کتاب زیبای تنها نوشته مرحوم محمود طلوعی مروری بر زندگی ملکه ثریا اسفندیاری بختیاری
انتظار کتاب بیوگرافی داشتم از زندگی یکی از پرحاشیه ترین زنان تاریخ قرن حاضر ایران (جالب است که سال آینده دیگر قرن حاضر نخواهد بود😄) ملکه ثریا اسفندیاری، اما کتاب زیبای تنها بیش از آن که بیوگرافی باشد کتابی است تاریخی که بخش مهمی از تاریخ ایران را به خصوص زمان کودتای 28 مرداد و نهضت ملی شدن نفت را با جزئیات و استنادات قابل قبول ارائه می کند و این موضوع لذت کتاب را برای من دو چندان کرد.
کتاب نثر ساده ای دارد همان نثری که از مولف و محققی نظیر محمود طلوعی در سایر آثارش سراغ داریم. در عین حال نگارنده تلاش می کند با استناد به مدارک تاریخی و ذکر منابع، ارزش اثر و قضاوت خود از تاریخ را خدشه دار نکند.
ملکه ثریا 7 سال ملکه دربار ایران بود و در تاریخ از او به نیکی یاد می شود، او به دلیل این که فرزندی برای شاه به دنیا نیاورد علی رغم وجود رابطه ای عاشقانه و صمیمانه از وی جدا شد. ذکر خاطرات ملکه از زبان خودش، اطرافیانش و مولفانی که زندگی او را دنبال می کنند، در واقع ذکر بخش مهمی از تاریخ ایران است که در نهایت منجر به ثمر نشستن انقلاب شد.
ملكه ثریا به آن جهت از شاه جدا شد که نتوانست وارثی برای تاج و تخت او به دنیا بیاورد، غافل از آن که وارث شاه آمد اما نه تاجی بود و نه تختی تا آن را تصاحب کند.
پرنس ثریا با تمام آن که از زیبایی، ثروت و اصالت بهره مند بود اما در زندگی خوشبخت نبود و در نهایت در تنهایی و رنج در سن 69 سالگی در پاریس درگذشت و قطعا بسیاری از اسرار مگو را با خود مدفون کرد.
کتاب واقعا بینظیریه، مطالب از مطالعه و جمع آوری منابع مختلف داخلی و خارجی و خاطرات افراد مختلف تهیه شده و نگارش بسیار روان و لذت بخشی داره و مجذوبش میشید.
این کتاب در کنار اینکه اطلاعات زیادی از بخشی از تاریخ ایران به خواننده میده در عین حال نگارشی داره که اصلا برای خواننده خسته کننده نیست. این کتاب اطلاعات مهمی رو از کودتای ۲۸ مرداد میده،اما یکی از دوستان من که کتاب های زیادی در باب تاریخ معاصر ایران خونده به من گفت که این کتاب اصلا معتبر نیست چون اصلا کتابی از ثریا منتشر نشده است اما من به شخصه نمیدونم که راست هست یا خیر و اگر کسی اطلاعی داره از این قصیه ممنون میشم بهم بگه. درکل کتاب جالب و جذابی بود برای من.
کتاب بیشتر از اینکه اثری تحلیلی باشه، اثری تجاری به نظر میاد. فاصله زمانی کم انتشار کتاب از زمان مرگ پرنسس ثریا، منابع محدود مورد استناد، و کپیبرداری پرتکرار از این منابع در سرتاسر کتاب گواههایی بر این مدعا هستن. حتی عنوان یکی از فصلها در هدر تمامی صفحات اون فصل به اشتباه عنوان فصل قبلشه که تکرار شده و این شتابزدگی در تهیه، حتی تا چاپ دهم کتاب (نسخهای که من خواندم) هم برطرف نشده. همچنین به عنوان یک اثر تاریخی، کتاب بیطرف به نظر نمیرسه. مباحث بعضاً طولانی در مورد برههها و وقایع مهم بخشی از دوران سلطنت محمدرضا شاه که همزمان با دوران بانوی اولی ثریاست، و اظهار نظرها و برداشتهای شخصی از گفتار، رفتار، و تصمیمات پادشاه فقید که همگی قاعدتاً خارج از موضوع کتابیست که با عنوان فرعی "سرگذشت و سرنوشت غم انگیز ثریا اولین و آخرین عشق شاه" به مخاطب فروخته میشه، من رو متقاعد نمیکنه که کتاب بیطرفی پیشه کرده. اوج این مباحث خارج از موضوع، به دوران ترور حاجعلی رزمآرا و وقایع بعدی منتهی به بیست و هشت مرداد سال سی و دو و ماههای بعد از اون مربوط میشه که کسر قابل ملاحظهای از صفحات نیمهی اول کتاب رو به خودش اختصاص داده. نویسنده نه تنها برداشت خودش رو، بعضاً با بهرهگیری از نقل قولهای همسو، از وقایع این دوره به تفصیل شرح و بسط داده، بلکه در سطور کمشمارتری که به نظرات ثریا در باب رویدادهای این برهه اختصاص داده هم خودش رو ملزم به اصلاح نظرات اون دونسته و عملاً کتابی که حداقل از عنوانش بر میاد قرار بوده سرگذشتنامه باشه رو به عرصهی قضاوت تاریخ تبدیل کرده. در مجموع کتاب ارزش خوندن داره، ولی با نگاهی انتقادی و نه به عنوان مرجعی تاریخی.
مزیت بزرگ این کتاب مستند بودنش بود و اینکه حاصل مطالعه ی چندین کتاب خاطره بود! و باعث میشد که حس خیلی خوبی موقع خوندن کتاب داشته باشی و راحت تر باورش کنی! و مهم تر از اون اینکه نویسنده توی صحبت هاش تقریبا اصلا جهت گیری نکرده و صرفا روایت کرده!
امتیاز: ۴ونیم از ۵ جالبی کتاب این بود که تک منبعی نبود و بعضی وقایع مهم تاریخی از دیدگاه چند نفر روایت شده بود و منو با تاریخ اون برهه زمانی خیلی آشنا کرد. واقعا افسوس میخورم که کشورم هیچ وقت در آسایش نبوده 😔 خود ثریا هم آدم جالبی بود و زندگیش نمونه ی یک زندگی پر فراز و نشیب و عجیب بود.