What do you think?
Rate this book
La melancolía en tiempos de incertidumbre
Históricamente, el ser humano se ha visto dominado por la melancolía; si es reprimida, acaba manifestándose en forma de ansiedad, depresión y xenofobia... Hermsen propone en este revelador texto que es posible entenderla y asumirla para redefinir nuestra relación con el entorno.
La melancolía, uno de los sentimientos más complejos y ambivalentes, ha sido considerada de formas muy distintas a lo largo de la historia; en la Edad Media era una «enfermedad diabólica», en el Renacimiento se vinculaba con la reflexión y la sabiduría, y en el Romanticismo era una cualidad que incentivaba la creatividad y el arte. En nuestros días, la cultura del rendimiento y competitividad a cualquier precio propicia estados de estrés, confusión y depresión, así como consecuencias políticas y culturales que nos afectan a todos.
En este ensayo, lúcido y necesario, la filósofa Joke J. Hermsen muestra al ser humano como un Homo melancholicus, capaz de transformar la certeza de la pérdida y de la fugacidad del tiempo en creatividad y esperanza, pero también proclive a caer en el lado oscuro y sumirse en el miedo y la depresión. De la mano de pensadores como Hannah Arendt, Ernst Bloch y Lou Andreas-Salomé, la autora investiga las circunstancias en las que el ser humano dispone de suficiente valor, determinación y esperanza para superar la pérdida y establecer una nueva relación con el mundo y consigo mismo.
La melancolía, uno de los sentimientos más complejos y ambivalentes, ha sido considerada de formas muy distintas a lo largo de la historia; en la Edad Media era una «enfermedad diabólica», en el Renacimiento se vinculaba con la reflexión y la sabiduría, y en el Romanticismo era una cualidad que incentivaba la creatividad y el arte. En nuestros días, la cultura del rendimiento y competitividad a cualquier precio propicia estados de estrés, confusión y depresión, así como consecuencias políticas y culturales que nos afectan a todos.
En este ensayo, lúcido y necesario, la filósofa Joke J. Hermsen muestra al ser humano como un Homo melancholicus, capaz de transformar la certeza de la pérdida y de la fugacidad del tiempo en creatividad y esperanza, pero también proclive a caer en el lado oscuro y sumirse en el miedo y la depresión. De la mano de pensadores como Hannah Arendt, Ernst Bloch y Lou Andreas-Salomé, la autora investiga las circunstancias en las que el ser humano dispone de suficiente valor, determinación y esperanza para superar la pérdida y establecer una nueva relación con el mundo y consigo mismo.
172 pages, Kindle Edition
First published March 14, 2017
44 people are currently reading
554 people want to read
About the author
Joke J. Hermsen
32 books59 followersJoke J. Hermsen is a Dutch writer and philosopher, who studied art & philosophy in Paris and now lives and works in Amsterdam.
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 30 of 47 reviews
April 14, 2017
This review is in Dutch because this is a Dutch book.
Ik heb al vaker een essay van de maand van de filosofie gekocht, maar aan een deel daarvan ben ik nog niet eens toegekomen, en meestal ook niet in dezelfde maand. Nu werk ik als boekverkoper, en hij staat op de toonbank. Ik heb hem meteen aangeschaft en ben meteen begonnen, zodat ik er wat over kon zeggen tegen mensen die er in geinteresseerd zijn.
En wat ben ik blij dat ik er meteen in ben begonnen. Wat is dit een prachtig essay. het behandelt allerhande zaken uit onze samenleving, maatschappij, ons zijn. Ieder hoofdstuk is een nieuw onderwerp, en toch is er samenhang. Het laat je anders tegen zaken aankijken en zet je aan het denken. En dat dan ook nog eens prachtig opgeschreven. Excuses aan iedereen die ik afgelopen dagen heb lopen spammen met fragmenten uit dit essay maar het is gewoon zo mooi en zo raak geschreven. Ik ben zwaar onder de indruk van dit werk en van wat het met me doet.
Als mijn review je aanspreekt, druk ik je op het hart om zo snel mogelijk, in ieder geval dus deze maand, naar een boekhandel te gaan en dit essay aan te schaffen. Maar 4,95! (Dat was de boekverkoper in me, sorry.)
Ik heb al vaker een essay van de maand van de filosofie gekocht, maar aan een deel daarvan ben ik nog niet eens toegekomen, en meestal ook niet in dezelfde maand. Nu werk ik als boekverkoper, en hij staat op de toonbank. Ik heb hem meteen aangeschaft en ben meteen begonnen, zodat ik er wat over kon zeggen tegen mensen die er in geinteresseerd zijn.
En wat ben ik blij dat ik er meteen in ben begonnen. Wat is dit een prachtig essay. het behandelt allerhande zaken uit onze samenleving, maatschappij, ons zijn. Ieder hoofdstuk is een nieuw onderwerp, en toch is er samenhang. Het laat je anders tegen zaken aankijken en zet je aan het denken. En dat dan ook nog eens prachtig opgeschreven. Excuses aan iedereen die ik afgelopen dagen heb lopen spammen met fragmenten uit dit essay maar het is gewoon zo mooi en zo raak geschreven. Ik ben zwaar onder de indruk van dit werk en van wat het met me doet.
Als mijn review je aanspreekt, druk ik je op het hart om zo snel mogelijk, in ieder geval dus deze maand, naar een boekhandel te gaan en dit essay aan te schaffen. Maar 4,95! (Dat was de boekverkoper in me, sorry.)
November 23, 2019
"El alma solo cobra vida si es capaz de mantener viva la llama de emociones opuestas sin extinguir ninguna de ellas." ▪️ En mis días felices soy capaz de escribir mucho, en los tristes más. Esto es algo común y nos ocurre a toda la humanidad en general: la melancolía, si es capaz de controlarse, deviene en un estado reflexivo que es capaz de crear. Por contra, si se sobrepasa la línea de la nostalgia puede terminar por convertirse en un estado patológico y transformarse en una grave depresión. Creo que es muy importante dedicar parte de nuestros pensamientos en entender las emociones y su funcionamiento y para ello, además de pararnos a reflexionar sobre aquello que sentimos, es necesario escuchar, amar, leer y cultivar nuestra educación y cultura en todas sus formas. La línea que separa un estado de tristeza creativo de un estado de tristeza paralizante solo puede ser manipulada por el arte y el amor, los opuestos pueden convivir si logramos equilibrarlos. En este ensayo Joke J. Hermsen nos habla sobre la melancolía y sobre qué espacio está ocupando en nuestra sociedad actual. Se repasa su significado, su forma filosófica y psicológica así como su papel en la política actual de una forma clara y muy bella. Si la humanidad se reconoce por su capacidad de reflexión, la melancolía, que nos acompañará a lo largo de toda nuestra historia, es la principal puerta a ello y por tanto, a nuestro ser. No podemos despojarnos de nuestra tristeza, solo se debe aprender a fluir en ella como tal vez podemos hacerlo de forma más sencilla con otras emociones. En una sociedad donde se vende un positivismo vacío de sentido, lógica y contenido, yo espero que todos aprendamos a aceptar nuestra melancolía como una parte inevitable y necesaria en nuestra condición humana y logremos transformarla a su mejor forma y en nuestro más maravilloso tesoro: el arte. 🌹
December 2, 2024
Joke Hermsen // Melancholie van de onrust
A la recherche du temps perdu
Prachtige verhandeling over de tweespalt tussen de melancholie als een oorsprong van verlangen en creatieve kracht en de melancholie die pathologisch wordt wanneer er geen tussenruimte meer is en de persoon gaat samenvallen met een negatieve ideologie, met een wanhopig toekomstbeeld, met een onvermogen tot rouw/ tot verwerking van het verlies, de teloorgang, en daardoor de identificatie met de angst, ondergang, wanhoop, depressie ontwikkelt. Joke Hermsen heeft het zeker ook over het eigenlijk zijn, over de vervreemding die ontstaat wanneer we ons laten leiden door materialisme etc. Stilstaan in het moment (kairos), het kwalitatieve, de schoonheid als antwoord op de chronos, de druk die door de maatschappij wordt opgevoerd, wanneer de nadruk op het kennen en op de tijd komt te liggen. Melancholie is een in zichzelf rusten, een staat van ataraxia, een staat van zielsrust die enkel vanuit betrokkenheid op het innerlijk kan bereikt worden.
Er spreekt hoop uit dit boek die moet ontstaan vanuit bewustwording, vanuit de creativiteit in de tussenruimte, vanuit de verbinding en het engagement, vanuit de kunst en de liefde. We moeten opletten hoe om te gaan met de vreemde. Hoe we omgaan met de vluchteling, fungeert als een spiegel voor een samenleving. De politici zetten met een angstdiscours in op de vervreemding. Mensen moeten samenvallen met het discours van deze populisten die enkel een duaal voor en tegen kennen. De vreemdeling, die hier komt vanuit een staat van thuisloosheid en die zijn fundamentele burgerrechten is kwijtgespeeld, dienen we een wezenlijke kans te geven. De toekomst is pluralistisch, want echte democratie ontstaat pas echt wanneer we ons openstellen voor de ander, voor het vreemde en ons niet identitair gedragen. Wanneer mensen zich buitengesloten voelen, vernederd, het gevoel hebben onrechtvaardig bejegend te worden is het een voedingsbodem voor extreem denken. Maar ook heeft Hermsen het over het eeuwige zoeken van de mens naar zijn primaire kern, naar hetgeen verloren is gegaan in de prille kindertijd, met de overgang van een imaginaire staat naar een symbolische verhouding tot de wereld. De taal bemiddelt, maar sluit tegelijkertijd iets buiten. Ze verwijst hierbij naar het boek van Erwin Mortier “tweede huid”, maar evengoed betrekt ze het denken van Hannah Arendt, Ernst Bloch, en Lou Andreas-Salomé. Bij Arendt gaat het niet alleen over de verhouding tot de dood, en het wakker worden vanuit de angst voor de dood en de eindigheid, maar ook over het begrip nativiteit en de hoop van de geboorte, zoals elk einde ook een nieuw begin impliceert.
“Pas dan lukt het ons om de verliezen en veranderingen waarmee we gedurende ons leven geconfronteerd worden te aanvaarden en ze om te buigen tot een nieuw begin - wat door Hannah Arendt 'het hoogste vermogen van de mens' genoemd wordt, zoals we nog zullen gaan zien. Als we daar niet in slagen, dan wordt onze melancholie door onrust, onzekerheid en angst vooral naar de duistere kant van het verlies getrokken. De vraag is of zij dan nog vruchtbaar gemaakt kan worden, in de zin dat zij creativiteit bevordert en hoop geeft. Of slaat ze dan juist om in verontwaardiging en verbittering, waardoor we net als de zwaan van Asselijn blazend en woedend reageren op iedereen die in onze buurt komt en ons nest bedreigt.”
A la recherche du temps perdu
Prachtige verhandeling over de tweespalt tussen de melancholie als een oorsprong van verlangen en creatieve kracht en de melancholie die pathologisch wordt wanneer er geen tussenruimte meer is en de persoon gaat samenvallen met een negatieve ideologie, met een wanhopig toekomstbeeld, met een onvermogen tot rouw/ tot verwerking van het verlies, de teloorgang, en daardoor de identificatie met de angst, ondergang, wanhoop, depressie ontwikkelt. Joke Hermsen heeft het zeker ook over het eigenlijk zijn, over de vervreemding die ontstaat wanneer we ons laten leiden door materialisme etc. Stilstaan in het moment (kairos), het kwalitatieve, de schoonheid als antwoord op de chronos, de druk die door de maatschappij wordt opgevoerd, wanneer de nadruk op het kennen en op de tijd komt te liggen. Melancholie is een in zichzelf rusten, een staat van ataraxia, een staat van zielsrust die enkel vanuit betrokkenheid op het innerlijk kan bereikt worden.
Er spreekt hoop uit dit boek die moet ontstaan vanuit bewustwording, vanuit de creativiteit in de tussenruimte, vanuit de verbinding en het engagement, vanuit de kunst en de liefde. We moeten opletten hoe om te gaan met de vreemde. Hoe we omgaan met de vluchteling, fungeert als een spiegel voor een samenleving. De politici zetten met een angstdiscours in op de vervreemding. Mensen moeten samenvallen met het discours van deze populisten die enkel een duaal voor en tegen kennen. De vreemdeling, die hier komt vanuit een staat van thuisloosheid en die zijn fundamentele burgerrechten is kwijtgespeeld, dienen we een wezenlijke kans te geven. De toekomst is pluralistisch, want echte democratie ontstaat pas echt wanneer we ons openstellen voor de ander, voor het vreemde en ons niet identitair gedragen. Wanneer mensen zich buitengesloten voelen, vernederd, het gevoel hebben onrechtvaardig bejegend te worden is het een voedingsbodem voor extreem denken. Maar ook heeft Hermsen het over het eeuwige zoeken van de mens naar zijn primaire kern, naar hetgeen verloren is gegaan in de prille kindertijd, met de overgang van een imaginaire staat naar een symbolische verhouding tot de wereld. De taal bemiddelt, maar sluit tegelijkertijd iets buiten. Ze verwijst hierbij naar het boek van Erwin Mortier “tweede huid”, maar evengoed betrekt ze het denken van Hannah Arendt, Ernst Bloch, en Lou Andreas-Salomé. Bij Arendt gaat het niet alleen over de verhouding tot de dood, en het wakker worden vanuit de angst voor de dood en de eindigheid, maar ook over het begrip nativiteit en de hoop van de geboorte, zoals elk einde ook een nieuw begin impliceert.
“Pas dan lukt het ons om de verliezen en veranderingen waarmee we gedurende ons leven geconfronteerd worden te aanvaarden en ze om te buigen tot een nieuw begin - wat door Hannah Arendt 'het hoogste vermogen van de mens' genoemd wordt, zoals we nog zullen gaan zien. Als we daar niet in slagen, dan wordt onze melancholie door onrust, onzekerheid en angst vooral naar de duistere kant van het verlies getrokken. De vraag is of zij dan nog vruchtbaar gemaakt kan worden, in de zin dat zij creativiteit bevordert en hoop geeft. Of slaat ze dan juist om in verontwaardiging en verbittering, waardoor we net als de zwaan van Asselijn blazend en woedend reageren op iedereen die in onze buurt komt en ons nest bedreigt.”
August 16, 2025
Juiste boek op juiste moment
“De werken van dichters, schrijvers en beeldend kunstenaars worden niet vervaardigd om te consumeren noch om ons in leven te houden, maar hebben juist vandaag de dag het unieke vermogen om onze gedeelde wereld te redden uit de handen van de consumptiemaatschappij”
“De werken van dichters, schrijvers en beeldend kunstenaars worden niet vervaardigd om te consumeren noch om ons in leven te houden, maar hebben juist vandaag de dag het unieke vermogen om onze gedeelde wereld te redden uit de handen van de consumptiemaatschappij”
July 21, 2020
Papilla ideológica para caquéxicos morales.
March 8, 2018
Ik heb erg genoten van dit boek. Dit boek ademt als het ware stilte, rust en focus.
September 26, 2018
"Depression is melancholy minus its charms." Susan Sontag.
Zo begint het boek. Het zet meteen de juiste toon. Hermsen verwijst naar films, essays, romans en inspireert zo - net als de melancholie - ons aller creativiteit.
Anderzijds, het boek is uiteindelijk een minder levend betoog dan ik had gehoopt.
Maar ik onthoud: melancholie is troost, melancholie is schoonheid, melancholie is reflectie, melancholie is verlangen naar... (relaties, zelfontplooiing, zinvolheid,... vul maar aan), melancholie is het onsterfelijke ogenblik, melancholie is daadkracht, melancholie is het-nog-niet-geborene.
Zo begint het boek. Het zet meteen de juiste toon. Hermsen verwijst naar films, essays, romans en inspireert zo - net als de melancholie - ons aller creativiteit.
Anderzijds, het boek is uiteindelijk een minder levend betoog dan ik had gehoopt.
Maar ik onthoud: melancholie is troost, melancholie is schoonheid, melancholie is reflectie, melancholie is verlangen naar... (relaties, zelfontplooiing, zinvolheid,... vul maar aan), melancholie is het onsterfelijke ogenblik, melancholie is daadkracht, melancholie is het-nog-niet-geborene.
January 8, 2024
Eindelijk uit, geen integraal essay maar kortere stukken en dat vind ik jammer. Ik vind Hermsen geen boeiend of begenadigd schrijver, maar ze haalt wel wat interessante ideeën en filosofen aan. Daar krijgt ze de drie sterren voor.
July 12, 2020
Van tijd tot tijd een beetje repetitief en langdradig - en, voor een boek dat het gebrek aan filosoferen bij de “normale” mens bekritiseert, ook erg onnodig ingewikkeld in taalgebruik. Overigens wel een héél belangrijk boek voor iedereen over het leven en wat nou echt belangrijk is/kan zijn!
March 30, 2017
Interessante verkenning van het fenomeen melancholie. Vooral de tweede helft (die toegespitst is op politiek en de wereld) vond ik sterk en actueel. Jammer dat een groot deel van het boek (soms letterlijk) overlapt met thema's en filosofen die in Stil de tijd (2009) en Kairos (2014) al aan bod zijn gekomen. Ook wordt door het vele aanhalen van anderen te weinig expliciet gezegd hoe zij zelf over bepaalde onderwerpen denkt.
July 23, 2018
Eigenlijk lees ik dit boek liever nog een keer voor ik een definitief oordeel vel. Filosofie lijkt altijd in eerste instantie interessant omdat het nieuwe ideeën en gedachtegangen geeft, maar de daadwerkelijke kwaliteit van een stuk valt pas bij de tweede keer lezen op. De eerste keer vond ik dit in ieder geval een interessant boek en het gaf mij persoonlijk veel om over na te denken en mee aan de slag te gaan in mijn eigen leven.
May 20, 2024
Llegué a este ensayo por pura casualidad y he quedado muy sorprendido por la lucidez de la autora y la claridad con la que expone sus ideas haciendo la filosofía contemporánea más accesible al público general. Adicionalmente, refuta la idea de que la filosofía como rama es puramente racional ya que conmueve la enorme cantidad de reflexiones tremendamente humanas que son de gran sensibilidad y demuestra que es posible el pensamiento critico con una mirada tierna y esperanzadora.
May 11, 2021
Voor de melancholieken onder ons is het hier en daar wel interessant, geen openbaringen, met verwijzingen naar klassieke schrijvers en de kunst in het algemeen. Melancholie is dan ook moeilijk te omschrijven als stemming.
September 5, 2021
Traduït al castellà. Em va encantar... Grans aportacions sobre la història de la depressió-melancolia i les formes contemplatives d'observar i habitar al món. Ajuda a trobar llum i goig en les formes perdudes d'una vida més serena i tranquil•la.
November 7, 2021
Ja, ja, ja. Niet alleen een filosofisch essay, maar eerder nog een politiek pamflet pro-humanisme en kunst, en contra-technocratie en consumentisme.
December 22, 2024
Mooi essay over de verbanden tussen melancholie, mens-zijn, ontwikkeling en stilstaan, tijd, politieke ontwikkelingen. Weest hoopvol
February 5, 2022
Mich haben so wenige Seite schon lange nicht mehr so beschäftigt. Dieses Buch war eine unerwartete Überraschung und ich bin so froh darüber gestolpert zu sein. Zum Inhalt möchte ich gar nicht so viel sagen, denn mir geht es in erster Linie hier um das Leseerlebnis: mich hat es sehr zum Nachdenken und Reflektieren angeregt. Neben mir liegen mehrere Seiten an Notizen und das hatte ich zuletzt bei Anna Karenina, aber das Buch ist auch fast zehn Mal so dick. Melancholie in unsicheren Zeiten hat es geschafft mich für Philosophie zu begeistern und auf meiner Leseliste sind einige weitere Philosophen gelandet. Ich bin gespannt wo die Reise hingehen wird!
Inhaltlich stimme ich nicht mit allem überein, aber das ist ok. Dafür gab es jede Menge Denkanstöße. Am ehesten habe ich mich an dem Aufbau gestört. Die Kapitelüberschriften haben nicht ganz das gehalten was sie versprochen haben. Vielmehr waren es eher Aufhänger für das Kapitel und schweifen zum Teil mächtig von den dem Oberthema Melancholie ab. Ebenso hat mir an manchen Stellen einfach die Tiefe gefehlt was sowohl die Zusammenfassung der (wissenschaftlichen) Literatur angeht, als auch die Interpretation. Mir ist auch nicht immer klar gewesen, was nun eine Zusammenfassung und Einordnung der Literatur ist und was der Interpretation der Autorin entspricht. Das fand ich ein wenig schade.
Inhaltlich stimme ich nicht mit allem überein, aber das ist ok. Dafür gab es jede Menge Denkanstöße. Am ehesten habe ich mich an dem Aufbau gestört. Die Kapitelüberschriften haben nicht ganz das gehalten was sie versprochen haben. Vielmehr waren es eher Aufhänger für das Kapitel und schweifen zum Teil mächtig von den dem Oberthema Melancholie ab. Ebenso hat mir an manchen Stellen einfach die Tiefe gefehlt was sowohl die Zusammenfassung der (wissenschaftlichen) Literatur angeht, als auch die Interpretation. Mir ist auch nicht immer klar gewesen, was nun eine Zusammenfassung und Einordnung der Literatur ist und was der Interpretation der Autorin entspricht. Das fand ich ein wenig schade.
September 25, 2023
Tja, als je als schrijfster van de hogere culturele elite zulke volzinnen gebruikt zal je nooit kunnen uitleggen aan het lager opgeleide deel van de bevolking waarom het FOEI!!!! is om op Trump en Wilders te stemmen. Benieuwd wie Joke J. Hermsen met dit boek denkt te willen bereiken - voor mij komt het over als preken voor eigen parochie, maar ik laat me graag overtuigen.
Melancholie is een onderwerp dat ik interessant vind en een drietal pagina's heb ik gefotografeerd omdat er tussen de lappen tekst een paar zaken instonden die me aan het hart stonden. Maar via allerlei zijweggetjes van zijweggetjes kom ik als lezer toch weer op de gebrukkelijke preken over Trump, Wilders en 'de multiculturele maatschappij is een verrijking'. Als ik zo'n boek had willen lezen had ik net zo goed meteen een boek van Leo Lucassen kunnen kopen.
'Er bestaat een duidelijk verband tussen laagopleidingsniveau, depressiviteit en populisme', beweert ze via letterlijk één (1) bron. Het boek geschreven in 2017 was misschien nog wat te vroeg daarvoor, maar alle hoogopgeleide BIJ1-stemmers die te pas en te onpas zaken delen over 'mental health' en op beeld gaan staan huilen heet mevrouw J. Hermsen zeker niet in haar eigen Facebook bubbel gezien.
Vooruit, 2* omdat er hier en daar wat moois instond en het een dun boekje was.
Melancholie is een onderwerp dat ik interessant vind en een drietal pagina's heb ik gefotografeerd omdat er tussen de lappen tekst een paar zaken instonden die me aan het hart stonden. Maar via allerlei zijweggetjes van zijweggetjes kom ik als lezer toch weer op de gebrukkelijke preken over Trump, Wilders en 'de multiculturele maatschappij is een verrijking'. Als ik zo'n boek had willen lezen had ik net zo goed meteen een boek van Leo Lucassen kunnen kopen.
'Er bestaat een duidelijk verband tussen laagopleidingsniveau, depressiviteit en populisme', beweert ze via letterlijk één (1) bron. Het boek geschreven in 2017 was misschien nog wat te vroeg daarvoor, maar alle hoogopgeleide BIJ1-stemmers die te pas en te onpas zaken delen over 'mental health' en op beeld gaan staan huilen heet mevrouw J. Hermsen zeker niet in haar eigen Facebook bubbel gezien.
Vooruit, 2* omdat er hier en daar wat moois instond en het een dun boekje was.
July 12, 2019
Interessant idee om de huidige maatschappelijke ontwikkelingen (populisme, fake news, consumptie) vanuit het perspectief van de melancholie en het menselijk tekort te bekijken. Jammer genoeg bevatten deze essays veel herhaling en niet altijd boeiende uitweidingen.
November 18, 2024
Joke Hermsen is een Nederlandstalige schrijfster en filosofe. In haar publicaties heeft ze het vaak over het verschil tussen de kloktijd en de innerlijke tijd. In dit essay over melancholie komen er ook regelmatig verwijzingen naar tijd.
Melancholie kan omschreven worden als ‘verdriet dat licht geworden is’, en omvat meestal een verlies waarvan men niet altijd kan zeggen wat er juist ontbreekt. Terwijl melancholie door de eeuwen heen gepaard ging met troost of hoop, of vergezeld ging van schoonheid of vreugde, lijkt dit onderdeel in onze tijdsgeest verloren te gaan. Het is nochtans de hoop, volgens de auteur, die kan aanzetten tot creativiteit of iets nieuws.
Melancholie lijkt steeds vaker uit te monden in een depressie waarbij neerslachtigheid, angst en machteloosheid de bovenhand nemen, in plaats van hoop. Daardoor lijken we in een bepaald opzicht meer van onszelf te vervreemden.
De auteur maakt als het ware een onderscheid tussen de pathologische melancholie waarbij men rouwt om een abstract verlies en van zichzelf vervreemdt, gevoed door de tijd waarin we leven; en anderzijds de gezonde melancholie die kan leiden tot reflectie, mededogen en creativiteit.
In dit essay gaat ze dieper in op beide soorten, vraagt ze zich af waarom de ene soort overheerst in bepaalde sociaal-politieke omstandigheden, en wat we kunnen doen zodat mensen opnieuw over voldoende moed, weerbaarheid en hoop beschikken om niet te verglijden naar de pathologische variant.
Melancholie is van alle tijden en culturen en heeft te maken met een besef van tijd en eindigheid, met een terug kijken naar wat voorbij en verloren is. In het verleden kon melancholie voor een heropflakkering van kunsten en/of wijsheid zorgen.
In de loop van de 20ste eeuw wordt melancholie steeds vaker besproken onder de term depressie, waarbij het een hersenziekte wordt die bestreden moet worden met pillen (waarvan het nut meer en meer in vraag wordt gesteld). De pillen moeten ervoor zorgen dat de depressieve mens zo snel mogelijk terug een blijmoedig hardwerkende homo economicus kan worden om bij te dragen aan de heersende ideologie van het vrijemarktsdenken.
De auteur onderzoekt ook welk soort verlies kan leiden tot melancholie. Dit kan gaan van een abstract verlies dat niet benoemd kan worden, tot doodsangst, het verlies van geliefden maar het kan ook zijn ontstaan vinden in het verlies van de kindertijd. Het lijkt er op dat doodsangst bij veel filosofen aanwezig is.
Daarna bekijkt Joke J. Hermsen op welke manier we ervoor kunnen zorgen dat de gezonde melancholie de bovenhand kan nemen. Zo kan kunst een belangrijke bron zijn om creativiteit te scheppen, om zo uiting te geven aan de melancholie, zodat ze zich niet verder kan ontwikkelen tot de pathologische vorm van melancholie.
Kairos treedt dan op en zorgt voor een tijdsinterval dat inzicht, verandering of ommekeer kan brengen en die kans op het nieuwe kan de melancholie in balans houden. We kunnen deze momenten niet afdwingen, maar ons er wel voor open stellen door rust te nemen, onze aandacht te scherpen en stil te staan. Daarom kan kunst een louterende werking op ons hebben waardoor de negatieve gedachten ons niet langer belemmeren.
Wanneer we ons open stellen, moeten we afwachten, maar dat is niet evident in een tijd waarin alles sneller moet gaan. Tijd is een economische wetmatigheid geworden die het durven en mogen wachten behoorlijk in de weg is gaan zitten.
Bovendien kan kunst een nieuwe betrokkenheid met anderen creëren.
Liefde en kunst zijn echter onvoldoende. Er zijn ook maatschappelijke verbanden, verbindende verhalen en gemeenschappelijke idealen nodig om de melancholie in toom te houden. Anders dreigen mensen zich aan hun angsten vast te klampen en dreigt in het slechtste geval een morele depressie in de samenleving.
Ik las eerder het essay ‘Windstilte van de ziel’ van deze auteur. Dat essay was toegankelijker om te lezen dan dit boek. Sommige hoofdstukken bevatten een groter filosofisch jargon en eisen een behoorlijke abstract denkvermogen. Andere hoofdstukken zijn weer vlotter geschreven, waarbij ik meer toegang vindt tot het eigen leven.
Bij de té filosofische stukken blijf ik me afvragen waar de concrete toepasbaarheid blijft. Dan ontbreekt voor mij het menselijke aspect en lijkt het eerder op een spel om zo diep mogelijk in het verstand te graven waarbij de link met het échte leven toch even heel ver weg is.
Toch brengt de auteur veel waardevolle informatie aan door het begrip melancholie vanuit diverse invalshoeken te benaderen, ook al heeft ze de neiging om weinig ruimte over te laten voor een eigen interpretatie. Maar uiteindelijk is het aan de lezer zelf om te bepalen in hoever hij of zij mee gaat in haar betoog.
Melancholie kan omschreven worden als ‘verdriet dat licht geworden is’, en omvat meestal een verlies waarvan men niet altijd kan zeggen wat er juist ontbreekt. Terwijl melancholie door de eeuwen heen gepaard ging met troost of hoop, of vergezeld ging van schoonheid of vreugde, lijkt dit onderdeel in onze tijdsgeest verloren te gaan. Het is nochtans de hoop, volgens de auteur, die kan aanzetten tot creativiteit of iets nieuws.
Melancholie lijkt steeds vaker uit te monden in een depressie waarbij neerslachtigheid, angst en machteloosheid de bovenhand nemen, in plaats van hoop. Daardoor lijken we in een bepaald opzicht meer van onszelf te vervreemden.
De auteur maakt als het ware een onderscheid tussen de pathologische melancholie waarbij men rouwt om een abstract verlies en van zichzelf vervreemdt, gevoed door de tijd waarin we leven; en anderzijds de gezonde melancholie die kan leiden tot reflectie, mededogen en creativiteit.
In dit essay gaat ze dieper in op beide soorten, vraagt ze zich af waarom de ene soort overheerst in bepaalde sociaal-politieke omstandigheden, en wat we kunnen doen zodat mensen opnieuw over voldoende moed, weerbaarheid en hoop beschikken om niet te verglijden naar de pathologische variant.
Melancholie is van alle tijden en culturen en heeft te maken met een besef van tijd en eindigheid, met een terug kijken naar wat voorbij en verloren is. In het verleden kon melancholie voor een heropflakkering van kunsten en/of wijsheid zorgen.
In de loop van de 20ste eeuw wordt melancholie steeds vaker besproken onder de term depressie, waarbij het een hersenziekte wordt die bestreden moet worden met pillen (waarvan het nut meer en meer in vraag wordt gesteld). De pillen moeten ervoor zorgen dat de depressieve mens zo snel mogelijk terug een blijmoedig hardwerkende homo economicus kan worden om bij te dragen aan de heersende ideologie van het vrijemarktsdenken.
De auteur onderzoekt ook welk soort verlies kan leiden tot melancholie. Dit kan gaan van een abstract verlies dat niet benoemd kan worden, tot doodsangst, het verlies van geliefden maar het kan ook zijn ontstaan vinden in het verlies van de kindertijd. Het lijkt er op dat doodsangst bij veel filosofen aanwezig is.
Daarna bekijkt Joke J. Hermsen op welke manier we ervoor kunnen zorgen dat de gezonde melancholie de bovenhand kan nemen. Zo kan kunst een belangrijke bron zijn om creativiteit te scheppen, om zo uiting te geven aan de melancholie, zodat ze zich niet verder kan ontwikkelen tot de pathologische vorm van melancholie.
Kairos treedt dan op en zorgt voor een tijdsinterval dat inzicht, verandering of ommekeer kan brengen en die kans op het nieuwe kan de melancholie in balans houden. We kunnen deze momenten niet afdwingen, maar ons er wel voor open stellen door rust te nemen, onze aandacht te scherpen en stil te staan. Daarom kan kunst een louterende werking op ons hebben waardoor de negatieve gedachten ons niet langer belemmeren.
Wanneer we ons open stellen, moeten we afwachten, maar dat is niet evident in een tijd waarin alles sneller moet gaan. Tijd is een economische wetmatigheid geworden die het durven en mogen wachten behoorlijk in de weg is gaan zitten.
Bovendien kan kunst een nieuwe betrokkenheid met anderen creëren.
Liefde en kunst zijn echter onvoldoende. Er zijn ook maatschappelijke verbanden, verbindende verhalen en gemeenschappelijke idealen nodig om de melancholie in toom te houden. Anders dreigen mensen zich aan hun angsten vast te klampen en dreigt in het slechtste geval een morele depressie in de samenleving.
Ik las eerder het essay ‘Windstilte van de ziel’ van deze auteur. Dat essay was toegankelijker om te lezen dan dit boek. Sommige hoofdstukken bevatten een groter filosofisch jargon en eisen een behoorlijke abstract denkvermogen. Andere hoofdstukken zijn weer vlotter geschreven, waarbij ik meer toegang vindt tot het eigen leven.
Bij de té filosofische stukken blijf ik me afvragen waar de concrete toepasbaarheid blijft. Dan ontbreekt voor mij het menselijke aspect en lijkt het eerder op een spel om zo diep mogelijk in het verstand te graven waarbij de link met het échte leven toch even heel ver weg is.
Toch brengt de auteur veel waardevolle informatie aan door het begrip melancholie vanuit diverse invalshoeken te benaderen, ook al heeft ze de neiging om weinig ruimte over te laten voor een eigen interpretatie. Maar uiteindelijk is het aan de lezer zelf om te bepalen in hoever hij of zij mee gaat in haar betoog.
June 11, 2017
Joke Hermsen laat zien aan de hand van de filosofie van Hannah Arendt en Ernst Bloch en anderen dat melancholie twee vormen kan aannemen: in de eerste vorm leidt het tot een nieuw begin en nieuwe hoop, in de tweede, pathologische, vorm leidt het tot depressie, ressentiment en angst. Ieder mens moet zelf een keuze maken over de weg die hij wil afleggen.
Een paar citaten:
"Melancholie is wat ons als mensen verbindt, maar onder de druk van sociale en politiek omstandigheden kan ze ook worden tot wat ons splijt en verdeelt. We bevinden ons op een moment in de geschiedenis waarop vooral dat laatste opnieuw dreigt te gebeuren en we in plaats van dichterbij, verderaf van elkaar komen te staan."
"De melancholie van het verlies gaat vergezeld van de belofte en de hoop van een nieuw begin; zo zijn wij ook in die zin tweestemmige wezens, die in onszelf de ambivalente gemoedstoestand van vreugde en verdriet verenigen. Dat is wat ons als mensen kan beroeren en ons een ervaring van saamhorigheid kan bieden; de kille mechanismen van het marktdenken raken ons niet en zijn slechts slappe aftreksels van onze menselijkheid, gericht op winst uit onze lust tot behoeftebevrediging".
"Ook in ons handelen moeten we hoopvol blijven en niet in cynisme vervallen: het toch maar niet besluiten te eten van een stukje vlees, het afzien van spotgoedkope kleding, het aanleggen van groene energie, het helpen van vluchtelingen - alles kan bijdragen aan een betere wereld en bovendien aan het verwezenlijken van de eigen menselijkheid".
Een paar citaten:
"Melancholie is wat ons als mensen verbindt, maar onder de druk van sociale en politiek omstandigheden kan ze ook worden tot wat ons splijt en verdeelt. We bevinden ons op een moment in de geschiedenis waarop vooral dat laatste opnieuw dreigt te gebeuren en we in plaats van dichterbij, verderaf van elkaar komen te staan."
"De melancholie van het verlies gaat vergezeld van de belofte en de hoop van een nieuw begin; zo zijn wij ook in die zin tweestemmige wezens, die in onszelf de ambivalente gemoedstoestand van vreugde en verdriet verenigen. Dat is wat ons als mensen kan beroeren en ons een ervaring van saamhorigheid kan bieden; de kille mechanismen van het marktdenken raken ons niet en zijn slechts slappe aftreksels van onze menselijkheid, gericht op winst uit onze lust tot behoeftebevrediging".
"Ook in ons handelen moeten we hoopvol blijven en niet in cynisme vervallen: het toch maar niet besluiten te eten van een stukje vlees, het afzien van spotgoedkope kleding, het aanleggen van groene energie, het helpen van vluchtelingen - alles kan bijdragen aan een betere wereld en bovendien aan het verwezenlijken van de eigen menselijkheid".
June 8, 2020
It is strange to think that I only just discovered Joke Hermsen and her writing, in february of this year in fact, because each and every book that I van read by her managed to inspire me. She writes vital, spirited and eloquent - based on firm resources, mind you- and 'Melancholie van de onrust' is no exception. After reading 'Stil de Tijd' and 'Kairos', this book is a more short rather concrete musing on 'healthy' melancholy and the importance in keeping it that way, instead of it turning into a moral depression. In this book Hermsen makes use of Hannah Arendt to illustrate her point - something I personally loved because I was not acquinted with her work yet- especially the concept of natality and it's double birth into the 'what' and the 'who'. Hermsen applied this concept rather wonderfully to our current time and general melancholy and connects it with other abstract concepts (time, inspiration ed), history (the time before the second world war, for instance), art (artists like Dürer, Auden ed) and other social and philosophical theories (Bloch for example). By doing so she dilently and carefully weaves a web of intracte arguments slowly moving the reader towards a comprehensive yet subtle conclusion. I can not say anything else than that Joke Hermsen manged to inspire me ánd change my vision yet again. Her books are definitely part of my favourite books of 2020 and I would recommend anyone to read them.
June 9, 2020
"Pareciera que una vez detectado el perverso imperativo de felicidad permanente en esta nuestra época, sobre el que han escrito en los últimos años autoras como Barbara Ehrenreich, Eva Illouz o Sara Ahmed, nos quedáramos con unos recursos más bien escasos para hacer frente a los afectos tristes, por recurrir a la jerga spinozista. Ya habría apuntado el filósofo holandés que estos afectos (tales como el odio, el miedo, la ira) disminuyen la potencia del cuerpo y pueden paralizarnos, o incluso destruirnos. En cierto modo, el libro de Hermsen se pregunta cómo hacer para que la melancolía, y más recientemente la depresión, no nos conduzca a estas últimas situaciones.
Como el cisne que ante una amenaza abre sus alas para defender el nido, la melancolía también puede conducir a un miedo (real o imaginario, pero violento al fin y al cabo) hacia aquel que es diferente. En ese sentido, la puesta en relación de la melancolía con los movimientos xenófobos y fundamentalistas es uno de los puntos sugerentes del libro. Por otro lado, todo el desarrollo en relación al amor y la natalidad, invocando a Lou Andreas-Salomé y Hannah Arend, respectivamente, y la crítica a la medicalización de la sociedad son algunas de las cuestiones que pueden resultar más interesantes al lector." Sergi Álvarez
Como el cisne que ante una amenaza abre sus alas para defender el nido, la melancolía también puede conducir a un miedo (real o imaginario, pero violento al fin y al cabo) hacia aquel que es diferente. En ese sentido, la puesta en relación de la melancolía con los movimientos xenófobos y fundamentalistas es uno de los puntos sugerentes del libro. Por otro lado, todo el desarrollo en relación al amor y la natalidad, invocando a Lou Andreas-Salomé y Hannah Arend, respectivamente, y la crítica a la medicalización de la sociedad son algunas de las cuestiones que pueden resultar más interesantes al lector." Sergi Álvarez
June 19, 2023
dit essay is heel boeiend, maar ik merkte dat er redelijk wat herhaling in zat en soms niet echt een logische opbouw. de standpunten en aannames over depressie ("negatieve melancholie") waren voor mijn gevoel niet goed onderbouwd en daarom heel kort door de bocht, vooral de stukken over medicatie tegen depressie.
daarentegen was het koppelen van melancholie aan kunst en kunst maken om mens te zijn iets waar ik mij enorm in herkende. door die melancholie en kunst ook te verhouden met tijd, allemaal onderwerpen waar ik veel mee bezig ben, bracht dit boek mij veel inspiratie en nieuwe inzichten. met name de stukken over Kairotische tijd vond ik heel interessant!!!
ik heb dus een beetje mijn twijfels bij dit essay, maar ik raad 'm toch aan een keer te lezen als je geïnteresseerd bent!
daarentegen was het koppelen van melancholie aan kunst en kunst maken om mens te zijn iets waar ik mij enorm in herkende. door die melancholie en kunst ook te verhouden met tijd, allemaal onderwerpen waar ik veel mee bezig ben, bracht dit boek mij veel inspiratie en nieuwe inzichten. met name de stukken over Kairotische tijd vond ik heel interessant!!!
ik heb dus een beetje mijn twijfels bij dit essay, maar ik raad 'm toch aan een keer te lezen als je geïnteresseerd bent!
March 17, 2019
Enkele citaten: ‘De reis (...) moet louter aan het verlangen beantwoorden te vertrekken van daar waar we zijn.’ Reizen moet hier ook in symbolische zin worden begrepen: de vrijheid om ‘op belangeloze wijze na te denken, te verbeelden en te dromen en van daaruit onszelf opnieuw te naderen.’
‘De werken van dichters, schrijvers, musici, theatermakers en kunstenaars worden niet vervaardigd om te consumeren noch om ons in leven te houden, maar hebben juist vandaag de dag het unieke vermogen om onze gedeelde wereld te redden uit handen van de consumptiemaatschappij.’
‘De werken van dichters, schrijvers, musici, theatermakers en kunstenaars worden niet vervaardigd om te consumeren noch om ons in leven te houden, maar hebben juist vandaag de dag het unieke vermogen om onze gedeelde wereld te redden uit handen van de consumptiemaatschappij.’
June 2, 2017
Zeer verfijnde uitleg van de betekenis van melancholie en depressie, waardevol thema voor deze tijd. Hermsen weet een heldere schets te geven van de historie van het thema en duidt de melancholie als een kernachtige menselijke eigenschap. Tweede deel van het essay viel wat tegen: het duidende essay verandert in een politiek manifest met te snel gemaakte conclusies. Mooier was het als het thema van de melancholie verder werd doorgevoerd, toegepast op de westerse cultuur.
November 29, 2023
Essay dat Hermsen in 2017 voor de Maand van de Filosofie schreef en opnieuw heel actueel is. Over morele depressie van een bevolking, zondeboktheorien, Hannah Arendt en fake news. Maar ook over de schoonheid van kunst en de helende werking van de liefde. Een snufje melancholie is goed, maar teveel leidt tot zwartgalligheid. Aanrader!
December 8, 2019
De eerste vijf hoofdstukken zijn zeer inspirerend geschreven en nopen tot verder onderzoek in het thema. De laatste vier hoofdstukken zijn politieker van aard, zeker niet oninteressant, maar wel minder sterk dan het eerste deel.
November 4, 2025
3,5*. Mooi essay over melancholie dat misschien de afgelopen jaren alleen nog maar relevanter is geworden. Ik vond het erg interessant en zette absoluut aan tot denken. Wel vond ik voor een essay de stem van de schrijfster wat op de achtergrond en was het veel secondaire literatuur.
December 9, 2025
ik vind het altijd wel een beetje irritant als er gesproken wordt over 'laag' opgeleide person en immigranten die geen kans hebben op een goede opleiding, en dat er dan vervolgens mega ontoegankelijk geschreven wordt.
verder prima essay.
verder prima essay.
Displaying 1 - 30 of 47 reviews