Λωξάντρα

by Μαρία Ιορδανίδου

Νεοελληνική πεζογραφία - Μυθιστόρημα
"Η Λωξάντρα δεν είναι απλώς βιογραφία, ούτε απλώς μυθιστόρημα. Στο συναρπαστικό αυτό κείμενο, που έγινε ανάρπαστο από την πρώτη του ήδη κυκλοφορία, οι πραγματικοί και οι φανταστικοί χαρακτήρες συγχωνεύονται για να αναπλάσουν την εικόνα της Πόλης πριν από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η Μαρία Ιορδανίδου έγραψε το βιβλίο το 1963, όταν ήταν ήδη εξήντα έξι χρόνων, επειδή -όπως έλεγε- δεν ήθελε αυτά τα λίγα πράγματα που ήξερε να τα πάρει μαζί της. Η Λωξάντρα είναι η ιστορία της γιαγιάς της: μέσα από αυτήν, η Μαρία Ιορδανίδου ξαναζωντανεύει μιαν ολόκληρη εποχή, ακόμα και 'τώρα, που όλα αυτά πέρασαν και το χορτάρι της λησμονιάς αρχίζει κιόλας να φυτρώνει'."

Genres: Classics, Fiction, Historical Fiction, Literature, Greece, Novels, Young Adult

232 pages, Paperback

First published January 1, 1963

About the author

Maria Iordanidou
Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1897 και έζησε τα παιδικά της χρόνια στον Πειραιά και το Βατούμ της Ρωσίας. Φοίτησε σε ρωσικό γυμνάσιο, στη Σταυρούπολη, όπου τη βρήκε η Οκτωβριανή Επανάσταση. Το 1919 γύρισε στην Κωνσταντινούπολη και λίγο αργότερα πήγε στην Αλεξάνδρεια, όπου παντρεύτηκε τον Ιορδάνη Ιορδανίδη. Το 1923 επέστρεψαν μαζί στην Αθήνα, αλλά σύντομα ο Ιορδανίδης έφυγε.

Εξαιτίας των συνθηκών της ζωής της, η Ιορδανίδου απέκτησε μεγάλη γλωσσομάθεια και εργάστηκε ως ιδιωτική υπάλληλος. Έγινε γνωστή στο λογοτεχνικό χώρο με το έργο Λωξάντρα, που έγραψε σε ηλικία 65 χρονών, το 1962, και γνώρισε πολλές επανεκδόσεις. Η Λωξάντρα περιγράφει με μεγάλη ζωντάνια και χιούμορ τα έθιμα και τη ζωή των Ελλήνων της Πόλης και βασίζεται στις αναμνήσεις της Ιορδανίδου πριν από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Είναι ουσιαστικά η ιστορία της γιαγιάς της. Τη ζωή της στη Ρωσία περιγράφει η Ιορδανίδου στο βιβλίο της Διακοπές στον Καύκασο (1965), ενώ στο Σαν τα τρελά πουλιά (1978) μιλά για τα χρόνια στην Αλεξάνδρεια και την Αθήνα κατά το Μεσοπόλεμο. Τελευταίο της έργο είναι Η αυλή μας (1981).

Τα έργα της γνώρισαν μεγάλη εκδοτική επιτυχία. Πέθανε στις 6 Νοεμβρίου του 1989.

Reviews

[. . . _ _ _ . . . · Rating 5 out of 5]

Μαρίνα Κουντουράτου : "Γιατί, δεν είναι καλή συγγραφέας η Μπέτυ Βαλάση ;"
Ματίνα Μανταρινάκη : "Λωξάντρα-Λωξάντρα, Ελένη μου, αλλά χωρίς άντρα"

Δεν είναι μόνο ότι-σκοπίμως-αδιαφορεί για την Ιστορία για να μιλήσει για την ιστορία. Και λοιπόν ;
Δεν είμαι μόνο ότι έχει ίσως το πιο αξιομνημόνευτο κεντρικό γυναικείο χαρακτήρα που μπορώ να θυμηθώ, όσο και αν δραματουργικά και οι υπόλοιποι χαρακτήρες ίσως πάσχουν. Και λοιπόν ;
Είναι το πιο ευφρόσυνο (feel good το λένε στο χωριό μου) βιβλίο που ίσως διάβασα ποτέ.
Και δεν του το' χα...

[Eliasdgian · Rating 4 out of 5]

Το Μακροχώρι. Και το Πέρα, τα Ταταύλα, το Καντίκιοϊ. Οι ιστορικές συνοικίες της Πόλης που κατοικούνταν τότες σχεδόν αποκλειστικά από Έλληνες (και λίγους Αρμένιους κι Εβραίους). Ρωμιομαχαλάδες «που με Τούρκους αλισβερίσι δεν είχαν». Οι Κωνσταντινουπολίτες κι η καθημερινότητά τους από το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα έως τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Τα σχολειά τους, τα νοσοκομεία, οι εκκλησιές, οι σύλλογοι κι οι εφημερίδες τους. Μιαν άλλη Ελλάδα καταμεσής της Πόλης. Κι η Λωξάντρα. Αυτή η αρχετυπική μητέρα και σύζυγος. Η αδιαμφισβήτητη κεφαλή μιας οικογένειας που αριθμούσε οκτώ μέλη. Παντρεύτηκε τον Δημητρό, χήρο με τέσσερα παιδιά. Και του χάρισε κι εκείνη δύο.

Στο Μακροχώρι αρχίζει η διήγηση της «Λωξάντρας», σ’ ένα προάστιο ανάμεσα στον Άγιο Στέφανο και το Επταπύργιο, πάνω στα γαλανά νερά της Προποντίδας, με το συνοικέσιο της ηρωίδας και του Δημητρού. Ο Δημητρός κόντευε να πατήσει τα εβδομήντα, κι εργαζόταν στην εφημερίδα Κωνσταντινούπολις των αδελφών Νικολαϊδη. Κι η Λωξάντρα, αυτή η γυναίκα με τη μεγάλη καρδιά, τη μεγάλη φωνή και τη μεγάλη όρεξη («φαρδύπλατη, μακροσκελής λεβέντισσα, γεροδεμένη δωρικιά κολώνα») ήτανε τότες τριάντα χρονών.

Ένα πολύχρωμο μωσαϊκό εθνοτήτων ήταν η Πόλη. Κι οι Έλληνες των ρωμαίικων μαχαλάδων μια γροθιά. Έδειχναν τόση αλληλεγγύη μεταξύ τους που «θύμιζαν χριστιανική αδελφότητα σε ρωμαϊκή εποχή». Κι ανάμεσά τους ξεχώριζε η Λωξάντρα. Αυτή που είχε το σπίτι της ανοιχτό για όλο τον κόσμο, που ήταν αρχόντισσα στην κουζίνα της, και τα τραπέζια της θύμιζαν ιεροτελεστία. Η Λωξάντρα που αγαπούσε ολάκερη την Πόλη, την πολιτεία που στα μάτια της ήταν όμορφη όλες τις εποχές του χρόνου.

Από το αγαπημένο της Μακροχώρι η Λωξάντρα θα μετοικήσει στο Πέρα κι από το Πέρα στην Αθήνα. Κι από την Αθήνα θα φύγει ξανά για να γυρίσει πίσω στην αγαπημένη της Πόλη. Χωρίς δραματική ένταση η συγγραφέας, παράλληλα με τη διήγηση της (συναρπαστικής) καθημερινότητας της Λωξάντρας, κάνει αδρές αναφορές στα μεγάλα ιστορικά γεγονότα που συνέβησαν κι επηρέασαν, άλλα λιγότερο κι άλλα περισσότερο, τη ζωή της Λωξάντρας και των Ελλήνων (Κωνσταντινουπολιτών και Ελλαδιτών). Ήταν στην Πόλη η Λωξάντρα όταν υπογράφτηκε η Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου που έθεσε τέρμα στον Β΄ Ρωσοτουρκικό πόλεμο (1878) κι όταν σφαγιάστηκαν δέκα χιλιάδες Αρμένιοι (1896) κι όταν κήρυξε η Ελλάδα τον πόλεμο στην Τουρκία (1897). Και στην Αθήνα, όταν ο Δηλιγιάννης δολοφονήθηκε (1905) κι όταν έγινε η επανάσταση στο Γουδί. Πίσω στην Πόλη πια, την βρήκαν οι Βαλκανικοί Πόλεμοι κι ο Μεγάλος Πόλεμος που ακολούθησε.

Σημαντικό ντοκουμέντο η Λωξάντρα της Μαρίας Ιορδανίδου ενός μικρόκοσμου που δεν υπάρχει πια και μιας εποχής που έφυγε ανεπιστρεπτί, μαζί κι οι άνθρωποί της. Αν, λοιπόν, θέλεις να νιώσεις την ατμόσφαιρα των ελληνικών μαχαλάδων της Πόλης, ν’ αφουγκραστείς τους ανθρώπους της, να γευτείς τις θεσπέσιες γεύσεις της μαγειρικής τους κι ανοίγοντας τα πνευμόνια σου να αισθανθείς πως μυρίζεις εκείνες τις καταπληκτικές μυρωδιές, να γνωρίσεις τα ιδιαίτερα έθιμα και τις παραδόσεις τους, και να χαμογελάσεις ενίοτε με τις δοξασίες και τις λαϊκές αντιλήψεις τους, τότε αυτό είναι ένα βιβλίο για σένα. Α!, κι η Λωξάντρα η ηρωίδα που δεν θα ξεχάσεις ποτέ (ακόμη κι αν στο μυαλό σου τα χαρακτηριστικά της συγχέονται με αυτά της Μπέτυς Βαλάση που την ενσάρκωσε μοναδικά στη μικρή οθόνη).

[Nikoleta · Rating 5 out of 5]

Ένας πλούσιος λαογραφικός θησαυρός. Μα πέρα από αυτό, το βιβλίο της Μαρίας Ιορδανίδου "Λωξάντρα" είναι ανάλαφρο, διασκεδαστικό και μυρωδάτο. Και τόσο τόσο καλογραμμένο, που πραγματικά το εννοώ, βρέθηκα στην Πόλη, και πέρασα καλά με την Κυρα- Λωξάντρα, τόσο καλά που με έπιασε νοσταλγία, φανταστείτε το, νοσταλγία για στιγμές που απλώς τις διάβασα.
Εξαιρετική αφήγηση που απορροφά τον αναγνώστη, χωρίς καν το βιβλίο να έχει καμία ιδιαίτερη πλοκή, απλώς αφήνεται να τον παρασύρει η υπέροχη ηρωίδα. .
5/5 αστέρια

[Giannis · Rating 5 out of 5]

Είναι ορισμένοι χαρακτήρες που θα ευχόσουν να τους συναντήσεις για λίγο, να ζήσεις τη καθημερινότητα τους, να αντικρίσεις το πρόσωπό τους, να τους ακούσεις να μιλάνε και να εκφράζονται έτσι όπως φαντάστηκες διαβάζοντας το βιβλίο. Η Λωξάντρα είναι αναμφίβολα ένας από αυτούς τους χαρακτήρες. Εύχεσαι να μπορούσες να ταξιδέψεις στο Μακροχώρι, να μπεις στο σπίτι της Λωξάντρας, να μυρίσεις το φαγητό που ετοιμάζει ο Ταρνανάς (μάλλον ντολμαδάκια γιαλαντζί), να ακούσεις τις χαρούμενες φωνές της Λωξάντρας, να παίξεις με τη μικρή Αννούλα και να γευτείς λίγη από τη μαγεία που εξέπεμπε η Πόλη της εποχής εκείνης, μίας εποχής όπου οι άνθρωποι ήταν ευγενικοί και ανοικτόκαρδοι, όχι όπως οι "μουντοί" κάτοικοι του Πειραιά που σκοτώνονταν για τα πολιτικά και βρίζουν τα Θεία για το παραμικρό...

[Nasia · Rating 3 out of 5]

*πολύ ψιλή φωνούλα* δεν ξετρελάθηκα με την Λωξάντρα όσο θα ήθελα και την βρήκα αρκετά αντιπαθητικό χαρακτήρα, να χώνει την μύτη της παντού και πάντα. Αλλά καταλαβαίνω γιατί θεωρείται εμβληματικό έργο της ελληνικής λογοτεχνίας και κύλησε πολύ ευχάριστα.

[Roula · Rating 4 out of 5]

η πιο αξιαγαπητη ηρωιδα βιβλιου.απλα και ξαστερα...

[Paradoxe · Rating 4 out of 5]

<< Έπεσε η Λωξάντρα με τα μούτρα πάνω στο κρεβάτι της και άρχισε να κλαίει. Την πήρε ο ύπνος. Ένας ύπνος βαθύς, και ξύπνησε την ώρα που ο μπεχτσής χτυπούσε μεσάνυχτα. Κοντά στο γοφό της ένιωσε ζεστασιά. Οι γάτες είχαν ανέβει στο κρεβάτι της και ήτανε κουλουριασμένες και οι δυο στο πλευρό της. Και τρέμανε. Άπλωσε το χέρι της απάνω τους και χάρηκε τη ζεστασιά τους. Χαρήκανε και οι γάτες τη δικιά της και πάψανε να τρέμουνε. Αρχίσανε και οι δυο μαζί να γουργουρίζουν, όμως ένα γουργουρητό πολύ δυνατό κι αφύσικο. Το κάνουνε επίτηδες να με παρηγορήσουν σκέφτηκε η Λωξάντρα και άφησε το χέρι της απάνω τους ως το πρωί >>

Μοιάζει σα να υπάρχει μια συγγένεια που τοποθετεί στην ίδια γραφική παράσταση ως προς τον τρόπο που η παράδοση και η αυθεντικότητα παραχωρούν τη θέση τους, στον εξευρωπαΪσμό της φτηνής ποσότητας, των γρήγορων ρυθμών, από τη Λωξάντρα ως τον Τζεβντέτ Μπέη. Και με λύπη αυτή η βιασύνη και η σύνδεση του χρόνου με το χρήμα θυμίζουν τον προάγγελο, το λιγότερο γνωστό έργο του Στεντάλ, ‘’Λισιέν Λεβέν’’, όσο και τις δευτερεύουσες ιστορίες που συνήθως συναντάμε σαν παράπονα στο Μαχφούζ.

Επί της ουσίας αυτό αφηγείται η συγγραφέας, με πολύ ανθρωπιά, χρώμα, μυρωδιές που φτάνουν ως τον αναγνώστη. Μια οικογενειακή και αστική σάγκα που αντιπροσωπεύει τον άνθρωπο μιας εποχής και τις εκπτώσεις που οδήγησαν τελικά στο σήμερα. Όλα ζωντανεύουν. Καλή, βατή ιστορία, βοήθησε σε μια δύσκολη περίοδο, επαγγελματικά και διαπροσωπικά, να χαλαρώνω και να βγαίνω λίγο απ’ το τώρα. Να θυμάμαι, κάποιες παραδόσεις που κι εγώ πρόλαβα. Αυτές που φεύγοντας απ' τα τραπέζια όταν οι θείες αρχίζουν και πεθαίνουν και μένουμε τα παιδιά, ξέρουμε πως ίσως εμείς δε θα οργανώσουμε ποτέ κάτι τέτοιο και δεν εννοώ το φαϊ, αλλά όλα εκείνα που κάποτε ήταν συνοδευτικό τους το φαγητό και όχι το ανάποδο.

[Ioanna Xristodoyloy · Rating 5 out of 5]

Ένα τεράστιο χαμόγελο είχα στο πρόσωπο μου καθόλη τη διάρκεια της ανάγνωσης τους βιβλίου.Η Λωξάντρα είναι ίσως η πιο αξιαγάπητη και πληθωρική ηρωίδα που διάβασα σε βιβλίο.Δεν είχα ιδέα πως πρόκειται για υπαρκτό πρόσωπο.
24/7/2021 εχω πεσει σε αναγνωστικο τελμα εδω και καποιο διαστημα. Και ενω η βιβλιοθηκη ειναι γεματη αδιαβαστα βιβλια δεν θελω να διαβασω κανενα γιατι θεωρω οτι κανενα δεν αξιζει τον κοπο. ομως το διαβασμα μου ελειψε και ετσι αποφασισα να διαβασω καποιο αγαπημενο και χιλιοδιαβασμενο βιβλιο ωστε να με ξεκολλησει , και τα καταφερε

[Alexander Theofanidis · Rating 3 out of 5]

Η χαριτωμένη εξιστόρηση του βίου και της πολιτείας (ή έστω κάποιων ανεκδότων της ζωής) της Λωξάντρας, γιαγιάς της συγγραφέως, αρχικά σε ένα χωριό της Τουρκίας και αργότερα στην Πόλη και την Αθήνα.
Η αναγνωρισιμότητα του έργου οφείλεται εν πολλοίς στην τηλεοπτική σειρά του 1979-1980, όταν η τηλεόραση ήταν κρατική και κατά συνέπεια η παρακολούθηση σχεδόν... υποχρεωτική (δεν υπήρχαν εναλλακτικές).
Η γραφή δε βάζει ακριβώς φωτιά στο χαρτί, αλλά παίζει μεταξύ χαριτωμένης ανάμνησης και νοσταλγίας, με τις παραξενιές της Λωξάντρας συνήθως σε πρώτο πλάνο, παραξενιές γλυκύτατες (που σήμερα όμως θα ήταν από αφόρητες έως ελαφρυντικό για φόνο).
Εϊναι μικρό, διαβάζεται ευχάριστα και σε κάνει να θέλεις να πας να ανάψεις ένα καντήλι στον τάφο της γιαγιάς σου αν και άθεος.

[Anna · Rating 5 out of 5]

Ίσως το πρώτο ηθογραφικό μυθιστόρημα που διαβάζω για την Πόλη, που δεν αναφέρεται στις αγριότητες των Τούρκων κατά τον Διωγμό των Ελλήνων ή την Μικρασιατική Καταστροφή.
Πλούσιο σε λαογραφικό υλικό, στις συνήθειες των Ελλήνων στην Κωνσταντινούπολη, στη γλώσσα και φυσικά στη Γαστρονομία!
Σκέτη απόλαυση!

[Πάνος Τουρλής · Rating 5 out of 5]

Η Λωξάντρα είναι μια υπέροχη γυναίκα, που με το ένα χέρι σού φτιάχνει χαλβά και με το άλλο σού ρίχνει ελαφρά σοπάκια για να συνέλθεις. Κι αν συνεχίσεις να την εκνευρίζεις, το στακάτο της «Α!» σημαίνει ότι ως εδώ ήταν, δε σε παίρνει να συνεχίσεις. Η Λωξάντρα είναι η ίδια η Κωνσταντινούπολη, μια γυναίκα βασισμένη στις παραδόσεις που έμαθε, ένα πλάσμα που ξέρει να μαγειρεύει παραδοσιακά, φοβάται τον Κουκουιτζή, το πνεύμα του σπιτιού, αρνείται να αλλάξει την καθημερινότητά της όσο αυξάνονταν οι ανέσεις σε ένα νοικοκυριό κατά το πέρασμα του χρόνου και ένας άνθρωπος που κάθε ιστορική καταστροφή την έβρισκε μαγκωμένη, «τώρα αυτό είναι για καλό μας ή για κακό μας;». Λωξάντρα, Κωνσταντινούπολη, Ιστορία.

Το μυθιστόρημα της Μαρίας Ιορδανίδου ξετυλίγει τη ζωή μιας γυναίκας που έζησε στην Κωνσταντινούπολη στα τέλη του 19ου αιώνα και πέθανε πλήρης ημερών λίγα χρόνια μετά την είσοδο του 20ού αιώνα, αφήγηση βασισμένη στην πραγματική γιαγιά της συγγραφέως. Η Λωξάντρα ζει με τον σύζυγό της, Δημητρό, τα δικά του παιδιά, τον Επαμεινώνδα, τον Θεόδωρο, τον Γιώργο και την Αγαθώ, τα οποία και μεγάλωσε, αλλά αργότερα απέκτησε και δικά της, τον Αλέκο και την Κλειώ. Τα παιδιά της, λοιπόν, οι γείτονές της, οι συγγενείς της, ο κοινωνικός ιστός της βασίλισσας των πόλεων, συγκροοτούν ένα άρτιο, τρυφερό, συγκινητικό μυθιστόρημα, που με έκανε να δακρύσω πολλές φορές, όχι τόσο για τις χαμένες πατρίδες όσο για τη χαμένη καθημερινότητα.

Η ζωή τότε κυλούσε μετρώντας τους γάμους και τις γεννήσεις, ζώντας έντονα την κάθε εποχή και φτιάχνοντας το αντίστοιχο γλυκό ή φαγητό, η ώρα πέρναγε με το κέντημα όταν ξένοιαζαν οι γυναίκες από τις δουλειές, ένα απίστευτο ωρολόγιο πρόγραμμα, ικανό να εξοντώσει κάθε νέα νοικοκυρά του σήμερα από την πρώτη ώρα! Και η Λωξάντρα εκεί, φρεγάτα στη θάλασσα της Ιστορίας, να ενσαρκώνει τις αναμνήσεις χιλιάδων ανθρώπων που εκδιώχθηκαν άγρια κατά διαστήματα από τον τόπο τους για να γυρίσουν στην Ελλάδα και τις χαρές και τις λύπες γεγονότων και καθημερινών εργασιών που πλέον φθίνουν.

Γλώσσα στρωτή, αφήγηση που ρέει, ιδιωματισμοί με τις επεξηγήσεις τους, αστεία και σοβαρά περιστατικά, διεισδυτική ματιά στα πρόσωπα και τα πράγματα, λεπτομέρειες που έχουν χαραχτεί στο μυαλό της συγγραφέως, η οποία γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1897 και πρόλαβε πολλούς χαρακτήρες που περιγράφει: τον νερουλά, τον αυγουλά, τον τουλουμπατζή. Οτιδήποτε ξεπερνούσε σε μέγεθος την καθημερινότητά της, η Λωξάντρα το θεωρούσε «σφαή» και οι προσευχές και τα τάματα στην Παναγία Μπαλουκλιώτισσα πήγαιναν κι έρχονταν. Μοναδικό το δέσιμο με την Παναγία και το θαυματουργό της αγίασμα. Μοναδικές και οι συνταγές της. Ανεπανάληπτες οι κωμικές σκηνές του μυθιστορήματος.

Η συγγραφέας ντύνει ιστορικά το κείμενό της με συμπυκνωμένες πληροφορίες για τον Κριμαϊκό πόλεμο, για τη βασιλεία του Αβδούλ Μετζίτ και του Αβδούλ Αζίζ και για το ξέσπασμα του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου, οπότε και ολοκληρώνει εκεί την ιστορία της, γιατί πλέον ο κόσμος δε θα έιναι ξανά ίδιος. Η Λωξάντρα μετακομίζει από το εξοχικό Μακροχώρι στο κέντρο της Πόλης και από κει στον Πειραιά. Πώς είναι η ζωή της εκεί; Πώς τα καταφέρνει; Θα προσαρμοστεί στις τελείως διαφορετικές εικόνες που δέχεται; Πόσο θα αλλάξει τις καθημερινές της συνήθειες αυτή η νταρντάνα γυναίκα;

Η ιστορία κλείνει με τις περιπέτειες της εγγονής της Λωξάντρας από την Κλειώ, της Άννας, που μοναδικό συμπαραστάτη στη ζωή της βρήκε τη γιαγιά της, στην οποία προσέτρεχε κάθε λίγο και λιγάκι. Περιστατικά που ατσάλωσαν έναν χαρακτήρα που θα γνωρίσουμε στο επόμενο βιβλίο, τις «Διακοπές στον Καύκασο».

Το βιβλίο, που γράφτηκε το 1962, γνώρισε ακόμη μεγαλύτερη προβολή, χάρη στη γνωστή σε όλους ομότιτλη σειρά της ΕΡΤ που προβλήθηκε την τηλεοπτική σαιζόν 1980-1981 σε 30 επεισόδια. Ποιος δε θυμάται τη μορφή της Μπέτυς Βαλάση στον ομώνυμο ρόλο, να σιχτιρίζει τις γάτες, να μαγειρεύει χαλβά και ατζέμ πιλάφι, να κλείνει τη μύτη της φωνάζοντας «τα επτά λέσια!» και να προσεύχεται στην Μπαλουκλιώτισσα; Αυτήν την εικόνα δεν την είδα στο μυθιστόρημα, οπότε κατ’ εμέ η Μπέτυ Βαλάση πήγε τον χαρακτήρα ένα βήμα παρακάτω, του έδωσε σιλουέτα, προσωπικότητα, προσέθεσε τις δικές της λεκτικές και εκφραστικές νοστιμιές και δημιούργησε μια ηρωίδα που δύσκολα θα ξεχαστεί. Χρόνια αργότερα, και συγκεκριμένα το 2011, στο Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού ανέβηκε η θεατρική μορφή του έργου, με πρωταγωνίστρια τη Φωτεινή Μπαξεβάνη, η οποία, χωρίς να κοπιάρει τίποτα και κανέναν, δημιούργησε με πρωτόφαντη στα δικά μου μάτια υποκριτική δεινότητα μια άλλη Λωξάντρα, εξίσου στιβαρή και συμπονετικιά, εξίσου ικανή μαγείρισσα («που θα με αφησεις εμένα χωρίς λάδι!»), σε γενικές γραμμές ήταν μια αξιολογότατη πρωταγωνίστρια.

Η Λωξάντρα είναι ένα υπέροχο μυθιστόρημα, ολοζώντανο και παραστατικότατο, που περιγράφει γλαφυρά μέσα από τα μάτια της κεντρικής ηρωίδας, δεινής μαγείρισσας, τη ζωή, τις χαρές, τις απολαύσεις, τις στιγμές του ελληνισμού της Κωνσταντινούπολης μέχρι την εμφάνιση των Νεοτούρκων. Μυρωδιές της ανατολίτικης κουζίνας ανακατεύονται με τις μυρωδιές από ένα χρυσοποίκιλτο ύφασμα που αργοκαίγεται στο καμίνι της Ιστορίας. Απλώς εξαιρετικό!

[philosophie · Rating 3 out of 5]

Μια γεμάτη ζεστασιά κοινωνική τοιχογραφία, με εξωτικές εικόνες και αμιγώς ηθογραφικό προσανατολισμό, που φέρνει στο προσκήνιο τον Μικρασιατικό πολιτισμό· μια αφήγηση βιογραφικού τύπου, αληθινή, που βρίσκεται στα όρια του ρομαντισμού και του ρεαλισμού. Έργο ιδιαίτερο, στολίδι της νεοελληνικής λογοτεχνίας.

[Jovi Ene · Rating 5 out of 5]

Ce carte plină de gusturi, de savoare, de mirosuri, de istorie și de umor!
O carte care a apărut când Maria Iordanidou avea 66 de ani, fiind debutul acesteia, scris pe un filon puternic autobiografic. În centru este bunica sa, Loxandra, o cocoană din alte timpuri, pe când Constantinopolul este încă Cetate parțial grecească, undeva la finalul sec. 19 și începutul sec. 20, când grecii și turcii trăiau acolo în propriile cartiere și se intesectau rar, însă nu există acea dușmănie care a dus, la final, la asasinate, război și strămutare forțată. În acest oraș, Loxandra stăpânește o familie numeroasă, face și desface, dar cel mai important este că gătește nemaipomenit sau poruncește să se cumpere cocoreți, burec, dolmades, lucum, salep sau ghiuden. O lume pe care autoarea o construiește plină de romantism, de aventuri romantice sau călătorii peste mări, dar în care se simte și nostalgia după un tărâm pe care grecii l-au părăsit probabil pentru totdeauna. Frumos și „gustos” roman.

[Stella · Rating 4 out of 5]

Τι ωραία πέρασα διαβάζοντας αυτό το βιβλίο! Η ηρωίδα του η Λωξάντρα είναι έξω καρδιά, η ειδικότητά της είναι να μεγαλώνει παιδιά και να μαγειρεύει θεσπέσια. Ταξίδεψα, λοιπόν, μαζί με τη Λωξάντρα στην Κωνσταντινούπολη και στα περίχωρά της εκεί κάπου λίγο πριν το 1900, σεργιανίσαμε στο Μακροχώρι, στο Πέρα, στο Γαλατά, στα Ταταύλα… Σε μια εποχή που η Πόλη μύριζε ακόμα ρωμιοσύνη και οι πληθυσμοί, ��λληνες και Τούρκοι ζούσαν ειρηνικά. Υπό την κυριαρχία του πολυχρονεμένου σουλτάνου μεν, που κακό χρόνο να ‘χει ο αδικιωρισμένος, αλλά πάντως ειρηνικά. Ιστορικά γεγονότα όπως η συνθήκη του Άγιου Στέφανου, ακόμα και η σφαγή των Αρμενίων περνάνε στα ψιλά γράμματα γιατί εδώ ο χρόνος δεν μετριέται με πολιτικά γεγονότα παρά με γάμους, κηδείες, γεννήσεις, καμιά φορά και με ένα μελιτζανί φουστάνι.

Η Λωξάντρα ψήνει καφέ στον Τούρκο μπεχτσή που περνάει έξω από την πόρτα της και κάνει τάματα στην Παναγία την Μπαλουκλιώτισσα, μεγάλη η χάρη της, που το αγίασμά της είναι θαυματουργό. Θαυματουργό όμως είναι και το βιβλίο γιατί μόλις το τελείωσα άρχισα να ψάχνω συνταγές για φαγητά με μελιτζάνες και σουτζούκια. Και αν ξέρατε τις σχέσεις μου με τη μαγειρική, θα καταλαβαίνατε πως αυτό λίγο πράμα δεν είναι!

Η ζωή της Λωξάντρας, ανέμελη, πλουσιοπάροχη, οικογενειακή, αντιπροσωπεύει τη ζωή ολόκληρου του πολίτικου ελληνισμού. Ο θάνατός της το 1914 σηματοδοτεί το τέλος αυτής της ανέμελης ζωής και την αρχή μιας νέας εποχής που μόνο βάσανα και αίμα θα φέρει για την ελληνική ομογένεια.

[César Carranza · Rating 4 out of 5]

Es la simpática historia de una mujer griega a finales del siglo XIX, los acontecimientos históricos pasan como un accidente de fondo, pero repercuten en la vida familiar de nuestra heroína, es un libro sencillo pero se disfruta mucho, en momento uno quisiera que pasarán más cosas, pero también es bueno así)

[Maria Geroulia · Rating 5 out of 5]

Στη μια σελίδα έκλαιγα, στην επόμενη σελίδα γελούσα με την ψυχή μου και φτου κι απ’την αρχή! Απόλαυση είναι αυτό το βιβλίο, και τυχερός όποιος γνώρισε στη ζωή του μια Λωξάντρα. Σαν αγίασμα -που λέει κι η Λωξάντρα- περνάνε οι σελίδες και οι λέξεις τους και σου φτιάχνει η ψυχή, χαίρεσαι, χορταίνεις από την οικειότητα που σου δημιουργούν. Εκτός από όλα τα παραπάνω το βιβλίο αυτό είναι μια πολυπολιτισμική ιστορία, η ανάπλαση ενός κόσμου που υπήρξε. «Τι ωραία που είναι αυτή η ώρα να γερνάς ευχαριστημένη στον τόπο σου, και κάθεσαι στην κόχη σου, ώς που να νυχτώσει, ν’ανάψεις τις λάμπες και να μαζευτούνε όλοι στο γύρο σου». Αυτή ήταν η Λωξάντρα.

[Rita Milou · Rating 5 out of 5]

Η χαρά της ζωής! Η Νοσταλγία! Η πιο αγαπητή Ελληνίδα ηρωίδα. Αξέχαστο και αξεπέραστο. (και πάντα σου ανοίγει την όρεξη με τα μαγειρέματα!!)

[Kyriakos Sorokkou]

Διαβάστε περισσότερα στην ελληνική κριτική στις βιβλιοαλχημείες.

This was August's Greek book and I found many similarities with the Greek book I read late in June. 
See my review of Leonis here.

Both have the protagonist's name in the title.
Both names begin with a Λ (Leonis - Loxandra)
Both take place in Constantinople in early 20th century.
Both books have a sense of nostalgia.

Leonis begins in 1914 the year WWI began.
Loxandra ENDS in 1914 so the novel is full of nostalgic memories, aromatic smells, and delicious food.
It is also a sweet humorous book, a sort of biographical novel.

It narrates the story of the novelist's grandmother Loxandra, a robust woman full of energy, living a comfortable life, mainly in the late 19th century (and a few years in the early 20th century) in a Constantinople that still had an important Greek community.

The novelist Maria Iordanidou wrote this novel at the age of 66. It was her first novel which she self-published.
She was going to write four more books before her death in 1989.
Loxandra was (and is) her most well-known book.
It became a TV series in 1979 and multiple theatre productions that are still produced nowadays.

This shows that you are never too old to do what you want, whether it is a university degree, a novel, or whatever society tells you you're too old for it. 

Loxandra is also one of those rare Greek novels that is translated in multiple languages like:
Loxandra (Spanish)
Loxandra (French)
Loksandra (Turkish)
Loxandra (English)
Loxandra (Italian)

[Erasmia Kritikou · Rating 3 out of 5]

Ενδιαφέρον και απο ιστορικής και απο λογοτεχνικής άποψης. Ανηκει στην πολιτιστική κληρονομιά του έθνους μας και ειναι ωραίο να διαβαζεις για την ζωη στην Κωνσταντινουπολη, τους ανθρωπους, τα ηθη και τα εθιμα που σιγα σιγα εκλειπουν.. κραταει λιγο την φλογα της παραδοσης ζωντανη.
Ενδιαφερον πρωτίστως θεωρώ για διδασκαλία στο σχολειο.

[Irina Baciu · Rating 5 out of 5]

Un roman savuros, pe care, efectiv, l-am devorat.
V-ați gândit vreodată a ce mirosea Constantinopolul? Străzile, rodiile, razele de soare, mâncărurile, mesele cu familia, câinii și copiii, sfinții și oamenii, armenii, grecii, turcii, cimitirul și Cornul?
Loxandra era o doamnă vânjoasă, dintr-o bucată, sănătoasă în gândire și în port, care lumina viețile celor din jur, aducea familia împreună și nu lăsa indiferenți oamenii și locurile prin care trecea, în această aventură mereu optimistă a vieții sale.
Un roman efervescent, pitoresc, în centrul său, cu o personalitate de neuitat, conectat întotdeauna la realitatea politică a vremii, printre care, menționez momente ca războiul ruso-turc de la 1878, Războiul nostru de Independență, sau măcelul armenilor.
O viață, o speranță, o Loxandra, în marasmul unei istorii.
Superbă recomandare marca Vorbitorincii!

[Ioannis Savvas · Rating 4 out of 5]

Είναι μεγάλη τύχη σ” αυτή τη ζωή να βρίσκεις έναν άνθρωπο σαν τη Λωξάντρα. Ένα ιστιοφόρο με πάντα φουσκωμένα τα πανιά. Ένα καταφύγιο σε κάθε δύσκολη στιγμή. Έναν άνθρωπο-στύλο που τα βάζει με όλους, ακόμα και με την Παναΐα. Όταν η Λωξάντρα κάνει τάμα στην Μπαλουκλιώτισσα, η Παναγία τρομάζει. Και πάντα της κάνει το χατήρι!

Η Λωξάντρα είναι ένα πανανθρώπινο σύμβολο του ελληνισμού της Πόλης, ένας θηλυκός Καπετάν-Μιχάλης, μια Γυναίκα-Μάνα-Γιαγιά της Ανθρωπότητας. Η Μαρία Ιορδανίδου, μέσα από αυθεντικούς διαλόγους, τη γλώσσα της Πόλης (αμάλγαμα ελληνικών και τουρκικών) και χαρακτήρες συναρπαστικούς, ζωντανεύει την περίοδο μέχρι τον Α” Παγκόσμιο Πόλεμο. Η Λωξάντρα, αν και μισεί τα «αγαρηνά σκυλιά» (που τα βλέπει σαν ένα μακρινό καιρικό φαινόμενο που δεν την ακουμπά), είναι φίλη με όλους τους Τούρκους της Πόλης, τους Κούρδους, τους Αρμένηδες.

“…«Άντε, Σουλτάνα», είπε, «πάρε τον Ταρνανά και πηγαίνετε ν” ανοίξετε το τραπέζι. Ανάψτε τη σόμπα στην τραπεζαρία και αερίστε ύστερα την κάμαρα. Άντε, μπρε Ταρνανά, κουνήσου!»…”

Ένας άνθρωπος που σταύρωνε και διαολόστελνε τους πάντες, ακόμα και τα σκυλόγατα, ακόμα και τα αερικά. Ένας άνθρωπος που δέχεται τη ζωή όπως είναι, γιατί «έτσι είναι». Ένας άνθρωπος που με όπλο την κουτάλα της κουζίνας μοιράζει εντολές και ρουφάει τη ζωή όπου κι αν πατάει τα πόδια της.

Είμαι τυχερός που γνώρισα τη Γιαγιά, μια Λωξάντρα Κρητικιά.

[Pinko Palest · Rating 5 out of 5]

είχα ξεχάσει πόσο καλό βιβλίο είναι η Λωξάντρα. Όλοι την διαβάζουμε όταν είμαστε παιδιά, αλλά υπάρχουν κάποια στοιχεία της που ένας ενήλικας μπορεί να απολαύσει καλύτερα. Την έχουμε στο μυαλό μας σαν μία καλή αναπαράσταση της ζωής των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης, όμως δεν πρόκειται για μία απλή ηθογραφία. Όσο προχωράει το βιβλίο, κι όσο μεγαλώνει η αφηγήτρια, γίνεται όλο και καλύτερο, όλο και πιο αστείο, με αποκορύφωμα τα όσα γίνονται στον Πειραιά. Η εικόνα της εποχής που αναδύεται εντωμεταξύ είναι ιδιαίτερα καλοδουλεμένη, καθώς ξεπερνάει τα όρια της Κωνσταντινούπολης, και παρουσιάζει, για παράδειγμα, τόσο τον κοινωνικό δαρβινισμό της οικονομικής ελίτ, όσο και τα κανόνια που έριχνε στους πιστωτές της

[♥️Annete♥️loves❤️books♥️ · Rating 4 out of 5]

Τι να πρωτοπεί κάνεις για την Λωξαντρα, την τροφαντη, γλωσσού, έξω καρδιά Πολιτισσα,την καλή σύζυγό,αδερφη,μητέρα,γιαγιά,φίλη και πάνω από όλα εξαιρετική μαγείρισσα;Οι αναφορές σε πολιτικά πιάτα άνοιγαν την όρεξη της Λωξαντρας,αλλά και τη δική μου!Την αγάπησα τη Λωξαντρα για την απλότητα της, για τις ιδιοτροπίες της, για τον έντονο χαρακτήρα της. Το βιβλίο, χωρίς να έχει κάποια ιδιαίτερη πλοκή, ταξιδεύει μαγικά τον αναγνώστη στην Πόλη. Την παλιά Πόλη, εκεί στα τέλη του 19ου αιώνα, όπου Έλληνες, Τούρκοι, Αρμενηδες και πάμπολλες άλλες εθνικότητες συνυπηρχαν αρμονικά η μία πλάι στην άλλη. Ένα πραγματικά όμορφο βιβλίο, ταξιδιάρικο, συγκινητικό για μια δυνατή,μέσα στην απλοϊκότητα της γυναίκα!

[Anna Casanovas · Rating 5 out of 5]

Esta novela es la historia de una vida, la de la Loxandra del título, y es absolutamente preciosa (es la abuela de la escritora). No es ni un libro de aventuras ni tampoco pasan "grandes cosas" es la vida de una mujer y de su familia empezando un poco antes de la primera guerra mundial en Constantinopla y terminando en ya Grecia con la segunda guerra. No es un novela donde se cuenta la guerra en sí misma ni la situación política del momento, pero sí donde se narra la vida de esta familia, los matrimonios, los duelos, las peleas entre hermanos, las separaciones, los reencuentros y todo esto guiado y auspiciado por supuesto por esta grandísima matriarca que es Loxandra.
Es una novela divertida, cálida, esperanzadora y una de las más especiales que he leído en mucho tiempo. La recomiendo a todo el mundo.

[Gabriela Pistol · Rating 3 out of 5]

2.5

Am vrut o poveste clasică ușoară, de vară și asta am primit. Bine, mai ușoară chiar decât îmi doream, mai mult o telenovelă pentru gospodine, dar recunosc că descrierile au fost atât de vii cât sa-mi facă poftă de toate deliciile culinare ale Constantinopolelui și dor de Cornul de Aur și de Insulele Prinților.

[Vuk Samčević · Rating 5 out of 5]

Каква књига! Толико једноставнo написана да просто уживате док вам ауторка пише о својој баби, Цариграђанки Локсандри која је живела у XIX и почетком XX века. Кроз причу о својој баби, ауторка наравно говори причу о својој породици (пре свега о свом најранијем детињству и својим родитељима), али и томе како су живели цариградски Грци у ово време (како у Цариграду тако и у Атини). Роман обилује историјским дешавањима, обичајима цариградских Грка, али и осталих народа у османској престоници као што су Турци, Јермени, Курди и западњаци. Међутим, ово није фокус самог романа. Фокус је сама Локсандра и њен поглед на свет, њена сујеверна побожност, њена улога матроне у патријархалном друштву, њена сентименталност према прошлости и свету где живи, о породицама и њиховим судбинама, прецима и потомцима. Дело обилује коминчним ситуацијама, а наравно најдуховитији и најсмешнији лик је Локсандра. Она све ликове држи на окупу и она је за ауторку најважнији члан породице, неко ко је никада није напуштао (за разлику од свих осталих). Напушта је симболично тек са својом смрћу када, како каже Јорданиду, уз Локсандру умире и читава једна епоха јула 1914. године. Марија Јорданиду је изврстан приповедач и неко ко уме да описује лепе и топле тренутке, који ће и вама недостајати када се буду завршили. Овај роман уме да вам изазове носталгију, што мислим да је јако тешко урадити - једно је носталгију описати, а друго учинити и да је и читалац осети. Иако је у Грчкој овај роман класик откако се појавио шездесетих година, мислим да је неправедно сапостављен у иностранству (пре свега у Србији), с обзиром на то да мислим да би био јако заниљмив и овдашњој читалачкој публици. Не знам да ли постоји превод на српски, али би свакако био неопходан.

[Katerina Efstathiou · Rating 3 out of 5]

Must Read κυρίως για το οτι κατατάσσεται στα κλασσικά. Κατά τα αλλα δεν τρελάθηκα κιολας

[L'amante des livres · Rating 5 out of 5]

Βρισκεσαι στην καρδια του χειμωνα. Εξω κανει πολυ κρυο, τσουχτερο, τα παντα ειναι κατασπρα, γαληνια και μια αισθηση απεραντης ηρεμιας κατακλυζει την ατμοσφαιρα. Μπαινεις μεσα και χωνεσαι σε αναπαυτικη πολυθρονα κοντα σε αναμμενο τζακι για να ζεσταθεις. Πεινας κιολας. Τη στιγμη εκεινη καποιος σου προσφερει μια πολυ νοστιμη, ζεστη σουπα την οποια ρουφας με λαιμαργια και αμεσως νιωθεις να ζεσταινονται ολα τα μεσα σου, σε πλημμυριζει ενα αισθημα γλυκιας θαλπωρης, ζεις μια μικρη στιγμη ευτυχιας.
Αυτο το συναισθημα ενιωσα οταν διαβασα τη "Λωξαντρα". Το ρουφηξα το βιβλιο σα ζεστη σουπα-βαλσαμο της ψυχης. Ολες τις αισθησεις μου ξυπνησε γιατι οι σελιδες του ξεχειλιζουν εικονες, χρωματα, αρωματα, μυρωδιες, γευσεις, ηχους, νοσταλγια κι αγαπη. Πολυ καιρο ειχα να διαβασω βιβλιο και να το απολαυσω τοσο πολυ! Χαλαλι τα χρονια που περιμενε στο ραφι (πανω απο μια δεκαετια).
Η Λωξαντρα πεθαινει το 1914 και μαζι της πεθαινει μια ολοκληρη εποχη και μια νεα ξεκιναει.

[Dimitrouela · Rating 4 out of 5]

Τι ωραίο βιβλίο!

------------------
#readathon17 - [30/13]

• Ένα βιβλίο που έγινε σειρά

[Mery_B · Rating 4 out of 5]

Las señales para no perderse en el tiempo eran los nacimientos, las muertes, las bodas, los terremotos... Alguna vez también "el vestido color berenjena".