writing during that season of such obvious vulnerability—the initial stages of a pandemic with no end on sight—Halík, a pastor to hurting people, sensed it was necessary to remind us that the risen Jesus was identified not by some kind of superhuman buoyancy, but by his very wounds.

“The wounded Christ is the real, living Christ,” he writes. “He shows us his wounds and gives us the courage not to conceal our own: we are permitted our own wounds.”

[Simon Wiebe · Rating 3 out of 5]

Ehrlich gesagt hat es mich gar nicht abgeholt. Empfand es als unstrukturiert, konnte wenig folgen, enthält viele Alltagsmeditationen ohne für mich erkennbaren roten Faden.

[Ray LaManna · Rating 5 out of 5]

These are some profound meditations on suffering and the Christian message. Fr. Halik gets right to the heart of what troubles many people in our age. I recommend this book highly.

[Carlijn Van Der Hart · Rating 4 out of 5]

Het was weer ploeteren, maar paragraaf voor paragraaf toch door de mooie passages heengewerkt en het idee dat ik een nieuw aspect van het geloof beter heb leren kennen.

“Als iemand Christus niet kan vinden in het traditionele milieu dat de kerken bieden met hun preken, kerkdiensten en catechismussen, dan staat voor hen altijd nog deze andere mogelijkheid open: hem daar te ontmoeten waar de mensen lijden.”

“Christus komt naar ons toe en verbergt zijn wonden niet, Hij toont ze juist – en wil ons daardoor aanmoedigen om onze pantsers, maskers en onze make-up weg te doen en te kijken naar de wonden en littekens die we daaronder verbergen, voor anderen, maar vaak ook voor onszelf. Hij wil ons zo ook aanmoedigen om naar de wonden te kijken die wij anderen hebben aangedaan.”

———
“Als iemand ergens anders over denkt of spreekt dan ik, weet ik dat dit gewoon kan komen doordat hij hiernaar kijkt vanuit een ander standpunt, een ander perspectief, een andere traditie of een andere ervaring, doordat hij zich in een andere ‘taal’ uitdrukt. Ik weet ook dat het verschil tussen onze meningen en uitspraken noch mijn, noch zijn recht op de waarheid hoeft te weerleggen. Evenmin hoeft dit verschil van mening zijn of mijn eerlijkheid en oprechtheid ter discussie te stellen. Tegelijkertijd ben ik me ervan bewust dat dit besef niet moet leiden tot een gemakzuchtig en berustend relativisme (‘iedereen heeft zijn eigen waarheid’), maar eerder tot het streven om door onderling gesprek en het uitwisselen van ervaringen onze eigen, noodzakelijkerwijs beperkte horizon te verruimen en ook onszelf te leren kennen in het gesprek met de ander.

Ik ben noch de alwetende, noch de alziende – ik mag en kan daarom geen definitieve en onfeilbare oordelen vellen over anderen en hun persoonlijk geloof, omdat ik niet in hun hart kan kijken en ik ook niet hun einde en het doel van hun pelgrimage kan zien. Maar, niemand kan mij de hoop ontnemen dat ‘de God van die anderen’ uiteindelijk ‘mijn God’ is, want de God in wie ik geloof, is ook de God van degenen die de naam niet kennen die ik aan hem geef.

voor mij is er geen andere weg, geen andere deur naar hem, dan die deur die geopend wordt door een gewonde hand en een doorstoken hart. Ik kan niet ‘Mijn Heer! Mijn God!’ roepen als ik niet de wond zie die tot in zijn hart raakt. Als ‘credere’ (geloven) is afgeleid van ‘cor dare’ (je hart geven), dan moet ik belijden dat mijn hart en mijn geloof alleen die God toebehoren die zijn wonden kan tonen.

In de Bijbel vinden we zowel de opdracht om ‘de geesten’ zorgvuldig te onderzoeken (vgl. 1 Joh. 4:1), alsook de waarschuwing dat het buitengewoon lastig is het onkruid van de tarwe te onderscheiden; deze opdracht is voor ons sterfelijke mensen uiteindelijk ondoenlijk en gaat ons beoordelingsvermogen te boven (Mat. 13:29).

De kracht van het geloof zit niet in de onwrikbaarheid van je overtuiging, maar in de bekwaamheid ook de twijfels en de onduidelijkheden te verdragen, de last van het geheimenis te verdragen – en daarbij de trouw en de hoop vast te houden.

Hij is een ‘sym-pathetische’ God, dat wil zeggen, een mee-voelende, mede-lijdende, mede-gepassioneerde God.

De genezende kracht van de lijdensgeschiedenis van Christus bestaat ook daarin dat wij in haar niet slechts het beeld van de wereld en van onszelf tegenkomen, maar ook Gods schokkende manier van handelen, die in zijn Zoon afdaalt tot in de diepten van het menselijke leed, de eindigheid en de dood – zonder terughoudendheid.

Jezus is overal waar mensen gebrek lijden – juist daar vormen zij (en Hij in hen) voor ons ‘een gelegenheid’, als een geopende deur naar de Vader. Waar is Jezus echter niet? Op één plaats is Hij zeker niet aanwezig: namelijk in hen en met hen die zichzelf als rechtvaardigen, als zienden beschouwen, die anderen uitsluiten en van de woorden van Jezus een slagboom voor de poort maken. Zij bewaken die angstvallig, maar gaan er zelf niet binnen en beletten bovendien de anderen de toegang.

G.K. Chesterton raadde Christus aan als ‘God voor de atheïsten’: als atheïsten een godsdienst zouden moeten kiezen, moesten ze voor het christendom kiezen, want daarin leek God één ogenblik een atheïst.5

Het doorboren van zijn hart en het scheuren van het voorhangsel (Heb. 10:20 spreekt van het voorhangsel van het lichaam) staan symbool voor het neerhalen van zowel de muur van vijandschap tussen God en de mensen als die tussen mensen onderling. Op die weg naar een nieuw leven, naar het heilige der heiligen, zullen van nu af, over de grenzen van volken, culturen en talen heen, allen die zich dáárheen op weg begeven, waarheen de armen van de gekruisigde wijzen, samen tot dezelfde Vader kunnen gaan.

Twee gevangenen in aangrenzende cellen die door klopsignalen tegen de muur contact met elkaar hebben. De muur is wat hen scheidt, maar is ook wat hen in staat stelt contact met elkaar te hebben. Datzelfde geldt tussen ons en God. Iedere scheiding is een verbinding’, zo noteerde Simone Weil

Jezus brengt vrede, de Geest en vergeving. Hij heft zijn doorboorde handpalm op tegen de vlammen van wraak en geweld en zegt: ‘Genoeg!’

Misschien moet ‘de godsdienstige opvoeding’ – een jonge Tsjechische theologe en pedagoge duidt deze treffend aan als een ‘opvoeding tot Niet-onverschilligheid’2 – meer zijn dan slechts het leren van feiten uit de bijbelse geschiedenis, eerder een poging om de taal van deze symbolen te leren, want zonder deze taal dreigen we wanhopige, geisoleerde gevangenen te worden, vooral in tijden waarin ons leven op de proef wordt gesteld.

inscriptie op de grafsteen van C.G. Jung: ‘Vocatus atque non vocatus, Deus aderit’ – ‘Geroepen of niet geroepen, God zal er zijn’.

Onze zogenaamde zorgen zijn altijd gericht op het ‘hebben’ – en dat niet alleen van materiële dingen. Ze worden pas echt schadelijk waar het ‘hebben’ niet langer een middel is, maar een doel op zich wordt.

Als ik wil geloven – Pascal wist dit heel goed – dan zal ik mij openstellen voor de vele rationele argumenten voor het geloof; als ik niet wil geloven, zal ik mijn hele leven graag steeds weer nieuwe redenen voor mijn ongeloof tegenkomen. Dit geldt op een vergelijkbare manier voor de liefde en de hoop – en ook voor vergeving.

Bij de volmaaktheid waartoe het Oude en Nieuwe Testament ons oproept, gaat het niet om foutloosheid, maar om een mens uit een stuk zijn, om heelheid

Martin Luther schreef:
Ons leven bestaat niet uit het hebben van God, maar uit het zoeken naar hem. We moeten steeds zoeken en vragen, dat wil zeggen: steeds weer opnieuw zoeken. (…) Want niet wie begint te zoeken, maar wie volhoudt en doorzoekt ‘tot het einde, die zal gered worden’ (Mat. 10:22), door steeds weer te beginnen met zoeken en het gezochte steeds weer te doorzoeken. Wie namelijk niet vooruitgaat op de weg van God, gaat achteruit. En wie niet zoekt, verliest wat hij zoekt, want op de weg van God mag je niet stilstaan.3

Ik bid of God me de rust geeft om de dingen te accepteren die ik niet kan veranderen, de moed om dingen te veranderen die ik wel kan veranderen en de wijsheid om het een van het ander te onderscheiden.

Als je wilt vergeven, heb je al vergeven, zegt hij dan tegen hen. Daaraan voegt hij meteen toe: dat betekent niet dat de wonden die deze persoon je heeft toegebracht, vanaf dat moment geen pijn meer doen, dat je er nooit meer bittere herinneringen aan zult hebben of dat je opeens met innige en warme gevoelens voor deze persoon vervuld zult zijn. ‘Het genezen van wonden’ is altijd een langdurig proces.

Ik roep jullie dringend op tot het werk van genezing en vergeving. “Als jullie iemand zijn zonden vergeven, dan zijn ze ook vergeven; als jullie ze niet vergeven, dan blijven ze behouden.” Hebben jullie dan aan het kruis niet gezien waartoe zonden kunnen leiden die niet vergeven worden, waartoe boosheid leidt die niet genezen wordt, waartoe geweld leidt dat niet tegengehouden wordt door de kracht die de wonden op zich neemt, en deze niet meer doorgeeft?’

[Samuel · Rating 4 out of 5]

Moja prvá kniha od Halíka a som rád, že to bola práve táto. Ťažko ju zhrnúť jednou vetou a popravde som si vedomý toho, že mi určite veľa vecí z nej uniklo. No i napriek tomu - kniha je o pokore a je inšpirovaná "neveriacim" Tomášom, ktorého Ježiš vyzýva, nech sa "dotkne rán" a nech "uverí". Následne Ježiš vyriekne známe a posledné blahoslavenstvo - Blahoslavení tí, čo nevideli, a uverili. Halík však už podľa názvu kladie dôraz na "dotknutie sa rán". Ak už pre nič, tak pre tieto myšlienky sa oplatí čítať túto Halíkovu knihu.

Lebo viera bez rán, nie je stále odskúšanou vierou. Až rany jej dodajú silu. Lebo cirkev bez rán ani nemôže byť cirkvou, tvoria ju ľudia, ktorí sú náchylní rany spôsobovať a rany utŕžiť. Pretože aj Ježišova božskosť a dôkazom jeho zmŕtvychvstania nie je dokonalosť, ale oné "rany na rukách a v boku". To je Ježiš - zranený Boh, zranený pre nás a nami. A potom sme tu my - ľudia. Ľudia s ranami. No máme sa na koho obrátiť, máme svoj vzor, máme niekoho, kto rovnako niesol svoj kríž a nesie svoje rany so sebou, aby uzdravoval tie naše. Naše rany nás učia vnímať rany druhých. Rany z nás robia ľudí, pokiaľ si ich priznáme. Teda, ako som povedal, asi nejak takto som pochopil tú knižku ja a toto si z nej odnášam.

[Thaínes Recila · Rating 5 out of 5]

Ler este livro me trouxe alívio. Falo isso porque sempre lutei com a incredulidade, sempre me angustiei com a "falta". Tomás Halík nos ensina aqui que o apoteótico momento da aparição de Jesus a Tomé é uma extensão do que Ele deseja para todos os que, assim como o apóstolo, sentem-se em um mundo confuso. Jesus nos convida a vê-lo através das feridas e, por assim dizer, dos feridos do mundo. É no sofrimento dos que choram, seja este ferido eu mesma ou qualquer outra pessoa, que vemos a face doce do amado. É apenas uma fé ferida que é capaz de crer de verdade, porque ela habita na falta, ela espera na falta e por isso nos traz esperança.

Em alguns momentos eu senti que o autor mostrou uma visão muito - como posso dizer - romântica da igreja em relação aos seus erros no mundo. Mas acredito que isso se dê pelo contexto do país dele, até porque o Tomás fora preso no regime comunista na República Tcheca então talvez ele tenha noção das feridas contra a igreja naquele país, bem como um olhar de desconfiança com o comunismo e olhares revolucionários.

De qualquer maneira, coloquei essa obra como uma das minhas favoritas da vida, trouxe muito alento, trouxe muito desafio, trouxe uma perspectiva de encontrar Deus além das paredes e dos sistemas fechados da religião.

[Jan · Rating 3 out of 5]

Een echt Halik boek: soms ga ik steigeren omdat hij zich in één hoofdstuk tegenspreekt, soms word ik diep geraakt.

[Wilbert · Rating 4 out of 5]

Fine book. Not sure if it ranks into the classics, but some good insights here.

[Rianne · Rating 4 out of 5]

Moeilijk, uitdagend en corrigerend voor mijn soms nog zo zwart witte denk en geloofswereld. Troostvol in m'n angst en twijfels, bang dat ik m'n geloof aan het kwijtraken ben.

[Soap!]

Another one courtesy of the Jesuits' library.

This one had me from the title. This is obviously no shiny televangelist prosperity gospel type of theology book. It's one for the harrowing, cruel, devastating real world. It offers no platitudes, proposes no tidy solutions, does not claim that Christianity is materially intelligible or a path to material comfort, is frustrated with ideology taking the place of faith, and is certainly not invested in "self-help"—it only encourages us to focus on the wounded nature of the world, ourselves, and each other.

Halik is a Czech Catholic priest who has seen a lot and has a lot on his mind—the repression of Christianity under communism, the Holocaust, Hiroshima, and 9/11 are all frequently referenced in this book.

The central idea here is, the wounds show us the truth. He approaches that through the story of Thomas. He also discusses this vis a vis the "ecce homo" scene—Pilate asks "what is truth" and perhaps is answered through the fact of Jesus' wounds.

From there, we spiral out to various other theological and philosophical concerns, such as the contemporary overemphasis on materialism and the idea that God is "no-thing." Additionally, Halik is clearly well-read on Nietzsche and has much to say about "the death of God." This can be read as one book in a series of writings wherein Halik discusses increasing secularization and how Christians should respond to the Church's declining influence in society.

While speaking from an orthodox Christian viewpoint, his compassion for atheists/Jews/non-Christians at large, and his serious and respectful intellectual engagement with various philosophical thinkers (especially Nietzsche) is refreshing. There's a fortitude here that I think comes from that twentieth century Eastern European context—Halik has actually faced and come out the other side of the religious persecution that Americans romanticize. He's not afraid to... I was going to say "get his hands dirty," but, well, he's not afraid to touch the wounds.

I sort of feel like this was too dense for just one read and warrants a second pass through at another time. A rich, intellectual text.

[Samuel Jerónimo · Rating 4 out of 5]

Tomáš Halík writes as if he were walking beside us through the ruins and silences of modern faith, pointing not to certainties but to wounds. In «O meu Deus é um Deus ferido» («Touch the wounds»), he dismantles the illusion of an unshaken, triumphant religion and instead offers a vision of faith that breathes through fragility, doubt, and suffering.

This is not a book of answers; it is a book of honesty. Halík speaks of a God who does not hover above human history, untouchable, but who bleeds within it. For him, the wound is not a scandal to be hidden, but the very place where truth and transformation emerge. He challenges the temptation of easy consolations and instead invites us to face brokenness, both personal and collective, as the space where love can take root.

What makes Halík remarkable is his ability to weave theology with philosophy, literature, and the lived experiences of modern life. His voice is pastoral yet profoundly intellectual, carrying echoes of Kierkegaard’s paradox, Bonhoeffer’s costly faith, and the sensibility of a confessor who has listened to countless stories of loss and longing.

Reading «O meu Deus é um Deus ferido» is not comfortable, but it is deeply consoling. It leaves us with the sense that wounds do not have to end in despair, but can be thresholds, openings into a deeper solidarity with one another and with the mystery of life itself.

[Dafne Flego · Rating 4 out of 5]

Reading Halik's work has a dual effect on me.

I find many of the things he says liberating, in the sense of - they allow me to be a deeply flawed believer who believes, nonetheless.
I love it when my own shaky, private conclusions get affirmed by something I read years on. Many of his thoughts resonate with me and fall like a balm on raw, chafed skin.

On the other hand, a great deal of his thoughts chafe.
They challenge me in ways that are both uncomfortable and necessary.
He consistently reminds the reader that God is The Other, an unfathomable mystery, His Own Person, apart from us - and I recognize that it is necessary to keep that in mind, lest we turn God into our own personal genie/instrument. Still, it is difficult to establish a personal relationship with an unfathomable mystery. Sounds scary and alienating.

Oh, well. Best to discuss it with the Lord Himself.

[Gerson Veldhuizen · Rating 5 out of 5]

Wat een unieke insteek. Een diepe weergave van het geloof in vooral de wonden van Jezus Christus, en de wonden van het leven. Een boek dat heel veel denkstof en reflectie geeft. Dat zijn boeken die voor mij 5 sterren krijgen.

[Steven Roberts · Rating 5 out of 5]

Really astounding, unpacks suffering theology, philosophy and practical messages all in one. Really really moving. I definitely will read it again.

[Theresa · Rating 4 out of 5]

Food for thought.

[Amanda · Rating 5 out of 5]

A leitura do Halik sempre me faz pensar no conceito da Igreja Universal. O verdadeiro conceito de “católico”. As lições ultrapassam dogmas, doutrinas e preceitos institucionais.
Em um mundo marcado por tantas dores, aos servos do Cristo cabe curar as próprias feridas aos pés da cruz e limpar às feridas uns dos outros, em ato de proclamação de fé e da ressurreição de Jesus.
O Evangelho vive e se revela por meio dos atos de amor para com o próximo. Não há outra forma de comunicar o amor de Deus ao mundo.
Leitura de pascoa especialíssima!

[Jan · Rating 4 out of 5]

Een boek met veel rijke gedachten. Of je het nu met uitspraken eens bent of niet, het geeft te denken.
Een zoveelste poging om met het lijden in de wereld en de vaak ervaren afwezigheid van God om te gaan. Hij is daar te vinden waar wonden zijn, geestelijk of lichamelijk.
Persoonlijk heb ik moeite met de universalistische tendenzen in het boek.

[Bettina · Rating 4 out of 5]

Geen gemakkelijk boek dat je even snel doorleest, maar wel een heel waardevol boek waarin heel veel moois te vinden is. Dat je God eigenlijk alleen kunt vinden als je de wonden in een ander herkent en die in jezelf. Dat God daar te vinden is waar de nood het hoogst is, de wonden zichtbaar zijn.

[Reader · Rating 5 out of 5]

“The spirituality of indifference” - just what we need today. The opposite of joyful TV preachers. The depths of the world hide both pain and meaning. And that's what this book is about as I understand it.

[Gerd · Rating 5 out of 5]

Halík meint die eigenen Wunden, die der andere , der Gesellschaft und der Kirche. Wir müssen diese Wunden erkennen, benennen und lernen, damit zu leben.

[Jaap · Rating 3 out of 5]

Mooi boek met, net als in eerdere bundels, de nadruk op de waarde van een "zwak geloof". Ik vond de hoofdstukken nogal wisselend van diepgang.

[Reinier Markus · Rating 4 out of 5]

Very good book. Parts can be reread for indepth understanding.

[Jouke Janze · Rating 5 out of 5]

Grote wijsheid. Zinnen om lang op te kauwen en nadenken

[Whimsy · Rating 5 out of 5]

Beautiful pictures by Mikuláš Medek :-)