Ολτρετορέντε

by Pino Cacucci, Βαγγέλης Ζήκος (Translator)

Ιταλία, 1922. Η φασιστική λαίλαπα έχει κατακλύσει σχεδόν όλη την ιταλική χερσόνησο. Οι ηρωικές εστίες αντίστασης σβήνουν η μία μετά την άλλη. Η απογοήτευση και η ανησυχία έχει κυριεύσει το αντιφασιστικό στρατόπεδο που τσακίζεται από την καταστολή και ταλανίζεται από τις εσωτερικές διαιρέσεις. Κι όμως, κάποιοι δεν το βάζουν κάτω! Είναι ο λαός της Πάρμας, οι κάτοικοι του Όλτρετορέντε και των άλλων λαϊκών συνοικιών της πόλης, αυτοί «που μπορεί τη μέση να την τσάκιζαν μέρα-νύχτα, αλλά το κεφάλι δεν το έσκυβαν ποτέ». Τον Αύγουστο του 1922, υπό την ηγεσία του θρυλικού Γκουίντο Πιτσέλι και με τους Αρντίτι ντελ Πόπολο στο πλευρό τους, θα υψώσουν το ανάστημά τους απέναντι στις ορδές των φασιστών. Όπως θα παραδεχτεί και ο Ίταλο Μπάλμπο, το πρωτοπαλίκαρο του Μουσολίνι, «για πρώτη φορά, ο φασισμός έχει να αντιμετωπίσει έναν ετοιμοπόλεμο και οργανωμένο εχθρό, αρματωμένο και καλά εξοπλισμένο, και κυρίως αποφασισμένο να αντισταθεί μέχρις εσχάτων».

Πάρμα, 1972. Πενήντα χρόνια μετά, ο αγωνιστής της αριστεράς Μάριο Λούπο δολοφονείται από τους νεοφασίστες. Η πίκρα και η οργή ξεχειλίζουν. Μοιραία, στη σκέψη όλων έρχονται τα γεγονότα του '22. Τη μέρα της κηδείας του, μέσα από τις αναμνήσεις ενός ηλικιωμένου Αρντίτο, ξαναζωντανεύουν τα θρυλικά οδοφράγματα, αλλά και οι διαφορετικοί κόσμοι που τέθηκαν αντιμέτωποι εκείνον τον μακρινό Αύγουστο.

Μισώ τους αδιάφορους... - Αντόνιο Γκράμσι,11 Φλεβάρη 1917
Αύγουστος 1922 - Αύγουστος 1972
Το Τελεσίγραφο
Πάρμα, η ασυνήθιστη
Ο ακούραστος Πιτσέλι
Στα μπουντρούμια της πατρίδας
«Όμορφος κόσμος, μοχθεί αλλά το γλεντάει... Για μια βραδιά βρέθηκε στον παράδεισο»
Τα όργανα της τάξεως
«Είμαστε του λαού οι γενναίοι...»
Ο αξιότιμος Πιτσέλι
Ο αμπρουτσέζος αναρχικός
«Μάθετε να σέβεστε τον φόβο»
Ο άγριος Φαρινάτσι
Οδοφράγματα
Τετάρτη 2 Αυγούστου
Πέμπτη 3 Αυγούστου
Ο Ρας της Φεράρας
«Αν νικούσε ο Πιτσέλι...»
Η Μαρία και οι άλλες
Οι τελευταίοι έντιμοι υπηρέτες του νόμου
Παρασκευή 4 Αυγούστου
Σάββατο 5 Αυγούστου
Από την εκτόπιση στην εξορία
Κομαντάντε Αντόνιο, κομαντάντε Γκουίντο
«Και ο Μπάλμπο;»
Η τιμωρία της Πάρμας;
Από δω του Ατλαντικού - από κει της Πάρμας

Σημειώσεις του μεταφραστή
Βιβλιογραφία - Ευχαριστίες

Genres: History, Politics, Nonfiction, Italian Literature, Italy

216 pages, Paperback

First published April 18, 2003

About the author

Pino Cacucci (Alessandria, 1955) è uno scrittore, sceneggiatore e traduttore italiano.

Cresciuto a Chiavari, si è trasferito a Bologna nel 1975 per frequentare il DAMS. All'inizio degli anni ottanta è vissuto per lunghi periodi sia a Parigi che a Barcellona. In seguito viaggia molto in America latina e soprattutto in Messico dove ha abitato per lunghi periodi.

Ha pubblicato finora numerosi libri di narrativa e saggistica. Pone in risalto personaggi storici non vincitori, sommersi e nascosti dalla Storia ufficiale. Come posto in evidenza dallo stesso Autore nell´Opera "In ogni caso nessun rimorso”, la Storia viene scritta sempre dai vincitori ed i suoi protagonisti perdono, come conseguenza delle loro azioni tutto: battaglie, lavoro, amici, ideali, la loro stessa vita, tranne la dignità, ma con l'aggiuntiva sfortuna di vivere in un'epoca in cui la dignità stessa era l'ultima delle qualità necessarie per passare alla Storia.
Particolarmente intensa è anche la sua attività come traduttore.

Reviews

[Malacorda · Rating 4 out of 5]

A scuola ti insegnano vita, morte e miracoli di personaggi francamente ormai persi nell'oblio della notte dei tempi, e poi non si danno la briga di spiegarti chi erano e cosa hanno fatto quelli che, solo pochi decenni fa, sono passati dalle strade dove passi tu ogni giorno.
Una vera storia con dei veri eroi. Bravo Cacucci.

[Grazia · Rating 4 out of 5]

"Ricordare il passato può dare origine a intuizioni pericolose, e la società stabilita sembra temere i contenuti sovversivi della memoria."

Agosto 1922 - Parma che resiste.

Picelli insieme con gli Arditi del popolo, i preti, le donne e tutti gli abitanti dell'oltretorrente parmigiano riesce a resistere alla presa della città da parte degli squadristi fascisti prima di Farinacci e poi di Balbo.

"Balbo t'é pasé l'Atlantic ma miga la Pärma"
[Balbo hai passato l'Atlantico ma non il torrente Parma]

Un racconto appassionato forse un po' romanzato ma fedele ai fatti che rende materia viva la Storia.

Bellissima la lettera riportata in esergo di Antonio Gramsci che esorta ad essere partigiani, talmente bella e condivisibile che voglio riportarla integralmente.

“Odio gli indifferenti. Credo che vivere voglia dire essere partigiani. Chi vive veramente non può non essere cittadino e partigiano. L’indifferenza è abulia, è parassitismo, è vigliaccheria, non è vita. Perciò odio gli indifferenti. L’indifferenza è il peso morto della storia. L’indifferenza opera potentemente nella storia. Opera passivamente,ma opera. È la fatalità; è ciò su cui non si può contare; è ciò che sconvolge i programmi, che rovescia i piani meglio costruiti; è la materia bruta che strozza l’intelligenza. Ciò che succede, il male che si abbatte su tutti, avviene perché la massa degli uomini abdica alla sua volontà, lascia promulgare le leggi che solo la rivolta potrà abrogare, lascia salire al potere uomini che poi solo un ammutinamento potrà rovesciare. Tra l’assenteismo e l’indifferenza poche mani, non sorvegliate da alcun controllo, tessono la tela della vita collettiva, e la massa ignora, perché non se ne preoccupa; e allora sembra sia la fatalità a travolgere tutto e tutti, sembra che la storia non sia altro che un enorme fenomeno naturale, un’eruzione, un terremoto del quale rimangono vittime tutti, chi ha voluto e chi non ha voluto, chi sapeva e chi non sapeva, chi era stato attivo e chi indifferente. Alcuni piagnucolano pietosamente, altri bestemmiano oscenamente, ma nessuno o pochi si domandano: se avessi fatto anch’io il mio dovere, se avessi cercato di far valere la mia volontà, sarebbe successo ciò che è successo? Odio gli indifferenti anche per questo: perché mi dà fastidio il loro piagnisteo da eterni innocenti. Chiedo conto a ognuno di loro del come ha svolto il compito che la vita gli ha posto e gli pone quotidianamente, di ciò che ha fatto e specialmente di ciò che non ha fatto. E sento di poter essere inesorabile, di non dover sprecare la mia pietà, di non dover spartire con loro le mie lacrime. Sono partigiano, vivo, sento nelle coscienze della mia parte già pulsare l’attività della città futura che la mia parte sta costruendo. E in essa la catena sociale non pesa su pochi, in essa ogni cosa che succede non è dovuta al caso, alla fatalità, ma è intelligente opera dei cittadini. Non c’è in essa nessuno che stia alla finestra a guardare mentre i pochi si sacrificano, si svenano. Vivo, sono partigiano. Perciò odio chi non parteggia, odio gli indifferenti.”


Buon 25 aprile a tutti!









.

[ΠανωςΚ · Rating 4 out of 5]

Το μικροϊστορικό και πολιτικό κομμάτι του βιβλίου εννοείται πως είναι πολύ ενδιαφέρον. Πάσχει λίγο το λογοτεχνικό, που μού φάνηκε κάπως αφελές και (αγιο)γραφικό. Εντούτοις, το φχαριστήθηκα.

[Δημήτρης · Rating 4 out of 5]

Ολτρετορέντε ονομάζεται μία αρχαία και γραφική συνοικία της Πάρμα, κοντά στο κέντρο της πόλης, η οποία πολλές φορές χαρακτηρίζεται ως Vecchia Parma δηλαδή Παλαιά Πάρμα. Τον Αύγουστο το 1922, λίγα χρόνια μετά το πέρας του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και την περίοδο που ο Μπενίτο Μουσολίνι και το Φασιστικό Κόμμα αποκτούσαν όλο και περισσότερη δύναμη, πραγματοποιήθηκε στους δρόμους της Πάρμα, με κέντρο δράσης το Ολτρετορέντε, μία μεγάλη ένοπλη μάχη μεταξύ των πολιτών και των μελανοχιτώνων.

Τις συγκρούσεις αυτές αποτύπωσε με «μυθιστοριο-ποιημένο» τρόπο, ο πολυγραφότατος Πίνο Καρούτσι (1955) στο βιβλίο του 2003 με τίτλο «Ολτρετορέντε: Μια καθόλου συνηθισμένη αντιφασιστική ιστορία», το οποίο κυκλοφόρησε στα ελληνικά τον Φεβρουάριο του 2019 από τις εκδόσεις Απρόβλεπτες σε μετάφραση του Βαγγέλη Ζήκου.

Το βιβλίο ξεκινάει στην Πάρμα τον Αύγουστο του 1972, όταν ένας δεκαεννιάχρονος αντιφασίστες δολοφονείται από μία ομάδα νεοφασιστών. Μετά την κηδεία του, σε ένα καπηλειό της πόλης ένας ηλικιωμένος πλέον αντιφασίστας, και πρώην μέλος των Αρντίτι ντελ Πόπολο (ομάδες κρούσης αποτελούμενες από αναρχικούς, κομμουνιστές, σοσιαλιστές, με σκοπό την αντίσταση απέναντι στο φασιστικό κύμα του Μουσολίνι και των μελανοχιτώνων. Το «Arditi del Popolo» από τις εκδόσεις Ευτοπία είναι μια πολύ καλή ανάλυση των παραπάνω ομάδων) αρχίζει να διηγείται την εκ των έσω ιστορία των συγκρούσεων στα οδοφράγματα του Ολτρετορέντε πενήντα χρόνια πριν.

Κύριοι χαρακτήρες της ιστορίας είναι οι αντιφασίστες Γκουίντο Πιτσέλι και Αντόνιο Τσιέρι από τη μία, και η μεγάλη προσωπικότητα του Φασιστικού Κόμματος Ίταλο Μπάλμπο από την άλλη. Ο Γκουίντο Πιτσέλι ήταν μία σημαίνουσα προσωπικότητα στην κοινωνία της Πάρμα, με παρουσία στον Μεγάλο Πόλεμο και με έντονη συνδικαλιστική δράση τα χρόνια που ακολούθησαν. Εξελέγη βουλευτής του Σοσιαλιστικού Κόμματος με πλήρη στήριξη των πολιτών της ιταλικής πόλης, ώστε να μπορέσει να αποφυλακιστεί και να αντιμετωπίσει τη φασιστική «επανάσταση».

Ο Αντόνιο Τσιέρι, αναρχικός ο οποίος επίσης πολέμησε στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο όπως ο Πιτσέλι, και στη συνέχεια συνδικαλίστηκε πρώτα στην Ανκόνα κι έπειτα στην Πάρμα. Τέλος, ο Ίταλο Μπάλμπο αποτέλεσε μία από τις μεγαλύτερες προσωπικότητες του φασισμού στην Ιταλία, ίσως η μεγαλύτερη μετά τον ίδιο τον Μουσολίνι με τον οποίο ήρθαν πολλές φορές σε σύγκρουση κατά τη διάρκεια της φασιστικής εξουσίας στην Ιταλία.

Μέσα από τα μάτια, ως επί το πλείστον, των συγκεκριμένων χαρακτήρων, ο Πίνο Κακούτσι, παρουσιάζει μια λεπτομερή καταγραφή των γεγονότων που σταδιακά ενίσχυσαν το Φασιστικό Κόμμα και επέτειναν τις ένοπλες συγκρούσεις σε διάφορες περιοχές της Ιταλίας προκειμένου να αποτραπεί η εξάπλωσή του. Η Πάρμα παρέμεινε το τελευταίο οχυρό που αντιστάθηκε όταν το «επισκέφτηκαν» οι φασίστες. Στα δυνατά σημεία του ανήκει και η περιγραφή της κοινωνίας του Ολτρετορέντε πριν αλλά και κατά τη διάρκεια των οδοφραγμάτων.

Είναι γεγονός πως πρόκειται για ένα βιβλίο με πλήρεις πληροφορίες και σημειώσεις, κάτι που αυξάνει την αξία του, ειδικά όταν πρόκειται για μια σχετικά άγνωστη πέραν την Ιταλίας αντιφασιστική ιστορία. Ταυτόχρονα, μετά το πέρας της περιγραφής των συγκρούσεων, ο Πίνο Κακούτσι επιχειρεί μία καταγραφή της μετέπειτα ζωής και των πράξεων των Πιτσέλι, Τσιέρι και Μπάλμπο, που περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, την αυτοεξορία στην Σοβιετική Ένωση, τον εθελοντισμό στην Ισπανική Επανάσταση και τις συγκρούσεις με τον Μουσολίνι αντίστοιχα.

Εν κατακλείδι, το Ολτρετορέντε είναι ένα πολύ ενδιαφέρον ανάγνωσμα και πετυχαίνει το σκοπό του που δεν είναι άλλος από την καταγραφή μίας «καθόλου συνηθισμένης αντιφασιστικής ιστορίας».

Merlin's Music Box // Smassing Culture

[Smassing Culture · Rating 5 out of 5]

Κείμενο στο Smassing Culture

Μια καθόλου συνηθισμένη αντιφασιστική ιστορία

Ολτρετορέντε ονομάζεται μία αρχαία και γραφική συνοικία της Πάρμα, κοντά στο κέντρο της πόλης, η οποία πολλές φορές χαρακτηρίζεται ως Vecchia Parma δηλαδή Παλαιά Πάρμα. Τον Αύγουστο το 1922, λίγα χρόνια μετά το πέρας του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και την περίοδο που ο Μπενίτο Μουσολίνι και το Φασιστικό Κόμμα αποκτούσαν όλο και περισσότερη δύναμη, πραγματοποιήθηκε στους δρόμους της Πάρμα, με κέντρο δράσης το Ολτρετορέντε, μία μεγάλη ένοπλη μάχη μεταξύ των πολιτών και των μελανοχιτώνων. Τις συγκρούσεις αυτές αποτύπωσε με μυθιστοριοποιημένοτρόπο, ο πολυγράφων Πίνο Καρούτσι (1955) στο βιβλίο του 2003 με τίτλο «Ολτρετορέντε: Μια καθόλου συνηθισμένη αντιφασιστική ιστορία», το οποίο κυκλοφόρησε στα ελληνικά τον Φεβρουάριο του 2019 από τις εκδόσεις Απρόβλεπτες σε μετάφραση του Βαγγέλη Ζήκου.

Το βιβλίο ξεκινάει λαμβάνοντας χώρα στην Πάρμα τον Αύγουστο του 1972, όπου ένας δεκαεννιάχρονος αντιφασίστες δολοφονείται από μία ομάδα νεοφασιστών. Μετά την κηδεία του, σε ένα καπηλειό της πόλης ένας ηλικιωμένος πλέον αντιφασίστας, και πρώην μέλος των Αρντίτι ντελ Πόπολο (ομάδες κρούσης αποτελούμενες από Αναρχικούς, Κομμουνιστές, Σοσιαλιστές, με σκοπό την αντίσταση απέναντι στο φασιστικό κύμα του Μουσολίνι και των μελανοχιτώνων. Το «Arditi del Popolo» από τις εκδόσεις Ευτοπία είναι μια πολύ καλή ανάλυση των παραπάνω ομάδων) ξεκινάει να διηγείται την εκ των έσω ιστορία των συγκρούσεων στα οδοφράγματα του Ολτρετορέντε πενήντα χρόνια πριν.

Κύριοι χαρακτήρες της ιστορίας είναι οι αντιφασίστες Γκουίντο Πιτσέλι και Αντόνιο Τσιέρι από τη μία και η μεγάλη προσωπικότητα του Φασιστικού Κόμματος Ίταλο Μπάλμπο από την άλλη. Ο Γκουίντο Πιτσέλι ήταν μία σημαίνουσα προσωπικότητα στην κοινω��ία της Πάρμα, με παρουσία στον Μεγάλο Πόλεμο και έντονη συνδικαλιστική δράση τα χρόνια που ακολούθησαν. Εξελέγη βουλευτής του Σοσιαλιστικού Κόμματος με πλήρη στήριξη των πολιτών της ιταλικής πόλης, ��στε να μπορέσει να αποφυλακιστεί και να αντιμετωπίσει την Φασιστική Επαναστάση.

Ο Αντόνιο Τσιέρι, αναρχικός ο οποίος επίσης πολέμησε στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο όπως ο Πιτσέλι, και μετά συνδικαλίστηκε πρώτα στην Ανκόνα και έπειτα στην Πάρμα. Τέλος, ο Ίταλο Μπάλμπο αποτέλεσε μία από τις μεγαλύτερες προσωπικότητες του Φασισμού στην Ιταλία, ίσως η μεγαλύτερη μετά τον ίδιο τον Μουσολίνι με τον οποίο ήρθαν πολλές φορές σε σύγκρουση κατά τη διάρκεια της φασιστικής εξουσίας στην Ιταλία.

Μέσα από τα μάτια, ως επί το πλείστον, των συγκεκριμένων χαρακτήρων, ο Πίνο Κακούτσι, παρουσιάζει μια λεπτομερή καταγραφή των γεγονότων που σταδιακά έφεραν τη αύξηση δύναμης του Φασιστικού Κόμματος και τις ένοπλες συγκρούσεις σε διάφορες περιοχές της Ιταλίας, με σκοπό την επικράτησή του. Η Πάρμα παρέμεινε το τελευταίο οχυρό, που στην πρώτη επίσκεψη των φασιστών εκεί, δεν στάθηκε δυνατό να πέσει. Στα δυνατά σημεία του βιβλίου, είναι και η περιγραφή της κοινωνίας του Ολτρετορέντε, πριν αλλά και κατά τη διάρκεια των οδοφραγμάτων.

Είναι γεγονός πως πρόκειται ένα βιβλίο με πλήθος πληροφοριών και σημειώσεων, κάτι που αυξάνει την αξία του, ειδικά όταν πρόκειται για μία αντιφασιστική ιστορία η οποία δεν είναι ιδιαιτέρως γνωστή πέραν την Ιταλίας. Ταυτόχρονα μετά το πέρας της περιγραφής των συγκρούσεων, ο Πίνο Κακούτσι επιχειρεί μία καταγραφή της μετέπειτα ζωής και των πράξεων των Πιτσέλι, Τσιέρι και Μπάλμπο, που περιείχαν μεταξύ άλλων αυτοεξορία στην Σοβιετική Ένωση, εθελοντισμό στην Ισπανική Επανάσταση και συγκρούσεις με τον Μουσολίνι αντίστοιχα.

Εν κατακλείδι, το Ολτρετορέντε είναι ένα πολύ ενδιαφέρον ανάγνωσμα που πετυχαίνει το σκοπό του, ο οποίος δεν είναι άλλος από την καταγραφή μίας «καθόλου συνηθισμένης αντιφασιστικής ιστορίας».

[Daniele · Rating 4 out of 5]

Un "romanzo storico" che racconta un episodio poco noto (almeno al sottoscritto) della resistenza al fascismo, i cosiddetti "fatti di Parma". L'ho trovato avvincente ed emozionante.

[Sevi Salagianni · Rating 4 out of 5]

Βιβλίο με περισσότερο ιστορική παρά λογοτεχνική αξία, που διηγείται την αληθινή ιστορία του λαού της Πάρμας και συγκεκριμένα των κατοίκων του Ολτρετορέντε.

Ένα ωραίο αντιφασιστικό ανάγνωσμα.

[JackieP · Rating 4 out of 5]

Un libro che ripercorre un episodio piccolo ma significativo degli anni che portarono al consolidamento del fascismo in Italia. Un episodio di una città, Parma, che mise a nudo i tratti più biechi degli spiriti fascisti ma soprattutto lo spirito di lotta di quanti cercarono di opporsi a tutti i costi, al prevalere di quella follia populista.

E' una lettura veloce, appassionante ma soprattutto utile. Ergo, consigliata.

[Jason · Rating 4 out of 5]

Ένα καταιγιστικό ιστορικό των οδοφραγμάτων της Πάρμα όταν οι κάτοικοι αντιστάθηκαν στη φασιστική λαίλαπα. Πιο πολύ ιστορικό παρά λογοτεχνικό το βιβλίο αυτό κάνει ένα σύντομο και γλυκόπικρο πέρασμα από την πολιτική κατάσταση της Ιταλίας το 1922, με τις διάφορες προεκτάσεις πριν και μετά. Αρκετή πληροφορία με τη σκοπιά να είναι ξεκάθαρα χρωματισμένη, αλλά χωρίς υπερβολές και αγιοποιήσεις και πάντα από τη πλευρά της εργατικής τάξης (συνολικά και όχι από κάποιο κόμμα/παράταξη/ιδεολογία). Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες ήταν κάποιες κοινωνικοπολιτικές αναλύσεις· απλές αλλά βαθιές και το κυριότερο όχι θεωρητικές αλλά εφαρμοσμένες, π.χ. σύγκριση της ανόδου του φασισμού στην Ιταλία και τη Γερμανία με διαφορετικούς μηχανισμούς (με σημαντικά μαθήματα για το σήμερα και από τους δύο).

Bottom-line: ένα πολύ ωραίο ανάγνωσμα για την πρόσφατη ιστορία της Ιταλίας.

[Thanasis Stylianopoulos · Rating 4 out of 5]

Ένα ευκολοδιάβαστο βιβλίο για την αντιφασιστική ιστορία των γειτονιών της Πάρμας που αντιστάθηκαν και ντρόπιασαν τους μεναλοχίτωνες του Μουσολίνι.

[Barozzino Il · Rating 3 out of 5]

Ho trovato molto interessante questa parte di storia della mia città che ignoravo. È stato bello poter immaginare precisamente i luoghi in cui si sono mossi i grandi personaggi descritti nel libro.
Non mi è piaciuto molto lo stile, per i miei gusti a volte un po' stucchevole.

[Irene Asciutto · Rating 5 out of 5]

Oltretorrente di Pino Cacucci.

C'è davvero molto poco che io possa dire riferito a questo piccolo gioiello che narra di una storia italiana di resistenza finita presto nel dimenticatoio di quelli che si sono affrettati a cancellare le sue tracce, non troppo scaltri evidentemente perché esiste ancora chi "odia gli indifferenti" e certe storie le continua a raccontare con una tenacia che fa emozionare.

Nell' agosto del 1922 a Parma un' intera città, più qualche forestiero, mentre tutta l' Italia cadeva sotto il dominio di quella che fu la sventura peggiore di questo paese, il fascismo, resisteva e cacciava dalla propria terra i feroci Farinacci e Balbo e insieme a loro il sempre più potente Mussolini.

È vero, la storia poi ci ha destinati alla miseria umana di quella dittatura, ma Parma non si è piegata e Guido Picelli insieme ai suoi Arditi mi rendono orgogliosa di essere parte di quella storia lì, quella della dignità morale e umana.

Dovrebbe essere letto a scuola un libro così, per ricordare, ancora una volta perché c'è un estremo bisogno di memoria, che i fascisti saranno sempre le merde che uccidono tutti, compresi i bambini come Gino Gazzola, assassinato a soli 14 anni da un cecchino fascista nell' agosto del 1922, uno dei tanti purtroppo.

Molto interessante è conoscere la figura di D'Annunzio che la storia ufficiale ci ha consegnato rimaneggiata ad arte.

"IL SELVAGGIO FARINACCI

La decisione di attaccare Parma fu presa da Roberto Farinacci, il Ras di Cremona, e anche se altri gerarchi parteciparono entusiasti ai preparativi, fu lui il principale artefice della spedizione. Farinacci era mosso da due motivazioni: punire una volta per tutte Alceste De Ambris e i suoi corridoniani, e sferrare un colpo letale alla delicata trama politica tessuta da Benito Mussolini. De Ambris era la sua spina nel fianco. Il fascismo aveva un assoluto bisogno di identificarsi con i reduci e le associazioni combattentistiche, di sfruttare l'onda lunga dell'interventismo e snaturare l'essenza dell'impresa fiumana contrabbandandola per una propria creatura. Ma gli eventi andavano nella direzione opposta. I sindacalisti rivoluzionari parmigiani di De Ambris avevano da tempo fatto la scelta di schierarsi contro il fascismo senza mezzi termini e spesso con le armi in pugno. Fatto gravissimo, per Farinacci, era l'appoggio dato dal “Comandante", come veniva chiamato all'epoca Gabriele D'Annunzio, ai corridoniani: in pieno scontro tra i due schieramenti, il futuro Vate aveva avuto nientemeno che la sfacciataggine di donare a De Ambris una propria foto con tanto di dedica, firmata “sincero operaio della parola", prontamente esposta nella sede della Camera del Lavoro. Da sola, equivaleva a una sorta di "protezione": D'Annunzio stava con i corridoniani contro gli squadristi, toccare Parma significava attaccare lui personalmente."

[Konstantinos · Rating 4 out of 5]

Το βιβλίο είναι μια αφηγηματική μεταφορά των γεγονότων που έλαβαν χώρα στην Πάρμα τον Αύγουστο του '22 και έμειναν γνωστά ως τα "οδοφράγματα" (barricate), όταν οι φασίστες του Μουσολίνι θέλησαν να πραγματοποιήσουν μια επίδειξη δύναμης προελαύνοντας στη γειτονιά του Ολτρετορέντε. Εκεί βρήκαν αντίσταση από το λαό του Ολτρετορέντε με πρώτους από όλους τους Αρντίτι Ντελ Πόπολο (ένοπλες αντιφασιστικές ομάδες που είχαν οργανωθεί για να τους αντιμετωπίσουν).

Όσον αφορά στο λογοτεχνικό κομμάτι του βιβλίου δεν πρόκειται για κάτι ιδιαίτερο, χωρίς αυτό όμως να στερεί συνολικά από την αξία του βιβλίου, καθώς περιέχει αναφορές σε πολλά γεγονότα της περιόδου πριν ανέβει ο Μουσολίνι στην εξουσία - αλλά και μετά - που δεν είναι γενικά γνωστά. Πολιτικά, όμως, το βιβλίο είναι μεροληπτικό.

Ο συγγραφέας κάνει ελάχιστη προσπάθεια να κρύψει τα φιλικά του αισθήματα προς τους αναρχικούς και την οπτική τους, ενώ περιγράφει τον πρωταγωνιστή των γεγονότων, Γκουίντο Πιτσέλι, ως αψεγάδιαστο, ατρόμητο και αλτρουιστή ήρωα (δεν λέω ότι δεν ήταν, αλλά είναι δύσκολο να μην είχε ούτε ένα στραβό). Από την άλλη, κατηγορεί τους κομμουνιστές για "δογματικό σεχταρισμό", προοικονομεί (στα 1922) μια "σταλινική πρακτική" και γενικά δεν φείδεται κατηγοριών και ντροπαλού αντικομμουνισμού όταν αναφέρεται είτε στους Ιταλούς κομμουνιστές είτε στη Σοβιετική Ένωση.

[Playinginthebackground · Rating 5 out of 5]

La gioia come atto di resistenza, la resistenza come atto di gioia

"Perché, credetemi, ogni insurrezione rappresenta il culmine di inenarrabili soprusi, angherie, umiliazioni. Non è certo la smania di provare emozioni forti, a sfociare in rivolta di popolo. Quella gente sopportava da troppo tempo una vita grama, e la calata degli unni era stata la scintilla per una carica già pronta a esplodere. Nessuno di loro aveva innalzato barricate perché si illudesse di rovesciare le sorti ormai segnate di un paese alla deriva. Tuttavia, in una popolazione che insorge e resiste a forze così preponderanti, c'è sempre un entusiasmo, a spronarla, che rasenta l'euforia. Quella gente, mentre sbarrava le vie d'accesso ai borghi, era infiammata da un sentimento che assomigliava alla gioia: ciascuno era parte di un insieme, di un tutto, provava conforto nel sentirsi solidale tra solidali, e scacciava la paura della morte e di un futuro oscuro stringendosi agli altri"

[Franco Pedrazzini · Rating 5 out of 5]

Orgogliosa pagina della storia della mia città, raccontata splendidamente in questo bellissimo libro.

“Si erano vestiti della festa per una vittoria impossibile nel corso fangoso della Storia. Stavano di vedetta armati con vecchi fucili novantuno a difesa della libertà conquistata da loro per la piccola patria tenendosi svegli nelle notti afose dell'agosto con i cori della nostra musica con il vino fosco della nostra terra. Vincenti per qualche giorno vincenti per tutta la vita”
A. Bertolucci

[Eleonora Pons · Rating 3 out of 5]

Attraverso la storia di un episodio della lotta antifascista italiana, il libro racconta anche l’animo di una città, dei suoi abitanti, del suo quartiere più popolare e caratteristico, permettendo di comprendere meglio una Parma che è oggi restia a farsi conoscere, ma che avrebbe e ha tanto di cui vantarsi.

[Anna · Rating 4 out of 5]

"Oltretorrente" è a metà tra il romanzo e il documento storico. Cacucci infatti riesce a raccontare con rigore sia gli avvenimenti che interessarono la città di Parma dal '22, sia le vite e le storie degli uomini che fecero La Storia per eccellenza.

[Simona Calò · Rating 3 out of 5]

Libro che mi viene prestato con grande enfasi per l'importanza che ha assunto nella letteratura italiana di guerra e di cui conosco solo il pezzo omonimo dei Gang.
Inizialmente mi lascia freddina, i resoconti dei conflitti non mi vincono e sembra parlare esclusivamente al maschile; con il tempo, però, chiarisce la partecipazione uniforme e appassionata di tutta la popolazione e apprezzo maggiormente il peso storico e il valore della resistenza, curiosamente agli albori della presa del fascismo. Conosco meglio figure storiche e politiche di cui non sapevo abbastanza e una vicenda storica di lotta e coraggio che meriterebbe tutt'altra eco nelle scuole e nella storia recente di questo paese.

[Adid Oto · Rating 5 out of 5]

Έτσι γράφουν την ιστορία των ηττημένων μόνο ο Κακούτσι και ο Τάιμπο. Φοβερή ιστορία, φανταστικό, συναρπαστικό χρονικό της ιστορίας των οδοφραγμάτων της Πάρμας.

[Makis Davilas · Rating 5 out of 5]

Απολαυστική εξιστόρηση των γεγονότων του Γαλατικού χωριού της Πάρμα την περίοδο του φασισμού.

[Ilmatte · Rating 5 out of 5]

non sapevo nulla delle barricate antifasciste a parma. dove la resistenza è cominciata con vent'anni di anticipo. un libro scelto a caso, in libreria, un po' istintivamente. e in questo periodo in cui l'antifascismo mi torna davanti in tanti modi, l'ho sentito forte. mi è rimasta la voglia di andarlo a vedere oggi, l'oltretorrente.

[Ylenia · Rating 3 out of 5]

L'ho dovuto leggere per la scuola ma è stato piacevole, specialmente perché mi ha permesso di rivivere avvenimenti accaduti nella mia città che spesso venivano raccontati anche dai miei parenti più anziani.

[Nondirlo]

4 agosto 1922: Parma contro i fascisti. Bel romanzo con una storia da ricordare.