Theodor Nöldeke (1836-1930) was a German orientalist and scholar. His research interests ranged over Old Testament studies, Semitic languages and Arabic, Persian and Syriac literature. Nöldeke translated several important works of oriental literature and during his lifetime was considered an important orientalist.
تئودور نولدکه یکی از خاورشناسان و ایران شناسان به نام آلمانی ست که آثار تحقیقی اش در معرفی متون کهن ادب و فرهنگ فارسی در اروپا و در میان خاورشناسان شهره است. "حماسه ی ملی ایران"، عمدتن در زمینه ی داستان های شاهنامه، یکی از برجسته ترین آنهاست که اگرچه نسبت به آنچه بعد از نولدکه در این زمینه منتشر شده، کمی کهنه بنظر می رسد، اما نباید فراموش کرد که نولدکه از اولین کسانی ست که این گونه پژوهش ها را آغاز کرده و بی تردید راهنمای خیلی ها بوده تا بعد از او از منابع و ماخذ بهتر و مستند تری استفاده کنند. متاسفانه کتاب مثل بسیاری از انتشارات فارسی، عاری از خیلی مشخصات، حتی یک فهرست کامل از مطالب کتاب است. این کتاب سال ها پیش توسط بزرگ علوی از آلمانی به فارسی برگردانده شده و دو بار هم در دهه ی سی شمسی تجدید چاپ شده است. چاپ سوم آن در خرداد 1355 توسط مرکز نشر سپهر منتشر شده است.
نولدکه این رسالهی پژوهشی را در سال ۱۹۲۰ میلادی برابر با ۱۲۹۹ شمسی به زبان آلمانی منتشر کرد. نولدکه را شیخالمستشرقین گفتهاند، هم او بود که پایهای مستحکم و عالمانه برای این علم نهاد و با دقّتی که خاصّ او بود کارهای ماندگاری تألیف و ترجمه کرد. هوش سرشار او سبب شده بود که او در مدتهایی کوتاه زبانهایی مختلف بیاموزد و در آنها تبحّر پیدا کند، چنانکه پیداست نولدکه متخصّص زبانهای سامی است و نه فارسی امّا بهخاطر کارش مدتی شروع به آموختن زبانهای فارسی و پهلوی میکند و در اندکزمانی به تسلطی قابل اعتماد به این زبانها میرسد. این رساله هم برای همان وقت است. «حماسهٔ ملّی ایران» جزو پژوهشهای کلاسیک حوزهی شاهنامهشناسی است. خوب است که هر کس قصد پژوهش و تحقیق دربارهی شاهنامه و جهان گستردهی آن دارد، باری این اثر را بهدقّت مطالعه کند. گستردگی اطلاعات نولدکه حیرتانگیز است. گرچه اثر او خالی از غلطها و اشتباهات متعدد در حوزههای مختلف نیست، امّا در آن زمانه حدود شناخت محققان از مسائل مذکور در همین حدّ بوده. آقای نفیسی بخشی از خطاها را در مقدمهشان بر کتاب، شمردهاند. ترجمهی فارسی در سال ۱۳۲۷ از انتشارات دانشگاه تهران درآمده، روی کاغذ مرغوب. شیوهی چاپ بهشکل قدیمی است و کتاب حروفچینی شده، برای همین خطاهای مطبعی تقریباً متعددی در آن راه یافته (من همین چاپ را خواندهام، اطلاعی از تجدیدچاپهای بعدی اثر در انتشارات نگاه ندارم). از نکات اساسی نولدکه تأکید او بر ملّی بودن حماسهی شاهنامهی فردوسی است. در پایان کتاب هم دربارهی دشواری تصحیح کتابی به عظمت شاهنامه میگوید، هر خوانندهی منصفی که این سطرها را بخواند، قدردان استاد جلال خالقی مطلق و همکارانش و تلاشهای نیمقرنی او برای این کتاب بزرگ، خواهد شد.