De oude vrouw en de katten

by J.M. Coetzee, Peter Bergsma (Translator)

Daar is ze weer, Elizabeth Costello, het intrigerende alter ego van John Coetzee. Ze is schrijfster, bij het grote publiek vooral bekend door een van haar vele romans. Ze is geboren in Australië, woont in Spanje en is een militante vegetariër met een scherpe pen: ‘Dieren: zo’n woord dat alles op één hoop gooit! Wat hebben de sprinkhaan en de wolf gemeen behalve dat ze geen mensen zijn? Wie lijken meer op elkaar: de wolf en de sprinkhaan, of de wolf en ik?’ Haar zoon John maakt zich zorgen nu ze ouder wordt. Kan ze niet beter bij hem in Baltimore intrekken of in de buurt van haar dochter aan de Côte d’Azur komen wonen? Ze hebben het allemaal voor haar uitgedacht en bespreken het met haar als ze elkaar treffen. John windt zich op over het schamele stulpje op het Spaanse platteland waar zijn moeder woont met een leger verwilderde katten en de dorpsgek Pablo. Waarom voelt ze zich voor hen verantwoordelijk en wil ze niet verhuizen naar een comfortabele plek? Willen de kinderen werkelijk hun moeder zo dicht bij hen hebben? Of voelen ze zich verplicht hun genereuze voorstellen te doen en komen ze niet uit hun hart. Het zal de lezer niet verbazen dat Elizabeth Costello hun aanbod afwijst. Op uiterst eloquente en innemende wijze stelt ze een aantal interessante vragen aan de orde in deze verhalen met een ontroerend slotakkoord.

Genres: Fiction, South Africa

143 pages, Hardcover

First published June 1, 2019

About the author

J. M. Coetzee is a South African writer, essayist, and translator, widely regarded as one of the most influential authors of contemporary literature. His works, often characterized by their austere prose and profound moral and philosophical depth, explore themes of colonialism, identity, power, and human suffering. Born and raised in South Africa, he later became an Australian citizen and has lived in Adelaide since 2002.
Coetzee’s breakthrough novel, Waiting for the Barbarians (1980), established him as a major literary voice, while Life & Times of Michael K (1983) won him the first of his two Booker Prizes. His best-known work, Disgrace (1999), a stark and unsettling examination of post-apartheid South Africa, secured his second Booker Prize, making him the first author to win the award twice. His other notable novels include Foe, Age of Iron, The Master of Petersburg, Elizabeth Costello, and The Childhood of Jesus, many of which incorporate allegorical and metafictional elements.
Beyond fiction, Coetzee has written numerous essays and literary critiques, contributing significantly to discussions on literature, ethics, and history. His autobiographical trilogy—Boyhood, Youth, and Summertime—blends memoir with fiction, offering a fragmented yet insightful reflection on his own life. His literary achievements were recognized with the Nobel Prize in Literature in 2003.
A deeply private individual, Coetzee avoids public life and rarely gives interviews, preferring to let his work speak for itself.

Reviews

[Sini · Rating 4 out of 5]

In "De oude vrouw en zijn katten" heeft de oude meester Coetzee een aantal verspreide verhalen gebundeld, die allemaal lijken te gaan over Elizabeth Costello, de hoofdpersoon van "Elizabeth Costello" (2008) en een belangrijk personage in "Langzame man". Ik wil alle fictie van Coetzee altijd snel na publicatie lezen, en ik vond de verhalen in "Elizabeth Costello" (deels apart uitgegeven als "Dierenleven") geweldig. Dus las ik ook deze bundel onlangs, en met veel plezier.

Deze verhalen hebben volgens mij minder strakke samenhang dan die in "Elizabeth Costello", en ze zijn in mijn beleving ook minder strak gecomponeerd: ze lijken soms wat te meanderen rond vragen die min of meer als bij toeval en zonder logische samenhang lijken op te poppen, en vaak houdt het verhaal zomaar ineens op. Maar misschien is dat geen verlies van vormbeheersing, doch juist een bewuste keuze van Coetzee. Op enig moment verbazen de kinderen van Elizabeth Costello zich over de anti- climaxen en het pointeloze verloop van een verhaal dat zij vertelt, maar de suggestie wordt gewekt dat dit niet opzienbarende en pointeloze gehalte hoort "bij het leven, bij de manier waarop de dingen gaan". In een van de andere verhalen verbaast Elizabeth zich over de levensopvatting van haar zoon en vele anderen: "Maar het leven bestaat niet uit keuzes. Daar ga je steeds maar de fout mee in. Pablo is niet begonnen als een onstoffelijke ziel die werd geconfronteerd met de keus tussen de koning van Spanje worden of de dorpsgek. Hij kwam op aarde, en toen hij zijn mensenogen opendeed en om zich heen keek zie aan, toen was hij in San Juan Obispo en was hij het laagste van het laagste. Het leven als een stel problemen die moeten worden opgelost; het leven als een stel keuzes die moeten worden gemaakt: wat een bizarre kijk op de dingen!". Wat ik interpreteer als: ons hele leven is zonder waarom, onze levensloop is zonder pointe, ons levensverhaal bestaat niet uit rationele keuzes maar uit toeval. We kiezen niet, maar zijn geworpen in een wereld en een leven dat bepaald wordt door condities waar we nooit voor hebben gekozen en ook niets van begrijpen. En precies dat komt, volgens mij, dan mooi naar voren door de gefragmenteerde, soms pointeloos lijkende vorm van Coetzees onaffe verhalen.

Bovendien, Elizabeth Costello is sinds haar optreden in het vorige boek ouder geworden, en verliest daardoor de greep op haar wereld. Ook voelt ze met enige verbazing dat haar einde nadert. Wat ze verwoordt in opmerkelijk onderkoelde, maar mij ontroerende passages als: "Ik kan de volgende stap niet zetten. Het ontbreekt me aan iets. Ik was altijd in staat in mijn werk de volgende stap te zetten, maar ik lijk er niet langer over te beschikken, over die vaardigheid. De tandraderen lopen vast, de lichten gaan uit. Het mechanisme waarvan ik altijd kon aannemen dat het me naar de volgende stap zou leiden lijkt niet meer te werken. Daar hoef je niet van te schrikken. Dat is de natuur - de manier van de natuur om me te vertellen dat het tijd is om thuis te komen". En, even later: "Dat is ook zo'n ervaring waarbij Martin Heidegger niet wenste stil te staan: de ervaring van het dood zijn, van het niet aanwezig zijn in de wereld. Het is een geheel op zichzelf staande ervaring. Ik zou hem erover kunnen vertellen als hij hier was - althans over de eerste verschijnselen". Misschien is ook dat een reden voor het vrij gefragmenteerde karakter van m.n. de laatste verhalen van deze bundel: het "niet aanwezig zijn in de wereld" wordt daarin niet alleen genoemd, maar door de ogenschijnlijke onsamenhangendheid van de vorm ook voelbaar gemaakt. Althans, dat is hoe ik sommige van deze verhalen lees.

Veel van deze verhalen gaan dus over de onmogelijkheid om echt greep te hebben op het leven, en de ervaring dat je die geringe greep op het leven door ouderdom en sterfelijkheid ook nog eens geleidelijk verliest. De verhalen staan bovendien vol vragen, die mij vaak verrukken door hun vernuftigheid en filosofische diepgang, maar die ook onrustig maken omdat ze onze zekerheden letterlijk in vraag stellen. Te meer omdat er nooit antwoord op die vragen gegeven wordt. Zodat de vraagtekens alles op losse schroeven zetten. Vaak wordt doorgevraagd over axioma's van moderne of klassieke denkers, zoals Descartes of Aristoteles. Ook weet Costello vragen te stellen naar aanleiding van het toch al vragende en alles ter discussie stellende denken van Heidegger, zoals in het citaat hierboven. Opvallend subtiel zijn de vragen die bij de lezer worden opgeroepen over de verhoudingen tussen Elizabeth Costello en haar kinderen: zijn die kinderen in al hun goede bedoelingen (en in hoeverre zijn het goede bedoelingen) misschien toch te betuttelend t.a.v. hun ouder en hulpbehoevend wordende moeder, of is Elizabeth Costello juist te weerspannig en onwelwillend tegen met name haar zoon? Of blijkt uit al hun onderhuidse wreveligheden vooral dat zowel de kinderen als de moeder allebei weerloos en sprakeloos staan tegenover het nakende verval van de oude Elizabeth? In hoeverre kan er ooit zinnig antwoord op deze vragen worden gegeven? In hoeverre herkennen wij onszelf (als soms vertwijfelde zoon van een oude moeder, of juist als stokoude ouder met een liefdevolle, maar niet alles begrijpende zoon) ook niet eerder in de vragen dan in de mogelijke antwoorden? En een van de hoofdpersonen uit een verhaal, misschien Elizabeth Costello zelf of misschien iemand die door Elizabeth Costello - schrijfster van beroep- is verzonnen, vraagt zich af waarom ze overspel pleegt zonder wroeging te voelen. en wat dat zegt over haar ik of over haar meerdere ikken.

Die laatste vragen, van de overspelige vrouw, worden verder verdiept door het lezen van een verhaal van Musil, over een andere ontrouwe vrouw, Clarice. En dat brengt de hoofdpersoon van dit verhaal tot de volgende, vragen en onzekerheden oproepende beschouwing: "Ze weet niet zeker of de Clarice in het verhaal tegen zichzelf liegt (ze ziet niet in hoe er iets over die vraag besloten kan worden), maar het feit dat de vraag opkomt met betrekking tot deze Clarice betekent dat de vraag moet opkomen met betrekking tot haarzelf. Zijn al deze vragen over wat het betekent een getrouwde vrouw te zijn haar manier om haar ontrouw te rechtvaardigen? Ze denkt van niet, maar evengoed snapt ze niet hoe er iets over die vraag besloten kan worden". Diepzinnige vragen, gevoed door flink wat intellectuele bagage (want iemand die Musil leest is vast niet van de straat), die alleen maar leiden tot meer vragen. "Wat zou de romankunst zijn zonder dubbele bodems? Wat zou het leven zelf zijn als er alleen maar koppen of staarten waren en niets daartussenin?", zo wordt in een ander verhaal gevraagd. Maar het lijkt wel alsof alle verhalen in deze bundel puur draaien om wat er tussen kop en staart zit, omdat ze zelf geen kop of staart hebben. Het lijkt wel alsof alle verhalen zo veel vragen oproepen dat het geen echte verhalen meer zijn, geen verhalen met kop, staart en conclusie. En het lijkt wel alsof het verhaal over de zichzelf bevragende ontrouwe vrouw alleen maar "Verhaal" heet om te onderstrepen dat het niet echt een verhaal is. Wat trouwens ook iets ontroerends heeft, door de permanente onzekerheid waartoe de hoofdpersoon van dit verhaal is gedoemd.

Deze verhalen zijn erg cerebraal, en vragen grote oplettendheid. Ze zijn voor mij ook intellectueel uitdagend, door de diepgang en vernuftigheid van de vragen en de wijze waarop er met gedachten van filosofen wordt gespeeld. Maar ze zijn, ondanks de vaak erg koele en verstandelijke toon, vaak ook opmerkelijk gepassioneerd. Want zo radicaal doorvragen en doorvragen, tot op de bodem van het totale niet- weten, kan volgens mij niet zonder passie. Bovendien, Costello verdiept zich al vragend in de meest genegeerde kanten van haar eigen ik, en "in het leven […] van wezens wier manier van zijn anders is dan de mijne, meer anders dan de mijne dan mijn menselijk intellect ooit zal kunnen bevatten". In menselijke verschoppelingen bijvoorbeeld, maar vooral in dieren, en dan vooral in alles wat die dieren anders dan menselijk maakt en onvoorstelbaar voor ons als mens. Ergens wordt gesproken over "het beroep dat op ons wordt gedaan dat we niet durven weigeren wanneer we de ander van aangezicht tot aangezicht ontmoeten, tenzij we onze menselijkheid willen ontkennen. Een beroep dat voorrang heeft boven en primitiever is dan het ethische". Volgens mij is dat een toespeling op Levinas: die bedacht een radicale ethiek, waarin het totaal anders- zijn van de ander - en het verbod die ander te labelen als iemand die ergens best een beetje hetzelfde is als ik- een oneindig appel op ons doet. Het lijkt wel alsof Costello dit Levinasiaanse appel niet alleen overneemt, maar zelfs radicaliseert: eerst betoogt ze namelijk op hoogst vernuftige wijze dat een dier niet echt een aangezicht heeft, niet echt een gelaat met een voor mensen herkenbare uitdrukking, en vervolgens zegt ze dat juist de blik in de ogen van een verlopen zwerfkat een oneindig appel op haar doet waartegen ze alleen maar "ja" kan zeggen. Tegen alle gezonde verstand in, en ondanks dat er geen gangbare ethiek is die haar hiertoe verplicht. "Ja" zeggen tegen dit appel is dus geen rationele keuze, want die bestaan volgens Elizabeth Costello niet. Maar toch -of: juist daarom- is het appel volgens haar uiterst dwingend. Juist het anders- zijn van de zwerfkat, de hulpeloosheid van die zwerfkat, en de radicale onvoorstelbaarheid van wat er in die zwerfkat leeft, doen een beroep op Elizabeth dat zij niet durft te weigeren. Waar anderen denken wel te weten wat er in die zwerfkat leeft omdat ze onze eigen eigenschappen in die kat projecteren, en waar nog weer anderen de zwerfkat totaal negeren en rustig laten creperen omdat hij zo anders en zogenaamd "lager" is dan menselijk, voelt Costello de gepassioneerde plicht om maximale aandacht te geven aan het totale anders- zijn en de onvoorstelbaarheid van de zwerfkat. Of aan het voor ons onvoorstelbare driftleven van een naar bloed hongerende teek, die vermoedelijk totaal in die trek naar bloed is ondergedompeld en daardoor de maalstroom van het zijn radicaal anders -want veel minder afstandelijk- ervaart dan wij. Of aan het even korte als vergeefse leventje van een kuikentje op de lopende band dat rap na allerlei tests wordt geslacht: ook voor dat kuikentje opent zich een wereld, net als voor ons, maar die wereld is geheel anders dan de onze. En wat is dat trouwens, onze wereld? Wat bedoelen we eigenlijk, als we "onze wereld" zeggen?

Cerebrale verhalen dus, waarin vernuftig en gepassioneerd tot voorbij het gaatje wordt doorgevraagd, en waarin het andere in zijn radicale anders- zijn alle aandacht krijgt. Verhalen waarin het anders- zijn en niet- menselijk- zijn van dieren volop wordt onderzocht, en waarin een appel op ons wordt gedaan om het anders- zijn van dieren niet te versimpelen en dieren niet om hun anders- zijn te minachten. Maar ook verhalen over het andere in onszelf: de onzekerheid waarmee we worstelen, onze ongrijpbare passies, ons geestelijke en lichamelijke verval, de nakende dood, alle vormen van niet aanwezig zijn in de wereld. Fascinerende verhalen kortom, die mij dwingen om na te denken over zaken waarover ik normaal liever niet nadenk, en die mij behoorlijk laten twijfelen aan de ijkpunten van mijn verstand en mijn ethiek. En daarom heb ik deze bundel met plezier gelezen.

[Philippe · Rating 5 out of 5]

Recently I started binge reading novels again, after a long fallow period exclusively devoted to non-fiction. I returned to Baricco's City and Gustafsson's The Death of a Beekeeper, books I remembered enjoying upon my first-time perusal but the narrative thread of which had disappeared almost completely from memory. I also wanted to reconnect with Coetzee, an author with whom I have a rather uncomfortable relationship. But his Moral Tales - translated in Dutch as something like The Old Lady and the Cats - seemed innocent enough. Now I am struck how these three books, each in their own register, circle around the same, irreverential theme. The authors are exploring the extreme edges of the snug, ordered, rational worldview we have constructed for ourselves. Well, snug in a way. Our desire for control and choice also is at the source of many neuroses. And in many ways it is also terribly cruel, to ourselves and to the innumerable living and non-living entities at home on this planet. These questions drift through our brain while reading these books: are we really alone here? Do bee colonies and cats have personalities? What is their status as residents on Earth? What is solitude and how do we live it? What happens to our individuality when we move into old age? What does pain do to our humanity? Is there any sense in suffering? Why are we so hopelessly intolerant when it comes to deviations from the norm? Why is it so hard to acknowledge the nobility of the menial and mundane? Why aren't we more neighbourly and warm-hearted? And above all, why are we so damned fearful and unable to trust the bed of the river life? Obviously, these are uneasy questions. And the writing reflects this unease in its unsentimentality, in the fragility of its narrative fabric, in its most tenuously upheld coherence, and in the rawness of its texture. In Gustafsson and Coetzee we feel the diary falling apart. Baricco's protagonists are youthful and ancient at the same time. All are fearless and compassionate in their existential confusion. What they are saying is: this confusion is the only thing we have; we might as well make our home in it.

[Bart · Rating 3 out of 5]

Actual rating: 3.00

[Kristiaan Plasmans · Rating 4 out of 5]

Dit is zo’ n boekje, een kleinood om aan iedereen cadeau te doen. Het zijn kortverhalen die aan elkaar verbonden zijn door het kleine, maar ook het diepmenselijke van het leven. Zeer herkenbaar, over oud worden, de relaties met de kinderen, afscheid nemen, waardigheid. Verhalen om even te vertragen, te mijmeren en stil te staan. Misschien dat het eerste verhaal over de hond nog het meest aanspreekt. Een vrouw komt elke dag voorbij een huis gelopen waar een hond haar aanvliegt en dreigend zijn tanden laat zien. Ze is er als de dood voor. Op een dag besluit ze aan te bellen om kennis te maken met de hond en zo haar angsten te overwinnen. Het vervolg moet je zelf maar lezen. Een parabel over deze tijd.

[Gerbrand · Rating 4 out of 5]

Moral tales is de Engelse titel van dit boek met korte verhalen. Een wat saaie en zakelijke titel die misschien wel beter de lading dekt. Op zich hou ik niet zo van korte verhalen. Maar in dit geval is er gelukkig sprake van een rode draad. De strakke stijl van Coetzee, gespeend van elke metafoor, beviel me ook in deze vertaling.

De schrijfster Elizabeth Costello is de hoofdpersoon. Ik weet dat zij een terugkerend personage is in het werk van Coetzee. Voor mij was het echter de eerste kennismaking met haar. Ondanks de titel van het boek is de titel van het eerste hoofdstuk, hoe kan het ook anders bij Coetzee, De hond. In de eerste twee verhalen speelt Elizabeth overigens geen rol. Ik neem aan dat het verhalen van haar hand zijn, maar dat is me niet helemaal duidelijk.

In de overige verhalen confronteert de inmiddels oudere schrijfster haar twee kinderen met haar ouderdom. Tal van morele vraagstukken passeren de revue. En dan vooral over dieren. Als ze op een avond een programma over de bio-industrie heeft gezien vertelt ze haar zoon de dag daarna:

“De camera volgde gisteravond een bepaald kuikentje tijdens zijn voortgang over de lopende band. ”Dus dit is het leven!” kon je hem bij zichzelf zien zeggen. “Verwarrend, maar tot nu toe niet al te uitdagend.” Twee handen tilden hem op, scheiden het dons tussen zijn dijen, zetten hem weer op de band. “Veel tests!” zei hij bij zichzelf. “Voor die lijk ik geslaagd.” De band ging verder. Dapper liet hij zich meevoeren en ging de toekomst tegemoet en alles wat die toekomst in petto had.”

Afijn, dat laat zich raden.

[Mahatma · Rating 5 out of 5]

De oude vrouw en ... bundelt zeven korte verhalen die Coetzee in de loop van heel wat jaren bij elkaar pende en verspreid uitgaf. In het Engels wordt de bundel Moral Tales genoemd en er wordt inderdaad wat moraliteit aan de man gebracht, verpakt als fictie, als filosofie, als essay verpakt als fictie, als brief.
Het is smullen hoe Coetzee speelt met taal, met vanzelfsprekendheden en hoe hij steeds opnieuw de lans ter hand neemt om voor dierenrechten te strijden.
Heerlijk boek.

Coetzee zette me weer aan het denken over een ogenschijnlijke vanzelfsprekendheid.

Hij schrijft:

"De ziel heeft geen eigenschappen, wild of tam of anderszins,' zegt ze. 'Als de ziel eigenschappen had zou het geen ziel zijn.'

'Maar je noemde het een onzichtbare ziel,' werpt hij tegen. 'Is onzichtbaarheid geen eigenschap?'

'Er bestaat niet zoiets als onzichtbare waarnemingsobjecten,' antwoordt ze. 'Onzichtbaarheid is geen eigenschap van het object. Het is een eigenschap, een vermogen of onvermogen, van de waarnemer. Wij noemen de ziel onzichtbaar als we haar niet kunnen zien. Dat zegt iets over ons. Het zegt niets over de ziel."

Als voormalig leerkracht Nederlands - Engels, placht ik steevast te poneren dat het bijvoeglijke naamwoord een woord is dat iets zegt over het zelfstandige naamwoord waarbij het staat. Dat blijkt niet te kloppen. Niet altijd, tenminste.

Een grote man is alleen groot in vergelijking met een andere man, dus ligt het hier ook bij de waarnemer, of de spreker.

Over de kwestie "een witte zwaan" kan men redetwisten. Wit lijnt de zwaan af van andere zwanen, m.n. zwarte, maar die zwaan is wel wit, of is dat enkel in de waarnemer?

[Halcyon · Rating 1 out of 5]

4th or 5th DNF of 2020, put in 2004 because I don't want it count for my reading challenge 2020.

What I expected: Short book about a old woman who had to come to terms that living on her own might not be working out anymore, dealing with aging and living with her many pets.

What I got: philosophical subjects thrown into pretentious ass conversations between the titular old lady and her children. I couldn't stand any of the characters. The moment I almost reached the halfway point, when the part about pets not having any personality came up. Apparantly pets just....kinda exist like biological robots without any unique personalities. The only thing that's unique about them is how they look, but for the rest they are just the same?
Fuck off, every pet owner ever will tell you otherwise. I have male rats that will immediately come to me the moment I enter the hallway when they run loose and want to be with me. I also have a guinea pig that's kinda dumb and overly dramatic at times, squeeking whenever a cage mate slightly touches her bum. At other times she's perfectly fine, just a big dumb, somewhat sensitive sweetheart. Other guinea pigs will come to me in the kitchen when it's time for veggies, wheeking loudly and behaving themselves like tiny, begging dogs! So they can stuff that attitude in their behinds.

[Jean-Pascal · Rating 5 out of 5]

Un court recueil de nouvelles toutes magnifiques. Une écriture ciselée, précise, nette qui donne beaucoup de plaisir voire l'impression d'être, moi lecteur, intelligent.

[Lise De Maerteleire · Rating 2 out of 5]

Teleurstellend weinig katten

[Selma · Rating 5 out of 5]

Mesdames, vous laisserez pour toujours une empreinte dans ma mémoire.

Sinon, mon cher monsieur Coetzee, j'attends beaucoup de vous après cette transcendance littéraire

[Tessa · Rating 4 out of 5]

De courtes nouvelles de J.M. Coetzee. Lu pour la première fois cet auteur dans une traduction française. Écrites entre 2003 et 2017, ces nouvelles livrent une réflexion sur les affres du vieillissement et on ne peut s'empêcher de penser que Coetzee n'est plus très jeune et que nous n'aurons peut-être pas la chance de découvrir d'autres publications. Dans l'abattoir de verre, sachant qu'Elizabeth Costello est son alter égo, j'ai été surprise et attristée de lire que son personnage décrivait les symptômes de la maladie d'Alzheimer et qu'il s'inquiétait de ses écrits éparpillés sur son bureau... À travers ces anecdotes, beaucoup de questions (le point d'interrogation est omniprésent) métaphysiques et sur notre rapport, nous les humains, avec les animaux. Des textes courts mais qui frappent fort. Coetzee, incontournable auteur de notre temps.

[José Van Rosmalen · Rating 4 out of 5]

Dit boek bevat zeven korte verhalen. Het eerste heet ‘de hond’ en gaat over de angst van een vrouw, de ikfiguur voor die hond. Ze voelt zich vijandig door het beest bejegend. Ze spreekt de bezitters van de hond, een ouder echtpaar hierop vergeefs aan en voelt zich afgewezen. Uiteindelijk bijt ze van zich af. Een drama in kort bestek.
Het tweede verhaal heet simpelweg Verhaal. Het gaat over een getrouwde vrouw die naast haar huwelijk een minnaar heeft, iets wat vaker voorkomt. Zij noemt de man dan ook X, de grote onbekende. De vrouw voelt zich niet schuldig, het brengt meer afwisseling en spanning in haar leven.
Het derde verhaal, IJdelheid gaat over een vrouw van 65 die zich optut omdat ze weer bekeken wil worden. Haar kinderen en kleinkinderen hebben moeite met deze metamorfose. Voor hen leeft ze in een onwerkelijke wereld.

Het vierde verhaal gaat over de oudere vrouw Elisabeth Costello, de fictieve schrijfster die in meer boeken van Coetzee een rol speelt. Zij woont in Melbourne, haar zoon in Baltimore en haar dochter in Nice. Ze treffen elkaar in Nice. De dochter stelt voor aan haar moeder om in Nice te komen wonen, de zoon nodigt haar uit om naar Baltimore te verhuizen. Ze gaat niet op die voorstellen in. Ze kiest haar eigen weg.

Het titelverhaal, de oude vrouw en de katten gaat over een oude vrouw die in Spanje leeft en veel katten verzorgt en bovendien een zwerver onderdak verleent.Haar zoon woont in Amerika en bezoekt haar bij haar thuis. Hij heeft moeite met haar levenswijze en hecht meer aan luxe en comfort. Hij verzoent zich uiteindelijk op verzoek van zijn moeder met de zwerver die hij eerst geen blik waardig vond.

In het korte verhaal Leugens is er opnieuw een dialoog tussen Elisabeth Costello en haar zoon John. Hij vindt dat ze naar een verzorgingshuis moet, zij voelt daar niks op. Hij denkt dat ze op sterven na dood is, maar draait daar omheen. Zo wordt het een leugenachtig gesprek, vol ongemak.

In het laatste verhaal van de bundel, Het glazen abattoir, ziet Elisabeth de dood onder ogen. Ze vraagt haar zoon John aandacht voor de rechten van dieren. Mannelijke kuikens worden aan de lopende band na een dag te hebben geleefd gedood en tot diervoeder vermalen. Ze wil dat ze als levend wezen worden herinnerd. Ze schreeuwt het uit omdat ze zichzelf van haar eindigheid bewust is.


Ik vind het sterke verhalen van de inmiddels oudere John Coetzee. Hij vraagt om respect voor het leven van mens en dier, zonder de moraal er te dik op te leggen.

[Karen · Rating 5 out of 5]

Prachtig, tot nadenken stemmend boek over oud worden/zijn. Zeven korte verhalen met in elk Elizabeth Costello in de hoofdrol, al dan niet met zoveel woorden. De verhalen gaan over ijdelheid, schoonheid, de ziel, de relatie met haar kinderen en veel meer, (natuurlijk) ook over dieren. Het is nergens gemakkelijk, nergens docerend en wondermooi geschreven. Sober, trefzeker en met een ik zou haast zeggen filosofische koelheid. Maar de heftige emotionele gevoelslaag daaronder dringt zich door elke spatie naar buiten.

"Zoals de lente het jaargetijde is dat vooruitkijkt, zo is de herfst het jaargetijde dat achteromkijkt. De verlangens die in het herfstbrein opkomen zijn herfstverlangens, nostalgisch, geworteld in herinnering. Ze bezitten niet langer de hitte van de zomer; zelfs als ze heftig zijn is hun heftigheid complex, polyvalent, meer op het verleden dan op de toekomst gericht." (pag. 56)

[hugo van der wildt · Rating 4 out of 5]

Een verhalenbundel. Alle verhalen zijn niet even goed. Het eerste verhaal: de hond is buitengewoon goed. Een dagelijkse gebeurtenis op zulke weinige bladzijde beschrijven is niet alleman gegeven.
De schrijver kent ook G. Gezelle want in het verhaal: Als een vrouw ouder wordt verwijst hij naar het gedicht: het schrijverke.
O krinklende winkelende waterding,
met ´t zwarte kabotseken aan,
wat zien ik toch geren uw kopke flink,
al schrijven op ´t waterke gaan!
Gij leeft en gij roert en gij loopt zoo snel,
al zie ´k u noch arrem noch been;
gij wendt en gij weet uwen weg zoo wel,
al zie ´k u geen ooge, geen één.
en het gaat zo door.
De kaft past ook mooi bij de titel van het boek.
Besluit: mooie verhalen over het leven om bij stil te staan.

[Ineke · Rating 3 out of 5]

Ik twijfel tussen drie en vier sterren. Misschien moet ik het nog eens herlezen. Het zijn korte verhalen, episodes van het ouder worden van Coetzees alter ego Elisabeth Costello. Een enigszins excentrieke, terug getrokken levende, succesvolle schrijfster. Zij heeft een warm hart voor dieren en lijdt onder de onverschilligheid van de doorsnee medemens als het gaat om het welzijn van dieren. Rode draad is het doorgaande gesprek met haar kinderen over ouder worden en dood, die soms nogal cerebraal op me over komen. Er worden mooie dingen gezegd, maar schrijf dan een essay, denk ik al lezend.
Fijn dat Coetzee zich voor dierenwelzijn wil inzetten, natuurlijk ben ik het daar helemaal mee eens.

[Jeannette · Rating 3 out of 5]

Prachtig vertaald. Mijn eerste Coetzee en reden om meer te lezen. Maar het gaat totaal niet over een oude vrouw met katten. Dat zal wel een marketing trucje zijn.
Het gaat over leven in een wereld met meer dan alleen de (gezonde) mens. De kinderen van de vrouw doen wat normaal en verwacht wordt. Maar kunnen onmogelijk begrijpen wat haar drijft om katten en de dorpsgek te verzorgen.
Als het uiteindelijk toch zover is dat ze haar geest aan het verliezen is, doet ze wat nodig is. Of de kinderen haar dan nog steeds helpen blijft de vraag.

[Ann Eyskens · Rating 4 out of 5]

Je wordt geconfronteerd met het leven met haar inherente eindigheid.
Het vuur van de lente en de zomer om door te gaan wordt vervangen door de kleurrijke herfst met herinneringen...
Coetzee laat je niet los met levensvragen van entropie tot religie tot de ziel van mens en kat.
Hij stelt zichzelf via zijn alter ego Elizabeth Costello zoveel vragen over het leven waarop geen antwoord bestaat, ze roepen alleen nog meer vragen op.

Een fantastische schrijver!

[Elisa Goudriaan · Rating 4 out of 5]

Mooie verhalen. Enkel de laatste kon mij niet bekoren. In de eerdere komt in verschillende verhalen dezelfde oude vrouw voor, die steeds iets ouder is. Dat geeft de bundel een mooie continuïteit. Die vrouw is trouwens Elizabeth Costello, die ook in andere boeken van Coetzee figureert. Die heb ik helaas nog niet gelezen, maar dat ga ik nu dus doen.

[Pauline Pattyn · Rating 4 out of 5]

Een filosofisch hoogstandje. Vooral de laatste 30 pagina's hebben me aan het denken gezet en zorgen voor een blijvende impact.
"De oude vrouw en de katten" is een boek voor mensen die willen geconfronteerd worden met alle dingen waar ze in het dagelijks leven proberen niet aan te denken; ouderdom, de dood, en de gruwelijke verhouding tussen mens, dier en voedsel.

[Laetitia · Rating 3 out of 5]

2.5/5
Honnêtement je sais pas trop quoi en penser.
L'écriture est vraiment incroyable, mais en même temps, je comprenais pas tout le temps (trop philosophiques pour moi certaines nouvelles). J'aime bien la simplicité de l'histoire avec quand même un point commun : une vieille, et une certaine chronologie (mais pas dans les dates d'écriture).

[Veerle Roets · Rating 5 out of 5]

Klein, maar fijn. Verhalen over een moeder die nogal dominant is. Haar eigenzinnige ideeën vormen de kern van het verhaal. Interessante filosofische overwegingen over het leven, onze verhouding tot het nu, afscheid nemen, hoe we ten opzichte van dieren staan, ... eentje om (toch eens) te herlezen.

[Édouard · Rating 3 out of 5]

« Se tuer à vingt ans, c’est une disparition tragique. Se tuer à quarante ans, c’est une critique qui donne à réfléchir sur l’époque. Mais se tuer à soixante-dix ans… On dira "C’est dommage, elle devait avoir un cancer." »

[Ief Stuyvaert · Rating 1 out of 5]

Begin noch einde en saai in het midden. Verhalen die me koud laten.

[Christiane · Rating 3 out of 5]

Redelijk moeilijk boekje.

[Marijke Carpentier · Rating 2 out of 5]

Filosofische overdenking op het einde van een leven. Het personage is niet uitgewerkt, de bedenkingen niet echt boeiend. Spijtig.

[Lydia · Rating 2 out of 5]

Niet graag gelezen. Het sleept maar verder en verder...
Het viel me tegen dat het verhalen waren, dat zag ik niet aan de kaft.

[Martijn van Duivenboden · Rating 4 out of 5]

Lekker boekje tussendoor. De stijl, onderwerpen en vragen van Coetzee zijn altijd sterk.

[Cyanne Tersteeg · Rating 1 out of 5]

1,5⭐️

[Lieselot Baert · Rating 2 out of 5]

Sommige van de verhalen lijken weinig samenhang te hebben. Hoewel sommige gedachtengangen heel interessant zijn, houdt het geheel voor ik weinig steek.

[Joukje · Rating 3 out of 5]

Om over na te denken