What do you think?
Rate this book
Χριστούγεννα, Πρωτοχρονιά, Φώτα
Τα Χριστούγεννα - Πρωτοχρονιά - Φώτα του 1890 αποτελούν την πρώτη ελληνική ανθολογία χριστουγεννιάτικου διηγήματος σε μορφή βιβλίου. Ως εκδοτική σύλληψη και εγχείρημα την οφείλουμε στον Κωνσταντινουπολίτη εκδότη της ιστορικής Ακροπόλεως Βλάση Γαβριηλίδη [1848-1920], έναν εκσυγχρονιστή του ελληνικού τύπου, ο οποίος υπήρξε ένθερμος θαυμαστής του ευρωπαϊκού εκδοτικού πολιτισμού.
188 pages, Paperback
Published December 1, 2018
1 person want to read
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 of 1 review
January 2, 2022
Το έθιμο της πολυτελούς έκδοσης γιορτινών αναγνωσμάτων (κατά την περίοδο των Χριστουγέννων) άργησε να υιοθετηθεί στη χώρα μας. Σε περιόδους οικονομικής δυσπραγίας, η πνευματική τροφή είχε δευτερεύοντα ρόλο έναντι του αγώνα εξασφάλισης ενός αξιοπρεπούς εορταστικού τραπεζιού. Γι’ αυτόν τον λόγο, προτιμήθηκε η λύση των εορταστικών επιφυλλίδων σε εφημερίδες, μια πτωχή πλην τίμια εναλλακτική. Το παρόν βιβλίο λαμβάνει και ιδιαίτερη ιστορική αξία, αφού πρόκειται για την πρώτη επίτομη ελληνική ανθολογία χριστουγεννιάτικου διηγήματος.
Δε θα μπορούσε φυσικά να απουσιάζει ο Παπαδιαμάντης ο οποίος εκπροσωπείται με δύο διηγήματα, το ένα εκ των οποίων αποτελεί ένα από τα «βαριά χαρτιά του», η «Σταχομαζώχτρα». Με 4 διηγήματα εκπροσωπείται ο άγνωστος σε πολλούς αναγνώστες Μωραϊτίδης (ξάδελφος της μητέρας του Παπαδιαμάντη), ο οποίος παρόλα αυτά καθιερώθηκε στα χωράφια της κριτικής αρκετά νωρίτερα από τον Παπαδιαμάντη, θεωρούμενος τουλάχιστον ισάξιος. Το διήγημα του (ακόμα πιο άγνωστου) Σπηλιωτόπουλου προσδίδει μια εσάνς Καββαδία, με ροπή περισσότερο προς τη νησιωτική/θαλασσινή και λιγότερο τη χριστουγεννιάτικη παράδοση.
Η θεματολογία των διηγημάτων αρύεται πολυάριθμες εικόνες και αρχέτυπα από όλο το 12ήμερο των Χριστουγέννων, μόνο που σε κάθε ιστορία, είτε αυτή εκτυλίσσεται στην παλιά Αθήνα, είτε σε κάποια σκιαθίτικη πολίχνη, το κάδρο είναι η ναυτική παράδοση της Ελλάδας. Οι σκληρές ατραποί αυτής της παράδοσης δεν επιτρέπουν θεαματικές μεταστροφές όπως στη «Χριστουγεννιάτικη Ιστορία» του Ντίκενς. Οι άνθρωποι εδώ είναι σκληροί, περιπαίζουν τις μανάδες που μάταια περιμένουν τους γιους τους να επιστρέψουν από τα θαλασσοδαρμένα πελάγη, περισσότερο στέκουν μικρόψυχοι και ζηλόφθονες, παρά χαίρονται με την παροδική ευτυχία των γειτόνων τους. Εκεί που στη δυτικοευρωπαϊκή παράδοση η δυστυχία κατοικοεδρεύει και σε μία ισχνή γαλοπούλα στο χριστουγεννιάτικο τραπέζι, στα διηγήματα του τόμου λείπει ακόμη και ένα ξεροκόμματο δίπλα σε ένα σβηστό μαγκάλι. Δε λείπουν βέβαια και ελπιδοφόρες καταλήξεις, όπως στο ιδιαίτερα καλογραμμένο «Όνειρο των Χριστουγέννων». Αξιοπρόσεκτη είναι η επικριτική τάση του Μωραϊτίδη για τον υλιστικό χαρακτήρα του εορτασμού στην Αθήνα, σε αντιδιαστολή με τις εικόνες από την ελληνική ύπαιθρο, ήδη από το 1885!
Πέρα από το διήγημα του Σπηλιωτόπουλου, ο οποίος εντείνει το ναυτικό/θαλασσινό στοιχεία με μία σουρεαλιστική ματιά, ζυμωμένη στο καμίνι των θρύλων και των παραδόσεων της ελληνικής παράδοσης, η συλλογή κινείται στους άξονες του Μωραϊτίδη και του Παπαδιαμάντη. Κοινή συνισταμένη είναι φυσικά το θρησκευτικό στοιχείο, σφιχταγκαλιασμένο με τις εθιμικές παραδόσεις και δοξασίες. Εκεί όμως που ο πρώτος χρησιμοποιεί μια λυρική γραφίδα με ρομαντικές καταβολές, ο Παπαδιαμάντης εκμεταλλεύεται των ωμό νατουραλισμό, ακόμη και στις περιγραφές, εκ παραλλήλου με ψυχογραφικές και ηθογραφικές προεκτάσεις στα διαλογικά κομμάτια. Το δίπολο θρησκεία-θάλασσα είναι κάπως μονομερές για συλλογή διηγημάτων και δε θα καλύψει όλους τους αναγνώστες, όμως δε θα έλεγα ότι κουράζει ιδιαίτερα σε μια μικρής έκτασης συλλογή διηγημάτων.
Κάποιοι από τους νεότερους αναγνώστες θα δυσκολευτούν από τη μίξη δημοτικής και καθαρεύουσας, ιδίως όπου η δεύτερη φιλτράρεται μέσα από την ιδιόλεκτο του Παπαδιαμάντη. Εδώ τίθεται και πάλι το ζήτημα του κατά πόσο είναι δόκιμες οι διασκευές τέτοιων έργων στη δημοτική, προκειμένου να γίνουν προσβάσιμες σε ευρύτερο κοινό. Προσωπικά, θεωρώ πως κάτι τέτοιο έχει νόημα μόνο για διασκευές της παιδικής λογοτεχνίας, προκειμένου ένας ενήλικος αναγνώστης να γευτεί στην ολότητά του το αυθεντικό μήνυμα, στην ιδιόλεκτο του συγγραφέα. Κατανοώ πάντως ότι αυτό δεν είναι πάντα εφικτό, όπως δεν είναι εφικτό σε όλους μας να γνωρίσουμε σπουδαίους συγγραφείς από διάφορες χώρες, στο πρωτότυπο.
Οι εκδόσεις «Νεφέλη» μας παραδίδουν μια ιδιαίτερα αξιόλογη έκδοση, ευανάγνωστη (παρά το μέγεθος «τσέπης») και με τον ανάλογο ρετρό χαρακτήρα. Είναι μάλιστα από τις λίγες περιπτώσεις όπου η χρήση του πολυτονικού σε κείμενα της δημοτικής έχει χρησιμότητα. Υπάρχουν χωρία της καθαρεύουσας σε κάποια διηγήματα, όπου το πολυτονικό προστατεύει από μορφοσυντακτικές παρανοήσεις. Ακόμα μεγαλύτερη χρησιμότητα έχει το πλήρες, κατατοπιστικό και εύληπτο επίμετρο της Αγγελικής Λούδη, το οποίο ολοκληρώνει μια άκρως προσεγμένη έκδοση.
4.5/5 αν λάβουμε υπόψη μας την πολύ προσεγμένη έκδοση.
Δε θα μπορούσε φυσικά να απουσιάζει ο Παπαδιαμάντης ο οποίος εκπροσωπείται με δύο διηγήματα, το ένα εκ των οποίων αποτελεί ένα από τα «βαριά χαρτιά του», η «Σταχομαζώχτρα». Με 4 διηγήματα εκπροσωπείται ο άγνωστος σε πολλούς αναγνώστες Μωραϊτίδης (ξάδελφος της μητέρας του Παπαδιαμάντη), ο οποίος παρόλα αυτά καθιερώθηκε στα χωράφια της κριτικής αρκετά νωρίτερα από τον Παπαδιαμάντη, θεωρούμενος τουλάχιστον ισάξιος. Το διήγημα του (ακόμα πιο άγνωστου) Σπηλιωτόπουλου προσδίδει μια εσάνς Καββαδία, με ροπή περισσότερο προς τη νησιωτική/θαλασσινή και λιγότερο τη χριστουγεννιάτικη παράδοση.
Η θεματολογία των διηγημάτων αρύεται πολυάριθμες εικόνες και αρχέτυπα από όλο το 12ήμερο των Χριστουγέννων, μόνο που σε κάθε ιστορία, είτε αυτή εκτυλίσσεται στην παλιά Αθήνα, είτε σε κάποια σκιαθίτικη πολίχνη, το κάδρο είναι η ναυτική παράδοση της Ελλάδας. Οι σκληρές ατραποί αυτής της παράδοσης δεν επιτρέπουν θεαματικές μεταστροφές όπως στη «Χριστουγεννιάτικη Ιστορία» του Ντίκενς. Οι άνθρωποι εδώ είναι σκληροί, περιπαίζουν τις μανάδες που μάταια περιμένουν τους γιους τους να επιστρέψουν από τα θαλασσοδαρμένα πελάγη, περισσότερο στέκουν μικρόψυχοι και ζηλόφθονες, παρά χαίρονται με την παροδική ευτυχία των γειτόνων τους. Εκεί που στη δυτικοευρωπαϊκή παράδοση η δυστυχία κατοικοεδρεύει και σε μία ισχνή γαλοπούλα στο χριστουγεννιάτικο τραπέζι, στα διηγήματα του τόμου λείπει ακόμη και ένα ξεροκόμματο δίπλα σε ένα σβηστό μαγκάλι. Δε λείπουν βέβαια και ελπιδοφόρες καταλήξεις, όπως στο ιδιαίτερα καλογραμμένο «Όνειρο των Χριστουγέννων». Αξιοπρόσεκτη είναι η επικριτική τάση του Μωραϊτίδη για τον υλιστικό χαρακτήρα του εορτασμού στην Αθήνα, σε αντιδιαστολή με τις εικόνες από την ελληνική ύπαιθρο, ήδη από το 1885!
Πέρα από το διήγημα του Σπηλιωτόπουλου, ο οποίος εντείνει το ναυτικό/θαλασσινό στοιχεία με μία σουρεαλιστική ματιά, ζυμωμένη στο καμίνι των θρύλων και των παραδόσεων της ελληνικής παράδοσης, η συλλογή κινείται στους άξονες του Μωραϊτίδη και του Παπαδιαμάντη. Κοινή συνισταμένη είναι φυσικά το θρησκευτικό στοιχείο, σφιχταγκαλιασμένο με τις εθιμικές παραδόσεις και δοξασίες. Εκεί όμως που ο πρώτος χρησιμοποιεί μια λυρική γραφίδα με ρομαντικές καταβολές, ο Παπαδιαμάντης εκμεταλλεύεται των ωμό νατουραλισμό, ακόμη και στις περιγραφές, εκ παραλλήλου με ψυχογραφικές και ηθογραφικές προεκτάσεις στα διαλογικά κομμάτια. Το δίπολο θρησκεία-θάλασσα είναι κάπως μονομερές για συλλογή διηγημάτων και δε θα καλύψει όλους τους αναγνώστες, όμως δε θα έλεγα ότι κουράζει ιδιαίτερα σε μια μικρής έκτασης συλλογή διηγημάτων.
Κάποιοι από τους νεότερους αναγνώστες θα δυσκολευτούν από τη μίξη δημοτικής και καθαρεύουσας, ιδίως όπου η δεύτερη φιλτράρεται μέσα από την ιδιόλεκτο του Παπαδιαμάντη. Εδώ τίθεται και πάλι το ζήτημα του κατά πόσο είναι δόκιμες οι διασκευές τέτοιων έργων στη δημοτική, προκειμένου να γίνουν προσβάσιμες σε ευρύτερο κοινό. Προσωπικά, θεωρώ πως κάτι τέτοιο έχει νόημα μόνο για διασκευές της παιδικής λογοτεχνίας, προκειμένου ένας ενήλικος αναγνώστης να γευτεί στην ολότητά του το αυθεντικό μήνυμα, στην ιδιόλεκτο του συγγραφέα. Κατανοώ πάντως ότι αυτό δεν είναι πάντα εφικτό, όπως δεν είναι εφικτό σε όλους μας να γνωρίσουμε σπουδαίους συγγραφείς από διάφορες χώρες, στο πρωτότυπο.
Οι εκδόσεις «Νεφέλη» μας παραδίδουν μια ιδιαίτερα αξιόλογη έκδοση, ευανάγνωστη (παρά το μέγεθος «τσέπης») και με τον ανάλογο ρετρό χαρακτήρα. Είναι μάλιστα από τις λίγες περιπτώσεις όπου η χρήση του πολυτονικού σε κείμενα της δημοτικής έχει χρησιμότητα. Υπάρχουν χωρία της καθαρεύουσας σε κάποια διηγήματα, όπου το πολυτονικό προστατεύει από μορφοσυντακτικές παρανοήσεις. Ακόμα μεγαλύτερη χρησιμότητα έχει το πλήρες, κατατοπιστικό και εύληπτο επίμετρο της Αγγελικής Λούδη, το οποίο ολοκληρώνει μια άκρως προσεγμένη έκδοση.
4.5/5 αν λάβουμε υπόψη μας την πολύ προσεγμένη έκδοση.
Displaying 1 of 1 review