Prayer: A Study in the History and Psychology of Religion

by Friedrich Heiler

This comprehensive study explores the central role of prayer through the ages, from ancient indigenous prayer rituals to today's large-scale public worship.

Genres: Religion, Prayer

408 pages, Paperback

First published January 1, 1917

Reviews

[Nafiseh · Rating 5 out of 5]

«روحم مجروح است.»



«عالي ترين نيايش آن گاه است که فرد ، از صمیم قلب به کسی که در برابرش زانو زده است پیوسته شبیه تر گردد»

«همه نیایش میکنند مگر وجود نخستین»
« اما روح آدمی وقتی با این وجود نخستین یکی میشود ، از نیایش کردن باز می ایستد.»

«به من بگو چه کسی از زمین قلب تو را به‌سوی خدا بالا کشیده است؟ چه کسی تو را به‌سوی دعا راهنمایی کرده است؟... آیا پروردگار، که در همه‌چیز در کار است، نبود؟ و اگر او پیوسته چنین عطایایی به تو می‌بخشد، پس چرا اندوه می‌پرسد: کجاست نیایش‌های تو؟!»

«چه به یقین در اشیای طبیعی یا در معبد های ساخته شده به دست انسان نیست که خدا اقامت دارد ، بلکه خدا در عمق روح کسی ست که نیایش میکند . تنها در خاموشی آرام دل، دور از همهمه دنیای بیرونی است که انسان مومن حضور خدا را ، در هاله قدرت سرشاری که خشوع و خجستگی را بر میانگیزد ، به تجربه در می یابد. از این رو وقتی انگیزه نیایش کردن را در خود احساس میکند به نقطه ای خلوت می شتابد .در میان سرخ پوستان اوماها وقتی مرد جوانی به سن ازدواج میرسد به گوشه خلوتی میرود تا به نزد واکاندا نیایش کند.در میان اعضای قبیله سرخ پوست دیگری ،اوساگ ها ،مردی که نیایش میکند از اردوگاه یا از میان همنشینان خود بیرون می رود . آنچه در میان مردمان بدوی استثناست در دین شخصی به قاعده تبدیل میشود.افلوطین میگوید :ما میتوانیم نیایش کنیم، فقط آن گاه که با تنها‌، تنها باشیم.» یوحنای دمشقی تنهایی را «مادر نیایش »می خواند.»


«دعاهایی که همچون ابر غلیظی از سطح زمین به سوی خدا برمیخیزند، به همان نسبت که نیایشگران از نظر شخصیت مختلف اند ، با یکدیگر اختلاف دارند ، اما این دعاها همه بر دو اصل مبتنی اند: فقر و عشق. »

«بر روی آخرین نیمکت یک کلیسای خلوت ، یک روستایی پیر نشسته بود . به وی گفتند :؟شما منتظر چه هستید؟ گفت: من او را می نگرم و او مرا می نگرد.»



ابر غلیظ قبیله ی ما حواسش به رنگ سرخ بارونهاش نیست.مراقب تراکم و پیوندهای قطرات هوای مردمان زیرش نیست و امواج دریا به نفع هیچ کس خاموشن. حرف زدن خوب نیست نباید گفت ،باید بود و نگفت و شنید و تنها بود. «پس چرا اندوه می‌پرسد: کجاست نیایش‌های تو؟!»

روحم ،مجروح است.

[Timmy · Rating 4 out of 5]

Friedrich Heiler

The book is an excellent resource towards anthropological/psychological research towards the concept of "prayer".

If there is one thing that I want the readers to remind is that this book is an old book.

there is too much to put because the book is very dense.

I understand why Keller used Heiler's viewpoint when Keller was positioning himself while writing the book "Prayer" (Keller, 2014). Heiler gives an immense logical, scientific reasoning behind prayer as a professor. Heiler, "a born again christian (from a Roman Catholic background) should be able to connect with many evangelicals in the world. (note when I say this, I am not slandering Roman Catholicism in any way. It is foolish for a person to slander the church of Roman Catholic without properly studying the doctrines, history and humility).

Heiler ultimately upholds "prophetic prayer" that of the biblical model. Biased? Yes. However, Heiler attempts to give other models from "Secular Spirituality" to "Greek Cultural Prayer".

I would recommend this book to anyone who is "spiritual" or curious of why people pray.

[乂]

نیایش: پژوهشی در تاریخ و روان‌شناسی دین / فریدریش هایلر / تهران، نشر نی، چاپِ اول 1392
دعاهای مسیحی، دعاها

می‌هراسم که نتوانیم به قدرت‌ها، خصلت‌ها و فضیلت‌های نهفته در دعا به کفایت پی ببریم. زیرا به همان‌سان که دعا ساده و بی‌آلایش به‌نظر می‌رسد، چنان ژرف و گسترده است که کسی را یارای درک کامل آن نیست. نقل از «لوتر» – همین کتاب[4]


سخنِ مترجم درباره‌ی نویسنده‌ی کتاب: فریدریش هایلر، محققِ دین و الهیات بود. او در سال 1892م به‌دنیا آمد. الهیات، فلسفه، زبان‌های آسیایی، و روان‌شناسی را در دانش‌گاهِ مونیخ خواند. و در سالِ 1917 با پژوهشی درباره‌ی دعا و نیایش، مدرکِ دکترا گرفت. کتابِ «نیایش»، برای نخستین‌بار در سالِ 1917م به‌زبانِ آلمانی منتشر شد. و در سالِ 1932م توسط دانش‌گاهِ آکسفورد به انگلیسی ترجمه شد. [15]
این کتاب، موضوعِ نیایش را در چهارچوبی تاریخی و از منظری پدیدارشناختی بررسی می‌کند. هایلر، مخالفِ اسطوره‌زدایی از مفاهیم و روابط دینی بود. او به دورانِ پاپ‌هایی فرشته‌سان که به عصرِ روح‌القدس منتهی شوند امید و اعتقاد داشت. به ادیان شرقی توجه و علاقه داشت، و در نوشته‌ها و تلاشِ دینی‌اش برای زنان نقش مهمی قائل بود. علمِ وی در کنارِ ایمانِ شخصی‌اش بر خدایی تأکید می‌ورزد که بیش از هر نکته‌ای جلوه‌ای از محبت است. [17]
«آنه‌ماری شیمل»، در این‌باره که «چرا آثار هایلر شهرتِ چندانی نداشته‌اند؟» معتقد است: این اتفاق، به‌خصوص در کشورهای انگلیسی‌زبان در هاله‌ای از ابهام است به‌خصوص که در مقایسه با آثارِ نه‌چندان عالیِ «میرچا الیاده»، داستان‌نویسِ نابغه، آثارِ «فریدریش هایلر»، در دین‌پژوهی، جنبه‌ی علمیِ بسیار بالاتری دارند. شاید چون «هایلر» در آثارش با آن هزاران زیرنویسِ دقیق و اصولی‌شان، کم‌تر بر جنبه‌های پر رمز و رازِ عرفانی و هیجان‌انگیز پرداخته است و بیش‌تر سعی در شناختِ نیکی و زیبایی‌های مطلق داشته است. البته او در نواختنِ پیانو نیز چیره‌دست بود. [19]
«فریدریش هایلر»، پدیدارشناسِ دین بود: منظور از پدیدارشناسی، توصیفِ مستقیمِ پدیده‌ها بدون توجه به پیش‌شرط‌های ناآزموده است. [21]
در ادامه، مترجم، به دسته‌بندی کتاب‌های مربوط به دعا و نیایش پرداخته است: متونِ اولیه، آداب‌نامه‌ها، تک‌نگاری‌ها، عامه‌گراها، و شرح و تحلیل‌های علمی. [24] بررسیِ کلی و نقلِ قول‌هایی از دوازده کتاب درباره‌ی دعا و نیایش که در ایرانِ معاصر چاپ شده‌اند. طیفِ گسترده‌ای از این‌گونه کتاب‌ها در ایران، در دسته‌ی کتاب‌های عامیانه قرار می‌گیرند و کتاب‌هایی با روی‌کرد‌های علمی بسیار اندک‌اند. کتاب‌هایی که به آن‌ها اشاره شده است عبارتند از:
تمسک به خدا، سموئیل زویمر، تهران: چاپخانه‌ی بروخیم، چاپ اول، 1317 –
نیایش، آلکسیس کارل، ترجمه علی شریعتی، نشر الهام، چاپ سیزدهم، 1384 –
منطق نیایش، علی‌قلی بیانی، نشر سهامی انتشار، چاپ اول، 1366 –
حدیث بندگی و دل‌بردگی، عبدالکریم سروش، نشر صراط، چاپ ششم، 1386 –
قدرت دعا، کاترین پاندر، ترجمه مینا اعظامی، نشر صورتگر و نشر میترا، چاپ هشتم، 1388 –
دعا، دریچه‌ای به‌سوی ماورا، ایترمی اماریشان و دیگران، ترجمه فریده مهدوی دامغانی، نشر تیر، چاپ سوم، 1387 –
مروری بر گستره‌ی دعاپژوهی، فرهنگ مهروش، نشر بصیرت، چاپ اول، 1389 –
نردبانی به آسمان: نیایش‌گاه در تاریخ و فلسفه‌ی یهود، شیرین‌دخت دقیقیان، نشر ویدا، چاپ اول، 1379 –
نیایش، میگوئل رویز، ترجمه فریبا وفایی، نشر او، چاپ اول، 1389 –
رفیق اعلا، کریستیان بوبن، ترجمه پیروز سیار، نشر طرح‌نو، چاپ هشتم، 1388 –
نامه‌های بچه‌ها به‌خدا، گردآوری استوارت هامپل و اریک مارشال، ترجمه دل‌آرا قهرمان، نشر میترا، چاپ ششم، 1386 –
خدا و من: 365 دعا برای بچه‌ها، پنی پاسهاف، ترجمه طاهره بهادران،نشر قدیانی، چاپ اول، 1387 –
[34]
***
در کتاب‌شناسیِ «نیایش»، 1400 کتاب در زمینه‌ی دعا فهرست شده است که 98درصد آن‌ها در دسته‌ی کتاب‌های تحقیقی قرار نمی‌گیرند و از این‌لحاظ وضعیتِ بسیار ضعیفی داریم. [35]
مترجم به اهمیت کتابِ «هایلر» می‌پردازد و سعی می‌کند تصویری از جغرافیای کتاب‌های دعا و نیایش در گستره‌ی فارسی‌زبانان، انگلیسی‌زبان و سنتِ اسلامی ترسیم کند. [39]
«هایلر»، به فرهنگ‌ها و سنت‌های دینیِ گوناگونی توجه داشت. او در کتابِ «نیایش»، از عطار و سعدی و مولانا نیز یاد می‌کند. [40]
وی قلمروِ ادیان را به هفت مؤلفه‌ی اساسی تقسیم می‌کند:
1. واقعیتِ امور قدسی.
2. ذاتی بودنِ امورِ قدسی.
3. برتری واقعیاتِ برآمده از امورِ قدسی.
4. محبانه بودنِ وصال در امورِ قدسی.
5. از خودگذشتگی در راهِ رسیدن به امرِ قدسی.
6. امورِ قدسی: راه‌آموزِ هم‌زیستی با هم‌نوعان.
7. محبت، برترین راهِ امورِ قدسی. [48]
*** ***
پیش‌گفتارِ نویسنده بر چاپ نخست آلمانی: در گستره‌ی پهناورِ دین، هیچ پدیده‌ای شگرف‌تر و حیرت‌انگیزتر از دعا و نیایش نیست. از نظرِ دانش‌آموختگانِ مدرن، دعا خرافاتی ابلهانه و حاصلِ ناآگاهی از قانونمندی طبیعت است، برآمده از نیازی خودخواهانه که توانمندانِ عرصه‌ی معنویت از آن بی‌نیازند. «آن‌کس که در نیکی پیش‌رفته است، دست از دعا خواهد شست». پس دعا، شکافی پر رمز و راز، و معیاری متمایزکننده نیز هست. ما از این شکافِ بنیادین، آگاهیِ دقیقی نداریم زیرا در الهیاتِ هر دو مذهبِ مسیحی، از انجامِ پژوهش‌های ژرف درباره‌ی نیایش غفلت شده است. [49]
آیا این غفلت به‌سببِ هراس از رویاروییِ ناگزیر با فلسفه‌ی مدرن نبوده است؟
آیا الهیات شجاعتِ آن‌را ندارد که آشکارا برای حقِ حیاتِ نیایش، این ویژگیِ فراتر از خرد، مسئولیتِ مبارزه را برعهده گیرد؟
آیا خردگرایی چشمان ما را از دیدنِ ژرفای پررمز و رازِ نیایش‌ها کور کرده است؟ حال آن‌که دعا، قدسی‌ترین و شخصی‌ترین امرِ نهفته در دین است، و نباید از مشکلاتی که در راهِ درکِ عالمِ رازآمیز آن وجود دارد هراسی داشته باشیم.
کسی که تنها یک دین را می‌شناسد، هیچ دینی را نمی‌شناسد. سخنی از «ماکس مولر»، پیش‌گامِ هندشناسی و تاریخ‌پژوهیِ ادیان. [50]
فریدریش هایلر، در این کتاب، عرصه‌ای بی‌انتها از تاریخِ ادیانِ مسیحی و غیرمسیحی را جستجو کرده است تا گونه‌هایی بارز از دعا و نیایش را بیابد و واضح‌ترین قالب‌های پدیداری‌شان را بررسی کند. [50]
هایلر معتقد است: پژوهش‌گرِ دینی‌ای که موضوعِ پژوهشِ خود را مانند امری مقدس بررسی نکند، هرگز نمی‌تواند به سرزمینِ شگفتی‌های آن راه یابد. چنین نگرشی در کارِ او یک ضرورتِ علمی است زیرا برآمده از ویژگی خاصِ ادیان است. او باید با دین زندگی کند و جهان را از دریچه‌های آن احساس کند. گرچه هنگامِ پژوهش، ضروری است تا استقلال و آزادیِ عمل خود را فراتر از چهارچوب‌های یک دین و مذهبِ خاص بداند.
تنها آن‌کسانی که رها از هر بندی به ادیانِ گوناگون می‌نگرند می‌توانند روحیه‌های خاصِ آشکار در زندگیِ دینیِ پیروانِ هر دین و مذهبی را درک کنند و به آن‌ها احترام بگذارند. امکان ندارد که بتوان بر اساسِ مقوله‌های مذهبی، نیایش‌گرانِ بزرگ را از یکدیگر متمایز کرد. چنین تقسیم‌بندی‌هایی نادرست است زیرا طبقه‌بندی گونه‌های ایمان، بر اساسِ معیارهای ظاهری، به خطا می‌انجامد. [51]
«هایلر»، شکل‌های مختلفِ نیایش را در قلمرویی تاریخی و روان‌شناسانه بررسی کرده است، و برای افزایشِ دقت در پژوهش‌های خود از چهارچوب‌های توجیهی مسیحیت و نقدهای فلسفی دوری کرده است. هدف او کشف و شناساندن ارزش‌های معجزه‌آسای زندگیِ دینی است. او به وجودِ قابلیت‌های پویای دینی معتقد است و آن‌را موضوعی برای شناخت واقعیت‌ها از طریق جست‌وجوهایی علمی می‌داند. [52]
هدفِ «هایلر» این است که تصویری پویا از شکل‌های گوناگونِ نیایش و قدرتِ فراتر از خردِ آن را در ذهن خوانندگانش پدید آورد. پژوهشِ موشکافانه‌ی او کلیاتی عمومی و مقدمه‌ای بر تاریخِ نیایش است. نیایش در بینِ مسیحیانِ مؤمن در سده‌های میانه، و مراقبه‌ی عرفانی در آیینِ بودا. [53]
*** ***
پیش‌گفتار نویسنده بر چاپِ دوم آلمانی: نتوانستم از چهارچوبِ تاریخی-روان‌شناسانه‌ی نسخه‌ی اولیه‌ی این کتاب فراتر بروم و مطابقِ خواسته‌ی برخی از خوانندگان، دیدگاهِ خاصِ خودم را درباره‌ی دعا و نیایش مطرح کنم؛ و یا از دیدگاهِ فلسفه‌ی دین، مفروضاتِ خود را به اثبات برسانم. مجموعه‌ی وعظ‌هایم درباره‌ی «رازِ دعا» را در اثرِ مستقلِ دیگری چاپ خواهم کرد. [55]
هایلر، خوانندگانی را که از او انتظار داشتند نظرِ شخصیِ خود را افزون بر بررسیِ علمی، بر این اثر بیافزاید، به کتابِ «وعظ‌هایی در کلیساهای سوئد، انتشارات کایزر مونیخ، 1919» ارجاع می‌دهد. [55]
*** ***
پیش‌گفتارِ نویسنده بر چاپِ انگلیسی: اثرِ حاضر، طی جنگِ جهانی [اول] پدید آمد. بعضی از بخش‌های آن در بیمارستانی نوشته شد که نویسنده در آن‌جا به‌عنوانِ مراقبِ بیماران خدمت می‌کرد. چند ماه پیش از پایانِ جنگ، حاصلِ کارِ او منتشر شد. [57]
این کتاب پیش از نهضتی که پس از جنگ[جهانی اول] برای وحدتِ کلیساها پا گرفت نوشته شد؛ و مطمئناً به این شکل ممکن نبود به‌نگارش درآید اگر نویسنده، راهش را به‌واسطه‌ی پژوهش‌ها و تجربه‌ی زندگیِ خود به سوی دیدگاهی مبتنی بر وحدتِ کلیساها نمی‌گشود: از آیین کاتولیکِ رومی به آیین کاتولیکِ انجیلی، از جامعه‌ی رومی به جامعه‌ی لوتری، و داشتنِ رابطه‌ای دوستانه با کلیساهای ارتدوکسِ شرقی و آنگلیکن. [58]
*** ***
یادداشتِ مترجمِ انگلیسی: از زمانی که این اثر به دستم رسید تاکنون، تحسینِ پرشورم از آن فروکش نکرده است؛ هرچه بیش‌تر کتاب را مطالعه کردم بیش‌تر احساس کردم که خوانندگانِ انگلیسی و امریکاییِ علاقه‌مند به مباحثِ دینی نباید به‌خاطر مانع زبان، از ثروت‌های این کتاب بی‌نصیب بمانند. [59]
البته دشواری‌هایی نیز وجود داشت، دشواری‌هایی مثل: 250هزار کلمه و بیش از دو هزار نقلِ قول. اما نویسنده با بلندنظری، رضایت داد تا آن بخش‌هایی از کتاب که پیوندِ حیاتی با برهان‌های اصلی‌اش ندارد حذف شود. امیدوارم مطالبِ اساسیِ این کتاب، به‌خصوص فصل‌های مربوط به نیایشِ پیامبرانه و نیایشِ عرفانی، به‌قدر کافی در ترجمه‌ی حاضر نمایانده شده باشد. [60]
*** *** ***
مقدمه:
1. نیایش، پدیده‌ی مرکزی دین:
دینی بودن و دعا کردن در واقع یکی هستند. دعاکردن در دین، همان نقشی را دارد که اندیشیدن در فلسفه. نیایش، همان دینِ در حالِ ساخته‌شدن و سرزنده است. حسِ دینی، دعا می‌کند، درست همان‌گونه که قوه‌ی تفکر می‌اندیشد. [61]
همه‌ی آداب و شعائر، تقدیس‌ها و تطهیرها، اعانه‌ها و نذرها و اعیادِ مقدس، رقص‌ها و هیئت‌های مقدس، و همه‌ی آثارِ زهد و پرهیزگاری و اخلاق، فقط بیانِ غیرِمستقیمِ تجربه‌ی دینی است. در نیایش، این تجربه‌ها مستقیماً آشکار می‌شود.
همه‌ی آداب و شعائر، تقدیس‌ها و تطهیرها، اعانه‌ها و نذرها و اعیادِ مقدس، رقص‌ها و هیئت‌های مقدس، و همه‌ی آثارِ زهد و پرهیزگاری و اخلاق، فقط بیانِ غیرِمستقیمی از تجربه‌ی دینی است؛ (تجربه‌ی: خشوع، اعتماد، توکل، تسلیم، اشتیاق و وجد) اما نیایش، بیانِ مستقیمِ تجربه‌ی دینی است. [63]
نیایش، یک بیانِ مقدماتی و ضروری در زندگیِ دینی است.
تفاوت‌های دینیِ افراد، اقوام، دوران‌ها، فرهنگ‌ها، و ادیانِ مختلف را می‌توان از طریقِ دقت در نحوه‌ی دعا و نیایش‌های‌شان آشکار کرد. [64]
***
به‌دست آوردنِ تصویرِ دقیقی از نیایشِ واقعی، کارِ آسانی نیست زیرا انسان‌هایی که صاحبِ نبوغِ دینی‌اند، زندگیِ عبادیِ شخصی‌شان در نهان و دور از چشمِ دیگران جریان دارد. ایشان در برابرِ خدای خویش، تنها می‌ایستند، «تنها با تنها»؛ و برای دعا و نیایش به خلوت و انزوا بال می‌گشایند. حتی مردمانِ بدوی نیز در ارائه‌ی اطلاعاتِ مربوط به زندگیِ دینی‌شان به‌غایت خوددار بوده‌اند. [65]
برای این‌که بتوانیم تصویرِ نسبتاً دقیقی از نیایشِ واقعی داشته باشیم لازم است تا نمونه‌های گوناگونی از دعا و نیایش را با دقت گرد آوریم و آن‌ها را بر اساسِ ارزشِ روان‌شناسانه‌شان درجه‌بندی کنیم و با اظهاراتِ بزرگانِ این حیطه مقایسه و تکمیل کنیم. [66]

منابعِ پژوهش درباره‌ی نیایش:
الف. نیایش‌ها
ب. اسنادِ شخصی در نیایش
ج. اسنادِ تماماً بیرونی
***
الف. نیایش‌ها
انسانی که عمیقاً دعا می‌کند، پس از آن دیگر هرگز قادر نخواهد بود با دهان یا قلمِ خود، حس، شور و اشتیاقِ وصف‌ناپذیری را که در آن نیایش داشته را دوباره بازآفرینی کند. هرگاه یک فردِ حاجت‌مند، سعی می‌کند مشتاقانه‌ترین دعای خود را در قالبِ کلمات ثبت کند، عمیقاً احساس می‌کند که آن کلمات فقط بازتابِ ضعیفی از آن نیایشِ اولیه هستند. [68]
برخی نیایش‌ها بلافاصله پس بروزِ حالاتِ روحانیِ خود ثبت شده‌اند، مانند: نیایشِ «فرانسیس آسیزی» هنگامِ به صلیب‌کشیده‌شدن.
برخی نیز به‌نقل از حافظه ثبت شده‌اند که تعدادشان فراوان است. مانند: زندگی‌نامه‌های خود-نوشت و اعتراف‌نامه‌ها. بدیهی است که رعایتِ دقت در ثبتِ چنین نیایش‌هایی موقعی ممکن است که بسیار کوتاه باشند. زندگی‌نامه‌ی پیامبرانِ عهد عتیق، و شخصیت‌های دینیِ معاصر در این زمره هستند.
نوع دیگری از دعاها نیز آزادانه و الهامی هستند. چنین نیایش‌هایی ادبی هستند و اگر برآمده از حالاتی روحانی و الهامی باشند، خالص هستند زیرا دستوری و عامدانه تصنیف نشده‌اند. [69]
نیایش‌هایی وجود دارند که درباره‌شان به‌دقت فکر شده و به‌شکلی آهنگین تنظیم و عرضه شده‌اند. این‌ها تقریباً همیشه از نوع ادبی هستند. [70]
نیایشِ ناب، بیانِ خودجوشِ تجربه‌ی خودِ فرد است یا دست‌کم ثمره‌ی آن حسی است که او با زحمت درک کرده است. اما نیایش‌های تصنعی، برای دیگران بیان شده‌اند تا به راه اخلاقیِ خاصی راهنمایی‌شان کند.
نیایش‌های: الگو، عبادی، هنری، حماسی. [74]
آداب‌نامه‌های آموزنده، انعکاسی از نیایش‌های یک قشر خاص هستند، مانند: روحانیان، الهیات‌دانان، و نویسندگان. اما نیایش‌هایی که ناشی از نبوغی شاعرانه هستند گزارش‌هایی نسبتاً دسته-اول‌تر از دین‌داریِ ساده‌ی مردمانی بی‌آلایش‌اند؛ مانند: هومر و گوته و دانته. [75]
***
ب. اسنادِ شخصی در نیایش:
ظاهراً نوابغِ بزرگ از تجربه‌های روحانیِ خودشان، به زبانِ اول شخص، چندان سخن نمی‌گویند. فروتنی، آنها را از ارئه‌ی توصیف‌هایی مستقیم و تفصیلی راجع به نهانی‌ترین عواطف‌شان باز می‌دارد. و به‌ندرت جرئت می‌کنند درباره‌ی رازهای مقدس‌ترین امورِ مربوط به تقرب‌شان، تحلیل‌هایی موشکافانه ارائه کنند؛ و شواهدِ ناب و دستِ‌اول را باید در پشتِ جملاتِ عمومیِ متعارف و معیارشان یافت.
برخی در کنارِ خیابان‌ها دعا می‌کنند و نیایش‌های طولانی می‌خوانند، برخی نیز به‌دور از زهدفروشی در حجره‌های درونی خود: کوتاه و فشرده اما عمیق. [76]
روان‌شناسانِ دین باید متوجه باشند که شرحِ‌حال‌های عرفانی، هر قدر هم که بزرگ و ویژه باشند فقط بازتاب‌دهنده‌ی یک نوع از دین‌داری شخصی‌اند و نه یک منبعِ کامل درباره‌ی ماهیتِ یک دین. [78]
گاهی دیدگاه‌های اخلاقی، تجربه‌های ساده‌ی دینی را دگرگون می‌کنند و انگیزه‌های فلسفی، پیش‌فرض‌های الهیاتی را تعیین می‌کنند، و همیشه ممکن است وفاداری به واقعیت‌های مربوط به زندگیِ نیایشی، قربانی چنین چهارچوب‌هایی شود؛ اما چنین الهیات‌هایی نیز می‌توانند منابعِ خوبی برای شناخت‌های ما باشند و اطلاعاتی از تجربه‌ی دینیِ نویسندگان‌شان و نشانه‌های روان‌شناسانه‌ی ارزش‌مندِ دیگر در اختیار ما قرار دهند. [79]
***
ج. اسنادِ تماماً بیرونی:
مشاهداتِ مربوط به بیانِ جسمانی و حرکاتِ مربوط به آداب و شعائر، جزو اسنادِ تماماً بیرونی‌اند که در شرح‌های ادبی یا بازنمایی‌های تصنعی ثبت می‌شوند. در مطالعاتِ مربوط به دعا و نیایش‌ها این بازنمایی‌ها نیز ارزش‌مندند (مثلا در نقاشی‌ها و مجسمه‌ها) زیرا در هر دو نوعِ اصلیِ مربوط به نیایشِ شخصی (عرفانی-مراقبه‌ای / پیامبرانه-حسی) بازنمود شخصیت‌های مشهور را نمایش می‌دهند. [80]
[...]


نیایش، اثرِ فریدریش هایلر، [الهیات‌دان، مورخ و پژوهش‌گرِ برجسته‌ی آلمانی] از همان آغاز که به زبانِ آلمانی انتشار یافت، معلوم بود که کتابی پر اهمیت و مؤثر است. شخصیت‌های صاحب‌نامی آن‌را ستوده‌اند؛ و به چاپ‌های متعدد رسیده و رفته‌رفته به صورتِ اثری کلاسیک درآمده است. امروزه کم‌تر پژوهشی در تحلیلِ دعا و نیایش می‌توان یافت که به‌نحوی از این کتاب تأثیر نپذیرفته باشد. فریدریش هایلر (1967-1892) با ایمان به این‌که «عصری نو پیش‌روی بشر است»، معتقد بود نیایش، زمینه‌ای مهم و اساسی برای کندوکاو در ژرفای ادیان است و زمینِ حاصل‌خیزی برای بارور-ساختنِ نهال‌های انس و مودّت میان انسان‌ها و شناختِ بیش‌تر آن‌ها از یکدیگر است. [از متنِ پشتِ جلدِ چاپِ فارسی کتاب]

فهرست
سخن مترجم 13
پیش‌گفتارهای نویسنده بر چاپ‌های مختلف کتاب 49
مقدمه 61
فصل اول: نیایش بدوی 81
فصل دوم: نیایش آیینی 163
فصل سوم:نیایش در دین تمدن یونانی 175
فصل چهارم: نقادی و کمال مطلوب نیایش در اندیشه‌ی فلسفی 193
فصل پنجم: نیایش در تجربه‌ی شخصیت‌های دینی بزرگ 215
فصل ششم: ویژگی‌های عمومی عرفان و دین پیامبرانه 253
فصل هفتم: نیایش در عرفان 295
فصل هشتم: تنوع نیایش عرفانی 335
فصل نهم: نیایش در دین پیامبرانه 363
فصل دهم: نیایش شخصی بزرگان 437
فصل یازدهم: نیایش در پرستش‌گری همگانی 451
فصل دوازدهم: نیایش شخصی، در مقام قانونی مربوط به تکلیف و اعمال نیک 517
فصل سیزدهم: ذات نیایش 525
کتاب‌شناسی گزیده 539

شناسنامه
سرشناسه: هایلر، فریدریش، 1967-1892م
Heiler, Friedrich
عنوان: نیایش: پژوهشی در تاریخ و روان‌شناسی دین
پدیدآور: فریدریش هایلر
ویراستار:
- مترجم: شهاب‌الدین عباسی، 1345
Prayer: A Study in the History and Psychology of Religion :ترجمه از
مشخصات نشر: تهران، نشر نی
مشخصات ظاهری: 544 صفحه
شابک: 9789641853046
موضوع: دعاهای مسیحی، دعاها
نوبت چاپ: اول
سال انتشار: 1392
شمارگان: 1000 نسخه
قیمت: 16000 تومان