What do you think?
Rate this book
Geschiedenis van de Nederlandse slavenhandel
Dutch historiography has traditionally concentrated on colonial successes in Asia. However, the Dutch were also active in West Africa, Brazil, New Netherland (the present state of New York) and in the Caribbean. In Africa they took part in the gold and ivory trade and finally also in the slave trade, something not widely known outside academic circles. P.C. Emmer, one of the most prominent experts in this field, tells the story of Dutch involvement in the trade from the beginning of the 17th century–much later than the Spaniards and the Portuguese–and goes on to show how the trade shifted from Brazil to the Caribbean. He explains how the purchase of slaves was organized in Africa, records their dramatic transport across the Atlantic, and examines how the sales machinery worked. Drawing on his prolonged study of the Dutch Atlantic slave trade, he presents his subject clearly and soberly, although never forgetting the tragedy hidden behind the numbers – the dark side of the Dutch Golden Age -, which makes this study not only informative but also very readable.
- GenresHistoryNonfiction
336 pages, Paperback
First published January 1, 2000
7 people are currently reading
125 people want to read
About the author
P.C. Emmer
21 books14 followersProf. Dr. Piet Emmer studied history and economics at Leiden University. He worked at the University of Amsterdam (Faculty of Economic Sciences) where he obtained his PhD in 1974 with the thesis 'England, the Netherlands, Africa and the slave trade in the nineteenth century'. He then worked at Leiden University until 2009, as full professor of the history of European expansion and related migration and slavery. In addition, he was an associate professor at the University of Amsterdam, Faculty of Economics and Business Administration, from 1 September 2005 to 1 September 2007. He was also a Visiting Fellow at Churchill College in Cambridge, the Berlin Institute for Advanced Study and the Netherlands Institute for Advanced Study in Wassenaar. As Visiting Professor, he was associated and taught at the University of Texas in Austin, the Universität Hamburg and the Université de Bretagne-Sud. He was a Member of the Editorial Board of the Journal of Imperial and Commonwealth History and Journal of Caribbean History. His best-known book is: "The Dutch Slave Trade 1500-1850." In 2009, he retired
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 10 of 10 reviews
September 28, 2020
De geschiedenis van de Nederlandse slavenhandel is een geschiedenisboek met een hoog actueel-politiek gehalte.
Dit boek geeft feiten, ontkracht mythes en plaatst slavernij in historisch perspectief. Emmer gaat in zijn rustige betoog vaak uit van de ‘communis opinio’ in het huidige Nederland. Hij heeft daarbij oog voor de emoties achter de actuele argumentatie, maar toont wel het anachronistische van de gebruikte argumenten aan. Hij brengt zaken binnen het kader van hun tijd, zonder daarmee misstanden te vergoelijken.
De tijd die hij beschrijft was er een waar de waarde van een mensenlevens een stuk lager lag. Dat gold voor (Schotse) mijnwerkers, vagebonden, zeeleden, soldaten, vrouwen, weeskinderen en ‘uiteraard’ de zwarte mens.
Hij beschrijft de aankoop van slaven, de prijs, de kosten, de sterfte, opstanden, aankomst en verkoop, de positie van de Europese bemanning, de ruillading, de afschaffing en de illegale handel die na de afschaffing ontstond.
Drie extra opvallende elementen wil ik graag benoemen.
1)
Dat deze zwarte mens zelf in zwarte slaven handelde. Dat zij de leveranciers van de Europeanen waren wordt goed onderbouwd en d.m.v. de beschikbare cijfers ook in de juiste verhouding gezet.
2)
Dat de afschaffing van de slavenhandel en slavernij een Europees initiatief is geweest, en een wonder van humaniteit.
(zie ook: Adam Hochschild – Bevrijd de slaven)
3)
Dat de Slavenhandel en slavernij, anders dan vaak gedacht, slechts een marginaal onderdeel van de Nederlandse economie was.
(In een theoretisch gedachten experiment verdedigt hij zelfs het tegenovergestelde: dat Nederland er verlies op zou hebben geleden.)
Los van al dan geen winst vraagt Emmer zich af of er sprake is van een ereschuld en hoe dat die in de praktijk verrekend zou moeten worden.
In al zijn nuance stelt Emmer echter onomwonden vast dat slavernij en slavenhandel onrechtvaardig waren en een racistische basis hadden.
Dit boek geeft feiten, ontkracht mythes en plaatst slavernij in historisch perspectief. Emmer gaat in zijn rustige betoog vaak uit van de ‘communis opinio’ in het huidige Nederland. Hij heeft daarbij oog voor de emoties achter de actuele argumentatie, maar toont wel het anachronistische van de gebruikte argumenten aan. Hij brengt zaken binnen het kader van hun tijd, zonder daarmee misstanden te vergoelijken.
De tijd die hij beschrijft was er een waar de waarde van een mensenlevens een stuk lager lag. Dat gold voor (Schotse) mijnwerkers, vagebonden, zeeleden, soldaten, vrouwen, weeskinderen en ‘uiteraard’ de zwarte mens.
Hij beschrijft de aankoop van slaven, de prijs, de kosten, de sterfte, opstanden, aankomst en verkoop, de positie van de Europese bemanning, de ruillading, de afschaffing en de illegale handel die na de afschaffing ontstond.
Drie extra opvallende elementen wil ik graag benoemen.
1)
Dat deze zwarte mens zelf in zwarte slaven handelde. Dat zij de leveranciers van de Europeanen waren wordt goed onderbouwd en d.m.v. de beschikbare cijfers ook in de juiste verhouding gezet.
2)
Dat de afschaffing van de slavenhandel en slavernij een Europees initiatief is geweest, en een wonder van humaniteit.
(zie ook: Adam Hochschild – Bevrijd de slaven)
3)
Dat de Slavenhandel en slavernij, anders dan vaak gedacht, slechts een marginaal onderdeel van de Nederlandse economie was.
(In een theoretisch gedachten experiment verdedigt hij zelfs het tegenovergestelde: dat Nederland er verlies op zou hebben geleden.)
Los van al dan geen winst vraagt Emmer zich af of er sprake is van een ereschuld en hoe dat die in de praktijk verrekend zou moeten worden.
In al zijn nuance stelt Emmer echter onomwonden vast dat slavernij en slavenhandel onrechtvaardig waren en een racistische basis hadden.
March 17, 2019
In het begin had ik veel moeite met de objectieve schrijfstijl van Elmer. Hoe kan je geen partij kiezen, dacht ik gefrustreerd. Later begreep ik dat juist door de emotie eruit te halen je echt kunt kijken naar deze geschiedenis. En werd ik van gefrustreerd steeds verdrietiger hoe zinloos, op alle terreinen, dit is geweest. En hoe pijnlijk het is dat zo weinig mensen daar oprecht nog in geïnteresseerd zijn laat staan erkennen.
July 1, 2022
Heldere stijl en gebaseerd op degelijk historisch onderzoek en harde feiten uit de archieven van de WIC. Verrassende conclusie: winsten van Nederlandse slavenhandel waren gering, maar de slaven waren van groot belang voor de grote winsten van de ‘volksplantages’ in de koloniën. Eeuwig zonde dat er in Afrika geen archieven bewaard zijn gebleven om de medeplichtigheid van Afrikaanse vorsten en slavenhandelaren te belichten.
December 31, 2020
In hoofdletters staat op de achterflap van dit boek dat het “DE FEITEN EN DE NUANCES” over de Nederlandse slavenhandel rapporteert. Er staat ook dat dit het “meest gezaghebbende boek” over dit onderwerp is. Op basis van die verkondigingen verwacht je een tenminste semi-academisch boek, met een objectieve stijl en een uitgebreide bibliografie. Misschien verwacht je zelfs een soort naslagwerk. Maar dat is dit boek niet. Het is eerder een samenvatting, van iemand die zichzelf heel nadrukkelijk als autoriteit presenteert, van zijn opvattingen over de Nederlandse slavenhandel. Hij kiest wat volgens hem belangrijk is om te vermelden en hij presenteert zijn oordeel daarover, zelfs als dat oordeel onpopulair is en niet gedeeld wordt door anderen.
Ik was teleurgesteld dat Emmer zo expliciet zijn stempel drukt op de selectie en presentatie van zijn materiaal. Ik had gehoopt een algemeen overzicht van de Nederlandse slavenhandel te krijgen; dat lijkt ook passend voor een algemeen en inleidend boek als dit. Zo’n boek zou bijvoorbeeld een hoofdstuk wijden aan de WIC, haar bestuurlijke structuur en haar handelswijzen. En het zou een overzicht kunnen geven van hoe een stereotiepe West-Indische plantage eruit zag en welke rol de slaven op zo’n plantage speelden. Het zou de levens en de cultuur van deze plantageslaven in enig detail kunnen beschrijven, en ingaan op de vele weglopers (de marrons) in Suriname, hun motivaties en wat voor leven zij leidden. Een chronologie van de belangrijkste gebeurtenissen zou ook niet hebben misstaan, zeker in een zo ‘feitelijk’ boek.
Emmers boek geeft deze informatie niet. Hoewel hij veel te zeggen heeft over de VOC en de plantages, doet hij dit mondjesmaat en verspreid over vele bladzijden. In plaats daarvan is het boek grotendeels georganiseerd rond vragen waarvan Emmer verwacht dat de lezer die zal willen stellen. De vragen zijn vaak nogal tendentieus verwoord, op zo’n manier dat ze een ja/nee antwoord uitnodigen. Was de slavenhandel slecht voor Afrika? Heeft Nederland eraan geprofiteerd? Vormt de slavenhandel ‘nog een ereschuld’ voor Nederland? (Emmers antwoorden zijn resp. nee, niet of nauwelijks, en ja.) Ze leiden ook tot een beschouwende, samenvattende stijl, terwijl ik juist meer direct bron- en feitenmateriaal had willen zien, zodat ik mijn eigen oordeel had kunnen vormen.
Emmers bronvermelding is summier en een beetje excentriek: voor elk hoofdstuk is er een korte alinea achterin waarin wat bronnen vermeld worden. Het is vaak zoeken om te zien welke stelling uit het boek door welke bron geboekstaafd wordt. En sommige claims lijken helemaal geen bron te krijgen. Het is consistent met Emmers stellingname door heel het boek heen als de autoriteit over dit onderwerp, die we op zijn woord kunnen vertrouwen. Maar die stellingname is in strijd met wat Emmer blijkbaar ook als een doel van zijn boek ziet: het verdedigen van onpopulaire en “genuanceerde” posities over de slavenhandel. Daarmee nodigt hij juist discussie en scepsis uit. Afgezien van dat ik dit een twijfelachtige manier vind om aan geschiedschrijving te doen, vond ik op meerdere plekken redenen om te denken dat Emmer vooringenomen is in de selectie en behandeling van zijn materiaal.
Zo neemt Emmer een sterk kritisch standpunt in als het gaat om critici van de slavernij (zowel hedendaagse als historische). Hij besteedt veel tijd aan het ontkrachten van hun claims, maar is lang niet zo kritisch over historische verdedigers of goedpraters van de slavernij. Emmer zet het boek van Stedman (1796), dat allerlei misstanden in Suriname aan de kaak stelde en een belangrijke rol speelde in de groeiende beweging voor de afschaffing van de slavernij, weg als “propaganda” voor dat abolitionisme. (In Suriname was het volgens Emmer allemaal niet zo slecht – in elk geval niet erger dan in andere West-Indische kolonies.) Belangrijke historische critici van het Nederlandse kolonialisme zoals Jacob Haafner en Anton de Kom worden niet genoemd, en Multatuli wordt alleen terzijde even vermeld. Van dominee Kals’ kritiek op het kolonialisme zegt Emmer dat die eigenlijk vooral “gekissebis” van dominees onderling voorstelt (p. 43). Maar hij rapporteert zelf dat Kals vanwege zijn bezwaren de Surinaamse kolonie werd uitgezet. Dat suggereert dat niet alleen dominees, maar juist ook de koloniale autoriteiten in zijn werken geïnteresseerd waren, en de reactie ging een stuk verder dan “gekissebis”. Ook haalt Emmer drie keer het verslag van Equiano aan, blijkbaar een van de weinige betrouwbare bronnen van een ex-slaaf over de slavernij, maar moet er elke keer weer bij zeggen dat Equiano waarschijnlijk niet alles wat hij beschrijft zelf heeft meegemaakt.
Scepsis over critici van de slavernij is duidelijk de juiste grondhouding volgens Emmer. In het hele boek rapporteert Emmer voor zover ik kan zien niet een keer een argument tegen de slavernij zonder het vervolgens te weerleggen. Daar staat tegenover dat hij zonder commentaar racistische kolder van de slavenhouders zelf overneemt, zoals de belachelijke uitspraak dat slaven blij zouden zijn geweest om door de planters gebrandmerkt te worden, omdat dat betekende dat ze nu tenminste “ergens bij hoorden” (p. 181).
Emmer is er zo op gebrand om tegenstanders van de slavernij van repliek te dienen dat hij ergens schrijft dat koloniaal Amerika “eigenlijk een relatief vreedzaam gedeelte van de wereld” was. “Zoiets als de Dertigjarige Oorlog (1618-1648), waarin ruim de helft van de bevolking in sommige delen van Midden-Europa werd vermoord of van de honger is omgekomen, heeft aan de andere kant van de Atlantische Oceaan niet plaatsgevonden.” (p. 173) Maar ten eerste is dit een belachelijke vergelijking. Als op één plek minder mensen worden afgeslacht dan op een andere, betekent dat dan dat die eerste plek vreedzaam is? Is de geschiedenis een wedstrijd om vast te stellen wie het waar het slechtst had? Is een volkerenmoord alleen slecht als die slechter is dan andere volkerenmoorden? Wat betekent het überhaupt om te zeggen dat de ene massamoord ‘erger’ is dan een andere? Ten tweede is wat Emmer hier zegt ook pertinent onjuist. Hij is blijkbaar even vergeten wat er met de oorspronkelijke inwoners van de Amerika’s is gebeurd. En dat intussen 5% (!) van de slavenbevolking in Suriname jaar in, jaar uit kwam te overlijden – allemaal door ziekte, volgens Emmer – doet er blijkbaar ook niets aan af dat het er “relatief vreedzaam” was. Uitspraken als dit tekenen Emmers diepe gebrek aan empathie voor de slachtoffers van het Europese kolonialisme.
Door het hele boek heen is Emmers analyse geschreven vanuit het oogpunt van de witte slavenhouders, niet die van de slaven zelf. Hij schrijft dat na de afschaffing van de slavenhandel de slavenhouders “met de handen in het haar” zaten (p. 246). De lezer kan zich nauwelijks voorstellen wat een ramp dit wel voor die arme planters geweest moet zijn. Hoe de slaven zelf hierop reageerden komen we intussen niet te weten. Expedities tegen de opstandige marrons in de 18e eeuw mislukten volgens Emmer door ziekte onder de witte troepen. Dat de marrons zelf misschien een succesvolle verdediging wisten op te zetten – zoals Anton de Kom bijvoorbeeld claimt – is voor Emmer blijkbaar een te absurde gedachte om te vermelden. Zijn eurocentrische blik is voor een 21e-eeuws werk gedateerd en onacceptabel.
(Je kunt zeggen dat dit problemen met Emmers oriëntatie naar en interpretatie van de feiten zijn, maar dat Emmers boek nog steeds waardevol is omdat het veel feiten wel rapporteert. Dat zou juist zijn. Maar Emmers feiten worden ook betwist. Een groot deel van zijn analyse van de economische omvang van de Nederlandse slavenhandel rust ondermeer op zijn besluit om alleen de gegevens van een Middelburgse slavenreder te gebruiken, en niet die van de Amsterdamse rederijen. Emmer heeft argumenten voor die keuze, maar ik begrijp dat andere historici ze aanvechten. Emmer rapporteert zelf een deel van die discussie. Ik kan hier verder niet over oordelen, maar het is belangrijk om te weten dat Emmers ‘feiten’ zelf ook enige ‘nuancering’ hebben opgeroepen.)
Emmer noemt het feit dat de slavernij is afgeschaft een “humanitair wonder”. Na er een moment over na te hebben gedacht, realiseer je je dat hij daarmee niet alleen bedoelt dat het een fantastische en bewonderenswaardige gebeurtenis was. Hij bedoelt ook dat het letterlijk miraculeus en onverklaarbaar was, dat het de gewone wetten van de geschiedenis lijkt te overtreden. Het is niet vreemd dat hij dat gelooft nadat hij zoveel moeite gedaan heeft om elke mogelijk argument voor deze afschaffing te ontkrachten. Maar dat zegt meer over hoe hij zelf de geschiedenis benadert dan over de geschiedenis zelf.
Door de recente Black Lives Matter protesten is er nu weer meer aandacht voor de geschiedenis van de Nederlandse slavernij – dat is ook waarom ik dit boek las. Het is te hopen dat iemand in de komende paar jaar een boek schrijft dat even feitelijk en gezaghebbend is als dat van Emmer, maar dat daarnaast ook een meer menselijk beeld van deze geschiedenis kan geven, door niet alleen de economische, maar ook de sociaal-culturele aspecten van deze geschiedenis serieus te nemen. Emmers boek is wel degelijk informatief, maar het moet met een kritisch oog gelezen worden, en bijvoorbeeld in combinatie met een boek als Roofstaat van Ewald Vanvugt.
Ik was teleurgesteld dat Emmer zo expliciet zijn stempel drukt op de selectie en presentatie van zijn materiaal. Ik had gehoopt een algemeen overzicht van de Nederlandse slavenhandel te krijgen; dat lijkt ook passend voor een algemeen en inleidend boek als dit. Zo’n boek zou bijvoorbeeld een hoofdstuk wijden aan de WIC, haar bestuurlijke structuur en haar handelswijzen. En het zou een overzicht kunnen geven van hoe een stereotiepe West-Indische plantage eruit zag en welke rol de slaven op zo’n plantage speelden. Het zou de levens en de cultuur van deze plantageslaven in enig detail kunnen beschrijven, en ingaan op de vele weglopers (de marrons) in Suriname, hun motivaties en wat voor leven zij leidden. Een chronologie van de belangrijkste gebeurtenissen zou ook niet hebben misstaan, zeker in een zo ‘feitelijk’ boek.
Emmers boek geeft deze informatie niet. Hoewel hij veel te zeggen heeft over de VOC en de plantages, doet hij dit mondjesmaat en verspreid over vele bladzijden. In plaats daarvan is het boek grotendeels georganiseerd rond vragen waarvan Emmer verwacht dat de lezer die zal willen stellen. De vragen zijn vaak nogal tendentieus verwoord, op zo’n manier dat ze een ja/nee antwoord uitnodigen. Was de slavenhandel slecht voor Afrika? Heeft Nederland eraan geprofiteerd? Vormt de slavenhandel ‘nog een ereschuld’ voor Nederland? (Emmers antwoorden zijn resp. nee, niet of nauwelijks, en ja.) Ze leiden ook tot een beschouwende, samenvattende stijl, terwijl ik juist meer direct bron- en feitenmateriaal had willen zien, zodat ik mijn eigen oordeel had kunnen vormen.
Emmers bronvermelding is summier en een beetje excentriek: voor elk hoofdstuk is er een korte alinea achterin waarin wat bronnen vermeld worden. Het is vaak zoeken om te zien welke stelling uit het boek door welke bron geboekstaafd wordt. En sommige claims lijken helemaal geen bron te krijgen. Het is consistent met Emmers stellingname door heel het boek heen als de autoriteit over dit onderwerp, die we op zijn woord kunnen vertrouwen. Maar die stellingname is in strijd met wat Emmer blijkbaar ook als een doel van zijn boek ziet: het verdedigen van onpopulaire en “genuanceerde” posities over de slavenhandel. Daarmee nodigt hij juist discussie en scepsis uit. Afgezien van dat ik dit een twijfelachtige manier vind om aan geschiedschrijving te doen, vond ik op meerdere plekken redenen om te denken dat Emmer vooringenomen is in de selectie en behandeling van zijn materiaal.
Zo neemt Emmer een sterk kritisch standpunt in als het gaat om critici van de slavernij (zowel hedendaagse als historische). Hij besteedt veel tijd aan het ontkrachten van hun claims, maar is lang niet zo kritisch over historische verdedigers of goedpraters van de slavernij. Emmer zet het boek van Stedman (1796), dat allerlei misstanden in Suriname aan de kaak stelde en een belangrijke rol speelde in de groeiende beweging voor de afschaffing van de slavernij, weg als “propaganda” voor dat abolitionisme. (In Suriname was het volgens Emmer allemaal niet zo slecht – in elk geval niet erger dan in andere West-Indische kolonies.) Belangrijke historische critici van het Nederlandse kolonialisme zoals Jacob Haafner en Anton de Kom worden niet genoemd, en Multatuli wordt alleen terzijde even vermeld. Van dominee Kals’ kritiek op het kolonialisme zegt Emmer dat die eigenlijk vooral “gekissebis” van dominees onderling voorstelt (p. 43). Maar hij rapporteert zelf dat Kals vanwege zijn bezwaren de Surinaamse kolonie werd uitgezet. Dat suggereert dat niet alleen dominees, maar juist ook de koloniale autoriteiten in zijn werken geïnteresseerd waren, en de reactie ging een stuk verder dan “gekissebis”. Ook haalt Emmer drie keer het verslag van Equiano aan, blijkbaar een van de weinige betrouwbare bronnen van een ex-slaaf over de slavernij, maar moet er elke keer weer bij zeggen dat Equiano waarschijnlijk niet alles wat hij beschrijft zelf heeft meegemaakt.
Scepsis over critici van de slavernij is duidelijk de juiste grondhouding volgens Emmer. In het hele boek rapporteert Emmer voor zover ik kan zien niet een keer een argument tegen de slavernij zonder het vervolgens te weerleggen. Daar staat tegenover dat hij zonder commentaar racistische kolder van de slavenhouders zelf overneemt, zoals de belachelijke uitspraak dat slaven blij zouden zijn geweest om door de planters gebrandmerkt te worden, omdat dat betekende dat ze nu tenminste “ergens bij hoorden” (p. 181).
Emmer is er zo op gebrand om tegenstanders van de slavernij van repliek te dienen dat hij ergens schrijft dat koloniaal Amerika “eigenlijk een relatief vreedzaam gedeelte van de wereld” was. “Zoiets als de Dertigjarige Oorlog (1618-1648), waarin ruim de helft van de bevolking in sommige delen van Midden-Europa werd vermoord of van de honger is omgekomen, heeft aan de andere kant van de Atlantische Oceaan niet plaatsgevonden.” (p. 173) Maar ten eerste is dit een belachelijke vergelijking. Als op één plek minder mensen worden afgeslacht dan op een andere, betekent dat dan dat die eerste plek vreedzaam is? Is de geschiedenis een wedstrijd om vast te stellen wie het waar het slechtst had? Is een volkerenmoord alleen slecht als die slechter is dan andere volkerenmoorden? Wat betekent het überhaupt om te zeggen dat de ene massamoord ‘erger’ is dan een andere? Ten tweede is wat Emmer hier zegt ook pertinent onjuist. Hij is blijkbaar even vergeten wat er met de oorspronkelijke inwoners van de Amerika’s is gebeurd. En dat intussen 5% (!) van de slavenbevolking in Suriname jaar in, jaar uit kwam te overlijden – allemaal door ziekte, volgens Emmer – doet er blijkbaar ook niets aan af dat het er “relatief vreedzaam” was. Uitspraken als dit tekenen Emmers diepe gebrek aan empathie voor de slachtoffers van het Europese kolonialisme.
Door het hele boek heen is Emmers analyse geschreven vanuit het oogpunt van de witte slavenhouders, niet die van de slaven zelf. Hij schrijft dat na de afschaffing van de slavenhandel de slavenhouders “met de handen in het haar” zaten (p. 246). De lezer kan zich nauwelijks voorstellen wat een ramp dit wel voor die arme planters geweest moet zijn. Hoe de slaven zelf hierop reageerden komen we intussen niet te weten. Expedities tegen de opstandige marrons in de 18e eeuw mislukten volgens Emmer door ziekte onder de witte troepen. Dat de marrons zelf misschien een succesvolle verdediging wisten op te zetten – zoals Anton de Kom bijvoorbeeld claimt – is voor Emmer blijkbaar een te absurde gedachte om te vermelden. Zijn eurocentrische blik is voor een 21e-eeuws werk gedateerd en onacceptabel.
(Je kunt zeggen dat dit problemen met Emmers oriëntatie naar en interpretatie van de feiten zijn, maar dat Emmers boek nog steeds waardevol is omdat het veel feiten wel rapporteert. Dat zou juist zijn. Maar Emmers feiten worden ook betwist. Een groot deel van zijn analyse van de economische omvang van de Nederlandse slavenhandel rust ondermeer op zijn besluit om alleen de gegevens van een Middelburgse slavenreder te gebruiken, en niet die van de Amsterdamse rederijen. Emmer heeft argumenten voor die keuze, maar ik begrijp dat andere historici ze aanvechten. Emmer rapporteert zelf een deel van die discussie. Ik kan hier verder niet over oordelen, maar het is belangrijk om te weten dat Emmers ‘feiten’ zelf ook enige ‘nuancering’ hebben opgeroepen.)
Emmer noemt het feit dat de slavernij is afgeschaft een “humanitair wonder”. Na er een moment over na te hebben gedacht, realiseer je je dat hij daarmee niet alleen bedoelt dat het een fantastische en bewonderenswaardige gebeurtenis was. Hij bedoelt ook dat het letterlijk miraculeus en onverklaarbaar was, dat het de gewone wetten van de geschiedenis lijkt te overtreden. Het is niet vreemd dat hij dat gelooft nadat hij zoveel moeite gedaan heeft om elke mogelijk argument voor deze afschaffing te ontkrachten. Maar dat zegt meer over hoe hij zelf de geschiedenis benadert dan over de geschiedenis zelf.
Door de recente Black Lives Matter protesten is er nu weer meer aandacht voor de geschiedenis van de Nederlandse slavernij – dat is ook waarom ik dit boek las. Het is te hopen dat iemand in de komende paar jaar een boek schrijft dat even feitelijk en gezaghebbend is als dat van Emmer, maar dat daarnaast ook een meer menselijk beeld van deze geschiedenis kan geven, door niet alleen de economische, maar ook de sociaal-culturele aspecten van deze geschiedenis serieus te nemen. Emmers boek is wel degelijk informatief, maar het moet met een kritisch oog gelezen worden, en bijvoorbeeld in combinatie met een boek als Roofstaat van Ewald Vanvugt.
April 5, 2021
Dit is het eerste boek dat ik heb gelezen over de slavernij en Nederland. Eigenlijk begon ik met dit boek omdat ik hoorde dat er veel ophef over was. De schrijver zou vanuit een 'witte bril' de wereld bekijken, zou dingen teveel nuanceren en zou niet de ernst van de slavernij laten blijken in deze beschrijving.
Nu is er wel het e.e.a. aan dit boek op aan te merken. Er wordt op bepaalde momenten inderdaad een poging gedaan om de invloed van Nederland te nuanceren maar de mening van sommigen dat dat gedaan is om Nederland in een beter daglicht te zetten? Dat betwijfel ik. De schrijver geeft namelijk zelf aan op diverse passages dat we niet net moeten doen alsof Nederland er niets mee te maken heeft. De schrijver doet zelfs moeite om een aantal pagina's lang te wijden aan het 'goedpraten' van de Nederlanden voor de slavernij. In het begin waren er namelijk best wat mensen op tegen echter door een aantal rare gedachtenkronkels, met name in de christelijke hoek, is slavernij uiteindelijk toch geaccepteerd. Dat kun je de schrijver niet aanrekenen. Dat is nu eenmaal geschiedenis.
Dit boek is een veel zakelijke omschrijving van de slavenhandel en de slavernij door Nederland. Wat het boek goed doet in mijn ogen is om aan te geven dat Nederland zeker wel aan slavenhandel deed maar ook waarom dat gebeurde, hoe men voor zichzelf verantwoorde dat het kon gebeuren en daarna ook hoe moeizaam de afschaffing ervan in gang werd gezet. Wat dat betreft hebben we de Engelsen veel te danken.
Wat het boek echter niet goed doet, naar mijn mening, is om op bepaalde momenten dingen iets minder erg voor te stellen dat ze waren omdat er in andere koloniën ook de nodige zaken mis gingen.
Ondanks dit is het toch een boek wat ik iedereen aanraad om te lezen. Maar het moet zeker niet het enige boek zijn dat je leest als je meer wil weten over het Nederlands slavernijverleden
Nu is er wel het e.e.a. aan dit boek op aan te merken. Er wordt op bepaalde momenten inderdaad een poging gedaan om de invloed van Nederland te nuanceren maar de mening van sommigen dat dat gedaan is om Nederland in een beter daglicht te zetten? Dat betwijfel ik. De schrijver geeft namelijk zelf aan op diverse passages dat we niet net moeten doen alsof Nederland er niets mee te maken heeft. De schrijver doet zelfs moeite om een aantal pagina's lang te wijden aan het 'goedpraten' van de Nederlanden voor de slavernij. In het begin waren er namelijk best wat mensen op tegen echter door een aantal rare gedachtenkronkels, met name in de christelijke hoek, is slavernij uiteindelijk toch geaccepteerd. Dat kun je de schrijver niet aanrekenen. Dat is nu eenmaal geschiedenis.
Dit boek is een veel zakelijke omschrijving van de slavenhandel en de slavernij door Nederland. Wat het boek goed doet in mijn ogen is om aan te geven dat Nederland zeker wel aan slavenhandel deed maar ook waarom dat gebeurde, hoe men voor zichzelf verantwoorde dat het kon gebeuren en daarna ook hoe moeizaam de afschaffing ervan in gang werd gezet. Wat dat betreft hebben we de Engelsen veel te danken.
Wat het boek echter niet goed doet, naar mijn mening, is om op bepaalde momenten dingen iets minder erg voor te stellen dat ze waren omdat er in andere koloniën ook de nodige zaken mis gingen.
Ondanks dit is het toch een boek wat ik iedereen aanraad om te lezen. Maar het moet zeker niet het enige boek zijn dat je leest als je meer wil weten over het Nederlands slavernijverleden
August 21, 2023
Gedegen, feitelijk, historisch onderzoek, gevat in heldere stijl. Emmer schetst een duidelijk en objectief beeld van de Nederlandse Atlantische en Aziatische slavenhandel. Hij belicht daarbij verschillende thema's en zet ze duidelijk in perspectief. Hij benadrukt ook vaak de open eindes en het gebrek aan bronmateriaal bij verschillende onbeantwoorde vraagstukken. Een must-read voor lezers die meer kennis willen opdoen over het Nederlandse aandeel in historische mensenhandel.
July 4, 2023
Informatief in het beschrijvende deel, minder waardevol in het (korte) beschouwende deel. In het nawoord geeft de auteur aan dat de 'wetenschappelijke' kennis over slavernij en slavenhandel nog heel wat vragentekens kent, hetgeen zijn 'harde' conclusies relativeert. De "what if..." analyses ervoer ik als storend omdat de waarde van het boek mijn inziens ligt in de koele feitelijkheid.
February 21, 2022
Must read voor iedereen die zich in het blm- / slavernijdebat wil mengen. Emmer's objectiviteit en afkeer van het politiek correcte bevalt me wel.
June 12, 2021
#eenboekperweek
November 7, 2021
Helder verhaal zonder emotionele opsmuk.
Displaying 1 - 10 of 10 reviews