Gradovi i himere

by Jovan Dučić

Bogata diplomatska karijera putnika i pesnika na najbolji način je sublimisana i objedinjena u ovoj knjizi. Svako poglavlje ove epistolarne proze nije samo priča o ljudima i predelima već mnogo više.

U svojih deset pisama, Dučić nas vodi kroz Alpe, Ženevu, Pariz, Krf, Rim, Delfe, Atinu, Jerusalim, Kairo...

Genres: Serbian Literature

382 pages, Hardcover

First published January 1, 1998

About the author

The exact date of Dučić's date of birth is still undetermined; it is variously said to have been on 17 February (or 5 February according to the Julian calendar) of 1871, 1872, or 1874, with the latter date most often given. He died on 7 April 1943 at age 72.

He was born in Trebinje in today's Bosnia-Herzegovina, where he attended primary school. He moved on to a high school in Mostar and trained to become a teacher in Sombor. He worked as a teacher in several towns before returning to Mostar, where he founded (with Aleksa Šantić) a literary magazine Zora ("Dawn").

Dučić's openly expressed Serbian patriotism caused difficulties with the authorities—at that time Bosnia-Herzegovina was de facto incorporated into the Austro-Hungarian Empire—and he moved abroad to pursue higher studies, mostly in Geneva and Paris. He was awarded a law degree by the University of Geneva

and, following his return from abroad, entered Serbian diplomatic service in 1907. Although he had previously expressed opposition to the idea of creating Yugoslavia, he became the new country's first ambassador to Romania (in 1937). He had a distinguished diplomatic career in this capacity, serving in Istanbul, Sofia, Rome, Athens, Cairo, Madrid and Lisbon. Dučić spoke several foreign languages and he is remembered as a distinguished diplomat. His Acta Diplomatica (Diplomatic Letters) was published posthumously in the United States (in 1952) and in former Yugoslavia (in 1991).

It was, however, as a poet that Dučić gained his greatest distinctions. He published his first book of poetry in Mostar in 1901 and his second in Belgrade, 1912. He wrote prose as well: several essays and studies about writers, Blago cara Radovana (Tsar Radovan's treasure) and poetry letters from Switzerland, Greece, Spain and other countries.

Like Šantić, Dučić's work was initially heavily influenced by that of Vojislav Ilić, the leading Serbian poet of the late 19th century. His travels abroad helped him to develop his own individual style, in which the Symbolist movement was perhaps the greatest single influence. In his poetry he explored quite new territory that was previously unknown in Serbian poetry. He restricted himself to only two verse styles, the symmetrical dodecasyllable (the Alexandrine) and hendecasyllable—both French in origin—in order to focus on the symbolic meaning of his work. He expressed a double fear, of vulgarity of thought, and vulgarity of expression. He saw the poet as an "office worker and educated craftsman in the hard work of rhyme and rhythm".

Dučić went into exile in the United States in 1941 following the German invasion and occupation of Yugoslavia, where he joined his relative Mihajlo (Michael) in Gary, Indiana. From then until his death two years later, he led an Illinois-based organization (founded by Mihailo Pupin in 1914) which represented the Serbian diaspora in the US. During these two years, he wrote many poems, historical books and newspaper articles espousing Serbian nationalist causes and protesting the mass murder of Serbs by the pro-Nazi Ustaše regime of Croatia. During this time he attracted some criticism from other Yugoslav exiles for his espousal of Greater Serbian ideas, a position which also attracted the attention of the US Government's Office of Strategic Services (the forerunner of the CIA).

He died on 7 April 1943 and was buried in the Serbian Orthodox monastery of Saint Sava in Libertyville, Illinois. He expressed a wish in his will to be buried in his home town of Trebinje, a goal which was finally realized when he was reburied there on 22 October 2000 in the newly built Gračanica church.

Reviews

[Homo Sentimentalis · Rating 3 out of 5]

Dučić je imao život kakav bi svaki pisac mogao poželjeti. Studirao je u Ženevi i Parizu, a zatim radio kao diplomata u Rimu, Madridu, Atini, Kairu, Budimpešti... Sa te strane se mogu razumjeti česti i zamorni pokušaji psihologizacije raznih nacija, kao i opaske o njihovim istorijskim i kulturološkim osobenostima. S obzirom na to da je boravio u svim navedenim mjestima, očekivao sam ipak više živih utisaka, šumove ulica, dašak atmosfere koje bi čitalac onda mogao i sam tražiti na svojim putovanjima u ista ta mjesta.
Ono što mi kod ovog pisca ponekad smeta su njegove misli. I ovdje se može naći puna kapa zdravog razuma, tipa: "Dva naroda, Švajcarci i Bugari, ne mogu biti veliki, jer im žene nisu lepe." (ovo je usput i jaaako sumnjiv ukus za žene, bar kada su Bugarkinje u pitanju!) ili "Da je Sokrat bio lep i bogat, kao Alkibijad, ne bi mu bilo palo na pamet da bude najveći moralist, nego bi bio najveći ljubavnik. Sokrat je, dakle, bio moralist po nevolji." Ima naravno i dijelova koji su mi bili interesantni, posebno izdvajam pismo iz Egipta u kome se Dučić inače družio sa engleskim naučnikom Karterom, otkrivačem Tutankamonove grobnice, a i sam je prisustvovao važnim arheološkim iskopavanjima.
Na par mjesta autor primjećuje kako su zbog masovnog turizma putovanja već tada dobrim dijelom izgubila svoju draž, te dovela do gubitka one jedinstvenosti koji su gradovi i predjeli nekada imali.
Dučić je bio veliki erudita, ali bar meni to nije dovoljno da bih mu dao više od jake trojke.

[Књишка чаробница · Rating 5 out of 5]

Познато је какав је Дучић песник, али мало се говори о томе колики је добар био и као писац! Дубоко, поетично, филозофски... могла бих његове мисли да читам заувек, уживала сам у стилу!

[Trilerista iz Epa · Rating 5 out of 5]

Da li vam se desilo da odugovlačite sa čitanje knjige samo zato da biste bolje razumeli i uživali u svakoj napisanoj rečenici? Upravo je Dučićev putopis „Gradovi i himere“ jedna od tih knjiga. Knjiga je napisana u obliku deset pisama iz sedam zemalja: tri iz Grčke (Atina, Krf i Delfi), dva iz Švajcarske (Alpi i Ženeva), i po jedan iz Francuske, Italije, Španije, Egipta i Palestine.

Može se slobodno reći da je Dučić bio filozof svog vremena. U ovoj knjizi će se dotaći mnogih tema, koje muče svakog od nas: smrt, usamljenost, mistika, teologija, priroda, ljudska psiha i uverenja zbog kojih smo spremni da pređemo mnoge granice. Da li je toliko važno da budemo u pravu, pa makar cena bila prevelika? Kroz koje patnje je narod prolazio samo zbog uverenja fanatika? Nismo ni svesni koliko je krvi proliveno zarad religije, koliko je fanatika isktoristilo religiju kao razlog za najgora moguća nedela nad čovečanstvom.

Dučić nas pripovedanjem iz svog ugla vodi kroz mesta, vreme i dešavanja. Svaka od ovih zemalja i gradova imaju svoju istoriju, koja ih je stvorila, ali i uništila. Kroz ova pisma mi ćemo se upoznati sa lepom, ali i ružnom stranom istorije, vratićemo se u samo središte zbivanja mnogih bitaka koje su uticale na čovečanstvo , ali i na samu zemlju, narod, njihov razvoj, običaje, motive i mitove ... Upoznaćemo se sa mnogim slavnim ličnostima i njihovim neistomišljenicima, borbi za prevlast i cenom koju ona uzima. Kroz celu knjigu ćemo se susretati sa razlikama između naroda , njihovim vrlinama, manama, razmišljanjima i pitanjem: „Zašto jedan narod misli da je superiorniji od drugog?“

„Rim je grad slave i tuge“
„Rim je svetom vladao, a Pariz je svet iznova stvarao“

Dučić je bio veliki ljubitelj žena, stalno se divi njihovoj lepoti, šarmu, ali i njima samim kao pojavama. Bez žena bi ovaj svet bio melanhoničan i pust, jer nas samo njihovo prisustvo čini kompletnijim.
Priroda ume da zaseni svojom lepotom, ali i svojom okrutnošću. Sam primer su Alpi, njihova lepota je
je očaravajuća, ali se na njima čovek oseća toliko usamljeno, uplašeno i prazno...

„Samo je lepo ono što je strašno.“

Vera, religija, teologija zar to nisu pitanja koja nas muče i sa kojima se svako susretne u nekom periodu života ? Dok smo na moru, ta velika voda kao da nam šapuće na uvo koliko smo zapravo mali u odnosu na univerzum, ono kao da peva pesmu smrtnosti, ali onaj ko zna da uživa u tišini čuće mnogo lepšu pesmu... Šta ako je tišina odgovor na sva pitanja? Ukoliko naučimo da uživamo u njoj, uspećemo da nađemo deo sebe za kojim toliko dugo tragamo.

„Sujeta se leči samo samoćom, samotnik je jedini gospodar samog sebe“

Slobodno se može reći da je ova knjiga više od putopisa i zato bih je preporučio onima koji vole istoriju i analiziranje životna pitanja. Ja sam se malo mučio sa njom iz razloga što za ovu knjigu treba potpuna koncentracija kako bi se shvatila Dučićeva razmišljanja. Uglavnom, bilo mi je zanimljivo probati nešto novo, i mogu slobodno reći da ovako nešto svakako nisam očekivao ! Kao što sam već rekao ovo je više od putopisa !

[Nemanja Sh · Rating 5 out of 5]

Вероватно једна од најбољих књига на српском језику. Дучићев критички приступ, поткован широким знањем историје, вере и митологије, пружа читаоцу један релативно трезан поглед на народе који живе око нас.
Поглавље о Делфима је посебно пријатно за читање. Оно је нека врста аутопсије минулог доба и народа од ког ништа сем рушевина и сенки није остало. Ако постоји поем који би ишао уз ово поглавље онда би то био Озимандиас од Шелија.

Поглавље из Авиле је врло занимљиво иако сматрам да је на тим страницама примарно описан кастиљански менталитет а не шпански, дакле менталитет једне целе нације која је скуп неколико суштински различитих народа које спаја круна и вера у католичку догму. Мрачне, уске улице унутар високих зидина средњевековног града човек мора искусити како би у потпуности ценио све што је описано на тим страницама. Иако спомиње Толедо у пар наврата, читалац се мора питати да ли би и он делио судбину Авиле и Сеговије које нису постале мека за туризам који убризгава дозу живота у те хладне и безличне камене грађевине. Толедо је знатно неприступачнији и од Авиле и од Сеговије.

[Mladenka Orlić · Rating 5 out of 5]

Ovo delo Jovana Dučića prijatno me je iznenadilo. Prevarila sam se misleći da stoleće koje nas od njega razdvaja sa sobom nosi i teškoću razumevanja Dučićevih putešestvija. Iako se ne može sporiti da Dučić često putopisne motive koristi kao podlogu za svoje potonje esejiziranje o istorijskim, kulturološkim, antropološkim i književnim fenomenima, što podriva morfološku stabilnost dela, ta činjenica ne smanjuje njegovu vrednost, jer ono verno predstavlja i modernističku poetiku, kao i Dučićevu estetiku eruditnog perfekcionizma. Deskriptivni pasaži korespondiraju sa Dučićevom poezijom, motivi Sunca i Sunčeve svetlosti sveprisutni su, ma gde Dučić putovao. Čitajući njegova pisma, osećate se kao da vam je Dučić saputnik i sabesednik, od kojeg upijate saznanja iz raznih polja ljudskog duhovnog delanja. Pisma nemaju adresata, jer je adresat celokupno srpsko društvo. U pismima koja upućuje iz Pariza i Ženeve nailazimo i na anegdote s Dučićevih studija. Još jedan važan činilac Dučićevog putopisa predstavlja prisutnost i važnost lika žene. Mnogi će za Dučićeve komentare o ženama reći da su neprimereni, ali ne treba zaboraviti kulturnoistorijski kontekst u okviru kog on progovara. Takođe, vredi istaći i jake ženske figure u ovom putopisu, poput francuskih žena iz doba prosvetiteljstva ili Tereze Avilske, te uvideti kako Dučićev pogled na žene ne može biti sveden tek na aspekat njihove telesne lepote. Dučić progovara i o religiji, primera radi, daje komparativni pregled grčkog paganizma i hrišćanstva. Svako ko je ljubitelj istorije uživaće u Dučićevim putopisima.

[David Lapadatović · Rating 2 out of 5]

Malo je podnošljivija od Blaga cara Radovana

[Звездан Звеки · Rating 3 out of 5]

Realna ocena je 3,5.

[Здравко Марковић · Rating 5 out of 5]

Предиван путопис написан 1911. са одличним прозорљивим запажањима о земљама и народима из визуре дивног Дучића.