کتاب «روز آزادی زن» با موضوع تاریخ شفاهی قیام ۱۷ دی ماه زنان در شهر مشهد است که کار تحقیق و تدوین آن توسط ملیحه بخشی نژاد، سمیه ذوقی و ندا ترکمنچه انجام شده است.
در مقدمه کتاب آمده است: «هر سال هفدهم دی، میدان مجسمه مشهد شاهد جشن کشف حجاب بود. زنان و مردان موافقِ این سیاست در این روز به منظور تجلیل از اقدام رضاخان، گرد هم میآمدند و دستهگلهایی به پای مجسمه او میریختند. هفده دی ماه ۱۳۵۶ شمسی هم مثل هر سال، همه چیز برای تجلیل از رضاخان آماده بود و زمستان سرد و ساکت شهر، خیال رژیم را از هر مزاحمی آسوده کرده بود؛ غافل از آنکه بانوان باحجاب مشهدی در این روز آماده برافروختن شعله تظاهراتی بودند که تا آزادی کامل مردان و زنان ایران از استبداد پهلوی فرو ننشست.»
روز آزادی زن: - کتاب، یک بعد تاریخی داشت به نظر من، و یک بعد نمایش الگو. بُعد تاریخیش که جذاب بود برام. انجام این کار توی اون زمان، بنظرم کار کم اهمیتی نبوده، اما از جهت معرفی الگو هم، فعالیت زنان، و زنان فعال در اجتماع رو در یک مدل جمعی و با اشل گروهی نشون میداد.
- مورد قابل توجه بعدی، برام صراحت و صداقت نویسنده بود، مثل سانسور نکردن چهره های خاص، یا داستان عکاسی ساواک از خانمها.
- متنش روان و خوشخوانه و زود تموم میشه. اما به دو دلیل نمیتونم بگم مختصر بودن کتاب، حُسن کتاب بود، چون: اولاً با توجه به اینکه کتاب مخاطب عمومی نداره، اگر بخواهیم نگاه بالادستی بهش داشته باشیم، خلاصه بودنش نقص محسوب میشه. میشد کامل و جامعتر باشه ثانیاً معرفی های پیوستها ناقصه انگار.
- یکی از ایده های خوبِ کتاب، پیوستهاش بود: معرفی افراد: ایدۀ معرفی افراد خوب بود؛ موقع خوندن پیوستها، برام سوال شد که چی! همۀ آدمها یکی یکی گفتن چندتا بچه دارن، و الان مشغول چه کاری، درحالیکه میتونستن، نکات مهمتری رو برای معرفی خودشون بگن، بعد به این نتیجه رسیدم که فرد یا تیم نویسنده با این کار میخواسته نشون بده که زنهای فعال اجتماعی لزوما افراد خانوادهگریزی نیستن و از طرف دیگه شغلشون در حال حاضر هم نوشته شده، که احتمالاً میخواسته نشون بده افرادی که در یک فعالیت اجتماعی مقل انقلاب مشغول بودن، الان هم در موقعیت های خوبی هستند و موفقند. البته طبیعتا این راجع به اون 39 نفری هست که الان حاضر به مصاحبه شدند، یعنی زنده هستند و موافق نظام. معرفی برنامه های نویسنده: جمع شدن این افراد دور هم، و اشاره به این موضوع توی کتاب، نشون میداد تیم جمع آوری، بیشتر از اینکه نویسنده باشه، تشکیلاتی هست. و البته ایدۀ جالبی بود. در کل گفتن از برنامه های نویسنده در متن کتاب، جالب بود، یه خلاقیت و روراستی خاصی داشت سبکش.
کتاب کوتاهی است، برای مطلع شدن از یک واقعه تاریخی، تقریباً و شاید مفید باشد. هفدهم دی ماه ۱۳۵۶ بر علیه بیحجابی تظاهراتی در مشهد اتفاق میافتد که این کتاب آن را روایت میکند.
یک نکته این است که به نظر من جوری روایت میشود که انگار واقعه عظیمی بوده است ولی ظاهرا خیلی محدود بوده است. جمعیت ۲۰۰-۳۰۰ نفر بیشتر نبوده است.
نکته دیگری وجود دارد و اینکه خانمها نباید اینکار را میکردند. قضیه را ناموسی کردن و زنها را جلو فرستادن و استفاده از مصونیت زنانه مقداری درست نیست البته پهلوی ظاهرا زیاد به مصونیت زنانه معتقد نبودند و دوستان را نوازش کردند.