Le contraire d'une personne

by Lieke Marsman

Ida a grandi aux Pays-Bas, dans une banlieue terne d’une ville moyenne de province. Après des études en sciences politiques, elle veut se rendre utile et choisit de devenir climatologue. Elle obtient un stage de quelques mois en Italie, dans un institut de recherches chargé de travailler sur la démolition d’un barrage dans les Alpes. Cette mission l’oblige à quitter les Pays-Bas et à laisser sur place Robin, sa petite amie.
Au fil des pages, ses réflexions sur l’amour se mêlent à celles sur le réchauffement climatique, les deux étant intrinsèquement liées.
Dans ce premier roman au style très audacieux, Lieke Marsman parvient, par l’utilisation de bribes, d’extraits, de citations et de vers de toutes sortes, à faire entrer le lecteur dans l’univers mental, chimérique et passionnant d’Ida. L’ensemble drôle et absurde, parfois noir, mais toujours très poétique, articule ainsi le registre intime et la question, habituellement traitée par la non-fiction, de notre apathie face aux enjeux posés par le changement climatique.

Genres: Fiction, Queer, Poetry, LGBT, Novels, Literature, Roman

176 pages, Paperback

First published June 1, 2017

About the author

Lieke Marsman (1990) debuteerde als dichter in Tirade. Voor de bundel Wat ik mijzelf graag voorhoud werd Marsman bekroond met de Lucy B en C.W van der Hoogtprijs, de Liegend Konijn Debuutprijs 2011 en de Buddingh'-prijs 2011. De eerste letter is haar tweede bundel.

In 2017 verscheen haar debuutroman Het tegenovergestelde van een mens bij Atlas Contact. De verzamelbundel Man met hoed bevat bundels 1 & 2, aslook nieuw werk en een selectie vertalingen.

2018: De volgende scan duurt 5 minuten / The following scan will last 5 minutes

In de Volkskrant schreef Arjan Peters over haar debuut: 'Ze kan het, geen misverstand daarover.'

'Het gaat daar telkens over in de werkelijk wervelende roman Het tegenovergestelde van een mens: over het vermogen om je te engageren. Over de vraag: waarom lijken we niet geraakt door de klimaatverandering? Je kunt denken: meer een vraag voor een essay dan voor een roman, maar deze roman is juist zo hemelbestormend omdat het die genrescheidingen irrelevant maakt. Marsman verlaat geregeld de geijkte romanvorm om ruimte te maken voor glasheldere essayistiek en poëzie. En ze doet dat ogenschijnlijk moeiteloos.'
- Thomas de Veen in NRC over Het tegenovergestelde van een mens

Reviews

[Aisling · Rating 3 out of 5]

2.5

For a book that has climate anxiety as a central theme it sure does waste a lot of paper rupi Kaur style

[Lies · Rating 4 out of 5]

Ik was niet voorbereid op Het tegenovergestelde van een mens van Lieke Marsman. Ik pikte het boek met de mooie lila cover uit in de bibliotheek, las snel de achterflap (iets over het klimaat, fijn, lekker actueel), en besloot het een kans te geven. Op die manier leerde ik Ida kennen, een studente in haar twintigerjaren die geïnteresseerd is in het klimaat, in de mensheid en in hun onderlinge verhouding. Ida denkt veel na. Ze verliest zich in abstracte hersenspinsels. Ik op mijn beurt, verloor mezelf in haar gedachten. Want die waren op veel momenten zo vreselijk raak. Mocht de bibliotheek me er geen boete voor geven, zou ik passage na passage gemarkeerd hebben.

Het Tegenovergestelde van een mens heeft maar heel weinig plot, en heeft ook niet de standaard structuur die je van een roman zou verwachten. Zo wordt Ida’s stream of consciousness hier en daar doorweven met stukjes poëzie. Op die manier geeft Marsman haar achtergrond als dichter prijs en toont ze wat ze allemaal in huis heeft. En dat is heel wat. Dit boek is ongetwijfeld niet voor iedereen, maar ik ben fan.

[Joost van Hoek · Rating 3 out of 5]

Ik weet het niet.

Mooie zinnen als in poezie. Stukken niet al te boeiend proza. Essays die me goed aan het denken zetten.

Maar ik zie niet in waarom ze in een boek moeten zitten, wat de eenheid is die het een echt boek maakt. Ik zie een leuk experiment over een hip thema dat slechts te dele geslaagd is.

En dan toch drie ballen geven. Tsja. De taal is echt erg mooi.

[Rachel Louise Atkin · Rating 4 out of 5]

4.5 stars. This is a book about a climate scientist named Ida who, amongst other things is both terribly scared of the effects of climate change on the world and also haunting lonely.

It was written absolutely beautifully and played with form in such an intriguing way, using small poems, essays and quotes to break up the main narrative. She also talks a lot about science and these parts were so interesting and reminded me of Benjamin Labatut’s work.

This was a short but absolutely wonderful and painful book, and parts of it especially when Ida talks about being alone had me feeling really emotionally heavy. It is definitely a book I’m going to be recommending for fans of translated fiction.

[Marcia · Rating 4 out of 5]

Met "Als kind hield ik ervan om te fantaseren dat ik een komkommer was." opent Lieke Marsman op geniale wijze haar prozadebuut Het tegenovergestelde van een mens. Haar creatieve en poëtische taalgebruik maakt dit boek heerlijk om te lezen, al ligt voor de mij de thematiek van klimaatverandering er net iets te dik op. Desalniettemin is dit een boek zoals ik nog niet eerder las. Mooi, ontroerend en herkenbaar.
Mijn complete recensie lees je op Boekvinder.be.

[Wouter Zwemmer · Rating 5 out of 5]

het lawaai van ons

Opmerkelijk goed boek. Wel doorlezen, want dan komt het vlechtwerk van begrippen en verhaallijnen ten volle tot zijn recht. Marsman vertelt het persoonlijke verhaal van hoofdpersoon Ida en het verhaal over klimaatverandering en legt geraffineerd verbanden tussen die twee. De compositie is een originele mix van fictie, essay (inclusief literatuurlijst) en poëzie, leesbaar en aantrekkelijk geschreven, met af en toe de bekende uitglijers in zinloze taalconstructies die schijnbaar onvermijdelijk zijn in boeken van de hand van mensen die filosofie hebben gestudeerd.

Leeswaarschuwing: aantekeningen voor mezelf gemaakt, één grote spoiler, even anekdotisch als het boek zelf

Kantelpunt
Ida staat op het kantelpunt van student naar iemand die zichzelf in het leven onderhoudt en in stand houdt. Ze zoekt naar richting en houvast en valt steevast als een tuimelaar achterover in terugkijken naar haar depressieve kindertijd met de ontdekking van haar homoseksualiteit en het mensbeeld van haar moeder dat alle mensen slecht zijn. Om de sprong naar een werkend leven nog even uit te stellen, gaat ze een stage aan bij klimaatwetenschappers waar ze op een andere manier de thema’s van haar zelfobsessie tegenkomt: kinderen (worden er teveel van geboren in de wereld), depressie (de onmacht van individuele mensen om klimaatverandering te stoppen maakt apathisch), goed versus volmaakt leven (niemand kan leven zonder op enige wijze impact op de natuur te hebben), zichzelf belangrijker maken dan ze is (de natuur kan bestaan zonder mensheid, andersom niet), het kantelpunt in haar leven loopt parallel met het kantelpunt van de mensheid (van het stabiele holoceen naar het destructieve antropoceen), liefde voor spullen (eerbied voor de natuur), symptoombestrijding in therapie (geo-engineering om klimaatimpact te reduceren), egoïsme in de relatie met haar vriendin (de mensheid denkt ook alleen maar aan zichzelf)... Ondertussen worstelt Ida met de relatie met haar vriendin Robin die de stap naar zelfstandigheid en verantwoordelijkheid al heeft gemaakt.
(Noot: geo-engineering: sulfaat injecteren in de stratosfeer, reflecterend materiaal in zee kieperen of woestijnen wit verven om zonlicht te weerkaatsen).

Dilemma
Eén thema schuurt bij mij in het bijzonder. Marsman schrijft dat de inzet van de wetenschap om van dodelijke ziektes chronische te maken desastreus is vanuit klimaatoptiek omdat dit bijdraagt aan de overbevolking van de wereld. Uit de media weten we dat zo’n ziekte, het afschuwelijke kanker, Lieke Marsman heeft getroffen. Hoe zou zij sindsdien over haar individuele leven denken? Hier uit zich hét dilemma aller duurzaamheidsdilemma’s: hoe verbinden we het eigenbelang van mensen, individueel en in rollen in samenleving en bedrijfsleven met impact, met het grotere belang van de mensheid als onderdeel de natuur? Oftewel: ego met geo. Oftewel: red jezelf, begin bij de natuur.

Wie is ‘ik’
De verleiding is groot om in de stem van de verteller die van de schrijfster te horen. Vooral door de essayistische schrijfstijl. Maar klopt dat wel? Even wat snelle factchecking: lesbisch (bron: gaykrant), ‘This changes everything’ van Naomi Klein (bron: Trouw), therapeut en zichzelf groter maken dan ze is (bron: interviewsekkers.blogspot), check. Opgegroeid in een vinexwijk, in Den Bosch?? Twijfelgeval, niet echt een vinex-stad, toch? Stage in Italië, daar vind ik geen bewijs van. Broer? Geen broer. Check. Kortom: laten we er vanuit gaan dat de hoofdpersoon Ida een personage is en niet proberen om te fileren welk deel van haar de schrijfster vertegenwoordigt en welk niet. Ik heb eerder de indruk dat Marsman haar personage heeft gemodelleerd naar kenmerken van klimaatproblematiek (zie hierna).

Onderzoek
Dit boek is te lezen als een onderzoek naar hoe je een goed mens kunt zijn. Uitgangspunt daarbij is de aanname dat de mens van nature slecht is en dat verdoezelt met de illusie dat dit vooral voor anderen geldt. Marsman onderzoekt het thema via allerlei invalshoeken: trouw in relaties en familieverbanden; goed omgaan met de natuur; leven volgens normen en waarden van een oudere generatie; god als oorzaak van het slechte (en de mens als die van het goede); (tiener)depressies, alleen willen zijn en toch eenzaam kunnen zijn; een geslaagde dag hoeft niet een volmaakte dag te zijn (P. Handke); .... . Het levert een verzameling van situatie-impressies, essay-achtige overdenkingen, citaten, zelfs poëzie op. Echter - helaas is er een ‘maar’ - ik mis een verband, een kapstok voor haar ideeën waardoor het boek een beetje op mij overkomt als anekdotisch. En soms een beetje gemakkelijk, wanneer Marsman alle verantwoordelijkheid voor het gevoel van ongemak van haar hoofdpersoon buiten haarzelf laat zoeken.

Rode draad
Misschien heeft Marsman expres een rode draad door haar ideeën achterwege gelaten. Ze laat haar hoofdpersoon zeggen dat die geen moedertaal heeft wanneer het op betekenis aankomt, dat ze is opgevoed met allerlei principes zonder rode draad. Daardoor werkt ideologie voor haar als het weer: veranderlijk en wisselvallig. ”Ik schipper tussen enerzijds het verlangen een actievere bijdrage aan de maatschappij te leveren, anderzijds het verlangen die maatschappij volledig buiten te kunnen sluiten.”, waardoor elke dag voelt als een compromis. Kun je het treffender beschrijven? Ze heeft moeite met contacten leggen. Haar vriendin Robin zit in allerlei commissies ”(...) waar ze zich moeiteloos doorheen delegeert.” Hahaha.

Kinderen
De rol die Marsman geeft aan de obsessie van Ida met haar kindertijd wordt in de tweede helft van het boek duidelijk. Daarin onderzoekt Marsman de rol van kinderen bij het tegengaan van klimaatverandering. Ze stelt dat het nodig is dat er meer mensen sterven en minder kinderen worden geboren en dat die visie bij veel mensen weerstand opwekt (”Milieunazi”). Ze vraagt zich af waarom mensen kinderen verheerlijken: iedereen is het geweest, het is een levensfase vol angsten en onzekerheden. Marsman geeft zelf het antwoord door Ida te laten verlangen naar een kind met haar vriendin - het is onze biologie om te willen voortplanten.

Depressie en klimaat
Ida tobt als kind met depressies en angsten, en als jong volwassene nog steeds. Ze is in therapie. Marsman beschrijft dat door depressie je gevoel van tijd vervaagt: geen warme nostalgie meer over het verleden, geen hoop voor verbetering in de toekomst, alleen een langgerekt nu vol niet-ervaren. Daarom háát Ida leven in het nu. Klimaatverandering heeft tijd nodig. Dus fitte mensen, geen depressieve. Aan de andere kant is klimaatverandering zo groot en onbeïnvloedbaar dat je er depressief van kunt worden.

Relatie
Ida filosofeert over haar relatie. Ze verlangt naar harmonie met haar vriendin, maar vindt ook conflict door hun anders-zijn: Ida introvert, Robin extravert. Ida fantaseert over burgerlijke dingen zoals kinderen en een vakantiehuis in de bergen voor grote familiebijeenkomsten, én vraagt zich af of haar geliefde wel goed voor haar is, en of ze dat nog kan worden. Ze zegt gedichten op om zichzelf beter te kunnen verdragen.

De titel
Als Ida op een dag als vroege puber haar moeder helpt met koken zeg haar moeder naar aanleiding van nieuwsberichten over de oorlog in Joegoslavië dat alle mensen slecht zijn. Ida wil goed zijn en besluit dat zij dus het tegenovergestelde van een mens moest worden. Jaren later nuanceert vriendin Robin het idee over mensen; zij vindt dat mensen ook lief voor elkaar kunnen zijn.

Taal
Taal is problematisch. Mulish noemde taal een barrière. Wat hij daarmee bedoelde is dat als je over iets schrijft voor anderen, dat je dat moet doen op een manier waarop die anderen begrijpen wat je bedoelt. Marsman haalt Kant aan, die in zijn Kritiek van de zuivere rede betoogt dat betekenis niet in de werkelijk kan worden gevonden, maar er door mensen aan wordt toegekend. Objecten leveren informatie aan de zintuigen en het bewustzijn ordent, duidt en begrijpt. Een idee bestaat uit taal en kan in dat domein worden uitgewisseld, maar het wordt ingewikkeld als je een gevoel wilt overbrengen of iets uit de werkelijkheid wilt beschrijven of duiden, als je iets van buiten de wereld van de taal die wereld inlaat. Daar is het Marsman volgens mij deels om te doen in dit boek. Misschien dat ze daarom experimenteert met taal in dit boek, om hetzelfde gevoel op verschillende manier aan te bieden in de hoop dat er één of twee raak zijn. Als hagel, taalhagel. Inmiddels is het idee van Kant over taal en duiding een breed geaccepteerd idee, maar zeg nou eerlijk: maakt het benoemen van de ziekte de covid19-patiënt op de IC meer of minder ziek? Of de kanker-patiënt, om Marsmans eigen ziekte aan te halen? Nee toch? Dus hoe we praten over ziekte verandert niets aan de ziekte zelf, die bestaat autonoom in de werkelijkheid. Uiteindelijk bestaat taal ook uit cellen en chemicaliën van het brein, uit dezelfde materie waaruit de werkelijkheid bestaat. Ik vind dat filosofen taal teveel gebruiken om zichzelf en anderen zand in de ogen te strooien. Ida weet dat dagen waarin ze zich geslaagd voelt, dagen zijn waarop het haar lukt om precies te zeggen wat ze denkt: ”Dit gevoel, het gevoel je de taal volledig te hebben toegeëigend, zou je inspiratie kunnen noemen. Het is een machtig gevoel.” Helaas maakt ook Marsman zich soms schuldig aan de neiging die typisch is voor filosofen om taalconstructies te bedenken om bijvoorbeeld aan te tonen dat ‘zijn’ tegelijk ook ‘niet-zijn’ inhoudt: taal maakt gelukkig, wat eigenlijk ongelukkig zijn inhoudt, dat soort dingen - waarmee ze toch weer taal inzet om barrières op te werpen. Als een stuwdam...

Belangrijk
Ida leert van haar therapeut dat het haar helpt om zichzelf niet belangrijker te maken dan ze is. Zo biedt Marsman ons meer fijne bespiegelingen.
- Zoals dat alcohol en seks eigenlijk niet vervelen versus al het andere in het leven wel.
- En dat ex-geliefden wegzakken in willekeurigheid, in de grijze massa ondanks de noodzakelijkheid van de verbintenis toen die er was - en dat geldt ook voor jou vanuit het perspectief van de ex-geliefde. Dit vind ik één van de belangrijkste observaties in dit boek, die van de toevalligheid van liefde en verbinding tussen mensen.
- Je kunt mensen aan je binden door ze schuldgevoel te bezorgen.
- Een gebeurtenis die waar is maar die je teveel belang toedicht, is een leugen. (Geldt dat ook voor jezelf teveel belang toedichten?)
- Mannen zijn bang dat zijn voor vrouwen alleen interessant zijn om seksuele en emotionele - en dus economische - redenen, volgens een essay van Adrienne Rich.
- Het domein van homoseksualiteit strekt zich uit tot ver buiten jaar eigenlijke grenzen: de schaarse ontmoetingen in bed zijn blijkbaar van groter belang dan alle ontmoetingen buiten het bed.
- Het Joni Mitchell-probleem is niet leuk gevonden worden of vanwege de verkeerde reden (vanwege de vroege folksongs van Mitchell in plaats van de muzikaal interessantere jazz- en klassiek-geïnspireerde late stijl). Citaat Mitchell: ”I’m fluid. You know. Everything I am I’m not. And that’s the way with all people if they really observe themselves.”
- Verlies wordt door anderen opgemerkt, behalve jezelf verliezen door teveel te drinken, te eten, te sporten, drugs gebruiken, te hartstochtelijk lief te hebben.
- Aan jezelf denken is niet hetzelfde als zelfreflectie. Hahaha.
- Weltschmerz is onvervuld verlangen, lijden aan de wereld; depressie is gebrek aan verlangen wegens gebrek aan gebrek (=overvloed).
- De idee van een ziel als een ondeelbaar bewustzijn is strijdig met conflicterende gevoelens: tegelijk bang én moedig zijn, tegelijk weg willen én willen blijven, tegelijk groots en zielig kunnen zijn, paradoxaal.
- Op een rotdag verlang je naar een volmaakte dag; een geslaagde dag ís. Een volmaakte dag moet je zelf inrichten, terwijl een geslaagde dag jou inricht, je verzet je niet.

Italië
Precies halverwege vertrekt Ida naar Italië. Met gemengde gevoelens en pijn in haar hart. Ze gaat helpen met publiciteit bij het opblazen van een stuwdam. Ze merkt dat alleen weghalen niet aanspreekt, mensen willen weten wat ervoor in de plaats komt. Interessante gedachte: David Attenborough pleit in zijn laatste film voor het opnieuw laten verwilderen van de aarde, creëren van overcapaciteit: de mens weghalen zonder er iets voor in de plaats te stellen.

Klimaat
De meeste klimaatdoden vallen niet bij een natuurramp, maar geleidelijk en één voor één, die vallen niet op. Je kunt er niemand direct en volledig de schuld van geven. Er zijn teveel mensen; de wetenschap zou moeten stoppen met het verlengen van mensenlevens, óf moeten werken aan het reduceren van het aantal geboortes; in Italië is het reproductiegetal < 1, dwz voor elke Italiaan die sterft komen er minder terug. De mens maakt zichzelf belangrijker dan ze is: de natuur kan bestaan zonder de mensheid, andersom niet. Toch spreken wetenschappers van dit tijdgewricht als de overgang van het stabiele holoceen naar het vernietigende antropoceen. Wat ik hier eigenlijk mis is de desastreuze rol van religie in het overdreven zelfbeeld van de mensheid. Om aan te geven hoe sterk de natuur is, beschrijft Marsman wat er gebeurt als een groot rotsblok in een stuwmeer valt: een vloedgolf spoelt over de dam, door het stroomdal en verwoest alles onderweg. De golf duwt lucht mee wat een schokgolf teweeg brengt die erger is dan Hiroshima. Om de mens terug te brengen tot natuurlijke proporties laat Marsman een wetenschapper analyseren dat ook denken is terug te brengen tot natuur en biologie: cellen en chemicaliën. Het subject is ook object .

Antropoceen
Marsman onderbouwt op verschillende manieren het bestaan van het antropoceen. Te beginnen bij Copernicus, die aantoonde dat de aarde om de zon draait. Ze laat zien dat de mensheid (lees: de kerk) er lang over heeft gedaan om dat inzicht te accepteren. Ze haalt Archimedes aan, die pleit voor het innemen van een buitenstaanderpunt voor overzicht; een goddelijk gezichtspunt voor universele uitspraken. De mensheid neemt zo’n standpunt niet in ten aanzien van klimaat. Hier schiet Marsman tekort. Ze haalt het argument aan dat de natuur onverschillig is en dat de mensheid daarom onbeperkt mag huishouden; nergens haalt ze het argument aan dat de mensheid met dat huishouden niet alleen het belang van de natuur schaadt, maar juist ook dat van zichzelf. Ik vind dat een relevante tekortkoming in dit boek. (Later dicht Marsman taal zo’n buitenstaanderstandpunt toe ten opzichte van de werkelijkheid, maar we hebben eerder gezien dat de redenatie van een van de werkelijkheid vervreemde taal geen stand houdt, en overigens niets aan problemen in de werkelijkheid oplost, daarvoor is taal vaak niet eens nodig). Na Archimedes en Copernicus is het de beurt aan Descartes die de mens verhief boven de rest van de natuur door (zelf)bewustzijn te identificeren. Tevens denken we sinds hem in objecten en subjecten, waarbij we subjecten (mensen) boven objecten (de rest van de natuur) plaatsen. Een gevaarlijke denkfout die op niets anders is gebaseerd dan hoogmoed. Tenslotte Kant die betekenis en duiding exclusief bij mensen legt, waardoor de hoogmoed en het egocentrisme van de mensheid nog verder werd gestimuleerd. De natuurkunde en technologie (landbouw, machines, fabrieken, de verbrandingsmotor, atoomenergie en kernwapens, etc) van mensen geeft het klimaat vervolgens de nekslag. We zijn als mensheid te slim en te vaardig geworden. Zonder natuurlijke vijanden zijn we met teveel en onze eigen grootste vijand. Om de natuur in dit denkraam te krijgen, pleiten filosofen voor het opheffen van het onderscheid tussen objecten en subjecten (Meillassoux in The great outdoors), waardoor aan objecten rechten kunnen worden toegekend, bijvoorbeeld aan regenwoud, dieren en planten.

[Paula · Rating 4 out of 5]

3,5 ⭐️ “Waar het op neerkomt is dat de mensheid als geheel ook eenzaam is”

Een bijzondere roman met gedichten en essays tussendoor. Een fijne vorm die in dit boek wel aardig werkt, maar ik vond het proza-deel toch nét iets te weinig hebben. Het voelde niet helemaal af en het einde van het proza-deel vond ik te gemaakt en voorspelbaar. Kortom: goede thematiek, fijne stijl, qua plot en qua zinnen kan het wel even een tandje sterker.

[Saskia · Rating 5 out of 5]

This book made me smarter / stretched my brain in excellent ways / has changed how I think about climate change and relationships and the world and my place in it forever / made me want to learn dutch

[Pepijn Stokdijk · Rating 4 out of 5]

Marsman slaat je om de oren met - bijzonder goed geschreven - hersenspinsels van Ida. Dat uit zich in een frisse mengeling van essayistische stukken, proza en poëzie. De metaforen, het taalgebruik en de interessante invalshoeken hebben me continu geboeid. Ondanks dat ik snel wilde doorlezen, het boek af en toe even weggelegd om met de over de materie van Marsman na te denken.
Een zeer interessante, indrukwekkende roman. Nou ja, het plot is wat oppervlakkig; puntje eraf.

P.S. In mijn updates wat voorbeelden van de heerlijke gedachtespinsels geformuleerd in prachtige zinnen.

[Bert · Rating 3 out of 5]

Een dichteres die een essay wil schrijven in proza, zo kan je de opzet van dit boek lichtjes samenvatten. De dichteres verdrinkt, de essayiste verzuipt en het proza dobbert maar wat. Een mooi idee, soms bijster origineel, maar iets te vaak te vlak, te voorspelbaar ook. Misschien hebben we al te veel gehoord en gelezen over het klimaat en haar problemen. Misschien is de poëzie te mooi en de filosofie te simpel dat ik met een lichte teleurstelling het boekje dichtklap en wegleg.

[Joachim Stoop · Rating 3 out of 5]

3+
Eerder een essayistische novelle dan een meeslepende roman. Gedachten en beschrijvingen schommelden voor mij tussen herkenbaar en voorspelbaar, cliché en origineel, wijs en ietwat puberaal.

Maar ben blij dat ik het gelezen heb.
En de klimaatopwarming kan niet genoeg onder de aandacht worden gebracht

[Loranne Davelaar · Rating 4 out of 5]

Wilde een van de duizend mooie zinnen uitkiezen en hier opschrijven maar het was te moeilijk, dus hier is de eerste zin want die is leuk:
"Als kind hield ik ervan om te fantaseren dat ik een komkommer was."
En verder: lees dit boek!!

[Denise · Rating 5 out of 5]

Wat een boek. Ik moest er zelfs een beetje van huilen

Tweede keer lezen was ook weer fijn ❤

[Zeehondkoe]

‘we zijn geneigd te zeggen dat we exploderen van verlangen, maar als verlangen voort zou komen uit een lege plek in ons, zouden we juist moeten imploderen. In het geval van verlangen veroorzaakt door gemis is je lichaam een lege huls, iets wat door begeerte moet worden opgevuld - het is in het geval van verlangen als overschot dat je uit je voegen barst. Het gebrek dat we associëren met verlangen moet dus buiten ons liggen (in de vorm van het gat van de liefde, versterkt door het gat van de taal). Binnen ons mist niets.’ p. 169

[Cecília Navarro · Rating 5 out of 5]

llibre meravellós que vaig trobar a Amsterdam. sorprenentment és xulissim tot i ser “novel·la de poeta”. troba el punt intermedi de joc entre amor i llenguatge (qualsevol alumne d’estudis literaris ho adoraria). fa puta por perque literalment esmenta es dos autors amb què més obsessionada he estat mai i hi dialoga espectacularment (anne carson i luigi pirandello).
no acab d’entendre com el descriuen a sa sinopsi perque l’he pullat amb un sentit lleugerament diferent, però bé. sarcàsticament diria que és un llibre que parla sobre per què esteim tristos quan fa mal temps hahahahaha
té perlitas-poemes amollades al llarg de tota sa obra simplement genial:

we’re listening to the crackling of the fire
that the silence of the night behind the fire allows us to hear

mel

[Femke Zwiep · Rating 4 out of 5]

Na het herlezen vind ik deze beter! Love dat

[Jeltje · Rating 5 out of 5]

Kon het niet wegleggen. Die essays. Die poëzie. Die proza. Bij alles mijn hart, een volmondige JA. Ik wil nog meer zeggen maar heb er de woorden even niet voor. Ik koester het gat dat taal heet.

[Jip · Rating 4 out of 5]

Zoals de vertwijfelde schrijver de juiste woorden probeert te vinden voor dingen die zich niet in woorden laten vatten om de simpele reden dat woorden woorden en dingen dingen zijn.

Een boek over angst. Angst voor de razende teloorgang van het klimaat, angst voor de tekortkomingen van taal en ook vooral: angst om te bezwijken onder de liefde.

Koester de natuur, koester elkaar.

[Jis · Rating 2 out of 5]

How should a person be 2.0

[Ynys Convents · Rating 4 out of 5]

Ma, weet je, de hele problematiek in deze roman is echt niet het probleem van de auteur want die is een marsman, duh!

[malou · Rating 4 out of 5]

Ik ga goed op dit soort boeken - philosophy meets love story meets politics meets poetry

[Buchdoktor · Rating 2 out of 5]

Als Klimawissenschaftlerin hat Ida feststellen müssen, dass die wahren „Entscheider“ unter Politikern zuvor die Markierungen setzen, die anderen Politikern als Basis für deren Entscheidungen dienen. Mit dem Belegen von u. a. „Future Planet Studies“ im Studium will sie sich für die politischen Aspekte des Themas wappnen. Wir befinden uns im Jahr 2005. Ida ist Anfang 30 und erlebt das große schwarze Loch nach dem Examen, in dem sie sich für ein wissenschaftliches Thema entscheiden und für einen Job bewerben muss. Ein Praktikum in den italienischen Alpen nahe der Schweizer Grenze verspricht ihr zunächst Aufschub. Der Abriss eines Staudamms dort, wo der Klimawandel bereits unübersehbar angegriffen hat, wird sie die nächsten Monate beschäftigen. Weil Niederschläge zunehmend als Regen fallen statt wie früher auch als Schnee, ist die Baumasse des Damms für die Wassermenge nicht mehr ausgelegt.

Einzige Konstante in Idas Leben war bisher ihre Liebe zu Robin (w), die erheblich selbstbewusster wirkt als Ida und sich, bestens vernetzt, ausgerechnet in Literaturwissenschaften bereits als erfolgreiche Wissenschaftlerin sieht. Ida dagegen neigte als Kind schon zu wahnhaften Vorstellungen und ihre Therapeutin sieht sie als alles andere als eine gefestigte Persönlichkeit.

Ida als Figur hat mich besonders als Wissenschaftlerin interessiert. Sie referiert und zitiert hier zum Thema Feminismus, lesbische Lebenswelt und Klimawandel. Vom Layout wirkt ihr kurzer Text innovativ, inhaltlich ist er mir zu wenig persönlich.

[Alex George · Rating 3 out of 5]

Definitely a lot of fun! Bitesize chapters in Marsman's zippy n quirky style make this a breeze to read. Does a good job of discussing the emergent effects of climate change in a way that feels accessible, namely by paralleling it with the breakdown of a same-sex relationship.

Atomic blasts, dams, Joni Mitchell, lesbianism, wanting to be a cucumber. There's a big pick n mix of vibes goin on here.

In that regard, the book's main problem is with maintaining focus. Some of the longer essay sections, tho well-argued and intriguing on their own, seem kinda bolted on and they often stop the book's momentum dead. This is especially the case when the impact of the Big Shock Twist at the end is completely dampened (lol) by a fairly stale essay about language. I'm also not sold on some of the slightly limp poetry sections.

I've seen this bishboshy multi-format style executed better elsewhere for sure (most notably in Maggie Nelson's Bluets, which coincidentally also makes recurring reference to Joni Mitchell).

Learned a lot about the history of dam bursting tho! Enjoyed the reading experience despite its flaws. First time reading a Dutch author as well :)

[lucas · Rating 3 out of 5]

"has she ever stopped to consider the fact that such apathy might in fact be a symptom of strongly held values? i know that my apathy is the result of the state my parents' generation have left the world in, my cynicism an expression of dismay and my jokes a way of keeping going in a world i didn't choosen, that i would never choose, but a way out of which i cannot see. and the blame we place on the generation before ours is something its leaders have damn well engineered: in their carefully constructed system, opposition is eliminated as any form of dissent is framed as a luxury."

i truly believed that i would love this book, and that quote only reinforced that belief, because it felt like the author had reached into my heart and turned the jumbled mess of depression and climate anxiety lurking within into something coherent. if the whole book had made me feel like that, it would have been an easy five star. alas, that was not the case, and if i had to summarise this in one word, it would be 'underwhelming'.

in theory, the opposite of a person seemed like it was written for me. it is the story of ida, a climate scientist who leaves her home and her girlfriend for three months to take on an internship in the italian alps to observe and report on the demolition of a decommissioned hydroelectric dam, and was described as an introspective exploration of love, loss, and what it means to be human in a society that does not care about the climate crisis is has wrought. as a geography undergraduate with the desire to work in environmental conservation, climate mitigation, or sustainability, and a reader who loves introspective novels that really dig into a character's sense of humanity and morality, i was excited to see how those themes would come together in this story. and in truth, they barely did. the themes were there, don't get me wrong, but this book would jump from a two page chapter on ida's internship to a poem about her failing relationship to commentary on climate change taken straight from naomi klein, leaving the reader with no time to process or digest what they read, let alone see any consistent narrative tying everything together. i understand that this was a deliberate stylistic choice used to emulate ida's fractured thought process and how it is difficult to dwell on such fears for prolonged periods of time, and while i appreciate the experimental approach and its purpose, to me it just felt like it was cheapening what could be an incredibly powerful book by breaking its themes down into easily-consumed, bite-sized chapters and not giving them the depth they deserve. it doesn't help that this book is only two hundred pages long. had it been even a hundred pages longer, it could've done the themes justice, and been a far more cohesive story.

this book also suffered the age-old problem of trying so hard to say something poignant that it ended up saying nothing at all, though i'm not sure if that is simply a facet of marsman's writing and collins' translation or how ida was being represented to the reader. and yes, i also write poetry, and understand the urge to blend poetry and prose while writing, because it often feels like the best way to express yourself. that being said, why was one chapter simply the phrase 'what our wasted imaginations present us with when we think about time stopping: a clock with an empty battery'. why was there another chapter that went from a climate conference to five pages of similar poetry, which could have easily been a single page. maybe im just complaining about nothing. it is not the sort of poetry that i enjoy. but it contributed nothing to the story i was reading, or the messages it was trying to get across.

all of that being said, there were moments in this book that i truly appreciated, like the quote i opened this review with, and the chapter that gave an excellent breakdown of the human-nature binary and how it has encouraged society to act like humans are superior to the world we live in, set on a pedestal above all other life, and thus exist apart from this world and the damage we have done to it. and i think that, if someone who did not already have an in-depth education on sustainability and climate, this book could give them a lot to think about and act as a good starting point for trying to learn more about sustainable living and climate mitigation, justice, and activism. unfortunately, i think it is my awareness of (and investment in) the subject matter that made the book fall flat for me, because i kept expecting more of it, and could only be disapointed that the climate narrative felt like it was thrown into a poetry collection or diary and not expanded upon as much as it could have been. i wouldn't even call it a bad book, because it was pleasant to read and had some incredibly well-written and thought-provoking passages. but as a whole, it disappointed me. maybe i should just read climate essays instead (or, well, write my dissertation, seeing as that is related to climate change), or read more climate-adjacent non-fiction, and maybe this book was too artsy for me. i don't know. such important subjects require real substance and depth in order to mean something to people, and make people who are not already concerned rethink their attitudes, and that substance was nowhere to be seen in this book.

"in the great outdoors, everything, even the things created by humans, as well as humans themselves, has meaning in and of itself - not because of humans' assigning of meaning through language and/or science. this would lead to a world without hierarchies. this equalising of humans and nature could lead, among other things, to objects - those that are perceived as such - being afforded rights."

[Niki Vervaeke · Rating 5 out of 5]

Ik las dit boek zonder de achterflap te lezen op aanraden van Katrin van de Velde. Het is een pareltje met schitterende zinnen, korte bespiegelingen waar een mens achteraf nog over nadenkt, uitspraken die nazinderen en blijven plakken.
Geleend uit de bib en uitgelezen en direct daarna besteld om in mijn boekenkast te hebben.

http://www.tzum.info/2017/06/recensie...

[Laurent De Maertelaer · Rating 2 out of 5]

Teleurstellend romandebuut van een knappe dichteres. Te pamflettair naar mijn zin, te glad en afgelekt. Ga me werpen op haar verzamelde gedichten, die zijn nu ook net uit.

[Marit · Rating 5 out of 5]

2021 wordt het jaar van m'n lievelingsboeken herlezen

[Freek de Koning · Rating 4 out of 5]

Wees bewust
van hoe alles is verweven
maar dicht niet het gat.
Koester de leegte
dat maakt dat u verlangt.

[Lotte · Rating 4 out of 5]

Mijn eerste boek van Lieke Marsman.

Na het uitlezen van dit boek kwam ik tot de conclusie dat je altijd aan een boek begint met verwachtingen. Ik trof een verhaal aan dat niet voldeed aan die verwachting en was vooral van mijn stuk gebracht. Wat mijn verwachting was kan ik moeilijk onder woorden brengen, ik denk dat ik graag aan de hand genomen wilde worden. Aan de hand nemen doet dit boek niet. De verhaallijn is aangevuld met gedichten, filosofie en klimaatwetenschap. Op sommige momenten is het heel vol en op andere momenten is er veel ruimte.

Retrospectief vond ik het een fijn en vernieuwend boek.

[Nadine · Rating 4 out of 5]

En nog een boek uit!
Dit boek is moeilijk te categoriseren: een soort van essayistisch verhaal met filosofische en poëtische intermezzo's over de klimaatcrisis. Lieke Marsman kan heel goed schrijven, heb daar echt van genoten. Ze werkt in dit boek met minihoofdstukjes die behoorlijk van de hak op de tak kunnen zijn, met soms een gedicht tussendoor, soms een hersenspinsel en soms weer terug naar het fictieve kernverhaal. Soms was het naar mijn zin iets te ongrijpbaar en poëtisch, maar aan de andere kant zaten er ook weer hele gave stukjes in. Het basisverhaal is kort en krachtig, goede boodschap.
Essentie komt neer op een fatalistische blik op de geocentrische/egocentrische eigenschap van de mens. Graag nog eens lezen om te zien of ik weer nieuwe inzichten ontdek.