What do you think?
Rate this book
Pastorale
Zomer, jaren tachtig. Oscar en Louise, broer en zus, zijn opgegroeid op een vervallen landgoed nabij een dorp dat uit twee delen bestaat: een gereformeerd en een Moluks deel, waarvan de leden elkaar met achterdocht bezien. Oscar, in zijn voorlaatste schooljaar, kijkt uit naar het moment waarop hij net als zijn zus kan gaan studeren en de verstikkende saaiheid van de streek achter zich kan laten. Louise komt terug uit haar studiestad en vraagt zich af of afstand ten aanzien van haar geboorteplek en opvoeding haar de juiste inzichten heeft verschaft.
Pastorale gaat over een eerste, onmogelijke en onhandige verliefdheid. Over een poging het geluk van je vroegste kindertijd terug te vinden. Over de vraag waar je je woede laat als het land dat je als KNIL-militair hebt gediend je wegstopt in een voormalig concentratiekamp. En uiteindelijk handelt Pastorale over geworteld zijn, en wat te doen als die wortels rot blijken.
Pastorale gaat over een eerste, onmogelijke en onhandige verliefdheid. Over een poging het geluk van je vroegste kindertijd terug te vinden. Over de vraag waar je je woede laat als het land dat je als KNIL-militair hebt gediend je wegstopt in een voormalig concentratiekamp. En uiteindelijk handelt Pastorale over geworteld zijn, en wat te doen als die wortels rot blijken.
285 pages, Hardcover
First published November 1, 2019
17 people are currently reading
525 people want to read
About the author
Stephan Enter
9 books41 followersIn 1999 debuteerde Stephan Enter met de verhalenbundel Winterhanden. Deze lovend besproken bundel werd het jaar daarop genomineerd voor de Libris Literatuurprijs. In april 2004 verscheen zijn eerste roman, Lichtjaren, die eveneens een Librisnominatie in de wacht sleepte. Beide romans werden ook genomineerd voor de Gerard Walsschapprijs. Eind april 2007 verscheen Enters tweede roman, Spel, een roman in verhalen over Norbert Vijgh. Elk verhaal is geschreven in de stijl van een bekend auteur.
Enter brak in november 2011 door na publicatie van zijn roman Grip. Deze roman werd genomineerd voor de Vlaamse Gouden Boekenuil en won de Publieksprijs.
Foto auteur: Martje Keetman, van de website van de auteur.
Enter brak in november 2011 door na publicatie van zijn roman Grip. Deze roman werd genomineerd voor de Vlaamse Gouden Boekenuil en won de Publieksprijs.
Foto auteur: Martje Keetman, van de website van de auteur.
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 30 of 97 reviews
August 30, 2021
Stephan Enter (° 1973) offers an original variant of a coming-of-age story. Set in a 1980's rural community in the Netherlands, ruled by a strict protestant ethic, and with a separated neighborhood of Molukkans. He follows a brother and a sister that try to find their own way into adulthood, focussing on the battle against the hypocrisy of religion and on the discovery of the exotic. These themes may be trite, but Enter approaches them very delicately, with nuance and above all in a beautiful, sometimes bucolic style. Not a master piece, but a fine-tuned novel, one of the better ones in Dutch literature. No English translation yet, Dutch review below.
Coming-of-age verhalen hebben meestal een vrij stereotiepe benadering, met jongeren die na hun naïeve kindertijd de échte wereld ontdekken, meestal via al of niet traumatische ervaringen. ‘Pastorale’ is dat ook, want Stephan Enter focust hier op twee jongvolwassenen, broer en zus Oscar en Louise, die proberen los te komen van het enge milieu waarin ze zijn opgegroeid. In dit geval gaat het om een streng-gereformeerd dorp, ergens de jaren 1980, in calvinistisch Nederland. ‘Been there, done that’, hoor ik u al denken, en inderdaad, om de zoveel jaar verschijnen er Nederlandse romans die deze insteek of context hebben, met als voorlopig laatste orgelpunt ‘De avond is ongemak’ van Marieke Lucas Rijneveldt.
Bij Enter is het vooral de vrijgevochten Louise die de strijd tegen de godsdienstwaanzin aangaat, met overdenkingen en monologen die zo uit de boeken van Richard Dawkins weggelopen lijken. Toch sluipt er ook ambivalentie in haar jeugdige kruistocht (pun intended), want ze worstelt sterk met de herinnering aan de sociale en psychologische geborgenheid van haar godsdienstige jeugd. Die ambivalentie is ook terug te vinden bij de iets jongere Oscar, maar dan in diens ontdekking van de wereld van het exotisme, verpersoonlijkt door zijn klasgenoot Jonkie, die van Ambonese/Molukse afkomst is. Voor Enter is het een gelegenheid om de Nederlandse hypocrisie ten aanzien van het Molukse probleem in de verf te zetten, maar ook de existentiële uitzichtloosheid van de Molukkers die vasthouden aan hun land en cultuur. De volwassenen in deze roman zitten allemaal opgesloten in hun eigen gelijk, terwijl de jongeren nog hun weg proberen te vinden.
Het mooie aan Enter’s coming-of-age insteek is dat hij geen afgerond geheel aanbiedt: als we het boek beëindigen zitten Louise en Oscar nog altijd in de onbestemdheid, hun worsteling is niet ten einde, klare keuzes voor of tegen zijn (nog) niet te maken, maar tegelijk is duidelijk dat er een einde is gekomen aan hun jeugd en dat ze het beste moeten proberen te maken van hun volwassenheid. In die zin moet ook de curieuze rol van de ouders van Oscar en Louise worden begrepen: elk op hun eigen onconventionele manier gaan ze om met de enge wereld waarin ze leven.
Revolutionair is dit boek van Enter dus zeker niet. Het kenmerkt zich zelfs door een eerder weemoedige ondertoon, zich bewust van de menselijke beperkingen. Juist daardoor komt het erg literaire karakter van dit boek extra in de verf te staan: ik werd getroffen door de fijnzinnigheid van Enter’s proza dat tegelijk zowel de bloemrijke toonaard als het dynamische actie-register kan bespelen. Enkele passages, zoals de openingsscène van deel 2 zijn zelfs van een weergaloze, bucolische schoonheid. En wat denk je van dit treffend inzicht: “herinnering had geen hoop, geen fantasie, geen spanning. Zelfs al lukte het je alles weer voor de geest te krijgen, elke beweging, kleur en geluid en elke geur van een bepaalde situatie, dat ene, de verwachting, was er voorgoed uit verdwenen – dat zou je, behalve misschien soms in een droom, nooit meer terugkrijgen”, een ronduit treffend inzicht. Voor mij is deze auteur een ontdekking: absoluut het betere werk binnen de Nederlandse literatuur van vandaag. (rating 3.5 stars)
Coming-of-age verhalen hebben meestal een vrij stereotiepe benadering, met jongeren die na hun naïeve kindertijd de échte wereld ontdekken, meestal via al of niet traumatische ervaringen. ‘Pastorale’ is dat ook, want Stephan Enter focust hier op twee jongvolwassenen, broer en zus Oscar en Louise, die proberen los te komen van het enge milieu waarin ze zijn opgegroeid. In dit geval gaat het om een streng-gereformeerd dorp, ergens de jaren 1980, in calvinistisch Nederland. ‘Been there, done that’, hoor ik u al denken, en inderdaad, om de zoveel jaar verschijnen er Nederlandse romans die deze insteek of context hebben, met als voorlopig laatste orgelpunt ‘De avond is ongemak’ van Marieke Lucas Rijneveldt.
Bij Enter is het vooral de vrijgevochten Louise die de strijd tegen de godsdienstwaanzin aangaat, met overdenkingen en monologen die zo uit de boeken van Richard Dawkins weggelopen lijken. Toch sluipt er ook ambivalentie in haar jeugdige kruistocht (pun intended), want ze worstelt sterk met de herinnering aan de sociale en psychologische geborgenheid van haar godsdienstige jeugd. Die ambivalentie is ook terug te vinden bij de iets jongere Oscar, maar dan in diens ontdekking van de wereld van het exotisme, verpersoonlijkt door zijn klasgenoot Jonkie, die van Ambonese/Molukse afkomst is. Voor Enter is het een gelegenheid om de Nederlandse hypocrisie ten aanzien van het Molukse probleem in de verf te zetten, maar ook de existentiële uitzichtloosheid van de Molukkers die vasthouden aan hun land en cultuur. De volwassenen in deze roman zitten allemaal opgesloten in hun eigen gelijk, terwijl de jongeren nog hun weg proberen te vinden.
Het mooie aan Enter’s coming-of-age insteek is dat hij geen afgerond geheel aanbiedt: als we het boek beëindigen zitten Louise en Oscar nog altijd in de onbestemdheid, hun worsteling is niet ten einde, klare keuzes voor of tegen zijn (nog) niet te maken, maar tegelijk is duidelijk dat er een einde is gekomen aan hun jeugd en dat ze het beste moeten proberen te maken van hun volwassenheid. In die zin moet ook de curieuze rol van de ouders van Oscar en Louise worden begrepen: elk op hun eigen onconventionele manier gaan ze om met de enge wereld waarin ze leven.
Revolutionair is dit boek van Enter dus zeker niet. Het kenmerkt zich zelfs door een eerder weemoedige ondertoon, zich bewust van de menselijke beperkingen. Juist daardoor komt het erg literaire karakter van dit boek extra in de verf te staan: ik werd getroffen door de fijnzinnigheid van Enter’s proza dat tegelijk zowel de bloemrijke toonaard als het dynamische actie-register kan bespelen. Enkele passages, zoals de openingsscène van deel 2 zijn zelfs van een weergaloze, bucolische schoonheid. En wat denk je van dit treffend inzicht: “herinnering had geen hoop, geen fantasie, geen spanning. Zelfs al lukte het je alles weer voor de geest te krijgen, elke beweging, kleur en geluid en elke geur van een bepaalde situatie, dat ene, de verwachting, was er voorgoed uit verdwenen – dat zou je, behalve misschien soms in een droom, nooit meer terugkrijgen”, een ronduit treffend inzicht. Voor mij is deze auteur een ontdekking: absoluut het betere werk binnen de Nederlandse literatuur van vandaag. (rating 3.5 stars)
December 20, 2022
Het begon goed, met mooie zinnen en een soepel verweven van de verhalen van broer en zus. Dat wordt allengs minder, het wordt rancuneus. Via het tergen van Christelijke naastenliefde komen de verhaallijnen van geloofsafval en het lot van de Molukse gemeenschap in Nederland wat bij elkaar. Het verlangen naar vrijheid en het zoeken naar geluk zou je met wat goede wil als gezamenlijke thema’s kunnen beschouwen. Het is echter gekunsteld. Beide verhalen komen nooit lekker bijeen en verdienen een beter uitgewerkt lot.
January 17, 2020
Dit boek voelt als een levenswerk. Hoewel ik maar 1 ander boek van Stephan Enter las, Grip, voelde ik in dit boek veel meer de verfijndheid van het geheel. Hoe alles samenhangt, samentrilt zou ik haast zeggen, in de warme zomer die de personages meemaken. De rake karakterbeschrijvingen zijn extreem humoristisch, en toch is het boek doordrongen van een diep levensgevoel, met hele serieuze discussies en gedachten.
February 16, 2020
Een echt Nederlandse roman met als elementen: een gereformeerde gemeenschap, Molukkers, studeren in Amsterdam, leven op het platteland: het komt er allemaal in voor. Het verhaal speelt zich af in de jaren tachtig in Brevendal (Barneveld). In het dorp wonen twee groepen mensen: steile gereformeerden en Molukkers. Twee werelden die geen contact met elkaar hebben, die volkomen langs elkaar heen leven. Enter groeide zelf op in Barneveld, weet dus waar hij het over heeft.
De hoofdstukken worden afwisselend vanuit het perspectief van broer en zus Oscar en Louise verteld.
Louise is veel met het geloof bezig, als kind heeft religie haar gruwelijke angsten bezorgd, en stelde ze al kritische vragen. ‘het moment waarop je ontdekt dat het allemaal voor niks is.. Zie je dat papa, zie je dat dat een van de smerigste dingen is die religie met een kind doet: het mooiste van het leven afpakken, of verminken’.
Nu ze na een mislukte studie in Amsterdam weer in het dorp woont komt de weerzin tegen het geloof weer boven. Dit leidt tot prachtige en ook wel humoristische scènes, bijvoorbeeld wanneer Louise invalt bij de kindernevendienst. Ze is benieuwd wat voor gevoelens dit bij haar op gaat roepen. Ziet zichzelf nog zitten op de eerste rij vooraan als leergierig en gretig jong meisje.
Ze doet aanvankelijk erg haar best, maar de liedjes die ze met de kinderen zingt, roepen zoveel afschuw en walging bij haar op dat het kennelijk van haar gezicht te lezen valt. Een meisje vraagt haar ‘Heb jij de Heilige Geest wel in je hart?’ Hierop volgt een gesprek wat nog een flink staartje krijgt….
Louise is van mening dat religie onnoemlijk veel kwaad doet in de wereld, dat het mensen hun leven afneemt. ‘Religie was een mentale kooi met tralies die voor de gevangenen onzichtbaar bleven- je zag ze alleen van buiten, wanneer het je op de een of andere manier was gelukt eruit te stappen.’
Oscar is bezig aan zijn voorlaatste schooljaar. Hij ziet zijn dagen als voorspelbaar en doodsaai en kijkt uit naar een jaar verder: studeren, weg uit het dorp, op kamers.., kortom verlossing! Door omstandigheden komt Oscar door klasgenoot Jonkie in contact met de familie Matupessy. En zo komt het Molukse verhaal de roman binnen. Hij wordt zelfs verliefd op Dona, de zus van Jonkie. De vader vertelt waarom zijn verhuiskist van dertig jaar geleden nog ingepakt is. Hij was immers in Nederland op doortocht.
‘De Nederlandse regering, zei hij, had hem verzekerd dat zijn verblijf hier tijdelijk was en dat hij zich permanent gereed diende te houden voor de terugkeer. Dat deed hij nog altijd, want wie was hij om te twijfelen aan die belofte?’.
Aan het slot (een paar weken later is dat pas) beschrijft Oscar deze ontmoeting als de belangrijkste gebeurtenis van zijn jeugd. Best wel bijzonder vond ik dat.
De roman is mooi geschreven, vooral de natuurbeschrijvingen vielen me op. Zomaar wat voorbeeldjes:
‘er waren meer wolken nu, ze sleepten eilanden van schaduw achter zich aan’.
‘ het was prettig warm, tegen de hoge ramen spatte het ochtendlicht'
Maar ook op andere momenten is het genieten: over Louise’s gedachten 'dat haar problemen sluimerend op de bodem van haar geest lagen, gewoon voor het grijpen, maar dat ze de inspanning om kopje onder te gaan en er daadwerkelijk naar te reiken steeds maar niet kon opbrengen' .
De hoofdstukken worden afwisselend vanuit het perspectief van broer en zus Oscar en Louise verteld.
Louise is veel met het geloof bezig, als kind heeft religie haar gruwelijke angsten bezorgd, en stelde ze al kritische vragen. ‘het moment waarop je ontdekt dat het allemaal voor niks is.. Zie je dat papa, zie je dat dat een van de smerigste dingen is die religie met een kind doet: het mooiste van het leven afpakken, of verminken’.
Nu ze na een mislukte studie in Amsterdam weer in het dorp woont komt de weerzin tegen het geloof weer boven. Dit leidt tot prachtige en ook wel humoristische scènes, bijvoorbeeld wanneer Louise invalt bij de kindernevendienst. Ze is benieuwd wat voor gevoelens dit bij haar op gaat roepen. Ziet zichzelf nog zitten op de eerste rij vooraan als leergierig en gretig jong meisje.
Ze doet aanvankelijk erg haar best, maar de liedjes die ze met de kinderen zingt, roepen zoveel afschuw en walging bij haar op dat het kennelijk van haar gezicht te lezen valt. Een meisje vraagt haar ‘Heb jij de Heilige Geest wel in je hart?’ Hierop volgt een gesprek wat nog een flink staartje krijgt….
Louise is van mening dat religie onnoemlijk veel kwaad doet in de wereld, dat het mensen hun leven afneemt. ‘Religie was een mentale kooi met tralies die voor de gevangenen onzichtbaar bleven- je zag ze alleen van buiten, wanneer het je op de een of andere manier was gelukt eruit te stappen.’
Oscar is bezig aan zijn voorlaatste schooljaar. Hij ziet zijn dagen als voorspelbaar en doodsaai en kijkt uit naar een jaar verder: studeren, weg uit het dorp, op kamers.., kortom verlossing! Door omstandigheden komt Oscar door klasgenoot Jonkie in contact met de familie Matupessy. En zo komt het Molukse verhaal de roman binnen. Hij wordt zelfs verliefd op Dona, de zus van Jonkie. De vader vertelt waarom zijn verhuiskist van dertig jaar geleden nog ingepakt is. Hij was immers in Nederland op doortocht.
‘De Nederlandse regering, zei hij, had hem verzekerd dat zijn verblijf hier tijdelijk was en dat hij zich permanent gereed diende te houden voor de terugkeer. Dat deed hij nog altijd, want wie was hij om te twijfelen aan die belofte?’.
Aan het slot (een paar weken later is dat pas) beschrijft Oscar deze ontmoeting als de belangrijkste gebeurtenis van zijn jeugd. Best wel bijzonder vond ik dat.
De roman is mooi geschreven, vooral de natuurbeschrijvingen vielen me op. Zomaar wat voorbeeldjes:
‘er waren meer wolken nu, ze sleepten eilanden van schaduw achter zich aan’.
‘ het was prettig warm, tegen de hoge ramen spatte het ochtendlicht'
Maar ook op andere momenten is het genieten: over Louise’s gedachten 'dat haar problemen sluimerend op de bodem van haar geest lagen, gewoon voor het grijpen, maar dat ze de inspanning om kopje onder te gaan en er daadwerkelijk naar te reiken steeds maar niet kon opbrengen' .
October 13, 2020
*** 4 ***
January 11, 2020
Pastorale gaat voor een groot deel over identiteit en wat er van overblijft wanneer je leven verandert. Dat geldt voor de hoofdpersonen die uit een gereformeerd nest komen maar ongelovig zijn geworden en voor de Molukse mensen uit het dorp die vol hoop naar Nederland zijn gekomen en vervolgens als tweederangs burgers worden behandeld. Hun hoop op terugkeer naar Ambon is ijdel, daar zijn ze zelf ook inmiddels achter.
De beschrijvingen van de gereformeerd synodale kerkdienst bracht mij weer terug naar mijn jeugd. Tot mijn zestiende ben ik zelf naar die kerk gegaan. Daarna heb ik mijn ouders laten weten dat ik niet meer geloofde. Dat was best nog wel een strijd. Catechisatie vond ik verschrikkelijk en ik heb, omdat ik er voor mijn achttiende uit ben gestapt, natuurlijk ook nooit geloofsbelijdenis gedaan. Een paar jaar later werd ik officieel onttrokken aan de kerk. Dat werd vanaf de kansel voorgelezen, heb ik gehoord en het stond ook in het kerkblad. Ik kan mij de geuren van goedkope parfums en aftershave, vermengd met pepermunten nog goed voor de geest halen en ook de sfeer en ken zelfs nog de melodieën van de genoemde liederen. Dat maakte het boek nog levender voor mij. Ook heb ik van Moluks eten mogen genieten en kan beamen dat het inderdaad ongelooflijk lekker is. Al met al bracht dit boek een hoop herinneringen naar boven en kon ik me goed in de hoofdpersonen vinden. Een aanrader.
De beschrijvingen van de gereformeerd synodale kerkdienst bracht mij weer terug naar mijn jeugd. Tot mijn zestiende ben ik zelf naar die kerk gegaan. Daarna heb ik mijn ouders laten weten dat ik niet meer geloofde. Dat was best nog wel een strijd. Catechisatie vond ik verschrikkelijk en ik heb, omdat ik er voor mijn achttiende uit ben gestapt, natuurlijk ook nooit geloofsbelijdenis gedaan. Een paar jaar later werd ik officieel onttrokken aan de kerk. Dat werd vanaf de kansel voorgelezen, heb ik gehoord en het stond ook in het kerkblad. Ik kan mij de geuren van goedkope parfums en aftershave, vermengd met pepermunten nog goed voor de geest halen en ook de sfeer en ken zelfs nog de melodieën van de genoemde liederen. Dat maakte het boek nog levender voor mij. Ook heb ik van Moluks eten mogen genieten en kan beamen dat het inderdaad ongelooflijk lekker is. Al met al bracht dit boek een hoop herinneringen naar boven en kon ik me goed in de hoofdpersonen vinden. Een aanrader.
December 8, 2019
Beste boek dat ik dit jaar las. Briljante stijl, vaak erg geestig, en de constructie van het om-en-om vertellen, de twee verhaallijnen die elkaar soms even raken, is heel ingenieus gedaan. Misschien ligt de grootste kracht van deze roman wel in de prachtige, onvergetelijke personages. De Molukse mijnheer Matupessy vond ik aangrijpend. En vooral Louise zal me lang bijblijven. Hilarisch zoals ze zich steeds niet kan inhouden en tekeer blijft gaan tegen religie.
October 6, 2023
first Dutch, then follows the English translation
De roman ‘Pastorale’ van Stephan Enter speelt in een Nederlands dorp met als belangrijkste kenmerken dat een groot deel gereformeerd is en dat een ander deel uit de Molukken, uit Indonesië gehaald is, ondergebracht in een voormalig concentratiekamp. De twee bevolkingsgroepen gaan niet met elkaar om; de gereformeerden hebben een afkerige, bijna vijandige en wantrouwige houding jegens de Molukkers. Van de Molukkers is vooral Jonkie representant. Oscar is zijn klasgenoot op de middelbare school. Oscars zuster Louise logeert die zomer in het begin van de jaren tachtig, teruggekomen uit haar studiestad, bij haar ouders.
Beide bevolkingsgroepen hebben een diep geworteld geloof. De Molukkers zijn in afwachting van hun repatriëring naar politieke zelfstandigheid in hun deel van de Indonesische archipel, de Nederlandse regering heeft immers beloofd daarvoor te zorgen. Tijdens een bezoek van Oscar aan Jonkies gezin beschrijft Jonkies vader de ideale situatie. Vanuit die gedachte heeft hij een hutkoffer klaar staan in de gang en ook al staat die de doorloop in de weg, onder geen beding mag die koffer van zijn plaats.
De gereformeerden hebben zo hun eigen overtuigingen. Daaruit lijkt elke nuance en sociale interactie met andersdenkenden weggesaneerd, tot en met – zoals Louise het ziet – de lelijkheid van aangeharkte tuinen. Louise en Oscar zijn opgegroeid op een intussen vervallen landgoed. Dat laatste komt enkele malen tot uitdrukking waar het gaat over de keuze om het te verkopen, of toch nog maar niet. Mooie symboliek, parallel aan het feit dat Louise behoorlijk fel knaagt aan de fundamenten van de levensbeschouwing van haar ouders, die niet meer de hare is. De geborgenheid die zij ervoer in haar jongere jaren heeft nu zij daarop terugkijkt, juist iets onbarmhartigs. De auteur heeft zijn roman in die vele indringende passages gelardeerd met de tale Kanaäns, die hem eigen is; dat gaat hem uitstekend af. Waar Maarten ’t Hart over zijn gereformeerde verleden nogal eens meesmuilend uit de hoek kan komen, biedt Stephan Enter ons via het personage Louise een nuchtere redeneertrant met conclusies die er niet om liegen – mild en scherp tegelijk.
Daartussenin beweegt Oscar zich. Hij zoekt zijn weg. Ach, wat penseelt Stephan Enter Oscars volwassenwording met fijne streken, fantastisch hoe zijn verliefdheid zwevende blijft, hoe de vriendschap met Jonkie zich ontwikkelt en enkele confrontaties hun weerslag krijgen.
De roman is een hecht bouwsel met een duidelijke structuur en een rijke linguïstische ornamentiek betreffende de natuur en de schurende culturen. En de cover sluit prachtig zinnebeeldig aan bij de inhoud. JM
English
The novel 'Pastorale' by Stephan Enter is set in a Dutch village, the main characteristics of which are that a large part is Reformed and that another part was brought from the Moluccas, Indonesia, and housed in a former concentration camp. The two population groups do not interact with each other; the Reformed have an averse, almost hostile and suspicious attitude towards the Moluccans. Jonkie is especially representative of the Moluccans. Oscar is his high school classmate. Oscar's sister Louise, having returned from her college town, stays with her parents that summer in the early 1980s.
Both population groups have a deeply rooted faith. The Moluccans are awaiting their repatriation to political independence in their part of the Indonesian archipelago, as the Dutch government has promised to ensure this. During Oscar's visit to Jonkie's family, Jonkie's father describes the ideal situation. With that in mind, he has a trunk ready in the hallway and even if it is in the way of the passage, under no circumstances is that trunk allowed to be moved from its place.
The Reformed have their own beliefs. This seems to have stripped away all nuance and social interaction with people who think differently, including – as Louise sees it – the ugliness of raked gardens. Louise and Oscar grew up on a now dilapidated estate. The latter is expressed several times when it comes to the choice of whether to sell it or not. Beautiful symbolism, parallel to the fact that Louise is gnawing away at the foundations of her parents' philosophy of life, which is no longer hers. Now that she looks back on it, the security she experienced in her younger years has something merciless about it. In these many intrusive passages, the author has interspersed his novel with the language of Canaan, which is familiar to him; excellently done. Where Maarten 't Hart can often sneer about his Reformed past, Stephan Enter offers us, through the character Louise, a down-to-earth line of reasoning with conclusions that make sense - mild and sharp at the same time.
Oscar moves in between. He's looking for his way. Oh, how Stephan Enter paints Oscar's coming of age with fine strokes, fantastic how his crush remains floating, how the friendship with Jonkie develops and how some confrontations have their repercussions.
The novel is a solid building-of-words with a clear structure and a rich linguistic ornamentation regarding nature and abrasive cultures. And the cover (of the Dutch editions) fits in beautifully with the content. JM
De roman ‘Pastorale’ van Stephan Enter speelt in een Nederlands dorp met als belangrijkste kenmerken dat een groot deel gereformeerd is en dat een ander deel uit de Molukken, uit Indonesië gehaald is, ondergebracht in een voormalig concentratiekamp. De twee bevolkingsgroepen gaan niet met elkaar om; de gereformeerden hebben een afkerige, bijna vijandige en wantrouwige houding jegens de Molukkers. Van de Molukkers is vooral Jonkie representant. Oscar is zijn klasgenoot op de middelbare school. Oscars zuster Louise logeert die zomer in het begin van de jaren tachtig, teruggekomen uit haar studiestad, bij haar ouders.
Beide bevolkingsgroepen hebben een diep geworteld geloof. De Molukkers zijn in afwachting van hun repatriëring naar politieke zelfstandigheid in hun deel van de Indonesische archipel, de Nederlandse regering heeft immers beloofd daarvoor te zorgen. Tijdens een bezoek van Oscar aan Jonkies gezin beschrijft Jonkies vader de ideale situatie. Vanuit die gedachte heeft hij een hutkoffer klaar staan in de gang en ook al staat die de doorloop in de weg, onder geen beding mag die koffer van zijn plaats.
De gereformeerden hebben zo hun eigen overtuigingen. Daaruit lijkt elke nuance en sociale interactie met andersdenkenden weggesaneerd, tot en met – zoals Louise het ziet – de lelijkheid van aangeharkte tuinen. Louise en Oscar zijn opgegroeid op een intussen vervallen landgoed. Dat laatste komt enkele malen tot uitdrukking waar het gaat over de keuze om het te verkopen, of toch nog maar niet. Mooie symboliek, parallel aan het feit dat Louise behoorlijk fel knaagt aan de fundamenten van de levensbeschouwing van haar ouders, die niet meer de hare is. De geborgenheid die zij ervoer in haar jongere jaren heeft nu zij daarop terugkijkt, juist iets onbarmhartigs. De auteur heeft zijn roman in die vele indringende passages gelardeerd met de tale Kanaäns, die hem eigen is; dat gaat hem uitstekend af. Waar Maarten ’t Hart over zijn gereformeerde verleden nogal eens meesmuilend uit de hoek kan komen, biedt Stephan Enter ons via het personage Louise een nuchtere redeneertrant met conclusies die er niet om liegen – mild en scherp tegelijk.
Daartussenin beweegt Oscar zich. Hij zoekt zijn weg. Ach, wat penseelt Stephan Enter Oscars volwassenwording met fijne streken, fantastisch hoe zijn verliefdheid zwevende blijft, hoe de vriendschap met Jonkie zich ontwikkelt en enkele confrontaties hun weerslag krijgen.
De roman is een hecht bouwsel met een duidelijke structuur en een rijke linguïstische ornamentiek betreffende de natuur en de schurende culturen. En de cover sluit prachtig zinnebeeldig aan bij de inhoud. JM
English
The novel 'Pastorale' by Stephan Enter is set in a Dutch village, the main characteristics of which are that a large part is Reformed and that another part was brought from the Moluccas, Indonesia, and housed in a former concentration camp. The two population groups do not interact with each other; the Reformed have an averse, almost hostile and suspicious attitude towards the Moluccans. Jonkie is especially representative of the Moluccans. Oscar is his high school classmate. Oscar's sister Louise, having returned from her college town, stays with her parents that summer in the early 1980s.
Both population groups have a deeply rooted faith. The Moluccans are awaiting their repatriation to political independence in their part of the Indonesian archipelago, as the Dutch government has promised to ensure this. During Oscar's visit to Jonkie's family, Jonkie's father describes the ideal situation. With that in mind, he has a trunk ready in the hallway and even if it is in the way of the passage, under no circumstances is that trunk allowed to be moved from its place.
The Reformed have their own beliefs. This seems to have stripped away all nuance and social interaction with people who think differently, including – as Louise sees it – the ugliness of raked gardens. Louise and Oscar grew up on a now dilapidated estate. The latter is expressed several times when it comes to the choice of whether to sell it or not. Beautiful symbolism, parallel to the fact that Louise is gnawing away at the foundations of her parents' philosophy of life, which is no longer hers. Now that she looks back on it, the security she experienced in her younger years has something merciless about it. In these many intrusive passages, the author has interspersed his novel with the language of Canaan, which is familiar to him; excellently done. Where Maarten 't Hart can often sneer about his Reformed past, Stephan Enter offers us, through the character Louise, a down-to-earth line of reasoning with conclusions that make sense - mild and sharp at the same time.
Oscar moves in between. He's looking for his way. Oh, how Stephan Enter paints Oscar's coming of age with fine strokes, fantastic how his crush remains floating, how the friendship with Jonkie develops and how some confrontations have their repercussions.
The novel is a solid building-of-words with a clear structure and a rich linguistic ornamentation regarding nature and abrasive cultures. And the cover (of the Dutch editions) fits in beautifully with the content. JM
January 18, 2020
Dat had ik niet verwacht. De meeste leesclub boeken vind ik redelijk, soms matig. Maar dit was nu echt een heel mooi, bijzonder goed boek.
Waarom? In het begin was ik juist niet enthousiast, vond ik dat er teveel geforceerde zinnen waren: eerste zin: Oscar liet de woorden van de leraar los- hij wist alles al; de dorre voorspelbaarheid van zijn dagen, nogal hoogdravend voor een zeventien jarige. Een soort olifant, wat een vuilniswagen blijkt te zijn. Dat was op de eerste pagina, dus ik dacht 'daar gaan we weer met Nederlandse schrijvers, het moet weer bombastisch, doe toch eens normaal.
Maar tot mijn verrassing worden die zinsneden minder in aantal en ontspon zich een heel mooi en invoelbaar verhaal over een broer en zus, jonge adolescenten met ieder hun eigen sores en wordt er een beeld geschept van hun jeugd in een streng gereformeerd gezin en omgeving. Er vinden gebeurtenissen plaats, die niet heel onwaarschijnlijk zijn en invloed hebben op hoe beiden zich in de zomer ontwikkelen. De NRC heeft het over een goed plot, maar het mooie is juist dat er geen plot is, eigenlijk ook geen einde. Het boek had nog door kunnen gaan, maar het was ook goed zo.
Het bracht me terug naar mijn eigen jeugd, oudste zus en jongere broer in een grote tuin, altijd buiten. Ik voelde hoe dat ook alweer was. De zon, de wind, de bloemen, geuren.
Het boek is uiterst goed geschreven, op die soms wat overdreven zinsneden na: heel zuiver, compact, maar ook lange zinnen, die veel tegelijk in zich hebben en daarmee toch ook weer compact zijn.
Uiteindelijk ben ik dus super enthousiast over dit boek. Een aanrader.
Waarom? In het begin was ik juist niet enthousiast, vond ik dat er teveel geforceerde zinnen waren: eerste zin: Oscar liet de woorden van de leraar los- hij wist alles al; de dorre voorspelbaarheid van zijn dagen, nogal hoogdravend voor een zeventien jarige. Een soort olifant, wat een vuilniswagen blijkt te zijn. Dat was op de eerste pagina, dus ik dacht 'daar gaan we weer met Nederlandse schrijvers, het moet weer bombastisch, doe toch eens normaal.
Maar tot mijn verrassing worden die zinsneden minder in aantal en ontspon zich een heel mooi en invoelbaar verhaal over een broer en zus, jonge adolescenten met ieder hun eigen sores en wordt er een beeld geschept van hun jeugd in een streng gereformeerd gezin en omgeving. Er vinden gebeurtenissen plaats, die niet heel onwaarschijnlijk zijn en invloed hebben op hoe beiden zich in de zomer ontwikkelen. De NRC heeft het over een goed plot, maar het mooie is juist dat er geen plot is, eigenlijk ook geen einde. Het boek had nog door kunnen gaan, maar het was ook goed zo.
Het bracht me terug naar mijn eigen jeugd, oudste zus en jongere broer in een grote tuin, altijd buiten. Ik voelde hoe dat ook alweer was. De zon, de wind, de bloemen, geuren.
Het boek is uiterst goed geschreven, op die soms wat overdreven zinsneden na: heel zuiver, compact, maar ook lange zinnen, die veel tegelijk in zich hebben en daarmee toch ook weer compact zijn.
Uiteindelijk ben ik dus super enthousiast over dit boek. Een aanrader.
November 29, 2023
? Leeskring Leiderdorp 28/11/23; Compassie heb ik eerder gelezen.
🤔Twee van de weinige gebeurtenissen die op mijn netvlies staan uit mijn vroege jeugd zijn de kapingen van een trein en een school door de Molukkers. Dit boek gaat hierop in en verder, maar ook op het geloofsafval van een gereformeerd meisje, de andere helft van het dorp Barneveld (Brevendal is een anagram). Mijn moeder's familie kwam uit een dorp daarnaast, het katholieke Achterveld en natuurlijk waren daar ook dogma's en conservatieve normen en waarden, dus ik kon mij goed inleven in de religieuze discussies in het boek. Toch moet ik zeggen dat het boek Compassie mij meer boeide, maar de schrijfstijl van Stephan Enter blijft mooi en Grip zal ik zeker over een tijdje ook gaan lezen, want er liggen daarvan al 2 exemplaren in mijn boekenkast..
MW 29/11/23
🤔Twee van de weinige gebeurtenissen die op mijn netvlies staan uit mijn vroege jeugd zijn de kapingen van een trein en een school door de Molukkers. Dit boek gaat hierop in en verder, maar ook op het geloofsafval van een gereformeerd meisje, de andere helft van het dorp Barneveld (Brevendal is een anagram). Mijn moeder's familie kwam uit een dorp daarnaast, het katholieke Achterveld en natuurlijk waren daar ook dogma's en conservatieve normen en waarden, dus ik kon mij goed inleven in de religieuze discussies in het boek. Toch moet ik zeggen dat het boek Compassie mij meer boeide, maar de schrijfstijl van Stephan Enter blijft mooi en Grip zal ik zeker over een tijdje ook gaan lezen, want er liggen daarvan al 2 exemplaren in mijn boekenkast..
MW 29/11/23
January 5, 2020
Het boek past in een rijtje Nederlandse literatuur waar ook ‘Knielen op een bed violen’ onder valt. Goed geschreven, mooie zinnen en herkenbaar voor iedereen die is opgegroeid in een (behoudend) religieus gezin.
We volgen broer en zus, Oscar en Louise. Louise komt terug naar het dorp van haar jeugd, na een periode van studeren in de grote stad. Daar heeft ze de wereld leren kennen, ontdekt dat het religieuze waar ze vroeger tegen schopte ook echt niet strookt met de zelfdenkende en goed ontwikkelde mens. Oscar zit nog op de middelbare school en moet de dingen nog ontdekken en een plek geven. Hij wordt geconfronteerd met de culturele diversiteit op het dorp, die wordt vormgegeven door de kerkelijke verdeeldheid en de aanwezigheid van een onbegrepen groep inwoners, de Molukkers.
Deze twee verhaallijnen, broer en zus, zijn beide erg boeiend en herkenbaar. Persoonlijk vond ik de lijn van de zus is eerste instantie boeiender, maar op het eind juist doorslaan op het drammerige af. Terwijl de lijn van Oscar wat trager op gang komt, maar uiteindelijk een veel groter verhaal omvat dan dat van hem alleen. De gevoelens van beide personages zijn in ieder geval herkenbaar voor iedereen die het weigert om een voorbestemde rol op voorhand al te accepteren.
Het boek is een aanrader om te lezen voor ouders die hun kinderen bij hun geloof hebben zien weggaan. En voor de kinderen die die weg hebben bewandeld. Wel zal het soms schuren, pijn doen om geconfronteerd te worden met deze realiteit, maar doet de werkelijkheid dat niet ook al? Neem de moeite om dit te lezen.
We volgen broer en zus, Oscar en Louise. Louise komt terug naar het dorp van haar jeugd, na een periode van studeren in de grote stad. Daar heeft ze de wereld leren kennen, ontdekt dat het religieuze waar ze vroeger tegen schopte ook echt niet strookt met de zelfdenkende en goed ontwikkelde mens. Oscar zit nog op de middelbare school en moet de dingen nog ontdekken en een plek geven. Hij wordt geconfronteerd met de culturele diversiteit op het dorp, die wordt vormgegeven door de kerkelijke verdeeldheid en de aanwezigheid van een onbegrepen groep inwoners, de Molukkers.
Deze twee verhaallijnen, broer en zus, zijn beide erg boeiend en herkenbaar. Persoonlijk vond ik de lijn van de zus is eerste instantie boeiender, maar op het eind juist doorslaan op het drammerige af. Terwijl de lijn van Oscar wat trager op gang komt, maar uiteindelijk een veel groter verhaal omvat dan dat van hem alleen. De gevoelens van beide personages zijn in ieder geval herkenbaar voor iedereen die het weigert om een voorbestemde rol op voorhand al te accepteren.
Het boek is een aanrader om te lezen voor ouders die hun kinderen bij hun geloof hebben zien weggaan. En voor de kinderen die die weg hebben bewandeld. Wel zal het soms schuren, pijn doen om geconfronteerd te worden met deze realiteit, maar doet de werkelijkheid dat niet ook al? Neem de moeite om dit te lezen.
May 27, 2022
Alweer heeft een Nederlandse schrijver het over religie, komt opvallend vaak voor. Ik vraag me af of er een boek van een Nederlandse schrijver bestaat waarin God niet voorkomt… In dit geval is Louise van haar ‘geloof gevallen’. In het streng gereformeerde milieu waarin haar familie leeft, is dat een daad waar toch de nodige moed voor nodig is. Ze ziet in dat religie onnoemelijk veel kwaad in de wereld aanricht. Dat strenge gelovigen hun leven op aarde door de vingers laten glippen in afwachting van dat prachtige leven dat hen te wachten staat na hun dood. Deed me wat denken aan ‘Maria Magdalena’ van Maarten ’t Hart, waarin hij schrijft dat hij zijn streng gelovige moeder nooit heeft zien lachen. Via het verhaal van de broer zaken bijgeleerd over hoe de Molukkers door de Nederlandse staat werden misleid. Intrigerend verhaal in een mooie taal.
March 29, 2020
'Ze rook haar eigen huid, en de stoffige aarde waarop ze lag; ze rook het gras, de dorrende bloemen en wortels. Een leeuwerik hing kwetterend in de hoogte. Een hommel snorde voorbij. Een kleine grauwe vlinder kwam belangstellend aangedwarreld, leek op haar voorhoofd te willen gaan zitten maar bedacht zich en was alweer verdwenen. Ze voelde zich heel levend - levend en wezenlijk en sterfelijk.'
Als ik ooit blind zou worden en zou aangewezen zijn op luisterboeken, zou ik die van Stephan Enter wellicht keer op keer herbeluisteren omdat niemand treffender een omgeving kan beschrijven dan hij.
Als ik ooit blind zou worden en zou aangewezen zijn op luisterboeken, zou ik die van Stephan Enter wellicht keer op keer herbeluisteren omdat niemand treffender een omgeving kan beschrijven dan hij.
September 16, 2025
Is ‘Pastorale’ nou een pastorale of niet? Het verhaal gaat over het leven in een Nederlands dorp, met name dat van 2 gezinnen. De hoofdrolspelers zijn een broer en een zus die op een bepaalde manier het tegenovergestelde zijn van elkaar: De zus studeert in de stad, komt op bezoek, en is trots op dat er voor haar geen heilige koeien zijn. De broer is juist meer een introvert, iemand die twijfelt en zijn best doet om alles goed te maken, wat natuurlijk niet lukt. De verhalen van broer en zus doorkruisen elkaar tot de ontknoping, net als de twee, voor mij totaal onbekende, werelden die in dit boek voorkomen: De zwaar gereformeerde en de Molukse. De innerlijke én onderlinge spanning tussen deze twee mensen én twee werelden wordt tijdens het lezen steeds meer voelbaar. Prachtig.
En ondertussen lees je veel over de geschiedenis van de Molukse gemeenschap. Schokkend en triest. Het minst dat ik kan doen is dit goed te onthouden. Dit had ik niet willen missen.
Stephan Enter schreef wederom een fascinerend boek. Ambachtelijk goed geschreven. Ik heb al zijn boeken al gelezen en ik verheug me enorm op de volgende!
En ondertussen lees je veel over de geschiedenis van de Molukse gemeenschap. Schokkend en triest. Het minst dat ik kan doen is dit goed te onthouden. Dit had ik niet willen missen.
Stephan Enter schreef wederom een fascinerend boek. Ambachtelijk goed geschreven. Ik heb al zijn boeken al gelezen en ik verheug me enorm op de volgende!
May 17, 2020
Traag verteld, plotloos verhaal. Stilistisch vind ik het overigens prachtig.
Jammer dat er weer zo afgerekend moet worden met een christelijke jeugd. Ik begrijp best dat iemand zich ontwikkelt en dingen later anders ziet, dat doe ik zelf ook. Maar om dat alles te zien als een grote misleiding en marteling vind ik te makkelijk.
Jammer dat er weer zo afgerekend moet worden met een christelijke jeugd. Ik begrijp best dat iemand zich ontwikkelt en dingen later anders ziet, dat doe ik zelf ook. Maar om dat alles te zien als een grote misleiding en marteling vind ik te makkelijk.
December 17, 2019
Twee keer gelezen, schitterend.
January 26, 2020
Prachtig boek! Erg mooi geschreven; mooie personages in een belangrijke zomer in hun jeugd. Broer en zus die langs elkaar heen leven maar tegelijkertijd een essentiële ervaring opdoen.
March 31, 2020
Mooi geschreven boek over een (gewoon)gereformeerd gezin waarin de dochter en zoon zich elk op hun eigen wijze losmaken van de knellende banden van het geloof. Een boeiende coming-of-age roman.
February 9, 2020
'Pastorale' van Stephan Enter gaat in essentie over de haast onbreekbare band met je geboortegrond en alles wat je ouders je in je vroege jeugd hebben geleerd. Dit thema wordt geïllustreerd door het verhaal van Louise die zich heeft losgemaakt van haar streng gereformeerde jeugd, maar toch terugverlangt naar haar geboortedorp. En ook door een in datzelfde dorp wonende Ambonese familie, waarvan vooral de vader nog na 30 jaar heimwee heeft naar de Molukken. Erg mooie beschrijvingen van de sfeer op het zomerse platteland. Een bijzonder schrijver.
January 5, 2020
Erg mooie eerste roman van 2020, met veel herkenbare zaken. Mooie analyse hoe individuen hun leven zien als verhaal dat - naarmate het steeds verder gevorderd is - steeds moeilijker wordt te herschrijven, of als misvatting te zien. Al bereikt men dit punt rationeel, klampt de emotie zich vaak wanhopig vast aan het gekoesterde narratief, waarin zoveel is geïnvesteerd. Dit boek levert ongetwijfeld genoeg materie op voor de leesclub.
April 19, 2020
Er zijn al veel boeken geschreven over het loskomen uit een streng christelijke omgeving. Maar ondanks dat is dit boek zeer de moeite waard. Stephan Enter schrijft met veel gevoel over Barneveld eind jaren tachtig (Brevendal in het boek). Zeer herkenbaar als je uit de omgeving komt. Een zomer in de geschiedenis van een gezin, geschreven uit het perspectief van zoon en dochter. Absolute aanrader.
November 26, 2019
Een streng gereformeerd dorp in Nederland. Er wonen ook een groot aantal Molukkers.
De 2 bevolkingsgroepen gaan niet met elkaar om.
We volgen broer en zus, die er opgroeien.
Er is een soort afscheidssfeer in het boek.
Zéér goed geschreven, een mooi en goed verhaal.
De 2 bevolkingsgroepen gaan niet met elkaar om.
We volgen broer en zus, die er opgroeien.
Er is een soort afscheidssfeer in het boek.
Zéér goed geschreven, een mooi en goed verhaal.
April 24, 2020
Een pastorale is, zoals ik tijdens de literatuurlessen op de middelbare school leerde, een muziekstuk met herderlijk karakter, vooral wat de sfeer betreft. Die is ontspannen, rustig, op de wijze die aan het gemoedelijke landleven moet herinneren. Ook in toneelstukken, gedichten en romans wordt deze sfeer opgeroepen, waarin het eenvoudige landleven wordt geïdealiseerd als tegenhanger van het verdorven hofleven.
Zoiets verwacht je dus ook bij een boek met de titel Pastorale. Maar de foto op de omslag toont voor wie goed kijkt, dat het allemaal niet zo rooskleurig zal zijn. Zwart-wit, met een verweerde zuil bij de ingang van een landgoed, vanuit een perspectief dat naar de hemel opkijkt, met donkere wolken. Dat belooft niet veel goeds.
Grote thema's
Liefde, religie, onrecht, ontworteld zijn spelen een rol bij dit verhaal over de bewoners van een familielandgoed. Het landhuis ligt in een dorp dat twee totaal verschillende bevolkingsgroepen telt: de boerenbevolking en winkeliers en in een aparte wijk de Molukkers. Er is nauwelijks onderling contact en daardoor zijn de vooroordelen groot. De meeste dorpsbewoners zijn streng gereformeerd, de Molukkers belijden hun christelijk geloof totaal anders.
Hoofdpersonen in het verhaal zijn Oscar en Louise, broer en zus en kinderen van de bewoners van het landhuis. Oscar zit op de middelbare school, Louise studeerde in Amsterdam, maar is teruggekeerd omdat ze haar studie wil staken. Hun moeder is uitermate gelovig, doet veel voor de kerkgemeenschap, maar hun vader heeft zich helemaal teruggetrokken. Speelt piano of leest, zonder zich met de gang van zaken in het gezin te bemoeien. En dan zijn er nog Jonki en Dona, ook broer en zus, uit de Molukse wijk, die via Oscar in het verhaal betrokken worden. Tenslotte Maarten, de zoon van de nieuwe dominee, die vriendschap sluit met Louise.
Vervlechting
Liefde, religie, onrecht, ontworteld zijn: Enter heeft deze thema's vervlochten in een onderhoudend en best spannend boek. De periode waarin het verhaal zich afspeelt is een lange zomer. Het begint vlak voor de schoolvakantie van Oscar, als Louise terugkeert uit de stad, blut, teleurgesteld in haar studie en weifelend over haar toekomst.
Vanaf het begin van haar pubertijd heeft Louise zich verzet tegen de gereformeerde leer en ze heeft daarover al heel wat discussies gevoerd met haar moeder. Ze voelt zich bedrogen door de manier waarop ze als kind geïndoctrineerd is en daardoor, onnodig, een hele angstige jeugd gehad heeft. In Maarten vindt ze een gesprekspartner, geen medestander, maar wel iemand die een open gesprek daarover aandurft. Bij haar studiegenoten is Amsterdam vindt ze geen aansluiting, de gereformeerde dorpsbewoners staan haar tegen, terwijl ze zich in het landhuis, met een afwezige vader, een ontoegankelijke moeder en de boosheid en herinneringen over een nare jeugd, ontworteld voelt.
Oscar krijgt van zijn leraar de opdracht huiswerk te gaan brengen voor Jonki, een Molukse jongen in zijn klas, die in het ziekenhuis ligt. Het lijkt een hachelijk avontuur: niemand durft de Molukse wijk in. Maar het valt mee en zo leert hij Dona kennen, wordt verliefd, sluit vriendschap met Jonki en leert via diens vader de geschiedenis en achtergrond van de Molukkers in Nederland kennen. Hij trekt zich het onrecht dat de Molukkers is aangedaan erg aan, gevoed door de machteloze woede van Jonki's vader. Hij begrijpt hoe ontworteld de Molukkers zich moeten voelen. De onderliggende spanningen in het dorp tussen de twee bevolkingsgroepen komen tot een uitbarsting, als zijn dorpsgenoten Dona beledigen.
Toekomstperspectieven?
Een happy end heeft deze Pastorale niet. Het eenvoudige, prettige landleven blijkt een illusie, zowel op het landgoed, als in het dorp en de Molukse wijk. Niemand heeft enig idee wat de toekomst nog zal brengen, maar iedereen ziet het somber in. Oscar, Louise en haar ouders, maar ook de ontwortelde Molukkers. Het leven gaat verder op dezelfde voet. Maar het is gezien.... De Heer is mijn herder?
Bijzondere combinatie
In Pastorale heeft Enter ontworteling en onrecht als basis gebruikt om twee problemen aan de kaak te stellen: het opdringen van gereformeerde geloofsovertuigingen aan kinderen en de misleiding van en de valse beloften aan de Molukkers. Er zit een parallel in. Soms zijn daarbij de beschrijvingen van personen en situaties iets te stereotype. Maar omdat het verhaal op zich overtuigend genoeg is, nemen we dat maar voor lief. Het is goed dat beide problemen op deze manier onder de aandacht gebracht worden.
Deze recensie verscheen eerder op mijn blog: https://mijnboekenkast.blogspot.com/2...
Zoiets verwacht je dus ook bij een boek met de titel Pastorale. Maar de foto op de omslag toont voor wie goed kijkt, dat het allemaal niet zo rooskleurig zal zijn. Zwart-wit, met een verweerde zuil bij de ingang van een landgoed, vanuit een perspectief dat naar de hemel opkijkt, met donkere wolken. Dat belooft niet veel goeds.
Grote thema's
Liefde, religie, onrecht, ontworteld zijn spelen een rol bij dit verhaal over de bewoners van een familielandgoed. Het landhuis ligt in een dorp dat twee totaal verschillende bevolkingsgroepen telt: de boerenbevolking en winkeliers en in een aparte wijk de Molukkers. Er is nauwelijks onderling contact en daardoor zijn de vooroordelen groot. De meeste dorpsbewoners zijn streng gereformeerd, de Molukkers belijden hun christelijk geloof totaal anders.
Hoofdpersonen in het verhaal zijn Oscar en Louise, broer en zus en kinderen van de bewoners van het landhuis. Oscar zit op de middelbare school, Louise studeerde in Amsterdam, maar is teruggekeerd omdat ze haar studie wil staken. Hun moeder is uitermate gelovig, doet veel voor de kerkgemeenschap, maar hun vader heeft zich helemaal teruggetrokken. Speelt piano of leest, zonder zich met de gang van zaken in het gezin te bemoeien. En dan zijn er nog Jonki en Dona, ook broer en zus, uit de Molukse wijk, die via Oscar in het verhaal betrokken worden. Tenslotte Maarten, de zoon van de nieuwe dominee, die vriendschap sluit met Louise.
Vervlechting
Liefde, religie, onrecht, ontworteld zijn: Enter heeft deze thema's vervlochten in een onderhoudend en best spannend boek. De periode waarin het verhaal zich afspeelt is een lange zomer. Het begint vlak voor de schoolvakantie van Oscar, als Louise terugkeert uit de stad, blut, teleurgesteld in haar studie en weifelend over haar toekomst.
Vanaf het begin van haar pubertijd heeft Louise zich verzet tegen de gereformeerde leer en ze heeft daarover al heel wat discussies gevoerd met haar moeder. Ze voelt zich bedrogen door de manier waarop ze als kind geïndoctrineerd is en daardoor, onnodig, een hele angstige jeugd gehad heeft. In Maarten vindt ze een gesprekspartner, geen medestander, maar wel iemand die een open gesprek daarover aandurft. Bij haar studiegenoten is Amsterdam vindt ze geen aansluiting, de gereformeerde dorpsbewoners staan haar tegen, terwijl ze zich in het landhuis, met een afwezige vader, een ontoegankelijke moeder en de boosheid en herinneringen over een nare jeugd, ontworteld voelt.
Oscar krijgt van zijn leraar de opdracht huiswerk te gaan brengen voor Jonki, een Molukse jongen in zijn klas, die in het ziekenhuis ligt. Het lijkt een hachelijk avontuur: niemand durft de Molukse wijk in. Maar het valt mee en zo leert hij Dona kennen, wordt verliefd, sluit vriendschap met Jonki en leert via diens vader de geschiedenis en achtergrond van de Molukkers in Nederland kennen. Hij trekt zich het onrecht dat de Molukkers is aangedaan erg aan, gevoed door de machteloze woede van Jonki's vader. Hij begrijpt hoe ontworteld de Molukkers zich moeten voelen. De onderliggende spanningen in het dorp tussen de twee bevolkingsgroepen komen tot een uitbarsting, als zijn dorpsgenoten Dona beledigen.
Toekomstperspectieven?
Een happy end heeft deze Pastorale niet. Het eenvoudige, prettige landleven blijkt een illusie, zowel op het landgoed, als in het dorp en de Molukse wijk. Niemand heeft enig idee wat de toekomst nog zal brengen, maar iedereen ziet het somber in. Oscar, Louise en haar ouders, maar ook de ontwortelde Molukkers. Het leven gaat verder op dezelfde voet. Maar het is gezien.... De Heer is mijn herder?
Bijzondere combinatie
In Pastorale heeft Enter ontworteling en onrecht als basis gebruikt om twee problemen aan de kaak te stellen: het opdringen van gereformeerde geloofsovertuigingen aan kinderen en de misleiding van en de valse beloften aan de Molukkers. Er zit een parallel in. Soms zijn daarbij de beschrijvingen van personen en situaties iets te stereotype. Maar omdat het verhaal op zich overtuigend genoeg is, nemen we dat maar voor lief. Het is goed dat beide problemen op deze manier onder de aandacht gebracht worden.
Deze recensie verscheen eerder op mijn blog: https://mijnboekenkast.blogspot.com/2...
January 17, 2021
Voor iedereen die station Brevendal kent: Tijdens het lezen ruik je direct de lucht van de veevoerfabriek van familie "van Laar". Knap beschreven.
Het was diep weggezakt in mijn geheugen, net als het luchtballonfestival en de stickers met "stop zure regen".
Het was diep weggezakt in mijn geheugen, net als het luchtballonfestival en de stickers met "stop zure regen".
May 10, 2023
Lekker zo’n boek dat je niet loslaat (gelezen voor studie)
February 12, 2020
Erg mooi. Door een speling van het lot las ik dit boek tegelijkertijd met To kill a mockingbird, en ik zag steeds mooie parallellen en overeenkomsten. Maar natuurlijk zijn beide boeken ook weer heel anders en eigen, met een mooie eigen stijl. Toch ontkwam ik er niet aan om vergelijkingen te maken en die pakken eigenlijk vooral positief uit voor beide werken. Mooi hoe zoiets, onbedoeld, tot nieuwe beelden kan leiden.
May 23, 2020
Hoe Enter de verschillende werelden in een dorp aan elkaar schetst is verbazingwekkend mooi.
Het verdriet van het land waar je uit weg werd gehaald en het verlangen naar een thuis dat wordt weggestopt door het land waar je woont, versus het verstikkende van een religieuze opvoeding in een omgeving waar je uit weg wilt breken. Tradities versus verder willen en het wegstoppen van emoties. Heerlijk boek, waarin Nederland herkenbaar wordt beschreven.
Het verdriet van het land waar je uit weg werd gehaald en het verlangen naar een thuis dat wordt weggestopt door het land waar je woont, versus het verstikkende van een religieuze opvoeding in een omgeving waar je uit weg wilt breken. Tradities versus verder willen en het wegstoppen van emoties. Heerlijk boek, waarin Nederland herkenbaar wordt beschreven.
May 21, 2021
Prachtig omschreven! Het zomerse, zwoele, bijna idyllische landschap in een dorp ergens in Nederland, de typering van de gemeenschapszin in dat (gereformeerde) dorp, hoe je je daaruit los wilt maken, de verschillen tussen verschillende groepen daarbinnen, en hoe je dan de verbinding zoekt, maar vooral ook hoe je tegen de klippen op in iets kunt blijven geloven (en de vraag opwerpend of we mensen daarvan af moeten brengen of niet).
January 24, 2020
Lastig om hier wat over te zeggen. Het was echt een worsteling om door dit boek heen te komen. Er gebeurde héél weinig in het verhaal en bot gezegd vond ik het nogal saai. Ik gaf ook niks om de personages en voelde nog het meest voor de kat die een miniscuul bijrolletje had. De schrijfstijl is wel mooi, als je literaire, lange zinnen kunt waarderen.
Displaying 1 - 30 of 97 reviews