Smaragd

by Zhang Jie, Elly Hagenaar (Translator)

Twee vrouwen hielden in hun jeugd van dezelfde man. ene vrouw offerde alles op om hem te redden en werd gedwongen twintig jaar lang in isolement te leven onder uiterst moeilijke omstandigheden. De andere vrouw trouwde men hem en deelde zijn leven in welstand. De twee vrouwen ontmoeten elkaar op wat rijpere leeftijd. Met de gevoelige beschrijving van deze confrontatie, onderzoekt Zhang Jie in Smaragd het wezen van de liefde.

101 pages, Hardcover

First published January 1, 1985

About the author

Zhang Jie (simplified Chinese: 张洁; traditional Chinese: 張潔; pinyin: Zhāng Jié; Wade–Giles: Chang Chieh, born 1937) is a Chinese novelist and short-story writer. She is one of China's first contributors to feminist fiction.

(from Wikipedia)

Reviews

[Christy Kelder · Rating 4 out of 5]

Ik denk dat je kan zeggen dat het een goed boek is als je zou willen bij het einde dat het verder gaat. Het dunne boekje is niet alleen niet lang, maar leest ook snel en lekker weg. Zelfs in de Nederlandse vertaling leest het boek bijna poëtisch weg.


---------
De 2 vrouwen, die allebei verliefd zijn op dezelfde man, zijn 2 heel andere persoonlijkheden. daarnaast vond ik Zeng Linger beter uitgewerkt als personage dan Lu Beihe. Hierdoor merkte ik dat ik me sneller en beter in Zeng Linger kon verplaatsen.
Wat ik bijzonder vond, is dat je na het verhaal nog steeds met vragen zit, naast de geheimen dat je weet dat tussen de personages zijn bewaard gebleven. Ook raken de personages veel verschillende rollen in hun leven aan, waardoor je leert kennen als vrouw, vriendin, echtgenoot, moeder en dochter.


Ik kan geloof ik niet helemaal uitdrukken in woorden wat het boek uitdrukt als vrouwen-wereld-literatuur. Zelf zegt de schrijfster: 'vrouwen worden bij ons al 2500 jaar gediscrimineerd. niet alleen anderen kijken op hen neer, de vrouwen zelf hebben een groot gebrek op zelfrespect en eigenwaarde. Het is moeilijk dat te veranderen na zo'n lange traditie van discriminatie. Er zijn nu wel andere wetten, maar het denken van de mensen is hetzelfde gebleven.'
Dat haar boeken zoveel kritiek ontvingen, doet me pijn.

enkele quotes die me bij zullen blijven zijn:
- Een mens had in zijn leven misschien één allesoverheersende liefde. Maar dat hoefde niet beslist het grootste en meest duurzame gevoel in het leven te zijn.

- '........ dicht bij de spoorlijn en met een vreugde vol belofte wachtte ze dan geduldig op de trein die rammelend uit de wildernis aan zou stormen. Heel lang kon ze dan de kracht voelen die de aarde deed trillen. Heel lang achtervolgden haar gedachte dan nog de stoomfluit die in de woestenij niet eens een echo had.'

-Het idee dat Zuo Wei zou sterven bracht haar vechtlust terug en ze werd plotseling klaarwakker. Ze mocht niet naar de diepte zinken, ze moest leven, alleen dan kon Zuo Wei blijven leven.

[K · Rating 5 out of 5]

Tederheid, veerkracht en liefde: deze drie karaktereigenschappen vormen de kern van dit majestueus in elkaar gevlochten korte verhaal. Eenieder heeft zo zijn beproevingen in het leven, maar zolang we onze liefde voor het leven en onze medemens niet verliezen, kunnen we ze vaak ook weer doorstaan.

Zie onder de spoiler de belangrijkste, d.w.z. de meest schone, inzichtrijke of emotionele, passages:

[Zuo Wei] was stijlvol en ongedwongen en raakte niet verstrikt in affaires met meisjes. Zeng Linger was waarschijnlijk de enige van wie hij had gehouden - als dat tenminste liefde genoemd kon worden. Niet dat hij te hoge eisen stelde, maar hij was eenvoudig niet in staat tot liefde. Er waren mensen die als het ware niet op liefde waren gebouwd. Met andere woorden, dat hij uiteindelijk met Lu Beihe was getrouwd, was in wezen niet anders dan dat hij zomaar een vrouw van straat had gehaald om mee te trouwen. (pp. 16-17)

---

Ze had Zuo Wei moeiteloos veroverd. Ze was zich er duidelijk van bewust dat dit niet kwam doordat zij zo bijzonder was, maar omdat hij haar in die uitzonderlijke tijd nodig had. Al deed Zuo Wei dolverliefd, zij deed slechts alsof ze onder de indruk was van zijn liefde. Dit toneelstukje hadden ze tientallen jaren gespeeld. Op dit moment geloofden ze er zelf in, of ze waren eraan gewend: dat was het waarschijnlijk. (p. 21)

---

Ze had genoeg verstand, zenuwen, inzicht en kracht om alle overweldigende gevoelens van de wereld de baas te blijven om zichzelf te beschermen. Maar uiteindelijk kon ze niet anders dan van Zuo Wei houden. Een mens had waarschijnlijk altijd wel zijn eigen onmogelijkheden. (p. 22)

---

Het had een volmaakte dag moeten zijn. Maar ze zwegen tegen elkaar. (p. 34)

---

Op het kraambed in het ziekenhuis ziet Zeng Linger andere jonge koppels, die net een kind hadden gekregen of die er ook een verwachtten, met een jeugdige uitstraling met elkaar spelen.

Zeng Linger voelde een soort pijnlijk verlangen, terwijl ze dit aandoenlijke spel zag. Wat was het leuk om te zien dat mensen veel van elkaar hielden. (p. 54)

---

Zeng Linger herinnert zich hoe de onderwijzeres van Taotao haar eens had gecomplimenteerd vanwege de manier waarop de liefde van haar zoon voor zijn moeder was gebleken uit een prachtig geschreven essay: 'Mijn papa'. Dit essay is het nalezen zeker waard. Zeng Lingers reacties in gedachten op iedere afzonderlijke passage zijn ontzettend ontroerend (zie pp. 59-62).
Hier is nu de betreffende passage na het opstel:

'U heeft veel moeten verdragen, maar nu komt er een keer ten goede. Die jongen Taotao heeft toekomst, hij zal later beslist een groot schrijver worden.' Terwijl zij sprak kreeg de onderwijzeres zelf al tranen in de ogen.
Veel verdragen? Zeng Linger vond het helemaal niet zo veel. Zodra er maar iets aan je zorgen was toevertrouwd, was het al niet moeilijk meer. Maar Taotao, die door het lot met Zeng Linger was verbonden en die Zeng Linger alle zorgen deed vergeten, was er opeens niet meer.
Hij was er niet meer. (p. 62)

---

Misschien lag híer de oorsprong van de fout in Zuo Wei's beoordeling, en wel in het feit dat hij zijn dankbaarheid jegens haar aanzag voor liefde. Dat was het punt, op cruciale momenten speelde zij altijd de rol van zijn redder. Hij had haar liefde niet beslist hoeven te vergoeden, zij had toch niet gevraagd om zo'n uitwisseling, of die maar gewenst? Nee. Voor haar bestond niets dan de bereidheid om voor iemand van wie ze hield alles te doen wat ze kon. Wat ze werkelijk had gehoopt te horen was de weerklank van haar liefde, niet een tegenprestatie. Ook zij had een fout gemaakt, ze had de vergoeding als weerklank van haar liefde opgevat. (p. 65)

---

Een mens had in zijn leven misschien één allesoverheersende liefde. Maar dat hoefde niet beslist het grootste en meest duurzame gevoel in het leven te zijn.
'Nee... je weet er niets van, ik haat hem niet. Om je de waarheid te zeggen had ik voordat ik hierheen kwam en zelfs in de trein op weg hier naartoe nog niet met zekerheid kunnen bevestigen of alles voor mij nu wel helemaal afgelopen was met Zuo Wei. Ik dacht dat de oude gevoelens, als ik eenmaal in E was, weer zouden oplaaien. Maar het is me duidelijk geworden dat het liefdesgevoel eindelijk in mijn hart is teruggekeerd: liefde voor de zee, voor de rotsen, voor medereizigers waar je niets mee te maken hebt, herinneringen, voorbije jaren, die gevoeligheid waarmee ik van Zuo Wei hield toen ik jong was, microcomputers, alles..., maar nu juist niet voor Zuo Wei. Vreemd, ik lijk wel koning Aap, die op een ochtend bij het ontwaken ontdekt dat de strakke band om zijn hoofd op de een of andere manier verdwenen is. Ik heb lange tijd niet liefgehad, was er niet toe in staat... Jij weet niet hoe het voelt om niet te kunnen liefhebben, het is heel griezelig, je voelt je net een gedroogde citroen, ellendig, zuur en droog. Ik ben werkelijk blij dat ik weer helemaal bij bewustzijn ben gekomen.' (p. 86)

---

Wat griezelig. Waarom begreep ze vandaag pas dat het kwam doordat ze helemaal geen doel had in dit leven en dus ook nooit iets kon bereiken. Ze dwaalde slechts door een luchtspiegeling.
Ze dacht eraan of het niet beter was om als een doodgewone vrouw, zoals Zeng Linger, vele soorten lief en leed mee te maken. (p. 91)

---

'Jij hebt je losgemaakt omdat je geen liefde meer voor hem voelt. Een mens hoeft alleen maar los te laten om te slagen. Daarom wil ik een paar dingen zeggen die je wel zult kunnen verdragen. We hebben een paar jaar gestreden om de liefde van dezelfde man en heldhaftig alles opgeofferd om uiteindelijk te ontdekken dat het het niet waard was. Aan offers voor ons heeft hij helemaal niet gedacht, of misschien denkt hij wel dat het zo hoort.' (pp. 91-92)

---

'We kunnen eigenlijk uit duizenden rollen kiezen in het leven. Wees blij met wat je hebt. Misschien is dat maar een oppervlakkig standpunt... je hoeft alleen maar na te denken, maar sommige mensen lukt het dan nog niet. Een vrouw kan bijvoorbeeld promoveren in de wiskunde, maar dan hoeft ze nog geen liefde te ontvangen en als ze het geluk van een getrouwde vrouw niet kent, dan moet ze wel vergeten dat ze vrouw is... Dat betekent concreet dat bepaalde barrières in het leven onoverkomelijk zijn. Alles is moeilijk voor iedereen, ook voor ons.' (p. 93)

---

Waarom had zij geen grotere waardering voor het leven dat ze via die schier hopeloze strijd had bevochten [toen ze Zuo Wei uit de draaikolk redde]? Die waardering betekende dat ze ervoor moest zorgen dat dit leven meer betekenis kreeg voor een grotere kring mensen. (p. 96)

---

Zeng Linger was vrienden geworden met een jong bruidspaar. Het boek eindigt met de jonge vrouw die haar verloofde heeft verloren in de zee. Zeng Linger probeert haar gerust te stellen. Zij weet immers, na haar leven lang een paria te zijn geweest, dat het leven nog steeds doorgaat en het waard is beleefd te worden:

Ze zou wachten totdat de jonge vrouw wakker werd. Ze zou haar vertellen dat er buiten haar man nog zoveel andere dingen op de wereld waard waren om te beminnen; ze zou haar vertellen dat ze de meest volmaakte liefde had ontvangen, omdat haar liefde was beantwoord, en dat één dag daarvan al genoeg was. Er waren immers ook zoveel mensen die hun hele leven géén weerklank hadden ontvangen.
Zeng Linger zou haar ook vertellen over dat 'onuitputtelijk verlangen naar liefde.'
Dat schitterende zinnetje. (p. 99)

[Sanne · Rating 5 out of 5]

The best stories are those that you have to reread immediately after reading it the first time, because you just can't quite say goodbye to them yet... This short novella is one of those books for me. The writing is gorgeous, the characterisation subtle and the length gives it a punch.

The English title of this novella is Emerald, though it only seems to be available in a bind-up with more works by the same author (Yay! More works by this author! Need to run to the bookstore now!)