Een moeder krijgt een hersenbloeding. Als ze uit haar coma ontwaakt, is ze niet meer in staat tot communiceren. Verdwenen is de mondige modeontwerper die ze was, met een leven dat tot de rand toe gevuld was met nachtelijke cafébezoeken en hard werken.
Haar kinderen proberen de zorg voor hun moeder in hun volwassen levens te passen en hun verlies vorm te geven. Want hoe rouw je wanneer iemand wegvalt maar niet doodgaat?
'Moeder af' is een tedere roman, die minutieus de ziel van een familie blootlegt.
'Routine zal ons redden. We gieten de melk in de steelpan, halen de garde uit de la. We slaan lucht in de massa en hopen dat ze niet zullen vragen hoe het gaat.'
Ik ben door dit boek meer gaan nadenken over de vraag: "Wat maakt je een moeder? En wat maakt je een goede moeder?" Daarnaast heeft dit fantastische boek mij meer laten inzien dat ik mijn moeder wat vaker mag knuffelen en stil te staan bij de band met haar.
Marja Pruis noemde Moeder af in de Groene een 'precisiebombardement' en ik schaar me volledig achter haar recensie: https://www.groene.nl/artikel/intiem-... Verstappen schrijft over de levenslessen van een moeder die plots verdwenen is: na een hersenbloeding en een coma leeft ze nog, maar ze kan niet meer communiceren. Hoe wreed dat is, weet je al als je in het begin van de roman een mailwisseling tussen de hoofdpersoon en haar moeder leest, vol taligheid en genegenheid. Maar de hoofdpersoon zoekt ook naar een plaats voor de wrijving tussen haar en haar moeder, nu het niet meer te bespreken is: het op eieren lopen, het niet-met-en-niet-zonder-kunnen. Het doet me denken aan Sprakeloos van Tom Lanoye: een eerbetoon aan een moeder, en tegelijkertijd een eerbetoon aan de taal.
'Nergens ben je, waar we onze moeder weten. Je bent alleen nog daar, waar je niet bent.'
Moeder heeft een hersenbloeding gehad. Een internationaal modeontwerper. Een moeder met levenslessen, excentriek, zeer mondig en vooral: leef! Volwassen kinderen, werken samen aan de show in Parijs. Voor en na.
'Op een dag ben je af als moeder. En op een dag ben je moeder af.'
De één wordt moeder in een periode van altijd terugkerende zorg en verwarring, de ander wordt van moeder tot een 'kindvolwassene' die je in haar waarde wilt laten en waarvoor je blijvend zorgt maar niet herkent, opnieuw moet leren kennen. 'Je bent er niet. Dus je bent er.'
In treffende minimale woorden en hoofdstukken, die in een enkel woord alles kunnen uitdrukken, is dit een indrukwekkend debuut. Situaties die je zonder meer herkent als je te maken hebt met zorgen voor iemand die totaal afhankelijk is. Zelfs nauwelijks nog taal heeft. Het woord 'lastpakken' of 'vruchtenyoghurtje' zit direct een batterij aan verhalen achter.
En dan de onderlinge verhoudingen van familie. Vrienden en kennissen heb je het nog niet eens over, waar vind je tijd. 'We zijn volwassen. We kunnen zwemmen. Maar of we op dezelfde kust aanspoelen en of we elkaar dan nog terugvinden, dat is de vraag.'
De roman van 144 bladzijden leest als een wervelwind. Gedachten gaan in niet chronologische volgorde als dwarrelende bladeren, als opstuivend zand, alle kanten op maar behelzen wel hetzelfde persoon, niet jezelf, wel de moeder die moeder af is. Om te herlezen. Het komt binnen.
'Want hoe rouw je wanneer iemand wegvalt maar niet doodgaat?'
“Lag onze vriendschap tot nu toe solide verzonken in taal - in het uitweiden over vakanties op Kreta, over prutsende ouders en gebroken harten, over klootzakken op scooters en narcistische leidinggevenden - nu zitten wij met een woordeloze ervaring opgescheept die ons niet alleen onze moeder maar ook onszelf afgenomen heeft.”
Wat een knap debuut! De actieve, alternatieve en artistieke moeder van 3 volwassen kinderen, twee dochters en één zoon, krijgt totaal onverwacht een beroerte waardoor er niets meer van haar vroegere zelf overblijft. De vertelster van het verhaal, de oudste dochter die net voor het eerst zwanger is, en haar zus en broer geven hun moeder niet op.
Hoe is het om jouw moeder te verliezen als je zelf op het punt staat moeder te worden. Wat als jouw moeder plots niet meer de moeder is die je tot nu toe altijd gekend hebt. Wat doet het met je als je nooit aan de verwachtingen van jouw moeder kon voldoen. Geraak je daar ooit over? Daarover gaat deze bijzondere novelle.
"We vertellen elkaar dat het is wat ouders doen. Dat ze op een zeker moment hun functie neerleggen, het lijf opbergen en zich vervolgens in het brein van hun nakomelingen nestelen, waar ze voortaan milder kunnen zijn dan ze ooit waren"
Het komt niet vaak voor dat ik zo lang de tijd neem voor een boek van 144 blz. Maar deze 144 blz van Moeder Af zijn enorm indrukwekkend en ik moest mijn tempo wel verlagen. Want elk woord zegt zo veel en elke stilte is een nieuw moment om tussen de regels door te lezen. Zo rauw maar ook zo mooi. Wat een prachtig debuut.
Wat gebeurt er met je en met het gezin als je dynamische moeder plotseling door een hersenbloeding volledig afhankelijk wordt? De kinderen proberen de zorg over te nemen. Geen vals sentiment, maar keiharde realiteit. Triest genoeg een zeer herkenbaar boek. Houdt van elkaar voor het te laat is!
Poeh wat een intens boekje! De schrijfster deelt in heel weinig woorden en bladzijden zoveel over haar familie, rouwproces en moederschap. Ik ben veel mooie zinnen en inzichten rijker maar heb ook hardop gelachen om gedachten en dialogen. Aanrader!
[RECENSIE: https://www.readabook.nl/2020/02/fen-...] In 144 pagina’s met korte hoofdstukken zit je zo in het verhaal. Het komt heel erg binnen door de herkenbare situaties en mooie beschrijvingen. Van een modeontwerpster tot iemand die gevoerd moet worden. Het contrast is enorm. En daarom ijzersterk neergezet door schrijfster Fen Verstappen.
De schrijfstijl is ingetogen, maar het venijn zo voelbaar tussen de regels. De hoofdstukken zijn kort, soms zeer kort en dat vond ik juist goed. Het gaf letterlijk ruimte tot nadenken en om de moeder beter te leren kennen. ‘Moeder af’ is een gevoelige en venijnige debuutroman. Schitterend en pijnlijk tegelijk.
"Ten onder gaan we - niet aan de dingen om ons heen, maar hoe we ons aan de dingen besloten te hechten. Hecht je toch. Klamp je vast aan de liefde. Scheer steeds weer rakelings langs de afgrond. Leef een tragisch maar waardevol leven."
"Op de troon zetelen zij met een artsendiploma. Daaronder sukkelen de ijdele hopers, de troebele zieners, de wanhopige kinderen."
Structuur zorgt ervoor dat het onvoorspelbare behapbaar blijft
Martha Nussbaum: Let's try to avoid the slippery word 'rational'. If it just means 'based on thought, or involving thought', most emotions, I argue, are rational in that sense. Grief isn't a stomach ache, it involves thoughts about the loss of something precious.'
Moeder Af gaat over de moeder van Den Verstappen die na een hersenbloeding niet overlijdt, maar ook niet meer de moeder is die ze was. Fen verliest dus haar moeder, terwijl ze ook moeder wordt. Zwanger van Muk. Afscheid nemen en aannemen van rollen en verwachtingen. De prachtige poëtische schrijfstijl is heel erg prettig. Zoveel onuitgesproken zaken worden feilloos en met een vleugje humor bloot legt.
Het enige nadeel zou zijn dat het heel dun is, met korte hoofdstukken en dat je het echt in een ruk uitleest. Ik wil meer!
enorm mooi boek, de manier waarop de hoofdstukken waren ingedeeld maakte het erg behapbaar en hielpen om me hier zo snel doorheen te sleuren. Het leest alsof ik iemands herinneringen teruglees, soms kort en chaotisch, soms uitgebreid en doordacht, maar eindeloos meeslepend.
Het naakte leven komt met levenschade, en dat kun je alleen maar accepteren, want met dat piepschuime pak van jou kun je niet dansen, je kunt er niet mee rennen en niet mee vrijen, je kunt er nooit midden mee in het leven staan, niet op de plek waar de spaanders vallen maar ook niet daar waar je het geluk vindt. (p.101)
Het thema van dit boek is heftig: een moeder krijgt een hersenbloeding. Als ze uit haar coma ontwaakt, is ze niet meer in staat tot communiceren. Hoe rouw je wanneer iemand wegvalt maar niet doodgaat? Met het lezen van de 143 bladzijdes heb ik gelachen, tranen moeten wegslikken en diep moeten ademhalen. Want in enkel 143 bladzijdes zet Fen Verstappen zo'n helder beeld neer dat je niet anders kan dan middenin het verhaal staan. Ik heb enorm genoten van de schrijfstijl van Fen Verstappen. Nuchter en energiek zet ze de gebeurtenissen op papier en brengt ze een levendig beeld van de vrouw die de moeder ooit is geweest over. Ik ben enorm benieuwd naar de komende boeken van Verstappen!
Mooi compact, haast uitgebeend, cirkelt de verteller om het afscheid van haar moeder heen, richting het aanvaarden van de vrouw die ze geworden is. In korte hoofdstukken vol met kleine details komt de familiedynamiek tot leven. Het is een dun boekje, de 144 pagina’s laten zich zo in een paar uur lezen, maar het was zonde het zo snel achter me te laten.
Bam. Die kwam binnen. Ik werd 131 blz lang 5 jaar terug in de tijd gekatapulteerd. Zo was het echt. Zo hard. Zo bevreemdend ook. Wat schreef ze het mooi op, Fen Verstappen. Al dat verdriet, al die vertwijfeling. Ontzettend mooi boekje, pijnlijk herkenbaar, vol prachtige zinnen die snijden.
„Das Foto war von hinten aufgenommen, irgendwo im Freien, […]; die Knie leicht gebeugt, die Hüfte typisch verrenkt, den rechten Arm hochgestreckt […] und das konnte nur eines heißen, nämlich dass du tanzt, steif, aber völlig schambefreit, behäbig, aber beschwingt, […] – dieser zuckende Mutterleib, diese Suggestion von Sinnlichkeit. […] Und dann machten wir Würgegeräusche, und du tanzest weiter und riefst uns zu, dass es genau darum geht im Leben: darum, sich hinzugeben, sich nicht so zu genieren.“ (S. 14)
Der Text, elegant und lebhaft, handelt von Trauerbewältigung, während er das Leben der Ich-Erzählerin beleuchtet. Bisher bildete die Mutter das Herzstück der Familie – eine Modedesignerin, stets in Schwarz gekleidet, die jährlich mit Schwung und in Bergstiefeln zur Modemesse nach Paris aufbrach. Die erwachsenen Kinder unterstützten sie in vielfältigen Rollen. Doch dieses Jahr ändert sich alles, als ein Schlaganfall die Mutter ins Krankenhaus bringt. Obwohl sie im Koma liegt und die Chancen auf Erwachen gering sind, kämpfen die Kinder beharrlich für ihre Genesung. Die schwierige Entscheidung des Abschieds rückt näher.
Wie geht man als Kind damit um, wenn es die eigene Mutter nicht mehr gibt? Wenn diese, nach einer Hirnblutung, zwar physisch noch da ist, aber doch nicht mehr da ist? Wenn die Lebefrau, deren Leidenschaft ihr Tun in der Kreation von Mode ist, nicht mehr TUN kann? Nicht mehr als Dreh- und Angelpunkt der Familie dient, im positiven Sinne, sondern als Zentrum im Kaleidoskop der Unwissenheit, des Wartens, des Abschieds.
"Lebensweisheiten meiner Mutter" offenbart sich als ein einfühlsamer, liebevoller, knapper Familienroman. In ihrem ersten Werk verdeutlicht Fen Verstappen die Bedeutung einer engen familiären Bindung, die immense Stärke und Zuversicht zu schenken vermag. Gleichzeitig unterstreicht sie, wie unabdingbar es ist, den Glauben an eine positive Wende niemals aufzugeben. Gespickt ist dieses kluge, feine Buch mit den „Lebensweisheiten“ der Mutter, die mich sehr berührten und mir das eine oder andere Tränchen bescherten. Ein Buch, dass noch lange in mir nachhallen und mein Regal nicht mehr verlassen wird.
Ihre Mutter ist anders - cooler, ein wenig aufmüpfig, unangepasst, wenn sie auf Partys tanzt, dann mit einem Glas in der Hand. Sie trägt Springerstiefel und ist eine Modedesignerin. Sie ist geschieden und hat drei Kinder. Alle arbeiten für sie. Die Mittlere macht Handtaschen, der Jüngste Schmuck und unsere Erzählerin, die älteste Tochter, ist Grafik Designerin. Doch jetzt liegt ihre Mutter im Krankenhaus - ist irgendwo zwischen Leben und Tod. Sie wird ihre Mutter nie wieder anrufen können. „Wir sind erwachsen. Wir können schwimmen. Aber ob wir an derselben Küste angespült werden und ob wir uns dann noch wiederfinden, ist die Frage.“ (S. 30)
„Während ich mit meinem Handy über den Flur laufe, versuche ich vergebens Zeit wettzumachen, die ich achtlos verschwendet habe. Verbummelte Stunden, in denen ich dich nicht zurückrief, weil ich keine Lust dazu hatte; Wochen, in denen ich zu faul war, deine E-Mail zu beantworten; Monate, in denen ich dich nicht besuchte, weil kleine neue Verärgerungen an alten Verletzungen rührten.“ (S. 42)
Erinnerungen werden wach. Lebenslektionen ihrer Mutter gab es reichlich: „Nur Menschen, die es allen recht machen, werden von allen gemocht. Sorge dafür, dass nicht jeder dich mag.“ (S. 19)
Was für ein tolles Debüt! Fen Verstappen schreibt kurze, prägnante Kapitel. Mal erzählt sie von der Zeit vor dem Unglück in Paris, mal springt sie ins Jetzt und Heute. Die Familie, die so beeindruckend zusammenhält, ist mir so unglaublich sympathisch. Ja, und die Mutter ist so wahnsinnig toll! Ein großartiges Buch, ich musste es mehrmals aus der Hand legen. So eine traurige Geschichte, die mich total aufgewühlt hat, mit wenigen wunderschönen Worten erzählt.
Übersetzt aus dem Niederländischen von Janine Malz.
Wat een prachtig boek. Een rauwe en intieme inkijk in de familiegeschiedenis van de schrijfster. Over de moeizame maar toch liefdevolle relatie met haar moeder. Het contrast tussen de moeder die ze eerst was en de patiënt die ze na haar hersenbloeding wordt. De worsteling om de juiste woorden te vinden hierin. Want hoe vertel je over een moeder die nog wel leeft, maar niet meer jouw moeder is.
Het is vooral waanzinnig mooi geschreven. Vol treffende beeldspraak, soms bijna filosofisch, maar op zo'n nuchtere en eerlijke manier neergezet dat het nooit gemaakt of overdreven overkomt.
---- "We vertellen elkaar dat dit is wat ouders doen. Dat ze op een zeker moment hun functie neerleggen, het lijf opbergen en zich vervolgens in het brein van hun nakomelingen nestelen, waar ze voortaan milder kunnen zijn dan ze ooit waren."
Griet op de Beeck minus de maakbaarheid. Teder en venijnig geschreven, in een dag gelezen. Over rouw om een moeder die moeder af is.
"We vertellen elkaar dat het is wat ouders doen. Dat ze op een zeker moment hun functie neerleggen, het lijf opbergen en zich vervolgens in het brein van hun nakomelingen nestelen, waar ze voortaan milder kunnen zijn dat ze ooit waren." (143)