Gilgameş

by Muazzez İlmiye Çığ

Genres: Mythology, Nonfiction, History, Turkish, Religion, Archaeology

95 pages, Paperback

First published January 1, 2000

About the author

Muazzez İlmiye Çığ was a Turkish archaeologist, sumerologist, assyriologist, writer and supercentenarian who specialised in the study of Hittites and Sumerian civilization. She stirred controversy in the Muslim world and received worldwide media coverage in 2006 with her assertion, outlined in her book from the previous year, that the headscarf worn by Muslim women did not originate in the Muslim world, but was purportedly worn five thousand years earlier by Sumerian priestesses as a means of initiating young men into sex.

Reviews

[tyranus · Rating 3 out of 5]

* MÖ.2800'lü yıllarda Sümer şehir devletlerinden Uruk kentinin krallığını yapan Gılgamış isimli bir kralın hayatı anlatılmaktadır. Kitabın kaynağı, 19. yy.'ın ortalarında Irak'ın Ninova kentinde bulunan ve toplamda 2900 satırdan oluşan 12 tablettir. Akadca dilinde yazılan tabletler ilk çözüldüğünde büyük ses getirmiş; çünkü tabletlerde semavi dinlerde de sıkça geçen Nuh Tufanı anlatılmaktadır. Esasında, Nuh Tufanı tek örnek değildir; büyük dinlerde bahsi geçen birçok olay, Sümerlerin kil tabletlerinde, üstelik bu dinler ortaya çıkmadan çok önce, yazılmıştır.

** Samuel Noah Kramer'in, " Tarih Sümer'de Başlar " kitabını okumadan önce yazarın metafor yaptığını sanmıştım; yanılmışım, gerçekten de insanlık tarihi Sümerler ile başlıyor. Yazıyı (çivi yazısı), astronomiyi, takvimleri, saati, tekerleği, barajları, sayı sitemlerini, matematiği, hayvanları evcilleştirmeyi, birçok tarım aletini, ilk yazılı hukuku vs vs, özetle insanlığın kilometre taşlarını tek başlarına bulmaları nedeniyle, "bu devasa uygarlık" okunmayı ve yeni nesiller tarafından bilinmeyi fazlasıyla hak ediyor. Sümerler, varlıklarını sürdürdükleri zaman diliminde (MÖ.4000-MÖ.2000 yılları arasında) 5 gezegeni ve yörüngesini tek başlarına keşfederken; altıncı gezegeni insanlık ancak yaklaşık 4.000 yıl sonra, MS.1600'lü yıllarda Kepler zamanında, keşfedebilmiştir. Bu ufacık bilgi bile, Sümerlere neyi, ne kadar borçlu olduğumuzu fazlasıyla gösteriyor. Vatandaşı olduğumuz ülkeler için askerlik yapma, vergi verme, kanunlara uyma gibi vatandaşlık görevlerini yapmakla yükümlüyüz. Dünyaya gelip her türlü nimetlerinden faydalanan insanlık, birçok şeyini borçlu olduğu bu devasa kültürü ve mirası okuyup öğrenmekle de yükümlü olmalı bence.

*** ve son olarak 3 yıldız vermemin sebebi elbetteki yazarın anlatığı şeylere değil, nasıl anlattığına. Muazzez İlmiye Çığ'ın büyük bir Sümerolog olduğu ve anlattıklarının arkeolojik kanıtlara dayandığı (objektif olduğu) su götürmez bir gerçek; ama keşke kitapları için bir editör tutsaydı. Zira kitaplarında daha edebi ve akıcı bir dil olması, hem yazar hem de okur için daha makul olurdu. İyi okumalar...

[Begum Sacak Sarilar · Rating 5 out of 5]

Bu kitap Gilgamis efsanesinin anlasilir bi sekilde anlatildigi bir eser. Kitabta Gilgamis'in arkadasi Enkidu'ya duygugu sevgi ve onu kaybetmekten oturu duydugu uzuntuyle beraber olumsuzlugu arayisina sahit oluyoruz. Benim en cok ilgimi ceken kisim Tufan kismiydi. Nuh'un tufanini ilk olarak dini kaynaklardan okumustum ve benzerlikler beni sok etti. Tufan kisminda Utanapistim Gilgamis'a tanrilar tarafindan nasil kendine olumsuzluk bahsedildigini anlatiyor. Ozellikle geminin karaya inmesi ile birlikte durumu kontrol etmek amacli kus gondermeleri dahi Nuh'un tufani hikayesiyle ayni. Daha once Abrahamic dinlerin mitolojilerden ve destanlardan alinti yaptigini duymustum ama boyle birebir bi plagiarism* beklemiyordum. Hikayeye donecek olursak benim en cok hosuma giden nokta o donemde bile insanlarin ayni seyleri hissedip ayni seyleri dert edinmis olmasi.. Okullarda okutulmasi gereken bir eser.

[Arzu · Rating 3 out of 5]

destanın öykü gibi anlatılma fikri güzel de, muazzez ilmiye çığ daha iyi bi' hikaye anlatıcısı olsaydı keşke..

[Seda Işik · Rating 4 out of 5]

“Yaptıklarını tabletlere yazdığından, belki yüzlerce yıl sonraya kadar adı sürecek, ne kadar olmuş olsa bile insanlar onu bilecekti.”

[Tori · Rating 5 out of 5]

İyi ki Sümerliler vardı yoksa peygamberleri kim dinlerdi? :)

[Yasemin Macar · Rating 4 out of 5]

Tarihe, mitolojiye ilginiz varsa ilk okuyacağınız eserlerden biri. Muazzez İlmiye Çığ'ın anlatımıyla daha da güzel olmuş. Nuh tufanı, ölümsüzlük içinde her şey var. Ama Halkıyla barışık ve dost bir kral, ayrıca arkadaşlığa kardeşliğe deger yargıları çok güzel anlatılmış. Tabletler de daha şiirsel ve düz yazılmış ama bu kitap daha masalsı ve okurken daha eğlenceli.

[Anılbey · Rating 5 out of 5]

Halkına var gücüyle davul çalarak onları rahatsız edip bundan hoşnut olan tarihin ilk troll kralı

[Özgür · Rating 4 out of 5]

Gilgameş - Muazzez İlmiye Çığ

Bu sayfayı açtığımda yaptığım ilk paylaşımlardan biriydi Muazzez Hanımın Kur'an, İncil ve Tevrat'ın Sümer'deki Kökeni kitabı. Muazzez Hanımın hep hakettiği değeri görmediğini düşünüyorum. Öyle ki uluslararası çalışmalarda bile kaynak olarak gösterilen bir Sümerolog'a sahibiz ve çoğumuzun haberi bile yok böyle birinin varlığından. Bu konudaki en çok kızdığım şeylerden biri de yayınevinin Muazzez Hanımın kitaplarını ciltli ya da daha iyi baskılarla bizlerle buluşturmaması. Her neyse, konu kişisel olarak çok sevdiğim bir yazar olunca biraz fazla öznel konuşabiliyorum sanırım.

Kitaba dönecek olursak; Gilgameş hepimizin âşina olduğu tarihte ilk yazılı ölümsüzlük arayışı miti. Kendinden sonraki uygarlıklara bile esin kaynağı olmuş bu mitle ilk olarak Akadca olarak karşılaşıyoruz ancak içeriğindeki karakter isimlerin akadca olmadığını anlayınca aslında bir Uruk kralının hikayesi. Destanın günümüze sadece birkaç tableti ulaşabilmiştir. Bu destanlar Asur Kralı Asurbanipal'ın kitaplığından kopyalanarak dağılmış son yıllarda yapılan kazılarla ortaya çıkarılmıştır.

Bu kitap ise aslında nesir olan metnin yazar tarafından hikayeleştirilmiş halini içeriyor. Önsöz'de neden böyle bir yola gittiği açıklanmış. Zaten nesir halini okumak isterseniz İş Bankası basımı Gılgamış Destanı kitabını okumalısınız. Bu kitap daha çok destanın masallaştırılarak anlatılmış hali gibi. Öykünün bitiminde Gılgameş'in ölümü, son yıllarda yapılan araştırmaların ışığında destanın durumu gibi bilgiler ve --renkli basılmadığı için hiçbir şey anlaşılmayan-- sümer tabletleri de mevcut.

Ben Uzunca bir süredir bu hikayeyi merak ediyor ve sağlam bir kaynaktan okumak istiyordum. Bunca zaman beklemekte haklıymışım çünkü ben bu sürede Sümer Mitolojisini biraz daha öğrendim ve okurken yapılan göndermeleri daha iyi anladım, tanrıların konumlarını anlamakta zorlanmadım. Siz bu kitabı mitolojiyi hiç bilemden de okuyabilirsiniz tabiki, sonuçta öykü aslında Gılgameş'in öyküsü özünde.
Öyküyü merak ediyor ve okumak istiyorsanız bu halini okumanızı tavsiye ediyorum. Sümerler üzerine bunca çalışma yapmış Muazzez Hanımın bilgi dağarcığına ve uzmanlığına güvenebilirsiniz.

[Keo84 · Rating 5 out of 5]

Gılgameş destanını romansı bir tarzda anlatan güzel bir kitap. Daha ayrıntılı bilgi edinmek isteyen okuyucular için Harald Braem adlı yazarın Uruk Aslanı Gılgameş adlı eserini de tavsiye edebilirim. Bu kitap da aynı muazzez hoca nın kitabı gibi roman tarzındadır. Muazzez hoca'nın İbrahim peygamber ve Kur'an İncil ve Tevrat'ın Sumer'deki Kökeni adlı kitaplarını da okuyan birisi olarak, yazarın kitaplarının eski inanışlara dair çok çarpıcı bilgiler verdiğini düşünüyorum. Diğer kitaplarını da mutlaka okuyacağım. Özellikle Kur'an İncil ve Tevrat'ın Sumer'deki Kökeni adlı kitabının dini inanışları sorgulayıcı bir tarzı var. Ama yazarın kitaplarını okuyup da ateist olunabileceği görüşlerine kesinlikle katılmıyorum. Sonuçta dinlerin her ne kadar dogmalardan oluştuğuna inanılsa da bu tarz kitaplarla birlikte insanlığın gereği olan sorgulama yeteneğinizin geliştiğini göreceksiniz ve bu size yepyeni ufuklar açacaktır. İnançlarınızı sorgulamanın (dogmaları sorgulamanın) sizi ne kadar geliştirdiğini; doğrulara ulaşmanızın önündeki engelleri nasıl birer birer kaldırdığını göreceksiniz. Sadece okuyun yeter...

[Özgür Baltat · Rating 5 out of 5]

Tekrar tekrar farklı kaynaklardan okuyup, her seferinde destandaki kadim bilgeliğe, son derece insani duygusal betimlemelere, insanlığın en temel sorunlarına verdiği yanıtların derinliğine hayran kalıyorum. Binlerce yıllık insan uygarlığının en eski ve değerli edebi metinlerinden biri. Tabi şiir haliyle okunabilir bir metin olmadığından, yazarların yaptığı birleştirme ve öyküleştirmenin aslına uygun olduğunu varsayıyorum.

[Yasemin Sahin · Rating 4 out of 5]

Kadim metinlerin kendilerinden önceki destan ve hikayelerden pek çok hikaye içermesi gerçeği bu kitapta da karşımıza çıkıyor. Sadece Gilgameş'in öyküsü değil, aynı zamanda tabletlerin bulunuşuna ve kitabın yazılışına dair ek bilgiler de çok ilgi çekici.

[Melek · Rating 5 out of 5]

Homo Narrans kitabında sık sık bahsedilen Gılgamış destanını Muazzez İlmiye Hoca'nın elinden okumak çok güzeldi. Kitapta Gılgamış Destanı dışında Gılgamış'ın kim olduğu, destanın ne zaman ve nasıl bulunduğunu ve bulunan tabletlerin kısa özetini okuyabilirsiniz. Açıkçası bir hikaye şeklinde ve özenle hazırlanmış önsöz ve sonsöz ile Gılgamış destanını daha iyi anlayabildiğimi düşünüyorum. Muazzez İlmiye Hoca'nın bir eserini okumak tabi ki başlı başına büyük bir keyif!

[Elif · Rating 2 out of 5]

Gılgamış destanının kendisini okuduktan ve destanın şiirsel diline aşık olduktan sonra öykü biçiminde okumak çok hoşuma gitmedi. Önemli bir tarihçi ancak anlatım karmaşası gördüm sanki. Sadece akıcı olduğunu söyleyebilirim.

[Doğan · Rating 4 out of 5]

Gılgameş destanı muazzam bir eser ve medeniyetin ilk yazılı eseri. Tek sorun Muazzez İlmiye Çığ'ın iyi bir Sümerelog olmasının yanında iyi bir hikayeci olamaması. Kitap daha güzel olabilirdi.

[Kahveci · Rating 4 out of 5]

Gilgameş ve çok sevdiği arkadaşı Enkidu'nun kahramanlıklarla dolu hikayesinden bahsedilmekle birlikte, ismi verilmese de Nuh tufanı da dahil bazı eski olaylardan da söz ediliyor. Destanlar güzeldir.

[buse]

read for: anatolian and mesopotamian mythology

[Ayse Kara · Rating 4 out of 5]

Çok geç okuduğum için üzgünüm. Muazzez İlmiye Çığ ın diğer eserlerini de okumayı hedefliyorum. Hadi okuyalım diyen arkadaşım Esra'ya teşekkürler ❤️❤️

[Selçuk Altıntav · Rating 5 out of 5]

ISBN13 9789759950712 numarali destansi diline zarar verilmeden yazilmis olan cevirisini okumus biri olarak yorumluyorum bu kitabi. Oncelikle bunu belirtmek isterim. Yorumuma gelmeden once yazar Muazzez İlmiye Çiğ'in kim oldugunu arastirip okumanizi da tavsiye ederim. Kendisi cok onemli calismalara imza atmis bir sumerologdur. Ve bu eseri yazmasindaki amac Sumerler hakkinda sahip oldugu butun bilgiyle bu destani olabilecek en sade sekilde harmanlayip daha anlasilir bir yapiya kavusturmaktir. Destani iceren tabletlerdeki eksik kisimlari bizim icin sumer tarihine ve folklorune ait bilgisiyle doldurup daha anlasilir kilmistir. Bu sebeple bunu edebi bir eserden bagimsiz dusunmek gerekiyor. Fazla edebi tasvirlere girmeden sadece uygun bir kronolojiye sokarak bosluklarini doldurarak destansi anlatimindan cikip masalsi-hikayemsi bir havada anlatmistir. Destan halinde okuduktan sonra da bir kisim bosluklari icin uzulmustum fakat Muazzez İlmiye Çiğ gibi bir tecrubenin bu bosluklari dolduracak bir eser kaleme almasi beni mutlu etti. Nacizane gorusum olarak belirtmek isterim ki destandan once bu eserin okunmasi ile destandaki bosluklar sizin icin sorun olmayacaktir ve edebi degeri acisindan sizi mutlu eden destandaki bosluklar ile ilgili cok fazla uzulmeyeceksiniz.

[Ehmed · Rating 3 out of 5]

Destanda Tanrılar çok rol oynuyor, fakat asıl konu insan. Bu bakımdan Tanrıları daha az meydana çıkarmaya çalıştım.

[Hilal Üğütgen · Rating 5 out of 5]

Öyküleştirilerek yazılmış bir destan

[Özgün Onat]

Bir kitabın daha sonuna geldim. Bu sefer okuduğum Muazzez İlmiye Çığ Hocamızdan “Gilgameş” Tarihte İlk Kral Kahraman. Tarih sevdiğim bir konu, bugüne kadar Çığ hocamızın kitabını okumak kısmet olmamıştı, önüme çıkınca aldım, okudum ve pişman olmadım.
Kitabımız Muazzez İlmiye Çığ biyografisi ile başlıyor. Çığ, bu kitabını “ Sevgili kızları ve torunlarına” ithaf etmiş… Çığ’ın kaleminden kitabın içeriği ve nasıl yazıldığını anlatan bir önsöz var. Anlatılanlar bulunan Sümer tabletlerinin resimleri ile desteklenmiş. Öykü sonunda bu kitabın derlendiği 12 tabletin özeti var. Son da ‘Konuyla İlgili Ek Sümer Belgeleri’ bölümünde Sümer haritası ve tabletlerden detay resimleri var.
Sümerler çok tanrılı dine inanıyorlardı. Gılgameş Destanı ve kitapta bu yüzden çok tanrı adı geçiyor :
Anu, ilk tanrı, baş tanrı ve gök tanrısı.
Ki, ilk tanrının dişisi ve yer tanrısı.
Enlil, hava tanrısı ve sonraki diğer tüm tanrıların babası.
Enki, bilgelik tanrısı.
Ninmah, ulu hanım ve ana tanrıça.
Nanna, ay tanrısı.
Utu, güneş tanrısı ve Nanna’nın oğlu.
Ecem, tanrıların kraliçesi.
İnanna, aşk ve bereket tanrısı.
Aşnan, tahıl tanrısı.
Lahar, sığır tanrısı. Birde ‘Hastalık Cini’ Namter vardı ( bu beni çok güldürdü hastalık cini gözümün önüne Hary Potterda ki ev cini geldi ). Bunu okuyunca ister istemez ikileme düştüm. O dönemde çok tanrılı din normal, ama bilim ve teknikte bu kadar ilerlemiş bir toplum tanrıları sınıflandırırken ‘ Hastalık Cini’ gibi bir kavramı nasıl bulurlar, inanırlar ? ( )
Gilgameş öldüğünde oğlu tarafından anıt mezar yaptırılıyor. Mısır Piramitleri gibi taştan ve içine hediyeler konuluyor. Ama burada amaç farklı ; Mısır inanışında ölüm 2. Yaşam olduğu için mezar odasına kullanacağı eşyalar konuyor. Sümerlerde ise bu eşyalar daha önce ölenler, yer altında yaşayanlara hediye.
Çığ, metni çok güzel yazmış, rahatlıkla okunuyor. Bir günde bitebilecek bir kitap, tarih dersinden çok masal tadında bir öykü gibi. İlk fırsatta Çığ hocanın diğer kitaplarını da okumak isterim ki bence okunması gerekenlerden.

[Gizem Dosar]

Siduri bunun üzerine, "Ah Gilgameş! Ele geçirmene imkân olmayan ölümsüzlüğü bulmak için bu kadar sıkıntıya girmek ha! Yazık olmuş sana! Tanrılar daha insanları yarattığı zaman ölümü de onlara vermiş. Yalniz insanlara mı? Her varlığın bir oluşumu bir de yok oluşu var. Sen bilgin bir adamsın, bunları bilmen gerek. Ey Gilgameş! Bulamayacağın ölümsüzlüğü aramak için kaybettigin zamana yazık olmuş. Sana verilen bu yaşamın tadını çıkarmaya bak! Gece gündüz keyiflen. Her gününü üzüntüyle değil, sevinçli geçirmeye çalış. Ye, iç, çal, söyle, dans et, yıkan, temizlen, güzel giysiler giy. Küçüklerin ellerinden tutarak, karını göğsüne bastırarak yaşamina yaşam kat. Bu işte insanlığın kaderi" dedi.

[Esra Tunçer · Rating 4 out of 5]

Neden bu kitabı bu kadar geç okumuşum diye çok kızdım kendime. Yeni nesil mitolojik öyküleri bayıla bayıla okurken şimdiye kadar bu kitabı merak bile etmemiştim, çok ayıp gerçekten. Sümerler ile ilgili bir şeyler okumaya Mahir Ünsal Eriş'in Babil Kulesi Kitabı'nı okuduktan sonra karar vermiştim. Elbette ki bu okumayı Muazzez İlmiye Çığ'ın kitaplarından yapacaktım. Beni bu kitapla buluşturan arkadaşım sevgili Ayşe bu amacıma hızla ulaşmamı sağladı ve ben bu kitaba bayıldım. Hedefim Muazzez İlmiye Çığ Eserleri serisini, uzun da sürse, tamamlayabilmek. Senede 4 kitabını okumayı hedefleyebilirim başlangıç olarak sanırım.

[burhan · Rating 4 out of 5]

Bir solukta okunacak bir destan. Muazzez İlmiye Çığ'ın edebi anlatımı ve destanın/gilgameş'in maceralarının hememcicik ve düz bir şekilde anlatılması bazıları tarafından eleştirilse de, ben destanın kısalığını ve tarzını kesinlikle sevdim. Destanın ilgi çekici yanlarından günümüzden 4000-5000 yıl önce yazıya geçirildiği ve bunun öncesinde de 1000-2000 yıl sözlü olarak aktarıldığı göz önüne alınınca, kitap zahmetsiz zaman yolculuğu gibi, 5000 sene evvele. Gilgameş'in yufka yürekliliği ayrıca gülümsetti (welcome to middle east).

[Edangi · Rating 3 out of 5]

İnsanlık tarihi okuması çok keyifli, bir yandan da her seferinde beni hayretlere düşüren bir alan. Tüm destanların, efsanelerin ortak bir yönünün olması ve bu ortak yönlerden dinin de bolca nemalanması ne tuhaf. Gilgameş tarihte ilk kahraman kral olsa da en nihayetinde üçte biri insan ve insana dair çok şey barındırıyor.

[Metaforikimsi · Rating 5 out of 5]

"Sen soğukta ısıtmayan bir örtüsün! Sen fırtınaya engel olmayan bir kapı, üstüne örtüleni altında ezen bir fil derisi, içindeki kahramanların üstüne çöken bir saraysın!"

Bir tanrıçaya asla söylenmemesi gereken sözler.

[Serdar SARI · Rating 5 out of 5]

Gılgamış destanını hikayeleştirerek anlatan keyifli, çerezlik bir kitaptı. Kral Gılgamış bana gerçekten tarih sahnesinde yaşamış en ilginç figürlerden biri gelmiştir.

Yazarı Muazzez hanım alanında uzman, tecrübeli bir sümerolog. Çoğu kişi edebi dilini eleştirmiş ama bu konuda çok büyük bir beklentim olmadığı için beni irite etmedi.

[Meltem17 · Rating 5 out of 5]

"Yatakta ölmek duygusu çok korkunç, savaşta ölmeyi daha çok isterdim. Savaşta ölenler kutsal ve kahraman sayılır."

Enkidu

[Gizem Yarar · Rating 3 out of 5]

gilgameş destanını merak ediyorsanız yalın bir dille ve keyifli bir anlatım.

[Serpil · Rating 5 out of 5]

Daha evvel okumuş olduğum Gılgamış Destanı yazılarından; daha derli toplu ve okuması daha keyifliydi.