თამაზ ჭილაძის რომანი, „აჰა, მიიწურა ზამთარი“, ვფიქრობთ, ძალიან ნიშანდობლივი დასაწყისია, რადგან როდესაც ვლაპარაკობთ ქართული მწერლობის ნოვატორობაზე, ერთ-ერთი უპირველესი ამ შემთხვევაში გაგვახსენდება სწორედ თამაზ ჭილაძე. ეს არის ავტორი, რომლის სახელსაც უკავშირდება ევროპეიზმის ტენდენციების დამკვიდრება ქართულ ლიტერატურაში, რომანი „აჰა, მიიწურა ზამთარი“ 1965 წელს არის დაწერილი. ამ თარიღზე პოეტი და ფილოლოგი ქეთევან შენგელია განსაკუთრებულ ყურადღებას ამახვილებს. სწორედ მას ეკუთვნის რომანის ახალი გამოცემისათვის დაწერილი წინასიტყვაობა, სადაც წერს, რომ საინტერესოა ეპოქა, როცა ეს ნაწარმოები შეიქმნა. მისი თქმით, ქართული ლიტერატურა ამ პერიოდისათვის უკვე შეჩვეული იყო ადამიანის მიერ ქვეყნისთვის, საქმისთვის ან მოყვასისთვის ჩადენილ „საამაყო“ ქმედებებს. ლიტერატურის მთავარი გმირი ხალხისთვის მისაბაძი პიროვნება უნდა ყოფილიყო.
თუ ოდესმე ვინმე ჩემ მიერ წაკითხული რომანებიდან ფავორიტების ამორჩევას მთხოვს, თამაზ ჭილაძის ეს ულამაზესი და სენტიმენტებით სავსე წიგნი, აუცილებლად ერთ-ერთი პირველი იქნება სიაში. ამ წიგნში ბევრჯერ გაიხსნებ, რომ იმ რეალობის შესაქმნელად, რომლის მიღწევაც გინდა, მხოლოდ ერთი ნაბიჯის გადადგმაღა გაშორებს და სწორედ ამ სიუჟეტის გამო გიყვარდება პერსონაჟები თავის ავტორიანად.
ჭილააძეების კალამს წუნი რომ არ დაედება, ეს ახალი ამბავი არ არის, თუმცა თამაზმა გვაჩუქა ზაზა, რომელსაც შეაყვარა გოგონა, რომელთან ერთად ცხოვრების გაგრძელება და სიყვარულის ბაღის გაფურჩქვნა ზაზას თავისუფლად შეეძლო მხდალი რომ არ ყოფილიყო და საკუთარ გრძნობებსა და სურვილებზე გულახდილად ელაპარაკა. თუ არ ილაპარაკებდა, სულ მინიმუმ ერთი-ორი პატარა ქცევით მაინც რომ დაემტკიცებინა ამ სურვილებისა და გრძობების არსებობა ნამდვილად გაახარებდა მკითხველს. მთელი სიუჟეტის მანძილზე თამაზი გვიყვება თბილისურ ამბებს, გვაბოდიალებს ნაცნობ ქუჩებში, ზამთრიან თბილისურ უბნებში და ამ ცივ, სუსხიან საღამოებს იმ თბილი და ბედნიერი სიყვარულის ამბების წარმოდგენაში გვატარებინებს, თუმცა ეს ყველაფერი მხოლოდ წარმოდგენა რჩება თუ არა, ამის გასაგებად, თავად გირჩევ ამ წიგნის წაკითხვას. ზაზა ძალიან გაგაბრაზებს თავისი ყოყმანით, თუმცა ბევრ ჩვევასა და სიტუაციაში საკუთარ თავსაც ამოიცნობ, დარწმუნებული ვარ.
აქვე გიტოვებთ ამონარიდს, რომელმაც მომაჯადოვა: "საათის ისრები ბრუნავენ, უზარმაზარი, როგორც ქარის წისქვილის ფრთები, ისინი ნელ-ნელა კიდევ უფრო იზრდებიან, მთელ ცას ფარავენ და მიგვანიშნებენ, რომ იქ, ცის სიღრმეში, მანძილის გულგრილ უსასრულობაში, ბევრი მოგონება ჩაიძირა და ჩვენ ერთმანეთი დაგვავიწყდა"
ამ წიგნზე თავდავიწყებით შეყვარებული გემშვიდობებით, სიყვარულით, ქეთო <3
"არიან თავისმომაბეზრებლად ნაკითხი გოგოები, მათ ყველაფერი იციან და ყველაფერზე ლაპარაკობენ. მათ წინაშე თავს რატომღაც უხერხულად და დარცხვენილად გრძნობ. გეშინია, რამე სისულელე არ წამოგცდეს და, რა თქმა უნდა, ამის გამო ისინი არ გიყვარს, ერიდები"
მე თუ მკითხავთ, ამ რომანის მთავარი პერსონაჟი თოვლია, რომელიც მარადისობის შიკრიკია, ცით მოსული პოეზიაა და წიგნშიც, რომელიც ყოველი ფანტელით საზრდოობს, დრო გაჩერებულია. ვფიქრობ, თამაზ ჭილაძემ ამ წიგნით ადამიანი-სარკეები შექმნა მკითხველისთვის, რადგან აქ ბევრი სახასიათო პერსონაჟია, აგრერიგად რომ იწვევენ თანაგანცდას ჩვენში, ზოგი - ნაკლებად, ზოგი - მნიშვნელოვანწილად. გადამეტებული არ იქნება, თუ ვიტყვი, რომ როცა კითხვას დროებით წყვეტ, იმ სიმყუდროვისა და იდილიის დაკარგვა, რითიც წიგნია გაჯერებული და განდომებს, მასში ცხოვრობდე, იმდენად აუტანელია, რომ საქმეს, რასაც არ უნდა აკეთებდე, გინდა, შეეშვა, ყველაფერი მიაგდო და კვლავ წიგნს მიუბრუნდე. იმდენად გულწრფელი და სისადავით მოსილი ტექსტია, გადაუჭარბებლად ვამბობ, პირველივე გვერდებიდან გაყვარებს თავს და ეს უკანასკნელი პათეტიკაში რომ არ ჩამომართვათ, უფრო სწორად ვიტყვი, რომ - ტექსტი და მკითხველი ერთმანეთს „იმართებენ“, ერთმანეთით სულდგმულობენ. კითხვას ამთავრებ და ვერ ხვდები, რომანი წაიკითხე თუ პროზაულად მოვლენილი პოეზია, თითოეულ გვერდზე მარგალიტებად რომაა მიმობნეული თვალის, გონებისა და უმთავრესი ადრესატის - გულის საამებლად.
საჭირო დროს, საჭირო წამს მიპოვა თამაზმა. თოვლი. წვიმა. თეატრი. რკინიგზის სადგური. პაპუნას სახელოსნო. გიორგის რამდენიმე წუთიანი სიმარტოვე. გაუგებარი სწორფერობა. ჭ ა.
კავშირი, კავშირი და კავშირი!
ამ წიგნს არც ზაფხულში გაეკაროთ, არც გაზაფხულზე და არც შემოდგომას! მხოლოდ და მხოლოდ ზამთარში, თბილად რომ ჩაგიხუტოთ გულში და სულში!
ყველა სიტყვა განსაკუთრებული კავშირით აქვს ათამაშებული ერთმანეთში თამაზს. თითქოს განგებააო ამ სიტყვების ერთად ყოფნა. ძნელია რომელიმე ფრაზა, ნაწყვეტი გამოარჩიო აქედან, რადგან თვით მთლიანი წიგნია რაღაც საოცრება.
ამ ორს მაინც დავტოვებ აქ:)
“მე და შენ ერთი ფორანი უნდა გვქონდეს, შიგ ღონიერი ცხენი გვებას. მე მოედნებზე ხალხს უნდა ვაცინებდე, ვართობდე და შენს ცქერას ვგრძნობდე, როგორც სცენაზე მონათებულ პროჟექტორს. ღამით, მინდორში, ცეცხლთან უნდა ვისხდეთ, ვარსკვლავებს ვუყურებდეთ და მგლების ყმუილს ვუსმენდეთ”. 🌤️ “ძალიან შორსა ხარ, ძალიან, შორს, – მაგრამ გხედავ. შენი სუნთქვაც მესმის. და არაფერი არ გამოცვლილა. არ იფიქრო, რომ მხოლოდ ახლა გამახსენდი, იმიტომ, რომ თოვლი მოდის”.
ზამთრის დღეებივით სევდიანი წიგნია, სევდიანი პერსონაჟებით და ამბებით. დასაწყისში გგონია რომ პატარ-პატარა ისტორიებს წაიკითხავ და წიგნიც დასრულდება, თუმცა არაა ეგეთი მარტივი. ვაი თუ რომელიმე პერსონაჟთან საკუთარი თავის მიმსგავსებას გადაწყვეტ ან წარსულის ურთიერთობებს გაიხსენებ.
●,,უამრავ სიხარულს შორის ,არის სიხარული ,რომელიც მარტო შენ გეკუთვნის.შეიძლება ის სხვას არც კი გაუხარდეს ,ვერც გაიგოს.შენთვის კი ყველაფერია." ●,,კაცი თურმე ქვეყანას ათასი თვალით უყურებს ,თუ ის ათასი თვალი მოაკელი და მარტო მისი თვალების ანაბარა დატოვე -დაბრმავდება!" ●,,თუმცა სრულებით არ არის აუცილებელი ,რომ კაცი უსათუოდ ბედნიერი იყოს ....რა არ მოიგონა კაცმა ,თავისთავს კი ვერაფერი უშველა.იქნებ არც არაფერია საშველი,ჩვენ სხვა რამე გვგონია ,ცხოვრება კი სულ სხვა რამეა." ●,,რამდენი ასეთი ამბავი ხდება ჩვენს გარშემო და ვერ კი ვამჩნევთ.თუ კაცის ყვირილს არ გავიგონებთ ,მიშველეო,ისე ,ალბათ,ახლოსაც არ გავეკარებით.კაცი კი ამაყია.რა უნდა მოხდეს რომ დაგიძახოს.კი,მაგრამ თუ არ დამიძახა, როგორ უნდა გავიგო ,რომ უჭირს?" ●,,იქნებ ასეც უნდა იყოს,იქნებ ყველამ თავის დარდს მარტომ უნდა მოუაროს,იქნებ ადამიანს უფრო მეტსა ვთხოვთ ,ვიდრე მას ნამდვილად შეუძლია?" ●,,ყველა თავისებურად ცხოვრობს,თავისებურად ისვენებს .ადამიანები ერთმანეთს არ ჰგვანან ,მაგრამ ერთი კია :ბედნიერების წყაროდან ყველა იმ წყლასა სვამს ,რომელიც მას ეკუთვნის,უფრო სწორად,რომლის ღირსიც არის." ●,,თურმე ადამიანის სული უამრავი სხვადასხვა ადამიანის არსებათა ნაწილაკებისაგან შედგება ,სხვადასხვა დროს რომ მიგვითვისებია .მიუხედავად მოჩვენებითი სიმტკიცისა და ერთიანობისა ,ის მაინც უცებ იშლება.ღალატი ,შური,გულგრილობა მას ისევე დაუნდობლად შლის ,როგორც რომელიმე განსაზღვრული ქიმიური ნაერთი-რკინას." ●,,ნუთუ რომ იცხოვრო ,უსათუოდ ნიღაბი უნდა გეკეთოს?ნიღბებსაც როგორ არჩევენ?ზოგს მხიარული ნიღაბი აქვს გაკეთებული ,ზოგს ბრძენის,ზოგს საქმიანი კაცისა,ზოგს კი ხუმარასი ,რადგან იცის,რომ ხუმარას ბევრ რამეს აპატიებენ."
ძალიან მიყვარს თამაზ ჭილაძის „აჰა, მიიწურა ზამთარი", რამდენიმე წლის წინ წავიკითხე პირველად და მას შემდეგ რამდენიმე თვეში ერთხელ სულ ვკითხულობ ხოლმე.
ახლა ზამთარი დიდი ხნის მიწურულია, ჩავიკითხე მრავალჯერ წაკითხული ბოლო გვერდი და ვხვდები, რომ მართლაც, ,,თოვლი დიდი ხნის წინ დავიწყებული რაღაცის გახსნებას ჰგავს, მოჩვენებითად მშვიდს, მაგრამ ჯიუტ გახსენებას. ის ფარავს ყველაფერს, თეთრი ბურუსით ავსებს გარშემო სივრცეს, რათა მხოლოდ ის ერთი, დავიწყებული გამოჩნდეს. დავიწყებული, თუ გულის სიღრმეში შენივე ხელით ჩამალული. ზედ რომ ათასი, თავის მოსატყუებლად მოგონილი ნუგეში ნაცარივით მიგიყრია. ის კი თურმე მაინც არ ჩამქრალა."