Pamiętnik z getta w Krakowie

by Halina Nelken

Halina Nelken w momencie utworzenia przez okupanta krakowskiej „dzielnicy zamkniętej” miała 17 lat. W swym pamiętniku dzień po dniu zapisała historię getta oraz swoje uczucia i przeżycia z tamtego czasu. Idąc śladami Haliny, odkrywamy domy, w których mieszkała, i inne ważne miejsca związane z opisywaną przez nią historią. Z przedmowy: Jeśli młody autor czy autorka pamiętnika jest osobą inteligentną, wrażliwą, a przy tym odznacza się umiejętnością opisywania tego co widzi i tego co czuje (nazwijmy to talentem literackim), to jej zeszyt osobistych przeżyć staje się bezcennym świadectwem epoki, miejsca wydarzeń - życia w pewnym kręgu, życia jednej warstwy społeczeństwa, zmian spowodowanych wydarzeniami historycznymi. Ta absolutnie szczera, nieraz naiwna rozmowa Haliny z jej dziennikiem uzupełniona została zwięzłymi zresztą uwagami - spojrzeniem wstecz - dopisanymi w latach osiemdziesiątych w Cambridge, USA. Dziennik Haliny Nelken wzbogaca literaturę pamiętnikarską z okresu okupacji o cenny,rzadkiej jakości dokument, który pozwoli czytelnikowi tej literatury i historykowi tamtych czasów lepiej zrozumieć psychiczną sytuację człowieka zamkniętego w getcie, poprzez globalną autoanalizę duszy i przeżyć młodej dziewczyny.

źródło opisu: tezeusz.pl

Genres: History, Nonfiction, Audiobook, Holocaust

384 pages, Unknown Binding

First published January 1, 1987

Reviews

[Katarzyna]

Książka Haliny Nelken ujmuje szczerością i realizmem – daje wgląd w osobiste, intymne doświadczenia, myśli i uczucia, ale jednocześnie stanowi obraz minionej epoki i przejmujące świadectwo Zagłady krakowskich Żydów. To beztroskie, szczęśliwe lata dzieciństwa i młodości przerwane brutalnie przez wojnę. To rodzinne albumy pełne zdjęć, nucenie ludowych melodii, słodycze i prezenty na Chanukę. "Noc listopadowa" w Teatrze Słowackiego, ciastko z kremem w kawiarni, kwitnące kasztany na Plantach i szkoła św. Scholastyki. Halina Nelken uchwyciła specyficzną atmosferę, charakterystyczny rys dawnego Krakowa – bogaty w szczegóły obraz miasta sprzed lat, życia kulturalnego i społecznego, mieszczańskich realiów oraz ludzi – kobiet, mężczyzn i dzieci w różnym wieku, sąsiadów, kolegów i koleżanek, nauczycieli i sprzedawców. W drugiej i trzeciej części książki piękne, sentymentalne lata stają się odległym wspomnieniem. Ich miejsce zajmuje groza wojennych lat – przesiedlenia, ciężka praca, głód, trudne warunki życia w getcie, obozowe realia, bliskość śmierci i walka o przetrwanie. Halina pisze o niełatwej codzienności, próbie zachowania pozorów normalności, momentach smutku i radości. Jest rodzina, miłość i przyjaźń. Są rozterki i zmagania dziewczyny, która musiała szybko dorosnąć. Jest wiele uczuć i emocji – młodzieńcza beztroska, wojenny żal, gniew, tęsknota i lęk o przyszłość.

Ogromnie doceniam – za wartość historyczną i literacką oraz za poruszające studium ludzkich losów w najtrudniejszych czasach. Smutna to książka – łamie serce. Ale ma też w sobie sporo światła, gdy opowiada o wytrwałości, godności i szacunku, wzajemnej pomocy, miłości i przyjaźni.

Ważna, poruszająca i wartościowa literatura faktu. Opowieść o korzeniach, tradycji i rodzinie. O pożegnaniach i powrotach, zawiłych wojennych i powojennych ścieżkach. O dawnym Krakowie, Zagładzie i przetrwaniu. Warto przeczytać.

[Czytam Sercem · Rating 5 out of 5]

Jestem ogromnie wdzięczna za ponowne udostępnienie tej pozycji polskiemu czytelnikowi. Przez lata polowałam na nią na aukcjach internetowych, a rosnąca cena tylko podsycała moją ciekawość. Teraz wiem jedno: warto było czekać, nigdy nie zapomnę tej książki, podobnie jak przesłania pani Haliny, która mimo doznanych krzywd pragnęła zachować wiarę w dobro człowieka i nie karmić się nienawiścią.

[Aleksandra Szranko · Rating 1 out of 5]

70% książki jest infantylne i pretensjonalne. Prawo wieku nastoletniego, ale czy to było wydane tuż po wojnie, by nie można było tego zredagować do czegoś sensowniejszego?

[L.L. · Rating 4 out of 5]

Książka składa się z opisu życia przed wojną, losów wojennych, w tym największa część z pobytu w getcie, oraz tułaczki po obozach, które przeżyła autorka z matką. Mnie się zwłaszcza podobała pierwsza część - ciekawie jest czytać o ich życiu przed wojną, ale też to pokazuje tragedię tego ile im odebrano... i, tak, powiem to: ile nam, Polakom odebrano pozbawiając tej kultury żydowskiej... Takie mam przemyślenie.
Ogólnie pamiętnik, jak to pamiętnik nastolatki, bywa infantylny i owszem - znaczna część treści jest w sumie dosyć przyziemna, gdzie iść, co czuję dzisiaj, kto kogo lubi itp. ale to czyni go bardziej ludzkim. Albo cierpienie autorki, kiedy trafiała na stanowiska, które zupełnie jej nie odpowiadały - niby wojna, niby trzeba... a jednak ciężko to znieść - mogę się zidentyfikować ;)
Książka mi się podobała (to chyba nie jest właściwe słowo, ale no - wiadomo o co chodzi), uważam że to wartościowe świadectwo, ale trzeba się uzbroić w tolerancję dla "nastoletnich" i niekoniecznie związanych z wojną treści.

Na koniec kilka cytatów, mniej lub bardziej znaczących ale wszystkie prawdziwe:

"Tylko głupcy myślą, że od żydów lepsi, że im ujdzie. Zabiorą się do Polaków, a jakże. W jednym szeregu stoimy panie Nelken i jednego mamy wroga."

"A gdy ci złości ludzkiej dokuczy potęga, wnieś ducha tak wysoko, gdzie złość już nie sięga."

"Każda wojna kiedyś się kończy i ludzie jakoś istnieją."

"Dlaczego właśnie w stosunku do tych, których najbardziej kocham, tak trudno okazać czułość na co dzień?"

(słuchana: 5-6.11.2025)
5-/5 [7/10]

[Bethanyweed · Rating 3 out of 5]

This is part diary, part memoir of a Polish Jewish woman who survived the ghettos and concentration camps of the Holocaust. I personally prefer the diary parts of it. It feels a little unfinished to me, as throughout it, she hints to a huge drama in her family and it's clear that she has bitter feelings toward her sister-in-law, that she pretty openly talks about, but then never says what happened. I'm not saying I want her to air her family's dirty laundry, but either be a total saint (which is how I think she'd like to be perceived) and leave it out all together, or just say what it is.