Kısa Türk Tiyatrosu Tarihi

by Metin And

“İlk bakışta Türk tiyatrosu deyince Türkçe konuşan budunların tiyatrosu anlaşılmak gerekir. Ancak biz burada çağ ve yer bakımından sınırlamalara gittik, yalnız Anadolu’ya yerleşen Türkiye Türklerinin tiyatrosunu ele aldık. Anadolu Selçuklularından başlayarak Beylikler, Osmanlı İmparatorluğu ve Türkiye Cumhuriyeti’nin tiyatrosunu göz önünde tuttuk...”

Ömrünü tiyatromuzun her evresini araştırmaya adamış Metin And’ın bize bıraktığı çok değerli kaynaklardan biri. Geleneksel Türk Tiyatrosu, Tanzimat ve İstibdat Tiyatrosu, Meşrutiyet Tiyatrosu, Cumhuriyet Tiyatrosu olmak üzere dört bölümden oluşan kitap; dönemlere göre tiyatro anlayışı, halkın ve yönetimlerin yaklaşımı, yasaklar, destekler, başlıca tiyatro toplulukları, yazarları, kurumları, oyunları, oyuncularıyla adeta bir geçit töreni niteliğinde.

Seyirlik köy oyunlarından Türk tiyatrosunun dünya tiyatrosundaki yerine, Metin And tiyatro tarihimize ışık tutmaya devam ediyor.

320 pages, Paperback

First published May 1, 2019

About the author

17 Haziran 1927’de İstanbul’da doğdu. Galatasaray Lisesi’ni (1946), İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ni (1950) bitirdi. Bir süre İngiltere’de ve Almanya’da bulundu. Yurda dönüşte Kavaklıdere Şarapları’nda yöneticilik yapmaya; bir yandan da müzik, bale, opera, tiyatro ve edebiyat konularında yazılar yazmaya başladı. "Pazar Postası, Ulus ve Forum" ilk dönem yazılarının yayımlandığı yerlerdir. Rockefeller Vakfı’nın bursuyla bale, opera ve tiyatro eğitimi için New York’a gitti. Bir süre sonra "Forum" dergisini ve yayınlarını yönetmeye başladı. "Ulus" gazetesindeki yazıları 15 yıl boyunca devam etti. Kuruluşundan itibaren Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tiyatro Bölümü’nde otuz yılı aşkın bir süre öğretim görevlisi, öğretim üyesi olarak çalıştı ve 1994’te emekli oldu. Emekli olduktan sonra eski kitaplarının yeni basımları ve yeni kitaplarının hazırlanmasıyla meşgul olan And, 30 Eylül 2008’de Ankara’da öldü.

Reviews

[Sinan Öner]

Profesör Metin And'ın Yapı Kredi Kültür Yayınları'nın yayınladığı "Kısa Türk Tiyatrosu Tarihi" ile son yıllarda bir çok sahnelerinin seslerini yitirdiği (Kenterler'in, Dostlar'ın, başka bir çok sahnelerin sustuğu) tiyatro sanatımızın tarihini okumak, Türk tiyatrosuna özgü ya da Türk tiyatrosunun içerdiği neler varsa yeniden okumak olası! Profesör Metin And, "Kısa Türk Tiyatrosu Tarihi" ile, Türk halkının tiyatro sanatına estetik, pratik ya da duygusal yaklaşımları ile tiyatro edebiyatından edindiği bilgiler ya da sahnelediği tiyatro yapıtları ile, icât ettiği, ürettiği tiyatro tekniklerini açıklıyor. Türk tiyatrosu, Osmanlı İmparatorluğu'nun yıkılış yıllarında Batı'lı tiyatro yapıtları ile İstanbul gibi kentlerin sahnelerinde buluşmaları ile, Cumhuriyet Devrimleri ile Türk tiyatrosunun yeniden (tiyatro dili, sahne yönetimi, tiyatro edebiyatı ile tiyatro dramaturjisi açısından) kuruluşunu, Profesör Metin And'ın "Kısa Türk Tiyatrosu Tarihi"nde okumalı - Profesör Metin And, Osmanlı'dan Cumhuriyet'e tiyatronun yaşadığı değişimleri tiyatro sahnelerinden seçtiği kişilerle ya da durumlarla anlatıyor. Profesör Metin And, "Kısa Türk Tiyatrosu Tarihi"nde, Aristophanes, Sophokles gibi Eski Yunan tiyatro yazarları ile Corneille, Raciné, Shakespeare, Gogol, Çehov, Ibsen, Strindberg, Gorki, Brecht, Shaw, Ionesco gibi modern tiyatro yazarlarının Türk tiyatrosunda nasıl sahnelendiklerini farklı tiyatro topluluklarının deneyimleri ile tanımlıyor. Profesör Metin And, Türk tiyatro yazarlarının yapıtlarının sahnelenme tarihini "Kısa Türk Tiyatrosu Tarihi"nde özetlerken, Türk tiyatrosunun Cumhuriyet Devrimleri ile yetişmiş yeni Yönetmenleri - Tiyatro Yazarları, Yönetmenler, Oyuncular- ile ilgili bilgilerini de okurlarına açıklıyor.