Tot 1950 was Borneo grotendeels bedekt met oerbos. Nu is de helft van het bos verdwenen voor de aanleg van plantages. In het huidige tempo zal al het bos voor het eind van deze eeuw zijn omgevormd in plantages. Het bruikbare hout is handelswaar en de rest van het bos wordt ter plaatse verbrand. Elke zomer drijven zwarte rookwolken over zee naar Singapore waar ze een levensbedreigende smog veroorzaken. Dan neemt de regeringvan Singapore het heft in handen. Ze huurteen enorme oerwoudconcessie op WestKalimantan en geeft oliepalmplanter Tjibbe Veenstra en bosbouwconsultant Joost Hellweg opdracht methoden te ontwikkelendie de trend moeten zetten voor duurzame bosexploitatie en palmolieteelt.
De twee Nederlanders boeken succes, wat de afgunst wekt van andere planters en bosexploitanten die handjeklap spelen met de corrupte gouverneur Rudy Oetomo en zijn handlangers, onder wie de malafidehouthandelaar Bob Sikali.
Het project vande veelbelovende, wereldwijd aanvaarde bosexploitatie- en ontginningsmethodendreigt ten onder te gaan in een poel van corruptie, achterklap en criminaliteit.
Jacob Vis werd maar liefst vijf keer genomineerd voor De Gouden Strop, de prijs voor het spannendste boek. Jacob Vis won met "De zwarte duivel" in 2015 De Diamanten Kogel, de Vlaamse prijs voor de beste Nederlandstalige thriller! Ook werd hij in 2019 genomineerd voor De Gouden Vleermuis, een oeuvreprijs voor thrillers.
De Borneodeal is het dertigste boek van auteur Jacob Vis, schrijver van misdaadromans en thrillers met een actueel en controversieel maatschappelijk thema. In dit boek neemt Vis je mee naar Borneo, een eiland in Zuidoost-Azië dat tot 1950 grotendeels bedekt was met oerbos, maar waar inmiddels de helft van het bos is verdwenen voor de aanleg van palmolieplantages. Het bruikbare hout wordt verhandeld en de rest van het bos wordt ter plaatse verbrand, waardoor elke zomer enorme zwarte rookwolken over zee naar Singapore drijven, waar ze een levensbedreigende smog vormen.
In De Borneodeal neemt de regering van Singapore het heft in eigen handen; ze huurt twee Nederlanders in en geeft hen de opdracht om een methode te ontwikkelen die de trend moet zetten voor duurzame bosexploitatie en palmolieteelt. Hoewel zij succes boeken, gaat dit niet zonder slag of stoot. Corruptie, achterklap, criminaliteit en verraad brengen het project dan ook al snel op losse schroeven.
Voor dit boek had ik nog geen andere boeken van Jacob Vis gelezen, maar na het lezen van De Borneodeal ben ik zeker van plan om meer van deze schrijver te gaan lezen. Vis heeft een bijzonder fijne schrijfstijl die er niet alleen voor zorgt dat je vanaf de eerste bladzijde in het verhaal wordt gezogen, maar wat vooral bewonderingswaardig is, is het feit dat het verhaal zo realistisch aanvoelt. De auteur laat zien dat hij zijn research meer dan voldoende heeft gedaan en daarmee een oplossing voor het probleem heeft weten te bieden die ook in de praktijk best wel eens zou kunnen werken.
De personages in het boek voelen echt en uniek aan, het onderwerp is zeer actueel, de spanning bouwt subtiel op en het boek zet aan tot nadenken. Vis laat in De Borneodeal zien dat hij een actueel maatschappelijk thema en zijn oplossing voor dit probleem om kan zetten naar een boek dat over een tijd best wel eens werkelijkheid zou kunnen worden.
Samenvatting Tjibbe Veenstra en zijn Javaanse vrouw Saïda zijn hebben in februari 2017 een nieuwe plantage ‘Sinar Mas’ in Kalimantan met oliepalmen. Daar ontmoet hij Sukumi die daar de trossen aan het oogsten is om ze daarna naar de fabriek van de Chinezen te brengen op de fiets, waar hij volgens eigen zeggen meerdere keren heen en weer voor moet fietsen, hij legt uit dat er angst heerst en al hij zijn oogst laat liggen deze daarna weg is, Tjibbe biedt aan om het met de pick-up te brengen en de man is ongelooflijk verrast. Deze man en zijn familie worden goede vrienden van hem. Tjibbe is ingehuurd door de regering van Singapore om samen met Joost Hellweg een meer duurzamere en meer milieuvriendelijke manier van werken toe te passen. Als ze op de goede weg zijn, worden ze tegengewerkt door de andere plantagehouders en de plaatselijke vertegenwoordigers, wat resulteert in verraad, misdaad, verminking, verkrachting, criminaliteit en overspel. Naast dit verhaal speelt er een andere nare zaak in dezelfde regio, door het grote geld wat te verdienen is met het ontvoeren en doden van mensen voor hun organen en wordt ook daar onderzoek naar gedaan.
Quote: ‘Terwijl ik naar de otters keek, kreeg ik opeens het idee dat de wedergeboorte van de onsterfelijke ziel een aantrekkelijke gedachte is.’ (Gewoon door de gedachte al is het een mooie quote.)
Mijn mening Het is een compleet verhaal verteld vanuit meerdere misdadige voorvallen, waar ook vriendschap een rol speelt. Heel onverschrokken verteld maar totaal niet ingewikkeld, heerlijk om te lezen. Komt me heel erg over als een gebeurtenis dat zomaar waarheid kan zijn. Een toegevoegde waarde vond ik ook de gedachten van Saïda, die cursief verwoord waren.
Conclusie Een schrijfstijl die heel soepel door het verhaal heen gaat, ook al is wat je leest soms gruwelijk. Erg goed onderbouwd, waardoor je zeker het idee hebt dat er gedegen onderzoek naar de inhoud is gedaan. De insteek, hoe er anders omgegaan kan worden met het milieu in landen waar het voeden van mensen, honger is natuurlijk geen optie, als eerste behoefte wordt geplaatst is een goed streven. Alleen jammer dat er nog andere redenen zijn, zoals hebzucht, corruptie, angst die moeilijk te bestrijden zijn.
++ ‘Hij probeerde zijn hoofd weer te bewegen. Als hij ver genoeg naar voren zou kunnen buigen kon hij zijn hoofd met een ruk tegen de paal slaan en zijn schedel breken’ ++
Oorspronkelijke titel: De Borneodeal ISBN: 978 90 866 0390 9 Uitgegeven door: Uitgeverij Ellessy Pagina’s: 423 Beoordeling: ⭐️⭐️⭐️⭐️, ½ ⭐️
Van de in Kampen wonende Jacob Vis verscheen zijn eerste boek Prins Desi, de strijd die woedde tussen de Surinaamse Desi Bouterse en Ronnie Brunswijk, toen hij 47 jaar was. Daarna ging het snel, er verschenen al snel boeken met commissaris Ben van Arkel in de hoofdrol. Veel indruk maakte zijn drieluik over Nederlands-Indië die verscheen onder de titels; Tandem (2012), Moerta (2013) en Merdeka (2016). En passant ontving hij voor zijn thriller De zwarte duivel in 2015 de Diamanten Kogel, de Belgische prijs voor de beste Nederlandstalige misdaadroman van het jaar. Het voormalig Nederlands-Indië kan hij niet geheel uit zijn gedachten zetten en met de huidige problemen rond de massale ontbossing in Borneo schreef hij een eigentijdse thriller; De Borneodeal.
Om de jaarlijks terugkerende dodelijke smog boven Singapore, die naar aanleiding van het massaal verbranden van bosafval op Borneo ontstaat, definitief uit te bannen, start de regering van Singapore een bijzonder project. Geld speelt daarbij geen rol en ze huurt een zeer groot bosgebied op West-Kalimantan, een Indonesische provincie op het eiland Borneo. In het bebost gebied moeten oliepalmplantages worden aangelegd zonder dat daarbij het bosafval wordt verbrand. Voor de uitvoering wordt de gepensioneerde Friese oliepalmplanter Tjibbe Veenstra en bosbouwconsultant Joost Hellweg in loondienst genomen. Hun opdracht is duidelijk; ontwikkel een methode voor duurzame bosexploitatie en palmolieteelt. Het innovatieve duo heeft succes maar dat wordt door lokale planters en bosexploitanten meer als een bedreiging gezien dan een kans en er worden serieuze pogingen ondernomen om de proef te laten mislukken…
++ ‘Ze krijste zo hard dat de moordenaars quasi geschrokken een hand voor hun oren sloegen, behalve haar man die voor de paal bleef staan en met klinische belangstelling naar de gruwelijke dood van zijn echtgenote keek’ ++
Het verzoek om de concessie te gaan beheren, komt voor Tjibbe Veenstra niet helemaal ongelegen. Zijn vrouw Saïde Subandrio kampt in Nederland met heimwee naar haar geboortestreek en door de beheerderstaak op zich te nemen, moet hij naar Borneo verhuizen. Daarmee kan hij het probleem van zijn vrouw ook oplossen. Met veel enthousiasme gaat hij met zijn vriend aan de slag maar hun beider succes wordt niet door iedereen in dank afgenomen. Het eiland is in handen van corrupte ambtenaren die niet vies zijn van illegale handel waar snel veel geld mee verdiend kan worden. Bedreigingen dat die geldstroom ongewenst wordt stilgelegd, moeten dan ook worden bestreden en Saranyu, de onderneming waar Tjibbe en zijn vriend-collega Joost de scepter zwaaien, krijgt daar last van…
Het verhaal speelt zich, net als het eerder verschenen drieluik, volledig af in de cultuur van het huidige Indonesië, voormalig Nederlands-Indië. Vis weet die sfeer feilloos in het verhaal op te nemen waarbij de geloofwaardigheid nimmer in het geding komt. De corruptie van een deel van de overheid, het gemak waarmee over mensenlevens wordt besloten, de dienstbaarheid van de bevolking, de bedreiging van diersoorten en de oerbossen, het krijgt allemaal een plaats in dit bijzondere verhaal. De kennis die de auteur bij zich draagt over bosbeheer komt hem uitermate van pas en weet hij ook goed toe te passen en te combineren met zijn kennis over de voormalige Nederlandse kolonie. Verschillende verhaallijnen geven een beeld van de brede inhoudelijke kennis van de auteur waarbij de cursief gedrukte gedachtenspinsels van Saïde een bijzondere rol gaan spelen. Personages zijn, ondanks de verschillende culturen, karaktervol en goed neergezet. De actuele ecologische balans die ter plaatse de rol tussen planten en hun omgeving én dieren en hun omgeving in evenwicht moet houden maar helaas volledig ontwricht raakt door toedoen van menselijk ingrijpen worden kristalhelder geprojecteerd. De spanningsdosering maakt het volledig thriller-waardig.
Er is al veel over Nederlands-Indië en/of Indonesië geschreven en er zal nog veel over geschreven gaan worden. Eduard Douwes Dekker die onder pseudoniem Multatuli het boek Max Havelaar schreef, is wel de meest bekende. Maar met het drieluik waar in Merdeka de nu bekritiseerde politionele acties uitvoerig zijn opgetekend, misstaat De Borneodeal zeker niet. In ieder geval is het weer een waardevolle aanvulling op het palmares van deze auteur dat al zoveel pareltjes in zich heeft.
Zowel wat het onderwerp betreft (een echte oplossing voor een wereldwijd milieuprobleem) als de situering van de personages is dit best een uniek boek. De corrupte overheid wordt met naam genoemd en de ecologisch bewuste hoofdpersoon is geen naïef jongmens-met-blanke-ziel die ten strijde trekt tegen de slechte industriëlen. In tegenstelling tot dit soort eco-terrorisme gaat het hier over mensen met levenservaring die meewerken in het systeem en er van binnenuit wat proberen aan te verbeteren.
Tijdens het verhaal zien we hier een duidelijke evolutie in de karkaters. Tjibbe vooral op het vlak van zelfkennis, Joost en Irene worden getekend door wat ze meemaken en dat brengt toch een serieuze karakterverandering met zich mee. Saïda van liefhebbende vrouw (maar voor zichzelf ongelukkig) tot ... Ook de meer achtergrondfiguren zoals Dewi en Sela die van onderdanig naar assertief doorgroeien, Andrew McGee die volledig breekt of vader en zoon Prins die van bullebak en zoon tot beleefde zakenman en gerespekteerd planter evolueren.
In de loop van het verhaal wisselde mijn voorkeur wel eens maar op het einde hou ik het op Ko Prins jr. Bij de vrouwen alle achting voor Dewi en Dina maar daar steeks Sela echt wel met kop en schouders boven iedereen uit.
De schrijfstijl past zeker bij dit soort verhaal. De vreemde woorden geven het iets authentieks, de perspektieven nodigen de lezer uit om met de karakters mee te leven. De korte hoofdstukken houden het tempo hoog. Het is absoluut een thriller maar dan een met psychologische diepgang en heel veel realisme, daar gaat zeker heel wat research aan vooraf.
Het is erg begrijpelijk geschreven denken we maar aan de uitleg van het systeem van bosbeheer/houtkap met en zonder verbranding van de ondergrond. Vreemde woorden die bijdragen tot de douleur locale staan meteen in de voetnoten uitgelegd. Het boek bevat geen puzzel die je moet ontrafelen waarbij je diep moet nadenken, het is in die zin eerder ontspannend. Het onderwerp en de verdere gebeurtenissen nodigen uit tot wegdromen.
De plot zit goed in mekaar en het nadeel van het grote aantal personen wordt opgevangen door de lijst van dramatis personae in het begin van het boek. Een korte situering en dan een chronologisch verhaal vanuit het perspektief van verschillende personen. De schrijver neemt de nodige moeite (en bladzijden) om de personages en de achtergrond goed te situeren. Dan wordt de spanning geleidelijk opgebouwd in de verschillende verhaallijnen: het runnen van de plantage en de omgang met de inboorlingen, de romantische perikelen tussen de hoofdpersonen en de corruptie en orgaanhandel.
Ik had het einde niet verwacht (en ook meer op een happy end gehoopt). Waar ik in de loop van het verhaal de logica zag en overal mee was kwam het einde als een totale verrassing. Het ging nog veel sneller dan het eerste deel en sprong van ene plotwending naar de andere.
De Borneodeal is een heel actueel verhaal over natuur en ontbossing in de vorm van een spannende thriller - een echte aanrader.