جلد دوم تاریخ در دوران استبداد صغیر نوشته شده است. کتاب شامل یادداشت های روزانه نویسنده است که البته در طول حیات نویسنده چاپ نشده اند. جلد اول را ناظم الاسلام به صورت ویرایش شده و ملاحظات روز خودش به چاپ رسانده بوده و به همین دلیل بیشتر به وقایع تاریخی می پردازد. اما در جلد دوم، چون ناظم الاسلام دخل و تصرفی در یادداشت هایش نداشته، بیشتر به شرح حال افراد و روحیات آنها پرداخته و البته ملاحظات جلد اول را ندارد و به همین دلیل امکان شناخت افراد مختلف و درک احساسات نویسنده نسبت به آنها در جلد دوم بیشتر است.
به همین دلیل، برای من که به دنبال شناخت روحیات ایرانیان و طبقه های مختلف آنها در دوران قاجار و کمی قبل از آن هستم، منبع بسیار ارزشمندی است. در ادامه به مطالعه رستم التواریخ که به شرح وقایع از زمان سقوط سلطان حسین صفوی تا اواسط پادشاهی فتحعلی شاه پرداخته، خواهم پرداخت. این کتاب نیز مانند تاریخ بیداری منبع خوبی برای شناخت روحیات ایرانیان می باشد.
ناظم الاسلام کرمانی مولف "تاریخ بیداری ایرانیان" طلبه ای بوده که پس از تحصیل ابتدایی فقه و اصول در کرمان، به تهران می آید و مدتی در این شهر به تحصیل و تدریس می گذراند و پس، به کرمان باز می گردد. در کرمان تا پایان عمر به شغل قضاوت می پردازد و در سن پنجاه و پنج سالگی، به بیماری آنفلونزا فوت می کند. زندگی ناظم الاسلام در دوران انقلاب مشروطه می گذرد و با بزرگان این جنبش حشر و نشر داشته و از وقایعی که می دیده و می شنیده، یادداشت بر می داشته است. این یادداشت ها در طول تقریبن پانزده سال از عمر ناظم الاسلام، گاه در روزنامه های محلی منتشر می شده. "بیداری ایرانیان" که به اهتمام "سعیدی سیرجانی" تنظیم و منتشر شده، از جمله شامل شرح زندگانی دو تن از هم شهری هایش، شیخ احمد روحی کرمانی و میرزا آقاخان کرمانی هم هست، که هر دو به شکل فجیعی به اتهام شرکت در قتل ناصرالدین شاه، کشته می شوند. کتاب با شرح به سلطنت نشستن احمد شاه، پایان می یابد. عجبا که حدود 90 سال بعد، در سال های میان 1372 تا 74، سعیدی سیرجانی هم به روزگاری شبیه آنچه بر شیخ احمد روحی و میرزا آقاخان کرمانی گذشت، گرفتار می آید و به دست دژخیمان جمهوری اسلامی به قتل می رسد.