Melancholie I

Melancholia #1

by Jon Fosse

Melancholie I beschrijft een dag uit het leven van landschapsschilder Lars Hertervig (1830-1902), die uitgroeide tot een van de meest gerenommeerde schilders van Noorwegen.

Lars Hertervig, student aan de kunstacademie in Düsseldorf, is verlamd door zorgen over zijn talent en wordt overweldigd door de liefde voor de dochter van zijn hospita, Helene Winckelmann. Jon Fosse neemt de lezer in zijn kenmerkende muzikale taal diep mee in het fragiele bewustzijn van de schilder en de gebeurtenissen van één dag die zijn mentale instorting veroorzaken. In het tweede deel van de roman bevindt Hertervig zich in het gesticht Gaustad, waar hij een ontsnapping beraamt om weer te kunnen schilderen en om terug te keren naar zijn geliefde Helene.

Genres: Roman

320 pages, Paperback

First published January 1, 1995

About the author

Jon Olav Fosse was born in Haugesund, Norway and currently lives in Bergen. He debuted in 1983 with the novel Raudt, svart (Red, black). His first play, Og aldri skal vi skiljast, was performed and published in 1994. Jon Fosse has written novels, short stories, poetry, children's books, essays and plays. His works have been translated into more than forty languages. He is widely considered as one of the world's greatest contemporary playwrights. Fosse was made a chevalier of the Ordre national du Mérite of France in 2007. Fosse also has been ranked number 83 on the list of the Top 100 living geniuses by The Daily Telegraph.

He was awarded The Nobel Prize in Literature 2023 "for his innovative plays and prose which give voice to the unsayable".

Since 2011, Fosse has been granted the Grotten, an honorary residence owned by the Norwegian state and located on the premises of the Royal Palace in the city centre of Oslo. The Grotten is given as a permanent residence to a person specifically bestowed this honour by the King of Norway for their contributions to Norwegian arts and culture.

Reviews

[Chris · Rating 4 out of 5]

Er lag nog slechts één exemplaar van dit boek bij de altijd royaal voorziene boekhandel 'De zondvloed' in Mechelen, vorige week, naast een grote stapel 'Melancholie II'. Jon Fosse's Nobelprijs had zijn effect niet gemist, zo dacht ik. 'U bent een van de weinigen die het aandurft om meteen de twee delen te kopen', zei de boekendame bij de kassa. Waarop ik antwoordde: 'Ja, maar ik heb dan ook zijn Septology al gelezen, vorige winter.' Een kort gesprekje ontspon zich vervolgens over wat ik daarvan vond, want ook de boekendame moest haar koudwatervrees voor Fosse nog overwinnen.

Ik had ze graag in omgekeerde volgorde gelezen nu. Want Fosse's adembenemende 'Septologie' lijkt me toch terecht zijn magnum opus, waarin zijn onvergelijkbare stijl zijn (voorlopige) hoogtepunt vindt. Tegelijk zitten er in 'Melancholie I' een aantal gelijkaardige, vooruitwijzende ingrediënten. Ook hier handelt het over een schilder, ook hier schuilt de essentie in de scheppingsdrang, in het niet anders kunnen en willen dan schilderen en ook hier werkt de bovengenoemde, bezwerende stijl perfect om de complexe innerlijke levensworsteling van de protagonist op de lezer over te brengen.

Anders dan in de 'Septologie' laat Fosse in het derde deel zijn hoofdpersonage, de negentiende-eeuwse Noorse schilder Lars Hertervig, los en springt zo'n kleine honderd jaar verder, waar een laat-twintigste-eeuwse schrijver het plan heeft opgevat om over de schilder een roman te schrijven en als gevolg daarvan met een geloofskwestie worstelt. Het is een geslaagde ingreep, ook al kan dat deel volledig los gelezen worden van de twee voorgaande.

Benieuwd nu, wat 'Melancholie II' zal brengen. Het zal in iedere geval niet de laatste Fosse zijn die ik ga lezen. En voor al diegenen die ook enige Noorse koudwatervrees voelen: gewoon beginnen en je op sleeptouw laten nemen door de stijl. Veel kans dat je na een twintigtal gewenningspagina's overstag gaat. Of niet, maar die kans is volgens mij kleiner.

[Sini · Rating 5 out of 5]

Al tijden lang ben ik heel nieuwsgierig naar Jon Fosse, een zeer geroemde schrijver die echter ook als heel veeleisend bekend staat. Welnu, na "Melancholie I" ben ik een Fossse- fan die nog veel meer Fosse wil lezen.

Lang niet iedereen zal houden van dit boek: pagina's lang word je ondergedompeld in het zeer getroebleerde, mogelijk psychotische en schizofrene brein van de geniale maar miskende schilder Lars Hertervig (die ook echt heeft geleefd, van 1830-1902). Fosse schotelt ons een innerlijke monoloog voor waarin paniek en vertwijfeling hoogtij vieren, waarin ratio en reflectie ontbreken, en waarin waan en hallucinatie de waarneming doordesemen. De zinnen van Fosse zijn repetitieve woordenstromen, vol obsessieve herhalingen, en binnen die herhalingen vaak heel subtiele betekenisverschuivingen, of juist tegenspraken. Zinnen dus die Hertervigs enorme innerlijke twijfel onderstrepen: de uitspraak "ik kan schilderen" wordt maniakaal herhaald en verandert steeds van inhoud, en gaat steeds vaker vergezeld van de uitroep "ik kan niet schilderen" of "ik mag niet schilderen". Ik vind Fosses stijl schitterend. Ten eerste omdat Fosse mij niet als van buitenaf laat kijken naar een getroebleerd kunstenaarsbrein maar mij er juist rechtstreeks in onderdompelt. Maar ook omdat zijn stijl voor mij bijna hypnotiserend werkt, en mij door zijn herhalingen en subtiele verschuivingen net zo meesleept als de 'minimal music' van Philip Glass. Of als het werk van Beckett, met wie Fosse wel wordt vergeleken. Zelf vond ik dit boek lang niet zo veeleisend als zijn reputatie: ik moest wennen aan deze stijl en de getroebleerde melodie ervan, maar toen ik mij eraan had overgegeven las het boek als een trein. Alleen, ik kan mij voorstellen dat veel lezers zich niet aan deze stijl kunnen of willen overgeven, en voor hen is dit boek volkomen onleesbaar.

Met citaten valt dit niet optimaal toe te lichten, want Fosse bereikt zijn effect niet alleen door zijn reeksen van repetitieve zinnen maar ook doordat die zinnen later weer herhaald of juist van betekenis veranderd worden door andere reeksen van repetitieve zinnen. Maar toch een voorbeeld, om althans een provisorische indruk te geven. Situatie: Lars Hertervig, bladzijden lang verlamd van twijfel op zijn bed liggend en in zijn hoofd malend over wat zijn leermeester Hans Gude zal vinden van een van zijn schilderijen, wordt op zijn gehuurde kamer bezocht door Helene, de 15-jarige dochter van zijn hospita, op wie hij hulpeloos en intens verliefd is. Hun dialoog gaat in korte, heel spaarzame zinnen waarin alles alleen tussen de regels door wordt gezegd, maar die dialoog wordt overwoekerd door de eindeloos voort stromende innerlijke monoloog van Lars. In die monoloog zegt Lars bovendien van alles tegen Helene, terwijl hij in werkelijkheid veel daarvan niet tegen haar uitspreekt. Bovendien neemt Lars' toch al niet geringe paniek en twijfel nog toe zodra hij van Helene hoort dat hij zal moeten verhuizen, omdat Helenes moeder en vooral haar oom vinden dat hij weg moet. Hij wordt kortom op straat gezet, en zal Helene nooit meer mogen zien: precies dat komt Helene hem aarzelend vertellen. Hertervigs toch al wankelende wereld stort uiteraard verder in. Mede daardoor misschien slaan dan wanen en hallucinaties toe: "En ik kijk je aan en ik zie je witte jurk tot iets wits worden, tot iets wits wat zich beweegt en jouw jurk wordt en dan beweegt dat witte zich naar mij toe, het wit komt steeds dichterbij en dan, plotseling, is er iets zwarts in al dat witte en dan zie ik een wit en zwart kledingstuk voor me en het kledingstuk komt op me af, beweegt zich dan plotseling van me af. En dan splitst het zich. En de kleren bewegen zich naar me toe, dan weer van me af. De kleren zijn wit, zwart. De kleren bewegen zich naar me toe, dan weer van me af. De kleren bewegen, bewegen zich en komen op me af. Nee, niet doen, zeg ik". En, even later: "En de kleren proberen zich in mijn mond te persen. Ik breng mijn hand naar mijn mond, probeer de kleren eruit te trekken, want ik moet de kleren toch uit mijn mond trekken! de kleren mogen me niet verstikken! ik moet de kleren uit mijn mond trekken, dat moet! en ik breng mijn hand naar mijn mond, trek hard, maar de kleren verdwijnen."

Goed, veel lezers zullen bij zulke passages meteen afhaken. Of ze zijn al eerder afgehaakt door de woordenstromen die aan deze passage vooraf gaan. En dat is volkomen legitiem. Maar ik vind dit prachtig. Bijvoorbeeld door het jachtige en koortsachtige effect van het steeds herhaalde "en". Maar ook door al die uitroeptekens die niet door een woord met hoofdletter worden gevolgd maar door een woord met kleine letter: alsof de zin ondanks al zijn uitroeptekens maar doorloopt en doorloopt, net als Lars' melancholieke en getroebleerde brein. Prachtig vind ik ook hoe je van binnenuit de wanen meebeleeft, zonder enig filter en zonder de distantie van een analytische verklaring door een alwetende auteur. De obsessieve innerlijke monologen van Lars Hertervig zijn voor mij zelfs verontrustend herkenbaar: zo denk ik heel soms ook, als ik voor even in paniek ben en mijn bescherming van rationele reflectie los laat, zo ben ik ook als ik irrationeel piekerend zit te malen in mijn hoofd en dat niet weet te stoppen. Lars Hertervig is continu zo, wij niet, maar in zijn totale vreemdheid en andersheid is hij ons in mijn beleving toch niet volkomen onbekend. Helaas. Zelfs niet in de passages waarin Lars, inmiddels opgenomen in een gesticht, obsessief de uitroep "alle vrouwen zijn hoeren" herkauwt in zijn hoofd en tegelijk even obsessief zijn geliefde Helene aanroept. Soms zelfs even denkend dat zij, de geïdealiseerde en mijlenver van hem verwijderde Helene, ineens verschijnt in het gesticht en hem met woord en gebaar troost. Zo ben ik ook, als ik even totaal in de put zit, in de war ben, en al mijn remmingen verlies. Ik kan dan ook zo wanhopig denken "was zij maar hier", zodanig intens dat zij er voor even ook echt lijkt te zijn. En degene die zegt "ik herken dat niet", die liegt. Volgens mij. Kortom: ik vind het fascinerend en reteknap dat Fosse ons zo overtuigend dwingt om ons in te leven in een getroebleerd, verontrustend vreemd en tegelijk helaas deels ook verontrustend herkenbaar hoofd.

Bovendien, hebben Hertervigs wanen niet ook een vreemd soort poëtische kracht, een droomachtige artistieke geladenheid, een merkwaardige schoonheid en pregnantie? Natuurlijk, je bent behoorlijk gek als je kleren door de ruimte ziet vliegen die zelfs een mens aanvallen. Maar tegelijk verbeelden de vliegende, agressieve kleren ook prachtig hoe Hertervigs toch al fragiele wereld nog verder afbrokkelt en hoe alles zijn toch al wankele vertrouwdheid (en wat is nou vertrouwder dan kleren) nog meer verliest. En hoe die wereld bovendien fragmenteert, al zijn toch al fragiele samenhang kwijtraakt. Ik lees die wanen dus ook als een soort metafoor, als een surrealistisch of droomachtig beeld dat ook geschilderd had kunnen zijn, bijvoorbeeld door de schilder Hertervig. Ik voel bijvoorbeeld een esthetische sensatie door de beschrijving dat zuivere, geïdealiseerde wit van Helenes jurk dat, in Hertervigs koortsachtige hoofd, met "iets zwarts" wordt vermengd. De kleren worden wit, zwart, zo staat er: alsof de oom van Helene, in het zwart gekleed en met zwarte ogen en zwarte baard, het witte - zuiverheid symboliserende- beeld gaat besmetten van Helene. Die oom is de kwade genius achter Helenes bericht dat Hertervig verhuizen moet, temeer omdat Hertervig zich inbeeldt dat die oom Helene seksueel begeert: Fosse had dus 'gewoon' kunnen schrijven "Die rotoom zit overal achter, dacht Hertervig". Maar hij kiest voor het meer indringende en kunstzinnige beeld van het zwart dat het wit doordesemt: een beeld dat beter past bij Hertervigs verwarring, maar volgens mij ook beter bij Hertervigs artisticiteit. Een beeld bovendien dat door latere passages in het boek voor mij nog aan kracht en lading wint: door de associaties met de zwarte kledij van de Quakers (en dus het verstikkende Quaker- milieu waarin Hertervig is opgegroeid), door de naar hem starende beschuldigende en bespottende ogen (zwarte pupillen in witte oogbol) die Hertervig op enig moment overal meent te zien rond zweven, enzovoort.

Door de poëtische en artistieke kracht van Hertervigs innerlijke woordenstroom rijst bij mij ook de vraag: wil Fosse suggereren dat Hertervigs waanzin nauw verbonden is met zijn artistieke sensibiliteit, en dat de Goddelijke inspiratie die hij lijkt te voelen nauw samenhangt met zijn melancholieke verwarring? In sommige passages lijkt Hertervig dat verband zelf wel te leggen,zij het half bewust en zonder reflectie. Bijvoorbeeld in de volgende, waarin hij over zichzelf mijmert in een vervreemde hij- vorm, en ook letterlijk zegt dat hij niet langer bij zichzelf is, alsof hij zichzelf op dat moment niet als een ik herkent. Die passage gaat als volgt: "Hij, Lars uit Hattarvag, heeft zijn armen om Helene Winckelmann heen geslagen en hij is zo rustig, vervuld van iets waarvan hij niet weet wat het is. Lars Hertervig is bij Helene Winckelmann. En hij is niet langer bij zichzelf, hij is bij haar. Hij is ergens waarvan hij niet weet wat het is. Hij is bij haar. Hij heeft zijn armen om haar heen geslagen en dan slaat zij haar armen om hem heen. En hij drukt zijn gezicht in haar haar, tegen haar schouder. Hij staat ergens waar hij nog nooit eerder heeft gestaan, waarvan hij niet weet wat het is en hij, de landschapsschilder Lars Hertervig, heeft geen idee waar hij staat, maar dan dringt het tot hem door, dan weet hij het, dan weet hij dat hij ergens staat wat zijn schilderijen zoeken, wat in zijn schilderijen zit als hij op zijn best schildert, daar staat hij nu, weet hij, want waar hij nu is, daar is hij eerder al dichtbij geweest, maar nog nooit eerder is hij er echt geweest, zoals op dit moment, waar hij, de schilder Lars Hertervig, nu staat en door Helene Winckelmanns haar ademt. Hij blijft daar staan, in haar licht, in iets dat hem vervult". Schilderkunst die tast naar een onvatbaar "ergens", beschreven in een woordenstroom die door al zijn bezwerende herhalingen en omcirkelingen van iets ondefinieerbaars al even tastend is. Is Hertervigs waanzin, waardoor hij dimensies ziet die anderen niet ziet maar die hij zelf ook niet vatten kan, dan niet ook de sensibiliteit van de schilder die dingen ziet die u en ik niet opmerken? En is de stijl waarin Fosse Hertervigs brein aan ons toont wellicht niet eveneens een vorm van kunstzinnige sensibiliteit, of op zijn minst een poging om het tastende en zoekende karakter van die sensibiliteit te bewaren?

In hun korte, maar heel informatieve voorwoord citeren de vertalers een mooie uitspraak van Fosse: "Voor mij is het fascinerende dat schrijven uit een plaats in mij of buiten mij komt waar ik niet veel over weet". Dat lijkt in mijn beleving sterk op hoe Hertervig zijn schilderkunst beleeft. De vertalers zeggen bovendien dat het Fosse gaat om "een ervaren tussen de regels, achter de woorden, in de stiltes van het bestaan". Ook dat komt sterk overeen met het vervullende licht dat Hertervig in het citaat hierboven beschrijft, en met de stijl waarin Fosse Hertervigs ervaring evoceert. Kortom, ik neig er toe mijn vragen hierboven allemaal met "ja" te beantwoorden.

Bovendien, in het korte derde en afsluitende deel van "Melancholie I" wordt dit ook bevestigd door de middelmatige schrijver Vidme, verre verwant en bewonderaar van Hertervig. Vidme denk allereerst dat zelfs hijzelf, als middelmatig schrijver, ziet wat de meeste mensen niet zien. Maar Hertervig kon dat volgens hem nog veel beter: het licht in diens schilderijen is volgens Vidme een openbaring van het goddelijke. Waarbij dat goddelijke niet een transparante waarheid vertegenwoordigt, maar een radicaal niet- weten, een besef van totale onkenbaarheid. Voor Vidme is de wereld verstoken van diepere zin: "De blauwe zee en de blauwe lucht. De ondoordringbare duisternis. En dan een kerk, een gebedshuis, op wat rotsen. Een kerkhof in duisternis en regen. En dat alles moet een diepere betekenis hebben". Een dominee, als man van god, is voor hem vooral van waarde als "iemand die zo doordrongen is van smart en wijsheid dat hij de oude wijsheden wist te omzeilen". En: "geloven is toch dat je het niet zeker weet, het is juist onzeker zijn, het is in verwondering leven, waarbij je openingen naar een licht ziet, waarbij je iets ziet dat je niet begrijpt. Het is een licht en verwondering die je niet begrijpt". Dat niet- begrijpen komt ook duidelijk tot uiting in Vidmes dooltocht, en in zijn onvermogen om aan zijn boek over Lars Hertervig te beginnen. Het komt pregnant naar voren in het licht dat Hertervig, niet begrijpend en vergeefs, poogt te vangen in zijn schilderkunst. En het spat van alle pagina's in dit boek, door de woordenstroom vol herhalingen van Fosse, want al die herhalingen tasten vergeefs naar een kern. Of schorten die kern zelfs steeds meer op.

Ik hou van literatuur die mijn zekerheden ondermijnt, zodat ik minder begrijpend naar binnen en naar buiten kijk en andere dingen zie. Daarom ben ik heel enthousiast over dit zeer veel verwondering oproepende boek. Dit is dus zeker niet mijn laatste Fosse. Misschien moet ik de Engelse vertaling van "Melancholie II" gaan bestellen?

[Bas · Rating 5 out of 5]

Wederom een fantastische roman van Fosse.

Vanaf zin 1 word je het boek ingesleept door Fosses stijl, het bedwelmende/hypnotiserende proza. In dit werk maakt Fosse nog wel gebruik van punten.
Ik las ergens waarin iemand zei dat ze alle lof over Fosse niet kon begrijpen, haar dochter van acht jaar oud kon ook zo schrijven als Fosse en waar ging het nu werkelijk over? Fosse zijn stijl komt als erg simplistisch, minimalistisch over, dat is het ook, maar onder deze op het eerste oog simplistisch uitziende tekst zit zo veel prachtigs.

In Melancholie 1 volg je Lars, Lars is kunstschilder en voor zijn studie verhuisd naar Düsseldorf.
Lars heeft last van waanvoorstellingen en is zeer waarschijnlijk schizofreen. De manier hoe Fosse dit beschrijft, via de stream of consciousness techniek, je zit in Lars zijn hoofd, is prachtig gedaan.

Lars is verliefd op de dochter van de vrouw waar hij een kamer huurt en komt hierdoor op straat te staan. Daarna gaat het alleen maar bergafwaarts met hem. De waanvoorstellingen beginnen de overhand te nemen. Uiteindelijk belandt Lars in een gesticht.

Ik ben ziek geworden van het schilderen, want ik heb teveel naar landschappen in zonlicht zitten staren. En daar ben ik ziek van geworden, dat weet ik dondersgoed. En ik kan ook niet slapen. Ook daardoor ben ik waarschijnlijk ziek geworden. Ik luister naar de meeuwen. Ik zie de meeuwen. Ik lig en zie de meeuwen in langzame vlucht langs de hemel, ze duiken in een plotselinge val naar het wateroppervlak en dan zijn ze, plotseling, midden in een lange zweefvlucht met hun snavel in het water en dan glijden de meeuwen weer hoog de lucht in met iets in hun snavel dat meteen weer is verdwijnen. Ik zie de hele tijd meeuwen. En ik wil de hele tijd meeuwen zien. Ik wil geen wolken zien, geen boten, geen mensen, ik wil gewoon meeuwen zien, steeds weer wil ik meeuwen zien, grote zwermen meeuwen wil ik zien en ik probeer zo goed ik kan alleen maar meeuwen te zien, als ze op een klip zitten, als ze langs de hemel vliegen, als ze omlaagdrukken en iets eetbaars vangen. Ik wil meeuwen zien. Ik zie meeuwen. Ik hoor meeuwen. Ook als ik mijn ogen open en de donkere slaapzaal inkijk, waar de duisternis zo dicht is dat je geen hand voor ogen kunt zien, zie ik meeuwen. Ik wil niets anders zien dan meeuwen.

In het laatste gedeelte volg je een schrijver die geïnspireerd is geraakt door het werk van de schilder Lars. Ook de schrijver heeft last van mentale problemen. Zijn kunstenaars vatbaarder voor mentale problemen, is het toeval of is kunst maken zo zwaar dat je er mentale problemen door krijgt?

Kortom een prachtige roman over mentale ziektes en kunst.

Ik hoop dat Fosse de Nobelprijs voor literatuur gaat krijgen, is het niet dit jaar dan volgend jaar of op zijn minst het jaar daarop. Wat een unieke schrijver.

[Ka Vee · Rating 5 out of 5]

W O W !!!

[Magnus Trætteberg · Rating 4 out of 5]

Lenge ble den repeterende stilen, som jeg ofte liker fra forfatteren, litt kjedelig en stund, men da taktskiftet i romanen kom og den fikk litt progresjon tror jeg den til slutt egentlig var ganske så bra.

[Bert · Rating 2 out of 5]

**(*)

Ik dreef meteen mee op Jon Fosse's stream of consciousness (een radicaal uitvergroten van wat Woolf zo minutieus klein en subtiel weet te houden) maar moest al snel gaan spartelen in pogingen om me vast te klampen aan her en der uitstekende takken en rotsen. Dit boek stond al lang op mijn leeslijstje en Fosse lijkt als schrijver alleen maar grootser te worden (omwille van zijn krachtige, haast onnavolgbare stijl). Toch, en net daarom, ben ik zwaar teleurgesteld. Misschien niet omdat het boek niet zo goed blijkt te zijn als ik had verwacht of gehoopt, maar omdat het mijn beeld van de schrijver (en zijn werk in het bijzonder) danig in de war brengt. Moet ik meer lezen om meer van Fosse te gaan houden, of moet ik de warboel laten dobberen daar waar de stroom tegen de achterflap is opgebotst?

[Simen Gunerius Jørgensen · Rating 5 out of 5]

Et tanke eksperiment. Litteraturen som våpen. Når jeg leser Fosse blir jeg gang på gang slått over ende. Jeg våkner i en verden som er «Fossesk»
Det er sublim galskap, insisterende hypnotisk og melodisk.
Jon Fosse sier jeg bare.

[Michel Kuik · Rating 4 out of 5]

Jon Fosse’s Melancholie 1 is one of those rare books that feels less like reading a story and more like stepping into a meditative, and almost musical experience, due to the rhythm of writing. The sentences are beautifully written in: hypnotic, repetitive, poetic. Reading it is an experience in itself.

It’s also something truly unique. Fosse doesn’t follow the usual rules of narrative or form. Instead, he builds a kind of emotional landscape: quiet, intense, and deeply interior. You’re not just following the mind of the painter Lars Hertervig, you’re inside it, feeling his obsessions, insecurities, and moments of transcendence as your own.

What’s surprising is how compelling that becomes. The story isn’t plot-heavy, but you really want to keep reading.

At the same time, reading Melancholie 1 can be an annoying experience. The repetition, the circling thoughts, the lack of punctuation, it can feel suffocating or frustrating. And yet, that’s also what makes it so powerful.

I would recommend everyone to at least try reading it. Whether you fall in love with it or throw it across the room, it’s a book that will leave a mark.

[Jurgen · Rating 4 out of 5]

Eigenlijk tussen de 3,5 en 3,75 sterren. Fascinerend bedwelmend proza, maar dat laatste deel had integraal geschrapt moeten worden – mooi als kortverhaal, maar weinig van doen met 283 bladzijden van de roman.

[Thomas Vandewalle · Rating 3 out of 5]

Niet helemaal mijn meug

[Astrid Marte]

En bok du bare ER I. Du rives med. Jeg må lese mer av Jon Fosse.

[Michaël Van Caeneghem · Rating 5 out of 5]

Dit is ongetwijfeld een van de meest beklijvende, bezwerende, merkwaardige romans die ik ooit heb gelezen. Wereldliteratuur. Toekomstige Nobelprijswinnaar ?

[Filip · Rating 1 out of 5]

Ik geef het toe: ik ben gestopt met lezen. De aanpak is heel origineel, maar maakt het lezen extreem moeilijk. Telkens maar weer die herhalingen beginnen op den duur te ergeren.

[Thom Van den Bosch · Rating 3 out of 5]

De winnaar van de nobelprijs voor de literatuur schrijft over het leven van de schilder Lars Hertervig, die wordt geplaagd door waanbeelden, twijfels over zijn bestaansrecht als kunstenaar en een liefde die hem moet verlossen. Ik snap dat de stijl niet makkelijk na te bootsen is, een stijl die zinnen constant herhaalt en je op de beste stukken meetrekt in een soort golf die om je hoofd trekt, een golf van verwarring die Hertervig meemaakt. Op die beste momenten wordt zijn leed invoelbaar. Hier staat echter tegenover dat ik het ritme nooit echt kon vinden. Goede literatuur dicteert een leesritme. Maar hoe ik hier moest lezen? Ik weet het niet.

Fosse schrijft geen echte stream of consciousness, aangezien bij Joyce en Woolf veel meer (ogenschijnlijk) willekeurige gedachten zijn opgenomen. Zeker bij het laatste hoofdstuk van Joyce’ Ulysses onstaat een waterval van taal, ruim 50 pagina’s zonder interpunctie die lezen als een trein. Met dat werk ben ik het dichtst tot de directe gedachtenwereld genaderd. Bij Fosse blijft het ploegen tot het einde. Ja, de regel ‘maar ik kan schilderen’ krijgt steeds een nieuw accent maar dit betekent niet dat Hertervigs beleving echt dichtbij komt. De schizofrene episodes van met name de ‘zwarte kleren’ kwamen nooit echt binnen. Een observatie van buitenaf, waarbij een afstandelijke verteller de geesteszieken als personages opneemt, zoals bijvoorbeeld Tsjechov doet in Zaal 6, komt bijvoorbeeld harder aan. Niet geheel geslaagd dus. Ik hoopte de ruimte tussen de stiltes te vinden, zoals een recensent over Fosse schreef, maar deze bleven hangen achter die kronkelende zinsherhalingen.

[Vilný Faun · Rating 5 out of 5]

V této knize jsem našel hlubokou, filosoficky laděnou pravdu a to že "kozy jsou hezký".

Mimo to jsem Fosseho ocenil jako génia. Napsat poutavý příběh na víc než dvě stě stran a použít přitom asi tak osm vět, to přeci musí být znak geniality.
Knihou se proplouvá jako melancholickou písní a pokud se jí podvolíte, dokáže omámit, čtete zpola zavřenýma očima a čas si dělá co chce.
S Larsem se projdete tam, zpátky, tam, zpátky, pak poskočíte o pár let, několikrát zamasturbujete a pak jeho příběh skončí a vám nezbývá než se smířit s tím, že tady tedy ten konec měl být a vrhnout se na druhý díl.
Jo a rozhovor Larse s dozorcem, jež začíná větou "Viděl jste někdy kozy?" mě rozesmál jako naposledy určité pasáže v Trainspottingu a to je věru několik let. Velmi zvláštní, jak se v této vesměs smutné knize zjevil závan legrace a dokázal udeřit plnou silou.
Během čtení jsem si občas vygooglil Larsovy obrazy a musím uznat, že celou knihu říká pravdu. Opravdu uměl malovat.

[Ko Ko · Rating 4 out of 5]

"Ik sla mijn ogen neer. Ik heb gezegd dat je weet waarom je oom wil dat ik verhuis en jij zegt dat ik dat niet moet zeggen dat je dat weet, op boze toon zeg je dat ik zoiets niet moet zeggen. En ik moet zoiets dus waarschijnlijk niet zeggen, als jij dat zegt. Ik moet hier gewoon zijn, hier zitten, gewoon hier zitten en horen dat je boos wordt omdat ik je vraag waarom ik moet verhuizen, ik moet verhuizen omdat je oom wil dat ik verhuis, maar jij, Helene, jij wil dat ik verhuis en daarom zeg je maar dat je oom het wil, terwijl jij het eigenlijk zelf wil. Waarom wil je dat ik verhuis? Waarom? Ik moet je vragen waarom je wil dat ik verhuis? Ik begrijp je wel dat je wil dat ik verhuis, maar waarom wil je dat ik verhuis? Waarom?"

[filip · Rating 5 out of 5]

"Nechci se setkat s Hansem Gudem. Protože já umím malovat. A Gude umí malovat. A Tidemand umí malovat. Já umím malovat. Nikdo neumí malovat tak jako já, jenom Gude. A taky Tidemand. A dnes si Gude prohlédne můj obraz, ale já tam nebudu, budu ležet tady a dívat se před sebe, k oknu, budu tu ležet na posteli ve fialovém obleku, v nejkrásnějším fialovém obleku, budu tu ležet a naslouchat zvukům z ulice. Nepůjdu do ateliéru. Zůstanu tu ležet. Nechci se setkat s Hansem Gudem. Ležím na posteli se zkříženýma nohama, úplně oblečený, ve svém fialovém sametovém obleku. Dívám se před sebe. Dnes nepůjdu do ateliéru."

[Sean Harding · Rating 2 out of 5]

Fosse Ters #1
Melancholy #1
I had a friend who would post things on Facebook and then ask if I had read them, I always had the intention of reading them and sometimes I would start to but then they were long, really long posts without any breaks, basically just a wall of text.
This is what this is, a wall of text and it may be brilliant, but if you really want people to read and appreciate what you have written then style it in a way that is easier to read otherwise you just become a wall of text and it loses all its impact.
A wasted opportunity.

[Marco van der Most · Rating 3 out of 5]

De draaikolk-gedachten van hoofdpersoon Hertervig laten de lezer in ademnood oneindig vaak verdrinken. Maar Hertervig geeft net genoeg lucht om levend te blijven. Een bijzonder verhaal waarbij de schrijver de grens van eerlijkheid opzoekt en de psychische nood van zijn hoofdpersoon in detail beschrijft waarbij waanbeelden en eigen waarheden de boventoon boven de realiteit voeren.

[Nancy · Rating 5 out of 5]

Speciale stijl: Ontzettend veel herhalingen waardoor je meegezogen wordt in het warrige denken van de jonge schizofreen en schilder Lars.
Lange zinnen waarbij de schrijver vaak ongemerkt van het verleden in het heden overgaat, alsof het simultaan verloopt. Prachtig boek, een topper!

[Ana Karadarevic · Rating 2 out of 5]

Ik heb mijn best gedaan, en ben best ver gekomen, maar dnf. Ik begrijp dat het doel van de vele herhalingen is om inzicht te bieden in de getroubleerde geest van Lars Hertervig, en als lezer trok ik deze martelgang niet.

[David · Rating 1 out of 5]

Not finished

[Manahil Fatima ✧ · Rating 4 out of 5]

It's a great book a helpful story of a kid who wants to be a painter

[Jeroen Swinnen · Rating 4 out of 5]

Leest een beetje als een stijloefening, maar dan wel een sublieme.

[feto · Rating 3 out of 5]

I started to have autism spectrum reading this book

[VR · Rating 5 out of 5]

4.5
Ne preporučujem čitanje. Ne sviđa mi se.

Ali ne mogu da poreknem maestralnost u dočaravanju mentalne bolesti. Prevelika je teskoba koju stvara.

Ovde preporučujem prvo se obrazovati o kome je roman.

[Harko Vande Loock · Rating 1 out of 5]

Een zeer levendig geschreven deep dive in de geest van een getroubleerde schilder, puber-adolecent, gevangen in radeloosheid, twijfel, faalangst, verliefdheid, hoogmoed. Je krijgt alles over jou, in een soort stream of consciousness. Mij werkte het tamelijk vlug op de zenuwen.

[Tamara · Rating 3 out of 5]

Deze roman bestaat uit 3 delen: een eerste deel waarin we een dag volgen uit het leven van Lars Hertervig, een 19e -eeuwse Scandinavische schilder, in het tweede deel zien we Lars enkele jaren later terug, waarbij hij opgenomen is in een inrichting. In het derde deel leren we schrijver Vidme kennen, nakomeling van Lars Hertervig, die het plan opvat een boek over zijn beroemde grootouder te schrijven.

Dit was mijn eerste boek van Jon Fosse, en heb hier toch wel gemengde gevoelens bij. De schrijfstijl is zonder meer zeer knap. Het verhaal wordt verteld vanuit hoofdpersonage Lars Hertervig, die schizofreen was, en dat blijkt zeer duidelijk uit het proza: vele herhalingen, vol van waanbeelden en zonder logica. Heel knap om dit op deze manier te kunnen beschrijven. Als lezer had ik het hier echter soms ook wat moeilijk mee, werd er zelf nerveus van, dus minder mijn ding.

[Rasmus Keis · Rating 3 out of 5]

Noget langtrukken, men interessant skrevet.