Piękni Dwudziestoletni

by Marek Hłasko

„Piękni dwudziestoletni” to nie tylko książka autobiograficzna. Opublikowana trzy lata przed śmiercią pisarza jest także rodzajem przewodnika po PRL z opisami knajp, postaci życia kulturalnego oraz wydarzeń, o których dyskutowało się przy kieliszku. To wreszcie opowieść o idolach tamtych czasów: Jamesie Deanie, Humphreyu Bogarcie, Marlonie Brando. Właśnie ta książka wykreowała obraz Hłaski jako polskiego „buntownika bez powodu”, zaś określenie „piękni dwudziestoletni” weszło na trwałe do języka polskiego.

Genres: Polish Literature, Fiction, Audiobook, Poland, Classics, Novels, Literature

260 pages, Hardcover

First published January 1, 1966

About the author

One of the most popular Polish writers of the 20th century. Author of numerous short stories and novels. Some of his works were adapted into films. His works were ruled by the idea of an evil dominating over good, inevitable loss of ideas in clash with the reality, as well as with the masculinist point of view. He wrote about protest of a moral nature. In his works he depicted the lives of the lower classes as dominated by hopelessness and cynicism. His characters dream about changes which come out to be vain.
After initial approval of his talent, his nonconformism and critique of communism forced him to leave Poland, and he spent the rest of his life abroad (mainly in Israel, Germany and U.S.A.) He died in Wiesbaden (Germany) in 1969. The circumstances of his death remain unknown. One hypothesis is that he mixed alcohol with sedative drugs.

Reviews

[Vit Babenco · Rating 5 out of 5]

Surrounded with the meanness and lies of socialistic state power and hypocrisy of culture a creative mind either must learn to be insincere and sanctimonious or to die as an individual and fade to gray.

Marxism doesn’t help man to become wise; Marxist dialectics doesn’t teach one to think – it teaches one the way one must think.

So unable to obey and conform Marek Hłasko has found himself abroad:

If you don’t mind in February 1958, I disembarked at Orly Airport from an airplane that had taken off in Warsaw. I had eight dollars on me. I was twentyfour years old. I was the author of a published volume of short stories and two books that had been refused publication. I was also the recipient of the Publishers’ Prize, which I’d received a few weeks before my departure from Warsaw. And one more thing: I was known as a finished man, and it was taken as a given, beyond any doubt, that I’d never write anything again.

And what ways there are for an honest man to exist in an inimical environment?
“Young man, contemplating life,
Deciding how yours should be led,
I say, don’t break your head,
Live as Comrade Dzerzhinsky did.” – Vladimir Mayakovsky

Sure, it would be best to live like Felix Dzerzhinsky. But you can only live like Dzerzhinsky on the backs of the working class, and that’s not always possible. A person understands this sad truth only after he has requested political asylum, and when his sole personal property is an oilcloth suitcase containing gifts from the American people to refugees from behind the Iron Curtain: a toothbrush, a towel, and soap.

Not every man wishes to become red-handed and cold-blooded Felix Dzerzhinsky however. And the role of turncoat and executioner isn’t for anybody.

[Tosh · Rating 4 out of 5]

Due to my newly interest in the Polish composer/musician Krzysztof Komeda, I discovered "Beautiful Twentysomethings" by Marek Hłasko. It may be the case Hłasko killed Komeda in a drunken mishap in the woods near Los Angeles in the late 1960s. Hłasko was very guilty what happened to his friend, and eventually, within a week he died in Germany. Both were friends of Roman Polanski - who is a guy that seems to have bad luck as his permanent friend.

Hłasko is described as the James Dean of Polish literature, and that may be the case, but to me, he really reminds me of the French poet and author Blaise Cendrars. Both are guys-guy and there is a certain amount of charm that runs with Hłasko, even though it sounds like he was a nightmare of a person to actually know or be a friend of. "Beautiful Twentysomethings" is Hłasko's memoir, which sometimes reads like a rant and at times literary criticism on his fellow Polish authors and Russian literature as well. He was very fond of noir films and knows a lot about the cinema. His observations on Humprey Bogart is pretty fantastic. He would have made a great film critical writer/journalist. Alas, I don't think that happened.

This is a fascinating book on what it's like to live in Poland during the 1950s, and really living the life in the rough with no dough and a heavy drinking lifestyle. He wanders over to Israel and Paris, but he is a man who doesn't really have a home. He is at home in bars, the streets, and reading books. Handsome devil he was, he could have been a world literature figure, but nothing seem to connect for him. Oddly enough this is not a depressing read, due to his character in that he's funny. Hłasko writes and expresses serious issues, but it's in the style of the wise guy in the street, who's whispering devilish things to you that can be dangerous. A fascinating post-war figure, whose insight will be welcome by those who want to study European life during those times, but also a great introduction to a very interesting writer.

[Dawid]

super, szkoda że mnie te historie kompletnie nie interesują. to są opowiadania typu twój wujek na spotkaniu rodzinnym opowiada jak to się kiedyś żyło w tym smutnym PRLu, no przejebane wujek masz rację, mogę już iść?

[ліда лісова · Rating 3 out of 5]

3+

тепер я знаю як читають жадана за кордоном.

вкрааай симптоматично: як марек усім навколо ставить діагноз меншовартости, при тому сам повсякчас пере- й осмислючи достоєвского.

Ми, поляки, взагалі маємо небагато шансів. Будь-яка російська книжка, хоч би й найслабша, завжди пам'ятатиме в тисячу разів більшого успіху, ніж хороша польська

більше, ніж сумно — було лише весело.
дуже мій гумор. більшість стікерів присвячено відчуттю "а-у-поляків-прям-як-у-нас-було-йой-ото-ми-схожі-йой"

[Arek · Rating 2 out of 5]

Mam problem z tą książką. Po pierwsze: znudziła mnie niemiłosiernie i skończyłem ja tylko dlatego że była krótka. Po drugie: jest zupełnie nie tym czego się spodziewałem.
Przez okładkę, tytuł i opowiadania Hłaski oczekiwałem opowieści o młodości w latach 50.: emocji, trudów, uniesień serca, miłości. Nic takiego w niej nie ma.
Są to fikcjonalizowane wspomnienia Hłaski, zapiski ze smutnego świata, człowieka pozbawionego złudzeń i zniszczonego. Jest to w pewien sposób przewrotne: patrzysz na czarnobiałe zdjęcia i wyobrażasz sobie życie jak ze starych filmów, kiedy dla większości życie to było tragedią i upokorzeniem. Piękni dwudziestoletni którym młodość dane było przeżyć w podłych czasach. Doceniam to zestawienie. Szanuje też cięty język i otwartość Hłaski.

Niestety jestem jak ten zachodni czytelnik o którym tak często wspomina w swoich felietonowych fragmentach: nie interesuje mnie to po prostu.

Na tym właśnie polega tragedia Hłaski i jego pokolenia.

[Czytam Sercem · Rating 2 out of 5]

Zdarzały się rozbłyski zachwytu, jednak zdecydowanie za rzadko. Może to nie był dobry czas na tę książkę? Może to nie jest tekst dla obecnie dwudziestoletnich? Szukałam wrażliwego człowieka, znalazłam zaś przede wszystkim szubrawców i alkoholików wyskakujących z niemal każdej strony. Nawet jeśli w jakiś sposób wyznacza to rytm tamtych dni, nie jest to literatura bliska mojemu sercu. Jedna gwiazdka za sprzeciw wobec antysemityzmu. Druga to wyraz nadziei, że dam jeszcze kiedyś szansę innym książkom autora, tylko nie mam pojęcia, w które celować.

[Marika_reads · Rating 4 out of 5]

współcześnie za niektóre teksty Hłasko zostałby zapewne scancelowany w social media. Na szczęście nie tworzy dzisiaj. Warto więc czytać, jego (jak sam to nazywał) prawdziwe zmyślenie przez filtr czasow, w krórych tworzył. Polecajka

[Jakub Lubawy · Rating 5 out of 5]

Absolutnie świetna rzecz.

[Marcela · Rating 4 out of 5]

Dobre to było... ALE jakbym nie siedziała w literaturze XXlecia i literaturze po 1939 ze względu na studia to nie miałabym zielonego pojęcia o czym to jest. Pojawiają się nazwiska, które każdy kiedyś gdzieś usłyszał, pojawiają się nazwiska o których teraz mówi się mniej, pojawiają się osoby całkowicie mi nieznane. Generalnie dobre, ale nie spodoba się każdemu, no ale Filip Kosior w audiobooku top...

[Pio Naw · Rating 5 out of 5]

Książka - legenda zasłużenie.

[Nazarii Zanoz · Rating 4 out of 5]

Хороший гумор, чудове відчуття літератури, добре про письменника в часі і біди повоєнної Польщі. Якби ще прибрати сексизм, то взагалі було би прекрасно.

[Olga]

„Czym jest dla mnie Polska? (…) Jest to dziesięciu czy piętnastu ludzi, z którym łączyła mnie przyjaźń.”

[Agnieszka · Rating 4 out of 5]

fenomenalne teraz tez chce być pracującym na czarno imigrantem !!!

[porannakafka · Rating 5 out of 5]

[Autobiografia Hłaskowera urozmaicona „prawdziwym zmyślaniem”. Luźne, niepowiązane ze sobą przygnębiające części jego krótkiego, acz intrygującego życia]

Oficjalnie jedna z najlepszych książek, które przeczytałam w 2024 roku. To jednocześnie moje pierwsze podejście do jego literatury i mogę zdecydowanie stwierdzić, że był to bardzo dobry wybór. Trzymawszy mnie w skupieniu od pierwszej strony, Hłasko czarował stylem i warsztatem, nie pozwalając oderwać się od rozdziałów tak trafnych, zgryźliwych i dołujących zarazem. To także bardzo prowokujący, ociekający ironią tekst, który obnaża codzienność PRL-u, ale robi to w tak mistrzowski sposób, że… Mogę to jedynie najszczerzej polecać.

[Nati Jańczyk · Rating 4 out of 5]

Będę biegł i będę mówił cały czas

[Мартин Якуб · Rating 5 out of 5]

Неймовірна книжка! Невідома мені Польща. Невідома післявоєнна Європа. Крутий стиль оповіді. Що не фраза, то цитата, яку варто записати. І дуже багато письменницьких лайфхаків, як то:
“- Спробуй виїхати з Варшави. Поїдь кудись і спробуй писати.
— Все одно ж нічого не вдасться, — сказав я.
На що Тирманд знову зі зловісною усмішкою:
— Це саме те, чого тобі бракує. Навчися працювати з думкою, що нічого й не може вдатися. Лише тоді час від часу щось вдається по-справжньому.”

Красиві двадцятилітні
Марек Гласко

[Nikola Maniaczka Książek · Rating 4 out of 5]

Przyjemne, chociaż myślę, że nie byłabym zadowolona z lektury tej książki, gdyby nie moje ostatnie zajęcia z Literatury Współczesnej na studiach.
Jest ogrom nawiązań, rzucania nazwiskami, mniej lub bardziej znanymi.
Podobała mi się bezpośredniość Hłaski, nie owijał w bawełnę, nie przymilał się zbytnio, tylko pisał jak jest.

[Zosia Gorzkowska]

awanturnicze życie

[maiaznicz]

chb jestem za durna

[Dawid · Rating 5 out of 5]

„Życie, które mi dano, jest opowieścią, ale jak ja je opowiem, to już jest moja sprawa” – Marek Hłasko opowiada w sposób najbardziej interesujący z możliwych. Niech dowodem na to będą trzy dni, w ciągu których pochłonąłem tę opowieść.

Istnieją pewne niewidzialne nici łączące ludzi podobnych sobie pod różnymi względami, np. usposobienia, sposobu postrzegania rzeczywistości czy doświadczania świata. Z Markiem Hłasko odkryłem nowy dla mnie rodzaj więzi. Bardzo ją cenię i cieszę się z jej odnalezienia. Do opowiadań Hłasko z pewnością szybko wrócę, choć na pewno nie tak szybko jak do długo odkładanego „Popiołu i diamentu” Andrzeja Wajdy.

[pi.kavka · Rating 4 out of 5]

Wreszcie, nareszcie i w końcu - sięgnęłam po cokolwiek napisanego przez Hłaskę! Jak dobrze liczę, to książki tego autora goszczą na mojej liście od 10 (słownie D Z I E S I Ę C I U) lat i jakoś ciągle nam nie było do siebie po drodze. Wiecie jednakże co mówią, "nowa rok - nowa ja". Zdecydowałam się w 2018 roku chętniej i częściej sięgać po polską klasykę, która jest mi znana wręcz w minimalnym stopniu, a chyba nikt nie ma wątpliwości, ze Hłasko do owej klasyki już się zalicza.

Teraz myślę, że popełniłam mały falstart. Nie dlatego, że lektura mi się nie podobała - Boże uchowaj! Bardziej chodzi o to, że zabrałam się za nią bez znajomości prozy autora oraz bez nawet minimalnej wiedzy biograficznej na jego temat (poza tym, że zmarł nagle i w nie do końca wyjaśnionych okolicznościach, a za życia miał opinię raczej pijusa i obdartusa aniżeli nobliwego polskiego prozaika). Sprawiło to, że momentami gubiłam się, nie wiedziałam, co się dzieje. Na szczęście nie zepsuło mi to jakoś bardzo odbioru książki, a trochę może ją utrudniło i wydłużyło okres czytania.

Sama w sobie lektura jest naprawdę smakowita. Nie traktowałabym jej jako autobiografię autora jako samego siebie, ale jako pewną satyrę Hłaski na siebie, ale i na czasy w których przyszło mu żyć. Egzemplarz, który ja czytałam liczył sobie już dobrych trzydzieści lat i pochodził z biblioteki, a cały wypełniony był podkreśleniami rozmaitych cytatów, które dziś określilibyśmy jako "mocno w punkt" ;)

Świetna lektura, polecana przeze mnie po uprzednim zapoznaniu się choć z minimalną wiedzą na temat Hłaski - ot co!

[Przemko Godlewski · Rating 5 out of 5]

Z niesamowitą swadą i humorem Hłasko napisał tę quasi-autobiograficzną książkę, mimo że przecież poruszał w niej tematy trudne. Bardzo mnie zaintrygowało czytanie o autentycznych postaciach ważnych (zwłaszcza w życiu autora, ale i nie tylko) w latach 50. i 60. XX wieku, które znane są mnie i dzisiaj. Fajnie też się bawiło w zgadywanie, co zdarzyło się naprawdę, a co jest, jak sam to Hłasko nazywa, "prawdziwym zmyśleniem". Nader wszystko cenię sobie tę książkę za przybliżenie realiów swoich czasów, trudnej PRL-owskiej rzeczywistości, oraz umieszczenie tejże rzeczywistosci w kontekście kultury i życia innych krajów Europy i świata: Niemiec, Francji, USA, Izraela i innych.

[Julia Pestka · Rating 3 out of 5]

Dosyć ciężka narracja, dużo politycznych tematów, momentami bardzo zabawna, jednak brakowało mi rozwinięcia wątków zwykłego życia, przyjaźni, miłości. Zbiór przemyśleń na temat literatury i kultury, przypadków i wykroczeń kryminalnych i opisów wykonywanych prac. Brak szablonu i samokrytyka były inspirujące.

[tuzoska · Rating 4 out of 5]

Ogólnie super, bardzo bezpośrednia i ukazująca szarość i okrutnosc PRL, niestety nie jestem na tyle kompetentna żeby wsyztsko dobrze zrozumiec ale świetna narracja i naprawdę dobrze mi się słuchało szczególnie z Kosiorem!!!

[Jagoda · Rating 4 out of 5]

3,5⭐️
moze jeszcze jestem za młoda na Hłasko, podobało mi się ale nie rozumiałam często wątków jeśli chodzi o kulturę/historię, strasznie dużo nazwisk i to mnie denerwowało, ale overall przekaz i całość świetna

[Jüri Kolk]

Täpse kujundi pidu

Hendrik Lindepuu on tõlkinud valiku järjekordse poola autori teostest. Hulgas on peotäis lühijutte ja novelle, kaks lühiromaani ja mälestusteraamat „Kaunid kahekümneaastased”. Mälestusteraamat pole klassikaline elulooraamat, vaid keskendub ühele teemale. Nimelt pääses Hłasko 1958. aastal Pariisi ja jäi elu lõpuni sinnapoole raudset eesriiet. Mälestusteraamatus avab ta mineku ja jäämise taustu, see on hästi teravustatud pilt ajastust.

Eesti lugejale võiks Hłasko muuhulgas huvi pakkuda – ennekõike on ta väga hea kirjanik, kelle vooruste nimekiri ei mahu lühiarvustusse ära – sõjajärgse aja kroonikuna. Ta ei keskendu tingimata otsestele kannatustele, vangistamistele ja muule taolisele, pigem elule järjekordsete repressioonide ootuses, võimaluste otsimisele, püüdele ikkagi elada, samas kui igal hetkel võid just sina osutuda valituks, langeda repressioonimasina ohvriks – see võib toimuda väga kergelt ja märkamatult. Näiteks lühiromaanis „Surnuaiad” jääb üks kõrvaltegelane hammasrataste vahele, kuna tema koer kannab kohatut nime – Samba. Mees püüab koera harjutada uue nimega, aga loom hakkab mässama. Kui teda kutsuda Sambaks, on peni käitumine ideaalne. Õige nimega ei tohi elukat nimetada ühiskonna survel, sest sama hästi oleks võinud – nii öeldakse – panna loomale nimeks Pomm. Samba on otseühendus roiskuva lääne õudusteni, kodumaa reetmiseni. Muidugi on ka hullemaid ja lihtsamaid üleminekuid: paar purjuspäi kisendatud fraasi, lähisugulase vildakas käitumine. Kõik sobib, kõik viib hukatusse. Aga vahelejääjad polegi alati peateemaks. Inimesed lähevad segi pelga hirmu ja ootuse tõttu. Et kaotada pind, ei ole vaja välist sündmust, võimude teravdatud tähelepanu just sinu vastu. Piisab survest.

Olen ise näinud ainult seitsmekümnendate lõppu, aga sain juba siis aru, et sõjale vahetult järgnenud jõledus oli teisest klassist. Ei saa mõõta, kui palju ma selle vastiku aja kohta tänu Hłaskole õppisin, kui lähedal on mu uuenenud taju ajaloolisele tõele, aga kindlasti võlgnen ma sellele raamatule tänu. Minu jaoks isiklikult muudab Hłasko loetavaks fakt, et ehkki kirjeldatav on enamasti päris jube, on see tihti ka väga naljakas. Autor ei taotle huumorit, see tuleneb kogu kiretult, vähemalt teatud mõttes kiretult, ent samas kujundirohkelt ja täpselt kokkukuhjatud absurdist. Toona nimetati seda tegelikkuseks. Oli silmapaistvalt sitt aeg.

Paljud Hłasko tekstide jätised ei ole karjuvalt pahad, neid pole kerge jäägitult hukka mõista. Muidugi, nad pole suutnud jääda inimesteks, aga mõnel puhul on nende areng häirivalt mõistetav. Peaaegu nutma hakates pihib üks äärelinna lontrus omasugustele, et temaga juhtus kunagi midagi sarnast, nagu nad ise just toime panid, ta oli kannataja rollis. Antikangelased on väikesed, hädas, banaalsed, igavad. Nende olemus ei ole glamuuriga piirnev Suur Kuri. Nad on igerikud, olude sohu vajunud närukaelad. Suur kuri küll koguneb nende väiksuse ja närususe tõttu ja abil, aga nad ei püüa seda esindada.

Üks mu sõber tuli hiljuti lagedale repliigiga: „Lindepuu? Tema tõlgib ju puhast kulda.” Nii on, ja minu hinnangul hoiab Lindepuu kenasti kurssi. Marek Hłasko on autor, keda kindlasti tasus tõlkida ja keda ma soovitan lugeda.

[Hypatia · Rating 4 out of 5]

Hłaskę czyta się znakomicie, bardziej przypomina to zapis rozmowy przy kieliszku wódki niż typową lekturę; to raczej monolog drugiej strony, pełen barwnych anegdot i odniesień, z których wiele trzeba sprawdzać, doszukiwać. Chociaż książka została wydana po raz pierwszy w 1966 r. w Paryżu, w PRL przez ponad dwie dekady była oficjalnie niedostępna (sama czytałam pierwsze wydanie z 1988 roku).

Czytając, zastanawiałam się, co jest prawdą, a co autokreacją ("prawdziwym zmyśleniem"). Polski James Dean jawi się jako pesymista, człowiek zmęczony życiem, nie mający nadziei na lepszą przyszłość. Smutek wyziera z tego pisania, chociaż takie momentami zabawne i ujmujące...

+ lekkie pióro autora, przystępny i bezpośredni styl,
+ doskonale przedstawione lata 50., system i sposoby na jego oszukiwanie,
+ ironia i sarkazm,
+ kilka ciekawych tematów do przemyśleń (Polska jako przedmieścia Rosji w opinii Europy Zachodniej; uwielbienie dla Ameryki i wszystkiego, co amerykańskie; postrzeganie Polski Ludowej z perspektywy krajowej i emigracyjnej).

Cytaty:

„Kiedy dzisiaj spotykam ludzi pięknych, dwudziestoletnich i rozmawiam z nimi, przeraża mnie jedno: wszyscy oni wiedzą, że w Polsce jest źle, wszyscy nie mają złudzeń, że Polska jest krajem okupowanym; natomiast nikogo z nich to specjalnie nie interesuje”.

"Nie widziałem, że świat dzieli się na dwie połowy. W jednej jest nie do życia, w drugiej nie do wytrzymania".

"Do czego pan zmierza?
Nie wiem. O to właśnie chodzi, że nie wiem. Wiem tylko, że będę biegł przez całą drogę. I że będę mówił przez cały czas".

"Pogoń za szczęściem jest zazwyczaj bezcelowa, ale warto dla niej poświęcić życie".

"Naucz się pracować z myślą, że nie może się udać. Tylko wtedy udaje się coś od czasu do czasu i naprawdę" (o pisaniu).

[Dada · Rating 4 out of 5]

Odlično. Pravo mi je otkriće ovaj "komunistički James Dean" i jedva čekam pročitati još koju njegovu knjigu.

"(...)tada sam shvatio da se razum ne može zamijeniti znanjem o tome kako treba misliti."
"Nije nam dopušteno rastrgati okove; ali možemo se smijati vlastitoj nemoći."

[werter · Rating 4 out of 5]

nieważne co on by napisał ja i tak zawsze będę sl*t dla hłaski

[Julka]

To jest mój ulubiony typ książek