Khoan lửng thừng bước vào lớp học. Cũng như mọi ngày ông đồ chưa tới, và lũ học trò nhỏ còn đang cùng nhau tụ năm tụ ba trò chuyện. Cũng có một vài cậu đang ôn lại bài hoặc viết nốt mấy trang phóng bữa trước các cậu lười chưa viết hết. Ông đồ Ngư đóng học trò lắm. Tuy ông không đỗ đạt gì nhưng ông có tiếng hay chữ, và học trò ông đã có nhiều người làm nên, cử nhân có, phó-bảng có, và những người này đều đã được lĩnh những chức vụ quan trọng. Người đi tri huyện, kẻ đi tri phú, người lĩnh huấn đạo và cũng có người được vời vào kinh nhận việc tại các Bộ.
Toan Ánh tên thật là Nguyễn Văn Toán (1916 - 14 tháng 5 năm 2009), là nhà văn, nhà nghiên cứu văn hóa Việt Nam. Sinh thời, ông gắn bó mật thiết với đề tài văn hóa truyền thống của Việt Nam từ nông thôn đến thành thị, từ Bắc vào Nam và để lại cho đời khoảng 124 tác phẩm có giá trị học thuật, như: * Nếp cũ (11 cuốn) * Việt Nam chí lược (5 cuốn gồm: Người Việt Đất Việt, Miền Bắc khai nguyên, Miền Trung kiên dũng, Miền Nam phú cường, và Cao nguyên miền Thượng) * Phong lưu đồng ruộng (1958), biên khảo * Bó hoa Bắc Việt (1958), biên khảo * Ký vãng (1958) * Nếp xưa (1962) * Tiết tháo một thời (1957), tiểu thuyết * Người đẹp thời chiến cuộc tiểu thuyết lịch sử * Thanh gươm Bắc Việt, tiểu thuyết lịch sử * Trong lũy tre xanh, (1957) tập truyện ngắn * Tinh thần trọng nghĩa Đông Phương * Phong tục Việt Nam, biên khảo * Tín ngưỡng Việt Nam, biên khảo * Hội hè đình đám biên khảo * Cầm ca * Hương nước hồn quê (1999)
Đan xen trong câu chuyện về tình cảm nam nữ, gia đình trước thời Pháp thuộc, Nếp Xưa nhắc lại những tục lệ nhất là trong lễ hội (ở Bắc Ninh), đám tang, đám cưới, v.v. và giải thích nhiều những câu ca dao, tục ngữ vẫn được sử dụng trong đời sống người Việt. Nên đọc để tìm hiểu về 1 Việt Nam đã cũ nhưng vẫn đang tồn tại sâu trông nếp sống hiện đại ngày nay.
Tập tiểu thuyết có phần khai thác về phong tục tập quán của người dân vùng quê Bắc Bộ vào những năm giao thời khi người Pháp vừa xâm chiếm Bắc Kỳ. Lúc bấy giờ, những tập tục, lễ nghĩa đều vẫn giữ vẹn nguyên nề nếp cũ. Thời cụ đồ vẫn còn được trọng vọng và kính nể. Cụ Toan Ánh đã khéo léo khai thác lễ nghĩa, phong tục tập quán, từ đám cưới đến chay ma, của giới bình dân lẫn giới chức sắc trong làng.
Rất nên đọc nếu muốn tìm hiểu về khung cảnh Bắc Việt những năm cuối thế kỷ 19.