What do you think?
Rate this book
Az irónia
Precíz és aktuális esszé egy szóról. Egy szóról, amelyen a köznyelv oly sokszor tesz erőszakot. Az irónia tökéletesen dedramatizálja végességünket, megbicsaklik rajta a tapasztalat, ez pedig arra figyelmeztet, hogy a világot szkepszissel érdemes kezelni. Gúnyos, ám nem szarkasztikus tükröt tart elénk, amelyet nem szabad összetéveszteni a képmutatással, a cinizmussal vagy éppen a vidámsággal.
A sűrű, de korántsem követhetetlen szöveg érzékletesen ábrázolja Vladimir Jankélévitch korszakos géniuszát – kivételes gondolati horizontja ebben a könyvben tárul először a magyar olvasó elé.
A sűrű, de korántsem követhetetlen szöveg érzékletesen ábrázolja Vladimir Jankélévitch korszakos géniuszát – kivételes gondolati horizontja ebben a könyvben tárul először a magyar olvasó elé.
- GenresPhilosophyNonfiction
244 pages, Paperback
First published January 1, 1936
17 people are currently reading
278 people want to read
About the author
Vladimir Jankélévitch
99 books64 followersVladimir Jankélévitch était un philosophe et musicologue français. Il était le fils de Samuel Jankélévitch, un médecin juif ukrainien qui s'était installé en France après avoir fui les progroms antisémites.
Vladimir Jankélévitch was a French philosopher and musicologist. He was the son of Samuel Jankélévitch, a Ukrainian Jewish doctor who moved to France after fleeing the anti-Semitic pogroms.
Vladimir Jankélévitch was a French philosopher and musicologist. He was the son of Samuel Jankélévitch, a Ukrainian Jewish doctor who moved to France after fleeing the anti-Semitic pogroms.
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 11 of 11 reviews
December 8, 2021
Δεν ξέρω πως έγινε και μου τράβηξε την προσοχή και έπεσε στα χέρια μου ο Βλάντιμιρ Ζανκελεβίτς, αλλά είμαι χαρούμενη για αυτή την κρούση. Ένας ακόμα λοιπόν Γάλλος φιλόσοφος (και μουσικολόγος), ιδιαίτερος και δύσκολος που μια ανάγνωση δεν φτάνει.
Το συγκεκριμένο έργο εξετάζει την έννοια της ειρωνείας, πως μοιάζει, πότε χρησιμοποιείται, τα κίνητρά της, πότε είναι λεπτή, πότε παχουλή, τι παγίδες στήνει και πότε κινδυνεύει να εξαφανιστεί.
Βρήκα τον Ζανκελεβίτς γοητευτικό και ανυπόφορο. Οι γνώσεις του δεν μπορούν να κρυφτούν και μου μεταφέρθηκε η όλη λεπτεπίλεπτη αίσθηση της ειρωνείας, σαν ένα αυθόρμητο εργαλείο, άλλοτε κυνικό, άλλοτε γενναιόδωρο που επιταχύνει ή επιβραδύνει την συζήτηση και πολλές φορές, το να σωθεί η ειρωνεία, είναι το παν. Πρόκειται για το αγαπημένο θέμα των αναλυτών και των φιλοσόφων: Η συνείδηση, που φλυαρεί χαρούμενη και ο θανατηφόρος κυνισμός που καταστρέφει την ψευτοδιανόηση ενώ θέτει αδιάκριτα ερωτήματα.
Ανυπόφορος, γιατί τις περισσότερες φορές ήταν σαν να τρέχω από πίσω του ακόμα και για τα πιο απλά πράγματα. Δεν νομίζω πως έχει γράψει λογοτεχνία αλλά σίγουρα θα έπρεπε. Είναι ένα λογοτεχνικό δοκίμιο που στάζει υπερβολές και επιδεικνύει την δυνατή του πένα. Μας δείχνει πόσο μεγαλειώδης μπορεί να γίνει, οπότε προτείνει ένα ακαδημαϊκό έργο με πρόζα που μας περιπαίζει. Ενδιαφέρον!
«Χωνεύουμε την δυστυχία, την ντροπή και το ακατανόητο και η ιδέα μας περί του πιθανού είναι αρκετά ελαστική ώστε να εκλογικεύομε την πιο απρόβλεπτη τυχαιότητα. Δεν πρέπει να λοιπόν να συγχέουμε την απελπισία, που είναι άπειρη και αδιανόητη όπως ο θάνατος, και τους λόγους να απελπιζόμαστε που έχουν προφανώς ένα ορισμένο αντικειμενικό μέγεθος. Η απελπισία είναι η αδύνατη ολοποίηση, η αδυναμία για ολοκλήρωση, το απόλυτο ασυμφιλίωτο».
Το συγκεκριμένο έργο εξετάζει την έννοια της ειρωνείας, πως μοιάζει, πότε χρησιμοποιείται, τα κίνητρά της, πότε είναι λεπτή, πότε παχουλή, τι παγίδες στήνει και πότε κινδυνεύει να εξαφανιστεί.
Βρήκα τον Ζανκελεβίτς γοητευτικό και ανυπόφορο. Οι γνώσεις του δεν μπορούν να κρυφτούν και μου μεταφέρθηκε η όλη λεπτεπίλεπτη αίσθηση της ειρωνείας, σαν ένα αυθόρμητο εργαλείο, άλλοτε κυνικό, άλλοτε γενναιόδωρο που επιταχύνει ή επιβραδύνει την συζήτηση και πολλές φορές, το να σωθεί η ειρωνεία, είναι το παν. Πρόκειται για το αγαπημένο θέμα των αναλυτών και των φιλοσόφων: Η συνείδηση, που φλυαρεί χαρούμενη και ο θανατηφόρος κυνισμός που καταστρέφει την ψευτοδιανόηση ενώ θέτει αδιάκριτα ερωτήματα.
Ανυπόφορος, γιατί τις περισσότερες φορές ήταν σαν να τρέχω από πίσω του ακόμα και για τα πιο απλά πράγματα. Δεν νομίζω πως έχει γράψει λογοτεχνία αλλά σίγουρα θα έπρεπε. Είναι ένα λογοτεχνικό δοκίμιο που στάζει υπερβολές και επιδεικνύει την δυνατή του πένα. Μας δείχνει πόσο μεγαλειώδης μπορεί να γίνει, οπότε προτείνει ένα ακαδημαϊκό έργο με πρόζα που μας περιπαίζει. Ενδιαφέρον!
«Χωνεύουμε την δυστυχία, την ντροπή και το ακατανόητο και η ιδέα μας περί του πιθανού είναι αρκετά ελαστική ώστε να εκλογικεύομε την πιο απρόβλεπτη τυχαιότητα. Δεν πρέπει να λοιπόν να συγχέουμε την απελπισία, που είναι άπειρη και αδιανόητη όπως ο θάνατος, και τους λόγους να απελπιζόμαστε που έχουν προφανώς ένα ορισμένο αντικειμενικό μέγεθος. Η απελπισία είναι η αδύνατη ολοποίηση, η αδυναμία για ολοκλήρωση, το απόλυτο ασυμφιλίωτο».
August 5, 2019
Bez ironije, Jankelevič je pokidô.
(Ironije, inače, ima i u muzici, npr. u „nedovršenom melodijskom gestu” Erika Satija. Ima i sarkazma u „tragičkom cerekanju” Skrjabinovog – op. br. 56. I Vinaver je u „Gromobranu” nanjušio (načuo) tu nešto.)
„Ironija je čovekova moć da se igra, da leti u visinama, da vešto barata sadržinama bilo zato da bi ih poricao, bilo zato da bi ih ponovo stvarao.” (17)
„Ironija je svest o otkrivanju pomoću koga sse apsolutno, u veoma kratkom trenutku ostvaruje i u isti mah sebe uništava; a umetnost nije ništa drugo do trenutak tog prelaza, lepa i krhka pojava koja istovremeno izražava ideju i uništava je.” (18)
„Svest je u isti mah mapa na kojoj se sređuje zbrka koju stvara sveprisutnost, kalendar koji događaje lokalizuje, raspoređuje i zatvara u određene okvire. (23)
„Fiziologija nam otkriva da je i najveći filozof na svetu potpuno nemoćan pred žestokom zuboboljom, pa iz toga proizlazi zaključak da su ideje možda samo „nesporazum koji telo izaziva”. (28)
„Ironija je pomalo setna veselost koja u nama izaziva otkriće postojanja mnoštva; naša osećanja i naše ideje moraju da se odreknu svoje gospodske samoće i private ponižavajuća susedstva, moraju da u vremenu i prostoru zajedno obitavaju sa gomilom.” (37)
„Ironija je ludački mirna savest, ali ne jednostavna i neposredna mirna savest, nego prepredena i posredna savest koja samoj sebi nameće kretanje tamo-amo sve do antiteze, i počev od nje. Igra je preokrenuta nemirna savest; ono što je u ovoj nepromenljivo, u igri je naizmenično.” (54)
„Složeno je ono jednostavno koje je podignuto na drugi stepen, kao što je jednostavno ono složeno koje nema izložitelja.” (58)
„Neka propadne svet, pod uslovom da ja i dalje stalno mogu da pijem svoj čaj.” (109)
„Tako se ironičari i licemeri igraju neobične žmurke u kojoj se obmanjivačke svesti nadmeću u domišljatosti; svaka od njih nastoji da obmane jedna drugu, i događa se da se i sam obmanjivač, zaplevši se u svoje smicalice, vrti izbezumljen između privida i suštine.” (123)
„Ironija ne samo da razara onaj čvrsti kosmos kojim se fizičari bave, nego uz to, u svom lirskom nihilizmu, rastače moralnu napregnutost I čvrstinu karaktera; ona je lepa duša (schöne Seele), ubeđenje opijeno sobom, zaljubljeno u sebe, duhovna taština koja zna da je isprazna i hoće da bude takva (…) Zajedno sa svetom i moralnošću, iščezava sama ličnost: i ona nestaje u beskrajnosti svoje sopstvene slobode koja je slična beskrajnosti okeana. Noću su sve mačke sive: ne samo da se plastični oblici utapaju u menstruum universale, nego, pored toga, i samo Ja postaje sanjalačko, nestvarno i sablasno, i pita se da li još postoji. To je vrhunac bezobličnosti. Ironičar je, kako Novalis kaže, čovek s nekoliko ličnosti koji se svuda nalazi… (151)
„Hitajući prema onome što je bitno, ironija podređuje te beskrajno male tragedije nečemu važnijem; tako ona odstranjuje napetost iz nas, provetrava, pojednostavljuje. Da bi izvrgla podsmehu sitničavost naših razgovora, ironija glumi visokoparnost i smešnu ozbiljnost; i ona pravi mnogo buke oko beznačajnih stvari.” (166)
„Jer cilj ironije nije se sastojao u tome da pusti da se natopimo sirćetom sarkazma, niti da, pošto je poobarala sve marionete, postavi neku drugu na mesto koje su one zauzimale, nego u tome da vaspostavi ono bez čega ironija ne bi ni bila ironična, a to su bezazlen duh i nadahnućem ispunjeno srce.” (189)
(Ironije, inače, ima i u muzici, npr. u „nedovršenom melodijskom gestu” Erika Satija. Ima i sarkazma u „tragičkom cerekanju” Skrjabinovog – op. br. 56. I Vinaver je u „Gromobranu” nanjušio (načuo) tu nešto.)
„Ironija je čovekova moć da se igra, da leti u visinama, da vešto barata sadržinama bilo zato da bi ih poricao, bilo zato da bi ih ponovo stvarao.” (17)
„Ironija je svest o otkrivanju pomoću koga sse apsolutno, u veoma kratkom trenutku ostvaruje i u isti mah sebe uništava; a umetnost nije ništa drugo do trenutak tog prelaza, lepa i krhka pojava koja istovremeno izražava ideju i uništava je.” (18)
„Svest je u isti mah mapa na kojoj se sređuje zbrka koju stvara sveprisutnost, kalendar koji događaje lokalizuje, raspoređuje i zatvara u određene okvire. (23)
„Fiziologija nam otkriva da je i najveći filozof na svetu potpuno nemoćan pred žestokom zuboboljom, pa iz toga proizlazi zaključak da su ideje možda samo „nesporazum koji telo izaziva”. (28)
„Ironija je pomalo setna veselost koja u nama izaziva otkriće postojanja mnoštva; naša osećanja i naše ideje moraju da se odreknu svoje gospodske samoće i private ponižavajuća susedstva, moraju da u vremenu i prostoru zajedno obitavaju sa gomilom.” (37)
„Ironija je ludački mirna savest, ali ne jednostavna i neposredna mirna savest, nego prepredena i posredna savest koja samoj sebi nameće kretanje tamo-amo sve do antiteze, i počev od nje. Igra je preokrenuta nemirna savest; ono što je u ovoj nepromenljivo, u igri je naizmenično.” (54)
„Složeno je ono jednostavno koje je podignuto na drugi stepen, kao što je jednostavno ono složeno koje nema izložitelja.” (58)
„Neka propadne svet, pod uslovom da ja i dalje stalno mogu da pijem svoj čaj.” (109)
„Tako se ironičari i licemeri igraju neobične žmurke u kojoj se obmanjivačke svesti nadmeću u domišljatosti; svaka od njih nastoji da obmane jedna drugu, i događa se da se i sam obmanjivač, zaplevši se u svoje smicalice, vrti izbezumljen između privida i suštine.” (123)
„Ironija ne samo da razara onaj čvrsti kosmos kojim se fizičari bave, nego uz to, u svom lirskom nihilizmu, rastače moralnu napregnutost I čvrstinu karaktera; ona je lepa duša (schöne Seele), ubeđenje opijeno sobom, zaljubljeno u sebe, duhovna taština koja zna da je isprazna i hoće da bude takva (…) Zajedno sa svetom i moralnošću, iščezava sama ličnost: i ona nestaje u beskrajnosti svoje sopstvene slobode koja je slična beskrajnosti okeana. Noću su sve mačke sive: ne samo da se plastični oblici utapaju u menstruum universale, nego, pored toga, i samo Ja postaje sanjalačko, nestvarno i sablasno, i pita se da li još postoji. To je vrhunac bezobličnosti. Ironičar je, kako Novalis kaže, čovek s nekoliko ličnosti koji se svuda nalazi… (151)
„Hitajući prema onome što je bitno, ironija podređuje te beskrajno male tragedije nečemu važnijem; tako ona odstranjuje napetost iz nas, provetrava, pojednostavljuje. Da bi izvrgla podsmehu sitničavost naših razgovora, ironija glumi visokoparnost i smešnu ozbiljnost; i ona pravi mnogo buke oko beznačajnih stvari.” (166)
„Jer cilj ironije nije se sastojao u tome da pusti da se natopimo sirćetom sarkazma, niti da, pošto je poobarala sve marionete, postavi neku drugu na mesto koje su one zauzimale, nego u tome da vaspostavi ono bez čega ironija ne bi ni bila ironična, a to su bezazlen duh i nadahnućem ispunjeno srce.” (189)
September 4, 2025
"Η Ειρωνεία"
Vladimir Jankélévitch
Εκδόσεις @Πλέθρον
(Σκόρπιες σκέψεις)
Ψάχνοντας να βρω έναν τρόπο να εμπλουτίσω την ματιά μου στο παιχνίδι ζωής και θανάτου, καταληπτού και ακατάληπτου, νοήματος και ανόητου οδηγήθηκα σε αυτό το βιβλίο. Ο Jankélévitch, ένας λεπτολόγος των εννοιών, ένας εξισορροπιστής των αντίθετων, ένας μουσικός φιλόσοφος, προσπαθεί να μας μυήσει στα μυστικά όπλα μιας συνείδησης που παλεύει να χειριστεί τον κόσμο. Η ειρωνεία λοιπόν είναι ένα πολύ δυνατό όπλο που η χρήση της μας ενημερώνει έχει τα καλά της και τα κακά της. Χωρισμένο στα δύο το βιβλίο στο πρώτο μέρος λεξικογραφεί την ειρωνεία διαφοροποιώντας την από παρεμφερείς έννοιες. Την ορίζει και παρουσιάζει τα οφέλη της. Στο δεύτερο μέρος -που μέχρι να το διαβάσεις έχεις κάνει έναν γόνιμο αντίλογο και μετά βλέπεις ότι ο ίδιος τον κάνει στον εαυτό του προσθέτοντας από πάνω και πιο αναλυτική κριτική- παρουσιάζει τους κινδύνους της ειρωνείας, των παρεκβολών της και της αμετροέπειας της χρήσης της. Προσοχή στην εργαλειοποίησή της από το μηδενισμό.
"Η ειρωνεία είναι ως τα άκρα συνειδητοποιημένη, με απέραντες ωστόσο, ζώνες ασυνειδησίας. Ευαίσθητη ως προς τα εκτός, αναισθητοποιημένη ως προς το εσωτερικό της."
Θεωρεί την ειρωνεία ως μια όαση στις εναλλαγές της ιστορίας μεταξύ τραγικού και ανάλαφρου.
Ο ειρωνευτής αποφεύγει τη βαθύτητα. Όταν είναι ερωτευμένος αγαπά μόνο με ένα μικρό κομμάτι της ψυχής του.
Σαν ένα εργαλείο απομάγευσης η ειρωνεία πώς καταφέρνει τελικά να κρατήσει το ενδιαφέρον της για τον κόσμο;
Παρόλο που διαπιστώνει ότι:
"Η συνείδηση είναι ένα μέσον για να αντικειμενοποιούμε την οδύνη, όταν αναλυθεί, η οδύνη αναγεννάται και συγκεφαλαιώνεται ακατάπαυστα, κι ο άνθρωπος περνάει χωρίς τέλος από οδύνη σε συνείδηση και από συνείδηση σε οδύνη."
Κι αλλού: Αρκεί να εμφανιστεί το ένστικτο για να πετύχει εκ νέου τη συναίνεσή μας. Γίνεται δεκτό αμέσως από τον είρωνα που τον εκθέτει". Φαίνεται λοιπόν να καταλήγει να αναλύει την ειρωνεία σαν έναν αυτοματισμό που μπορεί ενεργοποιείται (παρόλο που τη συνδέει με τη συνείδηση) ως άμυνα σε κάθε κακοτοπιά. Καταδικασμένος όμως μηχανισμός να χάνει μπροστά στο ένστικτο.
"Μήπως η ειρωνεία δεν είναι η ελευθερία, δηλαδή η κίνηση που μας μεταφέρει στο επέκεινα".
Έχει ένα κομμάτι που αναφέρεται στη γλώσσα και που και αυτός μας ενημερώνει πως η γλώσσα ως εργαλείο του συμβολικού πεδίου πάντα θα υστερεί στα νοήματα που ο πομπός προτίθεται να μεταφέρει. Αυτό που συνειδητοποίησα όμως είναι ότι μια λέξη μπορεί να ειπωθεί ή να γραφεί και με πολύ λιγότερες προθέσεις αλλά ο παραλήπτης να τις δώσει πολύ περισσότερα νοήματα. Χρειάζεται λοιπόν να ληφθεί υπόψιν και το πλαίσιο της ανταλλαγής.
"Είναι μια ποίηση που ποτέ δεν καταλήγει σε ποίημα"
Προβληματική: θα μπορούσε να ειπωθεί πως η ειρωνεία είναι ο εχθρός της δημιουργίας;
Διαφωνώ όταν λέει πως "όπως το παιχνίδι έτσι και η ειρωνεία απομακρύνει τη συνείδηση από το χρησιμοθηρικό συμφέρον στο οποίο προσχωρούσε". Πολλές φορές εργαλειοποιείται η ειρωνεία προς αποδόμηση του αντικειμένου. Όπως δεν συμφωνώ ότι το παιχνίδι είναι κάτι μόνο για να χαρεί κάποιος. Μπορεί να ισχυροποιήσει ταυτόχρονα και θέσεις εξουσίας αλλά και να επιτρέπει την έκφραση βίαιων ενστίκτων.
Θεωρεί ότι το ψεύδος έχει πάντα κακόβουλη πρόθεση με σκοπό να εξαπατήσει ενώ η ειρωνεία έχει σκοπό να βοηθήσει. Θα μπορούσε να υποστηρίξει κάποιος το αντίθετο και για τα δύο. Τι γίνεται με το είδος ειρωνείας που έχει πρόθεση να κάνει τον συνομιλητή να νιώσει άσχημα;
Στην ουσία λεξικογραφεί την έννοια της ειρωνείας προσπαθώντας να την αποκαθάρει και να την διαφοροποιήσει από συγγενείς και όμορες έννοιες. Όπως πχ με τον κυνισμό ή τον κομφορμιστικό ριζοσπαστισμό.
Νιώθω ότι δεν καταπιάστηκε καθόλου με τις καταγωγικές καταβολές της ειρωνείας. Τι παρακινεί το άτομο κάθε φορά να ειρωνεύεται. Το μόνο που λέει είναι ότι ο ειρωνευτής είναι υπερασπιστής της αλήθειας. Μιας αλήθειας που διαισθάνεται ότι υφέρπει κάτω από το ψέμα. Θεωρεί δηλαδή εαυτόν κάτοχο του αληθούς ή γνώστη του ψέματος. Πάλι όμως μπαίνει στο τραπέζι η κουβέντα περί αλήθειας, πρόθεσης και καταγωγής αυτής της αλήθειας. Ποιανού συμφέροντα δηλαδή εξυπηρετεί αυτή η αλήθεια.
Μας λέει «Γενικά, θα μπορούσε να υπάρξει ένα μέσον που θα αφαιρούσε κάθε λόγο ύπαρξης από τους είρωνες: αυτό θα ήταν να συναινέσει ο καθένας στο να είναι ο εαυτός του. Οι καλοί για να πραγματωθούν και να βαθύνουν, οι κακοί για να σταυρώσουν την ίδια την κακία τους, και οι απελπισμένοι για να πεθάνουν από απελπισία. Καθώς όμως —από συμφέρον ή από ματαιοδοξία;— οι συνειδήσεις προτιμούν να παίζουν ρόλους, ο είρωνας κυκλοφορεί ανάμεσά τους παίζοντας το ρόλο των ρόλων τους. Αποφασίζει να είναι ψευδώς υποκριτής, ώστε ο αληθινός υποκριτής να ξαναγίνει νομιμόφρων. Υπερθεματίζει λοιπόν σε υποκρισία και παίζει με το ίδιο το παιχνίδι του.» Ο είρωνας δεν είναι κι αυτός ένας ρόλος, με όλες τις προθέσεις και τις ιδιοτέλειες που μπορεί να τον διακρίνουν;
Μας λέει ότι η ειρωνεία (από την φύση της αμφίσημη) θέλει το καθετί να είναι οξύ, διακριτό και μονοσήμαντο. Πώς μπορούμε τότε να αξιώσουμε κάτι παραπάνω γι αυτή πέραν από ένα παιχνίδισμα της γλώσσας που μας επανατοποθετεί σε χώρο και χρόνο;
"Είναι (ως μορφή πρωτεϊκή) πιο ποικιλόμορφη απ’ τα ψεύδη, πιο ζωντανή και πιο νοήμων". Αποκαλύπτει το σκάνδαλο αλλά, δεν θα ήταν άραγε ένα σκάνδαλο η επικράτησή της παντόθεν; Το ίδιο προβληματίζει και τον συγγραφέα όταν αναρωτιέται αν κατά τύχη η ειρωνεία δεν συνέβαινε να αναπηδήσει πάνω στο σκάνδαλο, αν βούλιαζε μέσα του ή αν ευρίσκε ευχαρίστηση σ’αυτο. "Αρκεί" μας λέει "την ώρα που μας ξυπνά από την πλάνη μας, η διάφανη αυγή να μη μας στερήσει την ελπίδα μας". Τι είναι αυτό αν όχι μια ποιητική επίκληση στο μεταφυσικό. Τι μας προστατεύει από την ασυδοσία της ειρωνείας άραγε;
Και όλη την κριτική που έκανα στο βιβλίο, μου την αναιρεί στο τέλος καθώς ο ίδιος παρουσιάζει τους κινδύνους της ειρωνείας. Εκεί που νομίζεις ότι έκανε ένα βιβλίο για να εκθειάσει την ειρωνεία εκεί είναι που την αποβαραθρώνει. Και μετά πάλι μπορεί να την αποκαταστήσει αφού την περνά κι αυτή από μια αμφισημία. Δεν είμαστε και εντελώς σίγουροι τί πρόσημο δίνει στη δήλωση: "Η ειρωνεία αποτελεί αυτοκαταστροφή και εκμηδένιση όλων των αντικειμενικών περιεχομένων".
Η ανία είναι μια από τις επικίνδυνες εκβολές της ειρωνείας.
Μας λέει πως η αφθονία εξουθενώνει. Η ανία είναι ο τρόπος που έχουν οι πλούσιοι να είναι φτωχοί. Ο είρωνας, λέει, πνίγεται μέσα στη μελαγχολική του ευπορία και μέσα στην κενή πληρότητά του, γιατί το να είσαι όλα είναι να μην είσαι πλέον τίποτε. Δεν λύνει όμως την εξίσωση πως επιβιώνουν οι ζάμπλουτοι από αυτό το spleen.
Εγκλωβισμένος ο είρωνας στο στο παρελθόν από θλίψη και στο μέλλον από ελπίδα χάνει το παρόν και καθώς δεν βρίσκεται σε καμμία στιγμή του χρόνου, δεν εντοπίζεται και στο χώρο. Δεν είναι πουθενά. Παντού εξόριστος. "Με την ψυχή στην ανεργία και τη συνείδηση σε διαρκή μόχθο, ο αιώνιος ξένος εξαερώνεται στο βασίλειο του παραληρήματος".
Ο πρώτος κίνδυνος λοιπόν είναι ότι ο είρωνας παίζει παιχνίδια σε εχθρούς και φίλους και, καθώς προδίδει όλον τον κόσμο, μένει μόνος, αδυνατισμένος και χωρίς ελπίδα, συντροφιά με τις ιδιοτροπίες του.
"Η πληρότητα του εγώ δεν υπάρχει χωρίς το σεβασμό στο μη εγώ", και αν "το αντικείμενο καθίσταται ευτελές κι επουσιώδες" με τα τεχνάσματα του είρωνα τότε ο κίνδυνος ο κόσμος να απομείνει κενός είναι ορατός.
"Το σοβαρό είναι το ολικό, αυτό που δεν διατηρεί σχέσεις με καμία άλλη ύπαρξη". "Το κωμικό είναι αποτέλεσμα της ενδεχομενικότητας, η αναγκαιότητα, καθώς αποκλείει κάθε άλλο ενδεχόμενο δεν προσφέρει λαβή στην ειρωνεία".
"Τα πράγματα είναι μάλλον σοβαρά χάρη σε ό,τι βαθύ περιέχουν, και μάλλον ευτελή με βάση ό,τι επιφανειακό διαθέτουν: αποσυνδεδεμένα στην επιφάνεια, επανασυνδέονται στο βάθος της ζωής, σε αυτή τη σοβαρή περιοχή όπου το οικουμενικό είναι παρόν, σε καθένα από τα μέρη της".
"Ο είρωνας, αναισθητοποιώντας τον εαυτό του για να μην συγκινείται από τη γευστικότητα των ποιοτήτων, απαρνείται τούτη την πολύτιμη αφέλεια που κάνει για μας τα πράγματα κατοικήσιμα κι ανθρώπινα".
"Η ειρωνεία είναι πολύ διαυγής για να προχωρήσει σε δράση".
"Εξαερώνει όλα τα προβλήματα αντί να τα επιλύει. Είναι περισσότερο απ’ όσο αληθινά θαρραλέα."
Απο την άλλη: "Είναι η δύναμη να θεωρούμε τα πράγματα από μιαν ορισμένη σκοπιά"
"Το χιούμορ λέει ότι τίποτε δεν είναι αναντικατάστατο, αλλά η τύψη διαμαρτύρεται ότι όλα είναι αναντικατάστατα: η ειρωνεία κάνει να συνηχήσουν η τύψη με το χιούμορ, και αποφασίζει ότι τίποτε δεν είναι μάταιο, αν και όλα είναι ματαιότητα."
"Καθώς υπάρχει μέσα στις ιδέες μας μια τάση να πηγαίνουν μέχρι τα άκρα των επηρμένων αντιθέσεων, μέσα στα αισθήματά μας μια οσμή πάθους που τα μεταμορφώνει σε εμμονές και κάποτε σε καρκινώματα, μέσα στις ενέργειές μας, τέλος, μια διάθεση να μετατρέπονται σε συνήθεια ή ψυχαναγκασμό, έχουμε ανάγκη από ένα ρυθμιστή που να εξισορροπεί με μια ορισμένη ευεργετική ελαφρότητα την τριπλή «φρενίτιδα» της λογικής, της μνήμης και του ονείρου. Αυτός ο γνώμονας μετασχηματισμού είναι η ειρωνεία."
"Η ειρωνία ουσιαστικοποιεί και πυκνώνει τον σεβασμό, αποδιαρθρώνοντας όλα όσα είναι μη ουσιώδη".
"Η ειρωνεία υποκρίνεται για να καταρρακώσει τις απομιμήσεις του απόλυτου που δεν προσεγγίζεται ποτέ"
Το βιβλίο κλείνει με μια εξαιρετική ανάλυση της διαλεκτικής των αντιθέτων καταλήγοντας ότι η ειρωνεία πασχίζει να παλινορθώσει το πνεύμα της αθωότητας και μια καρδιά εμπνευσμένη, τις ιδιότητες δηλαδή που μάχεται, και που χωρίς αυτές δεν θα είχε λόγο ύπαρξης όντας το αντίθετό τους. Όπως οι εποχές διαδέχονται η μία την άλλη.
Vladimir Jankélévitch
Εκδόσεις @Πλέθρον
(Σκόρπιες σκέψεις)
Ψάχνοντας να βρω έναν τρόπο να εμπλουτίσω την ματιά μου στο παιχνίδι ζωής και θανάτου, καταληπτού και ακατάληπτου, νοήματος και ανόητου οδηγήθηκα σε αυτό το βιβλίο. Ο Jankélévitch, ένας λεπτολόγος των εννοιών, ένας εξισορροπιστής των αντίθετων, ένας μουσικός φιλόσοφος, προσπαθεί να μας μυήσει στα μυστικά όπλα μιας συνείδησης που παλεύει να χειριστεί τον κόσμο. Η ειρωνεία λοιπόν είναι ένα πολύ δυνατό όπλο που η χρήση της μας ενημερώνει έχει τα καλά της και τα κακά της. Χωρισμένο στα δύο το βιβλίο στο πρώτο μέρος λεξικογραφεί την ειρωνεία διαφοροποιώντας την από παρεμφερείς έννοιες. Την ορίζει και παρουσιάζει τα οφέλη της. Στο δεύτερο μέρος -που μέχρι να το διαβάσεις έχεις κάνει έναν γόνιμο αντίλογο και μετά βλέπεις ότι ο ίδιος τον κάνει στον εαυτό του προσθέτοντας από πάνω και πιο αναλυτική κριτική- παρουσιάζει τους κινδύνους της ειρωνείας, των παρεκβολών της και της αμετροέπειας της χρήσης της. Προσοχή στην εργαλειοποίησή της από το μηδενισμό.
"Η ειρωνεία είναι ως τα άκρα συνειδητοποιημένη, με απέραντες ωστόσο, ζώνες ασυνειδησίας. Ευαίσθητη ως προς τα εκτός, αναισθητοποιημένη ως προς το εσωτερικό της."
Θεωρεί την ειρωνεία ως μια όαση στις εναλλαγές της ιστορίας μεταξύ τραγικού και ανάλαφρου.
Ο ειρωνευτής αποφεύγει τη βαθύτητα. Όταν είναι ερωτευμένος αγαπά μόνο με ένα μικρό κομμάτι της ψυχής του.
Σαν ένα εργαλείο απομάγευσης η ειρωνεία πώς καταφέρνει τελικά να κρατήσει το ενδιαφέρον της για τον κόσμο;
Παρόλο που διαπιστώνει ότι:
"Η συνείδηση είναι ένα μέσον για να αντικειμενοποιούμε την οδύνη, όταν αναλυθεί, η οδύνη αναγεννάται και συγκεφαλαιώνεται ακατάπαυστα, κι ο άνθρωπος περνάει χωρίς τέλος από οδύνη σε συνείδηση και από συνείδηση σε οδύνη."
Κι αλλού: Αρκεί να εμφανιστεί το ένστικτο για να πετύχει εκ νέου τη συναίνεσή μας. Γίνεται δεκτό αμέσως από τον είρωνα που τον εκθέτει". Φαίνεται λοιπόν να καταλήγει να αναλύει την ειρωνεία σαν έναν αυτοματισμό που μπορεί ενεργοποιείται (παρόλο που τη συνδέει με τη συνείδηση) ως άμυνα σε κάθε κακοτοπιά. Καταδικασμένος όμως μηχανισμός να χάνει μπροστά στο ένστικτο.
"Μήπως η ειρωνεία δεν είναι η ελευθερία, δηλαδή η κίνηση που μας μεταφέρει στο επέκεινα".
Έχει ένα κομμάτι που αναφέρεται στη γλώσσα και που και αυτός μας ενημερώνει πως η γλώσσα ως εργαλείο του συμβολικού πεδίου πάντα θα υστερεί στα νοήματα που ο πομπός προτίθεται να μεταφέρει. Αυτό που συνειδητοποίησα όμως είναι ότι μια λέξη μπορεί να ειπωθεί ή να γραφεί και με πολύ λιγότερες προθέσεις αλλά ο παραλήπτης να τις δώσει πολύ περισσότερα νοήματα. Χρειάζεται λοιπόν να ληφθεί υπόψιν και το πλαίσιο της ανταλλαγής.
"Είναι μια ποίηση που ποτέ δεν καταλήγει σε ποίημα"
Προβληματική: θα μπορούσε να ειπωθεί πως η ειρωνεία είναι ο εχθρός της δημιουργίας;
Διαφωνώ όταν λέει πως "όπως το παιχνίδι έτσι και η ειρωνεία απομακρύνει τη συνείδηση από το χρησιμοθηρικό συμφέρον στο οποίο προσχωρούσε". Πολλές φορές εργαλειοποιείται η ειρωνεία προς αποδόμηση του αντικειμένου. Όπως δεν συμφωνώ ότι το παιχνίδι είναι κάτι μόνο για να χαρεί κάποιος. Μπορεί να ισχυροποιήσει ταυτόχρονα και θέσεις εξουσίας αλλά και να επιτρέπει την έκφραση βίαιων ενστίκτων.
Θεωρεί ότι το ψεύδος έχει πάντα κακόβουλη πρόθεση με σκοπό να εξαπατήσει ενώ η ειρωνεία έχει σκοπό να βοηθήσει. Θα μπορούσε να υποστηρίξει κάποιος το αντίθετο και για τα δύο. Τι γίνεται με το είδος ειρωνείας που έχει πρόθεση να κάνει τον συνομιλητή να νιώσει άσχημα;
Στην ουσία λεξικογραφεί την έννοια της ειρωνείας προσπαθώντας να την αποκαθάρει και να την διαφοροποιήσει από συγγενείς και όμορες έννοιες. Όπως πχ με τον κυνισμό ή τον κομφορμιστικό ριζοσπαστισμό.
Νιώθω ότι δεν καταπιάστηκε καθόλου με τις καταγωγικές καταβολές της ειρωνείας. Τι παρακινεί το άτομο κάθε φορά να ειρωνεύεται. Το μόνο που λέει είναι ότι ο ειρωνευτής είναι υπερασπιστής της αλήθειας. Μιας αλήθειας που διαισθάνεται ότι υφέρπει κάτω από το ψέμα. Θεωρεί δηλαδή εαυτόν κάτοχο του αληθούς ή γνώστη του ψέματος. Πάλι όμως μπαίνει στο τραπέζι η κουβέντα περί αλήθειας, πρόθεσης και καταγωγής αυτής της αλήθειας. Ποιανού συμφέροντα δηλαδή εξυπηρετεί αυτή η αλήθεια.
Μας λέει «Γενικά, θα μπορούσε να υπάρξει ένα μέσον που θα αφαιρούσε κάθε λόγο ύπαρξης από τους είρωνες: αυτό θα ήταν να συναινέσει ο καθένας στο να είναι ο εαυτός του. Οι καλοί για να πραγματωθούν και να βαθύνουν, οι κακοί για να σταυρώσουν την ίδια την κακία τους, και οι απελπισμένοι για να πεθάνουν από απελπισία. Καθώς όμως —από συμφέρον ή από ματαιοδοξία;— οι συνειδήσεις προτιμούν να παίζουν ρόλους, ο είρωνας κυκλοφορεί ανάμεσά τους παίζοντας το ρόλο των ρόλων τους. Αποφασίζει να είναι ψευδώς υποκριτής, ώστε ο αληθινός υποκριτής να ξαναγίνει νομιμόφρων. Υπερθεματίζει λοιπόν σε υποκρισία και παίζει με το ίδιο το παιχνίδι του.» Ο είρωνας δεν είναι κι αυτός ένας ρόλος, με όλες τις προθέσεις και τις ιδιοτέλειες που μπορεί να τον διακρίνουν;
Μας λέει ότι η ειρωνεία (από την φύση της αμφίσημη) θέλει το καθετί να είναι οξύ, διακριτό και μονοσήμαντο. Πώς μπορούμε τότε να αξιώσουμε κάτι παραπάνω γι αυτή πέραν από ένα παιχνίδισμα της γλώσσας που μας επανατοποθετεί σε χώρο και χρόνο;
"Είναι (ως μορφή πρωτεϊκή) πιο ποικιλόμορφη απ’ τα ψεύδη, πιο ζωντανή και πιο νοήμων". Αποκαλύπτει το σκάνδαλο αλλά, δεν θα ήταν άραγε ένα σκάνδαλο η επικράτησή της παντόθεν; Το ίδιο προβληματίζει και τον συγγραφέα όταν αναρωτιέται αν κατά τύχη η ειρωνεία δεν συνέβαινε να αναπηδήσει πάνω στο σκάνδαλο, αν βούλιαζε μέσα του ή αν ευρίσκε ευχαρίστηση σ’αυτο. "Αρκεί" μας λέει "την ώρα που μας ξυπνά από την πλάνη μας, η διάφανη αυγή να μη μας στερήσει την ελπίδα μας". Τι είναι αυτό αν όχι μια ποιητική επίκληση στο μεταφυσικό. Τι μας προστατεύει από την ασυδοσία της ειρωνείας άραγε;
Και όλη την κριτική που έκανα στο βιβλίο, μου την αναιρεί στο τέλος καθώς ο ίδιος παρουσιάζει τους κινδύνους της ειρωνείας. Εκεί που νομίζεις ότι έκανε ένα βιβλίο για να εκθειάσει την ειρωνεία εκεί είναι που την αποβαραθρώνει. Και μετά πάλι μπορεί να την αποκαταστήσει αφού την περνά κι αυτή από μια αμφισημία. Δεν είμαστε και εντελώς σίγουροι τί πρόσημο δίνει στη δήλωση: "Η ειρωνεία αποτελεί αυτοκαταστροφή και εκμηδένιση όλων των αντικειμενικών περιεχομένων".
Η ανία είναι μια από τις επικίνδυνες εκβολές της ειρωνείας.
Μας λέει πως η αφθονία εξουθενώνει. Η ανία είναι ο τρόπος που έχουν οι πλούσιοι να είναι φτωχοί. Ο είρωνας, λέει, πνίγεται μέσα στη μελαγχολική του ευπορία και μέσα στην κενή πληρότητά του, γιατί το να είσαι όλα είναι να μην είσαι πλέον τίποτε. Δεν λύνει όμως την εξίσωση πως επιβιώνουν οι ζάμπλουτοι από αυτό το spleen.
Εγκλωβισμένος ο είρωνας στο στο παρελθόν από θλίψη και στο μέλλον από ελπίδα χάνει το παρόν και καθώς δεν βρίσκεται σε καμμία στιγμή του χρόνου, δεν εντοπίζεται και στο χώρο. Δεν είναι πουθενά. Παντού εξόριστος. "Με την ψυχή στην ανεργία και τη συνείδηση σε διαρκή μόχθο, ο αιώνιος ξένος εξαερώνεται στο βασίλειο του παραληρήματος".
Ο πρώτος κίνδυνος λοιπόν είναι ότι ο είρωνας παίζει παιχνίδια σε εχθρούς και φίλους και, καθώς προδίδει όλον τον κόσμο, μένει μόνος, αδυνατισμένος και χωρίς ελπίδα, συντροφιά με τις ιδιοτροπίες του.
"Η πληρότητα του εγώ δεν υπάρχει χωρίς το σεβασμό στο μη εγώ", και αν "το αντικείμενο καθίσταται ευτελές κι επουσιώδες" με τα τεχνάσματα του είρωνα τότε ο κίνδυνος ο κόσμος να απομείνει κενός είναι ορατός.
"Το σοβαρό είναι το ολικό, αυτό που δεν διατηρεί σχέσεις με καμία άλλη ύπαρξη". "Το κωμικό είναι αποτέλεσμα της ενδεχομενικότητας, η αναγκαιότητα, καθώς αποκλείει κάθε άλλο ενδεχόμενο δεν προσφέρει λαβή στην ειρωνεία".
"Τα πράγματα είναι μάλλον σοβαρά χάρη σε ό,τι βαθύ περιέχουν, και μάλλον ευτελή με βάση ό,τι επιφανειακό διαθέτουν: αποσυνδεδεμένα στην επιφάνεια, επανασυνδέονται στο βάθος της ζωής, σε αυτή τη σοβαρή περιοχή όπου το οικουμενικό είναι παρόν, σε καθένα από τα μέρη της".
"Ο είρωνας, αναισθητοποιώντας τον εαυτό του για να μην συγκινείται από τη γευστικότητα των ποιοτήτων, απαρνείται τούτη την πολύτιμη αφέλεια που κάνει για μας τα πράγματα κατοικήσιμα κι ανθρώπινα".
"Η ειρωνεία είναι πολύ διαυγής για να προχωρήσει σε δράση".
"Εξαερώνει όλα τα προβλήματα αντί να τα επιλύει. Είναι περισσότερο απ’ όσο αληθινά θαρραλέα."
Απο την άλλη: "Είναι η δύναμη να θεωρούμε τα πράγματα από μιαν ορισμένη σκοπιά"
"Το χιούμορ λέει ότι τίποτε δεν είναι αναντικατάστατο, αλλά η τύψη διαμαρτύρεται ότι όλα είναι αναντικατάστατα: η ειρωνεία κάνει να συνηχήσουν η τύψη με το χιούμορ, και αποφασίζει ότι τίποτε δεν είναι μάταιο, αν και όλα είναι ματαιότητα."
"Καθώς υπάρχει μέσα στις ιδέες μας μια τάση να πηγαίνουν μέχρι τα άκρα των επηρμένων αντιθέσεων, μέσα στα αισθήματά μας μια οσμή πάθους που τα μεταμορφώνει σε εμμονές και κάποτε σε καρκινώματα, μέσα στις ενέργειές μας, τέλος, μια διάθεση να μετατρέπονται σε συνήθεια ή ψυχαναγκασμό, έχουμε ανάγκη από ένα ρυθμιστή που να εξισορροπεί με μια ορισμένη ευεργετική ελαφρότητα την τριπλή «φρενίτιδα» της λογικής, της μνήμης και του ονείρου. Αυτός ο γνώμονας μετασχηματισμού είναι η ειρωνεία."
"Η ειρωνία ουσιαστικοποιεί και πυκνώνει τον σεβασμό, αποδιαρθρώνοντας όλα όσα είναι μη ουσιώδη".
"Η ειρωνεία υποκρίνεται για να καταρρακώσει τις απομιμήσεις του απόλυτου που δεν προσεγγίζεται ποτέ"
Το βιβλίο κλείνει με μια εξαιρετική ανάλυση της διαλεκτικής των αντιθέτων καταλήγοντας ότι η ειρωνεία πασχίζει να παλινορθώσει το πνεύμα της αθωότητας και μια καρδιά εμπνευσμένη, τις ιδιότητες δηλαδή που μάχεται, και που χωρίς αυτές δεν θα είχε λόγο ύπαρξης όντας το αντίθετό τους. Όπως οι εποχές διαδέχονται η μία την άλλη.
April 7, 2020
Ha én lennék az irónia, és nekem valaki ilyen szép szerelmes vallomást mondana, hát én biz’ Isten ráolvadnék a padlószőnyegre. Jó, lehet, néha nem érteném*, és gyanakodnék, hogy ha kigugliznám, az imént hallott idegen szóról kiderülne, nem is bók, hanem finom odabökés. (De hülye lennék kiguglizni. Addig jó, amíg bóknak hiszem.) Az is elképzelhető, hogy itt-ott lágyan beleszunyókálnék – de akkor is imádnám a mondatok gyönyörűséges és ihletett zubogását, a játékos metaforák és szóképek hullámverését, amelyek úgy nyaldossák az olvasó hipotalamuszát, mint a tenger sós habja. De ha én lennék az irónia, meg is érdemelnék egy efféle vallomást. Mert az irónia ugyan veszélyes tud lenni, de csak azért, hogy annál izgatóbb legyen – mint valami intellektuális bungee jumping. Vagy szellemi vadvízi kajak. Esetleg küzdelem fiktív medvék ellen, egy szál csillagcsavarhúzóval, ágyékkötőben. Ilyesmi. Az irónia csodaszer: körvonalat ad a minket körülvevő világnak, kijelöli a problémák határait, megszelídíti és lábhoz szoktatja őket, megtisztítja a lelkünk és elemeli a világ bűneitől, a hazugokat és a képmutatókat pedig porba taszítja, hamis lényük kellős közepébe zúdítva nyilait. Ezzel pedig leleplezi őket – a király meztelen! –, és úgy pukkannak szét az igazság tündöklő fényében, mint holmi szivárványszín szappanbuborék.
Vagy nem pattannak szét. Én legalábbis úgy látom, a hazugok és képmutatók szereztek valami talizmánt vagy Grabovoj-számot, ami irónia ellen is véd. Mindenesetre még talpon vannak. Ez kissé szkeptikussá tesz. A szkeptikus énem pedig lepontozni vágyik, de a lelkes énem ellenáll, mert hát azért mégis, ez a szöveg tényleg eszement gyönyörű. Olyan gyönyörű, hogy akarjuk, hogy igaz legyen.
* Jankélévitchről sokat elárul, hogy a görög szavakat eredeti nyelven, fordítás vagy lábjegyzet nélkül helyezi el a szövegben. Ez, kombinálva azzal, hogy szervileg képtelen öt oldalnál rövidebb bekezdéseket írni (öt oldal megszakítatlan áradás! elég húzós), arra a következtetésre sarkall, hogy bitang nehéz lehetett a diákjainak jegyzetelniük az óráján.
Vagy nem pattannak szét. Én legalábbis úgy látom, a hazugok és képmutatók szereztek valami talizmánt vagy Grabovoj-számot, ami irónia ellen is véd. Mindenesetre még talpon vannak. Ez kissé szkeptikussá tesz. A szkeptikus énem pedig lepontozni vágyik, de a lelkes énem ellenáll, mert hát azért mégis, ez a szöveg tényleg eszement gyönyörű. Olyan gyönyörű, hogy akarjuk, hogy igaz legyen.
* Jankélévitchről sokat elárul, hogy a görög szavakat eredeti nyelven, fordítás vagy lábjegyzet nélkül helyezi el a szövegben. Ez, kombinálva azzal, hogy szervileg képtelen öt oldalnál rövidebb bekezdéseket írni (öt oldal megszakítatlan áradás! elég húzós), arra a következtetésre sarkall, hogy bitang nehéz lehetett a diákjainak jegyzetelniük az óráján.
February 28, 2017
Its is a ten star book, an excellent book, of a talent which is born every century, in terms of knowledge and culture, in terms of sensitivity and irony,in terms of delicate and deep thoughts. I recommend to anyone who has an ambition in writing.
November 2, 2024
Jveux mettre 3,5 mais jpeux pas. Bon, c’est un livre intéressant et je ne doute pas du fait que des gens plus intelligents que ma personne puissent y puiser de grandes ressources de réflexion. Perso j’ai réussi à lire environ 1/3 avec attention et intérêt, le reste du temps les mots et concepts étaient trop complexes pour être saisissables sans se donner 3min à chaque phrase. Les passages que j’ai compris, j’ai aimés. Il y a une intéressante et très complète analyse et déconstruction du concept d’ironie et ça m’a fait réfléchir et comprendre certaines choses d’une nouvelle façon. Y a des mots qui sont écrits en grec parfois et ça fait très érudit, je n’y ai rien capté évidemment mais pour ceux que ça attire c’est une info fun. Y a aussi beaucoup de références philo et culturelles donc si vous avez le bagage pour comprendre ça, ce livre a un haut potentiel de séduction. C’est tout, bisous
January 29, 2024
J'ai peiné à terminer cet essai bavard sur l'ironie. Le savoir encyclopédique sur lequel s'appuie Jankélevitch m'a perdu ; bien que je connaisse bien entendu Socrate, je suis assez peu familier avec les romantiques allemands ou les compositeurs français dont le philosophe émaille son exposé. En chemin, il faut le reconnaître, plusieurs intuitions puissantes sont relevées : Jankélevitch lie l'ironie à des périodes de trouble politique, quand l'esprit de sérieux s'efface ; il voit dans l'ironie un jeu de rôle intellectuel qui, en invitant à passer d'un extrême à l'autre, permet la mobilité des idées, et en révèle la toponymie ; il soulève les risques de l'ironie qui, en feignant l'adhésion à certaines idées dangereuses, finit par être contaminée par elles ; il termine en parlant de la possibilité d'un retour à la naïveté primesautière à travers l'abolition des faux-semblants et la sophistication artificielle du jeu intellectuel.
October 18, 2021
Ενδιαφέρον, σε βαθμό να πρέπει να το ξαναδιαβάσω κάποια στιγμή, αλλά υποδεέστερο των προσδοκιών μου. Αυτό για 3 λόγους: α) γιατί ενώ είναι δοκίμιο, λογοτεχνίζει στη γ��αφή, β) γιατί παραπέμπει συχνά σε μουσικά έργα του 20ου αιώνα (ως προς την γραφή και όχι ως προς το άκουσμα) και γ) γιατί όντας ένα πρώιμο έργο του (1935) έχει την ανωριμότητα της επίδειξης γνώσεων.
"Η ειρωνεία εί��αι η συνείδηση της αποκάλυψης μέσα από την οποία το απόλυτο, σε μια φευγαλέα στιγμή, πραγματοποιείται και με την ίδια κίνηση καταστρέφεται."
"Κάθε στιγμή, παρμένη χωριστά, είναι ευτελής και αξίζει μόνο ένα περιπαικτικό ενδιαφέρον, αλλά η ολότητα των διαδοχικών στιγμών αντιστέκεται στο χιούμορ μας. Η ζωή παραμένει μια σπουδαία υπόθεση."
"Όπως η συνήθεια πολλαπλασιάζει τους αυτοματισμούς ανακουφίζοντας τη βούληση αναλόγως, έτσι και η ειρωνεία μας απαλλάσσει από το να παίρνουμε ύφος τραγωδού κάθε λίγο και λιγάκι."
"Χαρακτηριστικό του ενστίκτου είναι να θέλει μόνο ένα πράγμα, αλλά να το επιθυμεί σε βάθος, και να παλιλλογεί, να υπογραμμίζει εμφατικά. Ποτέ δε σταματά στη μέση, στο δρόμο της απόλαυσης. Η ευφυΐα είναι, αντίθετα, σκέψη των σχέσεων....Ο σεβασμός μας χάνεται, όταν ανακαλύπτουμε σε τι μηδαμινές αιτίες στηρίζονται τα πιο μεγαλειώδη γεγονότα της ιστορίας ή της προσωπικής ζωής μας."
"Η μεγαλύτερη δύναμη του μυστικού δεν είναι η σιωπή που επιβάλλει αλλά η συνενοχή που δημιουργεί ανάμεσα στους φορείς του"
"Είναι αναγκαίο να ξεχωρίζουμε το πλάσμα της φαντασίας, που είναι καλλιτεχνικό, από την υπόκριση, που είναι τεχνητή. Το πρώτο είναι έργο, ενώ η δεύτερη είναι χειρισμός."
"Αυτό που είναι κυνικό είναι να λες 'επειδή' εκεί που θα περίμεναν 'αν και': το να μετατρέπεις ένα εμπόδιο σε κίνητρο..."
"Το 'γνώθι σεαυτόν προσβάλλει ως πλαστό το 'οίδα ότι ουκ οίδα'."
"Ο κομφορμιστικός ριζοσπαστισμός είναι το status quo. Τον συγχέουμε με τον κυνισμό συχνά, γιατί έχει το πάθος και τον προκλητικό του τόνο. Είναι όμως ένας κυνισμός περιφερειακός, χωρίς ειλικρινή απελπισία. Πρέπει να είμαστε κομφορμιστές στα μικρά πράγματα και εξεγερμένοι στα μεγάλα, αλλά οι κακοήθεις για τους οποίους μιλούμε κάνουν το αντίθετο: κομφορμιστές στα μεγάλα ζητήματα και εξεγερμένοι στα μικρά."
"Το κωμικό είναι αποτέλεσμα της ενδεχομενικότητας. Η αναγκαιότητα,, καθώς αποκλείει κάθε άλλο ενδεχόμενο και, κατά συνέπεια, κάθε σύγκριση, δεν προσφέρει λαβή στην ειρωνεία."
"Η πίστη φτιάχνει τα όπλα της από κάθε υλικό: οι αντιρρήσεις, όταν έλθουν σε επαφή μαζί της, γίνονται επιχειρήματα υπέρ της."
"Το θάρρος δεν είναι να δηλώνεις πως η δυσκολία είναι μη πραγματική αλλά να την επωμίζεσαι ολοζώντανη, θετική και τραγική, ώστε να την υπερβαίνεις όσο γίνεται καλύτερα."
"Η ειρωνεία εί��αι η συνείδηση της αποκάλυψης μέσα από την οποία το απόλυτο, σε μια φευγαλέα στιγμή, πραγματοποιείται και με την ίδια κίνηση καταστρέφεται."
"Κάθε στιγμή, παρμένη χωριστά, είναι ευτελής και αξίζει μόνο ένα περιπαικτικό ενδιαφέρον, αλλά η ολότητα των διαδοχικών στιγμών αντιστέκεται στο χιούμορ μας. Η ζωή παραμένει μια σπουδαία υπόθεση."
"Όπως η συνήθεια πολλαπλασιάζει τους αυτοματισμούς ανακουφίζοντας τη βούληση αναλόγως, έτσι και η ειρωνεία μας απαλλάσσει από το να παίρνουμε ύφος τραγωδού κάθε λίγο και λιγάκι."
"Χαρακτηριστικό του ενστίκτου είναι να θέλει μόνο ένα πράγμα, αλλά να το επιθυμεί σε βάθος, και να παλιλλογεί, να υπογραμμίζει εμφατικά. Ποτέ δε σταματά στη μέση, στο δρόμο της απόλαυσης. Η ευφυΐα είναι, αντίθετα, σκέψη των σχέσεων....Ο σεβασμός μας χάνεται, όταν ανακαλύπτουμε σε τι μηδαμινές αιτίες στηρίζονται τα πιο μεγαλειώδη γεγονότα της ιστορίας ή της προσωπικής ζωής μας."
"Η μεγαλύτερη δύναμη του μυστικού δεν είναι η σιωπή που επιβάλλει αλλά η συνενοχή που δημιουργεί ανάμεσα στους φορείς του"
"Είναι αναγκαίο να ξεχωρίζουμε το πλάσμα της φαντασίας, που είναι καλλιτεχνικό, από την υπόκριση, που είναι τεχνητή. Το πρώτο είναι έργο, ενώ η δεύτερη είναι χειρισμός."
"Αυτό που είναι κυνικό είναι να λες 'επειδή' εκεί που θα περίμεναν 'αν και': το να μετατρέπεις ένα εμπόδιο σε κίνητρο..."
"Το 'γνώθι σεαυτόν προσβάλλει ως πλαστό το 'οίδα ότι ουκ οίδα'."
"Ο κομφορμιστικός ριζοσπαστισμός είναι το status quo. Τον συγχέουμε με τον κυνισμό συχνά, γιατί έχει το πάθος και τον προκλητικό του τόνο. Είναι όμως ένας κυνισμός περιφερειακός, χωρίς ειλικρινή απελπισία. Πρέπει να είμαστε κομφορμιστές στα μικρά πράγματα και εξεγερμένοι στα μεγάλα, αλλά οι κακοήθεις για τους οποίους μιλούμε κάνουν το αντίθετο: κομφορμιστές στα μεγάλα ζητήματα και εξεγερμένοι στα μικρά."
"Το κωμικό είναι αποτέλεσμα της ενδεχομενικότητας. Η αναγκαιότητα,, καθώς αποκλείει κάθε άλλο ενδεχόμενο και, κατά συνέπεια, κάθε σύγκριση, δεν προσφέρει λαβή στην ειρωνεία."
"Η πίστη φτιάχνει τα όπλα της από κάθε υλικό: οι αντιρρήσεις, όταν έλθουν σε επαφή μαζί της, γίνονται επιχειρήματα υπέρ της."
"Το θάρρος δεν είναι να δηλώνεις πως η δυσκολία είναι μη πραγματική αλλά να την επωμίζεσαι ολοζώντανη, θετική και τραγική, ώστε να την υπερβαίνεις όσο γίνεται καλύτερα."
September 29, 2019
Certainly this is the book of philosphy I was longing for so long ago.
Put here 8-10 superlatives. V.J. is more french then the typical french philosopher, he has seemingly 99% of western culture at his hand, and has some revelative tricks and other mysteries.
Detailed review maybe later, now I try to recover my mind, but it won't be the same.
Put here 8-10 superlatives. V.J. is more french then the typical french philosopher, he has seemingly 99% of western culture at his hand, and has some revelative tricks and other mysteries.
Detailed review maybe later, now I try to recover my mind, but it won't be the same.
January 8, 2021
İroniyi övmekten, anlatmaya mecali kalmamış yazarın. Felsefi olamayacak kadar romantik bir üslupla ironinin farkını ortaya koymuş. Ancak her sayfada, aynı kaset dönüyormuş hissiyle doluyorsunuz. Tekrar, romantizm, övgü. Övgü, tekrar, romantizm. Romantizm, övgü, tekrar...
Read
November 21, 2014Gran bel libro. Denso. Difficile anche, ma vale la pena.
Displaying 1 - 11 of 11 reviews