Przepis na człowieka. Czyli krótki wstęp do odpowiedzi na pytanie: dlaczego jesteśmy, jacy jesteśmy

by Dawid Myśliwiec

Założę się, że w każde święta ktoś w Twojej rodzinie mówi o tym, że coś jest dziedziczne, że jest genetyczne. Ludzie w Twoim otoczeniu mówią o rodzinnym obciążeniu chorobami lub cechami charakteru. Tłumaczą swój aktualny stan tym, co mają w genach. I choć czasami jest to uzasadnione, to bądźmy szczerzy – nie każdy, kto ma cukrzycę jest silnie genetycznie obciążony predyspozycjami do choroby i nie każdy z takim obciążeniem dostanie cukrzycy.

Książka „Przepis na człowieka” Dawida Myśliwca z kanału „Uwaga! Naukowy Bełkot” pomoże Ci zrozumieć, co tak naprawdę odkrywają naukowcy na całym świecie i jak te odkrycia przekładają się na Twoje życie. Po lekturze będziesz świadomy, że nasze geny nie wydały na nas wyroku i że to, czym jest człowiek, to efekt oddziaływania genów ze środowiskiem.

Genres: Science, Nonfiction, Biology, Popular Science, Polish Literature

449 pages, Hardcover

First published April 7, 2020

About the author

Dawid Myśliwiec jest doktorem nauk chemicznych, polskim twórcą internetowym, założycielem dwóch kanałów popularnonaukowych w serwisie YouTube – Uwaga! Naukowy Bełkot i Wyłącznie Naukowy Bełkot. Na kanałach można znaleźć filmowe opracowania rozmaitych zagadnień z przeróżnych dziedzin nauki, ciekawostki oraz autorski podcast „Przegadana Godzina”. Od 2010 roku Dawid regularnie pojawiał się na polskich festiwalach nauki i konkursach naukowych. Jest laureatem wielu nagród oraz autorem książki „Przepis na człowieka”, która została sprzedana w liczbie 30 000 egzemplarzy. Był 2 razy w Czarnobylu.

Reviews

[EpidermaS · Rating 5 out of 5]

Absolutna rewelacja. Pięknie (PIĘKNIE!) wydana pozycja z zakresu literatury popularnonaukowej, w której to autor stara się odnaleźć tytułowy "przepis na człowieka". Wszystko to okraszone historiami ze świata nauki, wynikami badań (również tych współczesnych) oraz opowieściami z prywatnego życia autora.

Dawida Myśliwca część czytelników może kojarzyć z kanału youtube'owego "Naukowy Bełkot". Jeśli nie - serdecznie polecam zapoznać się z tym zakątkiem w Sieci. Autor, który na co dzień jest doktorem chemii na Uniwersytecie Marii Curie Skłodowskiej, w przystępny i interesujący dla przeciętnego Kowalskiego sposób stara się wyjaśnić, dlaczego i w jaki sposób naszym życiem rządzą określone prawa naukowe. Dawid próbuje się dowiedzieć, czy rosół jest lekiem, tłumaczy działanie szczepionek przeciwko COVID-19, sprawdza, czy da się wpłynąć na płeć potencjalnego potomka... Wszystko to podane jest w lekkostrawny, często żartobliwy sposób. To inteligentne, specyficzne poczucie humoru autora bardzo mocno wpływa również na styl pisania prezentowany w książce, co - wg mnie - jest niemałą zaletą.

Książka to prawdziwa cegła, ale to nie powinno Was odrzucić. Ogromną część objętości stanowi wartościowy tekst. Tekst przemyślany i bardzo zrównoważony merytorycznie. Autor, jako akademik, ma tendencje do wpadania w styl charakterystyczny dla publikacji naukowych. Widać jednak, że - podobnie jak na swoim kanale na Youtube - stara się znaleźć złoty środek pomiędzy przystępnością podawanych informacji a potężną dawką merytorycznej wiedzy. Wychodzi to super. Muszę jednak zaznaczyć, że tytuł może się okazać nie do przejścia dla tych z Was, których kompletnie odrzuca chemia i biologia, z duuuużym naciskiem na genetykę i tematy pokrewne. Choć każde z pojęć zostaje w książce wytłumaczone najprościej jak się da, pewnych kwestii nie da się przeskoczyć. Procesy prowadzące do stworzenia dorosłego człowieka są na tyle złożone i zawiłe, że "zgłupienie" ich nie miałoby najmniejszego sensu.

Tym, co może dziwić w tego typu literaturze, są... ilustracje. Tak, dobrze widzicie. Nie pomyliłam się - tekst wzbogacony jest o ilustracje. I choć nie brak tu naukowych schematów, sporo jest też grafik zamieszczonych dla zwykłej uciechy czytelnika. Mnie przypominały szkice Leonarda da Vinci (klimat człowieka witruwiańskiego), ale w formie nieco bardziej żartobliwej, niekiedy wręcz dziecinnej. Fantastyczny pomysł. Dzięki nim cały przekaz płynący z książki nabiera lekkości, a sama publikacja traci resztki akademickiego charakteru.

Brać w ciemno, nawet się nie zastanawiać. Perełka nie tylko wśród książek youtuberów, ale też wśród ogółu pozycji popularnonaukowych dostępnych na rynku, co w tym przypadku jest zdecydowanie ważniejsze.

[Bartłomiej Falkowski · Rating 5 out of 5]

Książkę dostałem w prezencie. Po zapoznaniu się z notką o autorze okazało się, że kojarzę kanał youtube przez niego prowadzony, ale zdarzyło mi się obejrzeć łącznie jedynie kilkanaście minut któregoś z odcinków (nie do końca więc znałem kontekst jego treści). Generalnie mam sporą początkową rezerwę w przypadku książek autorstwa "youtuberów" czy "blogerów". Często okazuje się, że ta forma przekazywania "contentu' nie jest dla każdego i takie pozycje bywają po prostu słabe i miałkie.

W tym wypadku jednak jest wielkie WOW. Pozytywne oczywiście.

Co mi się podobało:
- Tu naprawdę widać koncepcją i cel! Każdy z rozdziałów jest uzupełnieniem poprzednich. Wprawdzie (spoiler alert!) ostateczne konkluzje nie dają nam jasnych odpowiedzi, ale czuć, że każdy nowy etap książki to kolejny puzel tej samej układanki.
- Treść jest naprawdę "mięsista". Nie jestem biologiem ani chemikiem. Podstawowy etap nauki tych dziedzin zakończyłem ponad 15 lat temu. Mimo wszystko, wydaje mi się, że jest tu naprawdę sporo wiedzy i opisu skomplikowanych zagadnień. Na zrozumienie niektórych z nich musiałem poświęcić kilka iteracji...
- Świetne notki historyczne. Każdy z rozdziałów nie jest po prostu przedstawieniem konkretnego problemu w sposób akademicki. Za każdym razem mamy szeroki opis genezy i osób związanych z danym odkryciem. Te opisy są naprawdę obrazowe i "melodyjne" - potrafiły wciągnąć mnie w historię rozwikłania zagadki. Co jeszcze lepsze, autor potrafi puścić wodze fantazji i wykreować subiektywne projekcje bohaterów w danym momencie - to jakich uczuć doznawali czy co nimi kierowało. Złoto!
- Wiele efektów "WOW". Zdarzyło mi się już czytać jedną książkę odnośnie tej samej domeny (geny, DNA, etc.), ale liczba "WOW", "Jak to możliwe?", "Niesamowite...." w myślach była tym razem zdecydowanie większa :)
- Wydanie książki! Jest to chyba jedna z najładniej wydanych książek jakie zdarzyło mi się czytać. Pierwsze skojarzenie jakie przychodzi mi do głowy to notatnik "Leonaro da Vinci". Okładka jest świetna, papier dobrej jakości, a grafiki niesamowite. Fajny pomysł na format odnośników i wyjaśnień. Klasa!

Polecam, mocne 5 gwiazdek!

[Michał Steier · Rating 5 out of 5]

Oceniam na 5-. Minus za zbyt częste (pod koniec książki wręcz irytujące) powtórzenia "drogi Czytelniku". Poza tym książka jest pięknie wydana - śliczne szkice, notki na marginesie, grube i matowe kartki papieru, i podane źródła informacji na końcu każdego rozdziału. Bardzo starannie przemyślany układ i szalenie ciekawa treść wypełniona ciekawostkami, historią że świata nauki i momentami bardzo głęboko-naukowymi fragmentami, niczym z podręczników szkolnych. To nie jest książka dla każdego, ale jeśli ktoś szuka porządnej publikacji popularnonaukowej to się nie zawiedzie. Polecam.

[Mateusz Nosek · Rating 3 out of 5]

Nic z niej nie pamiętam

[Marta · Rating 4 out of 5]

Książka pięknie wydana, pod tym względem czytanie jej to była sama przyjemność. Jeśli chodzi o treść, to bez zastanowienia poleciłabym ją każdemu, kto nie ma dużej wiedzy jeśli chodzi o biologię/genetykę i chciałby się dowiedzieć więcej – uważam, że jeśli chodzi o tłumaczenie wiedzy, to jest świetnie. Jednak jako osoba, która się na genetyce w pewnym stopniu zna, mniej więcej 2/3 książki tłumaczyło mi rzeczy, które już bardzo dobrze rozumiem i przez to niespecjalnie mnie angażowało intelektualnie. Także podsumowując, świetnie by było, gdyby było więcej rozdziałów już o tych bardziej skomplikowanych zagadnieniach, bo kiedy już zaczęłam się dobrze bawić to książka się skończyła :) Mimo wszystko uważam, że Dawid zrobił świetna robotę i z niecierpliwością czekam na drugą książkę.

[Kirin171 · Rating 4 out of 5]

Drogi Autorze, pomijając merytorykę, research itd., których czepić się nie mogę (bom za głupia na to), błagam, następnym razem ogranicz "Drogi Czytelniku" do jednego na rozdział, bo drinking game (jeden drogi Czytelnik = jeden shot) mógłby wykończyć wątrobę w godzinę.

[Weronika Kobierecka · Rating 5 out of 5]

Książka godna uwagi, jeżeli chce się poznać historię genetyki, ale i podstawy (ale takie naprawdę podstawy podstaw) i nie ma się zielonego pojęcia o tej dziedzinie.
Mimo objętości czytało się ją szybko i przyjemnie (w przeciwieństwie do „Śmiech na po marce” od Zimmera).

[Amelia Gęś Desput · Rating 2 out of 5]

DNF
Ta książka mnie nie zainteresowała, może dla kogoś kto ma bardzo małą wiedzę o biologi i bardzo interesuje się historią (tu genetyki) będzie to dobra pozycja.
Mnie niestety ilość historii pokonała, a jak juz doszłam do jakiś faktów biologicznych to nie okazały się one dla mnie czymś, o czyjm bym nie wiedziała. Może to też wina stylu autora, który nie był dla mnie porywający.

P.S.
Nie dotarłam do dalszych rodzialów, więc mogą być one ciekawsze, aczkolwiek zmęczyła mnie ta pozycja i dałam sobie z nią spokój.

[Maciej · Rating 5 out of 5]

Kilka tygodni temu postanowiłem wrócić do książki, która czekała na mojej półce przeszło rok i teraz trochę żałuję, że musiała tyle czekać. Pozycja “Przepis na człowieka [...]” Dawida Myśliwca to perełka z wielu powodów. Na początku - to najlepsza książka youtubera jaką miałem okazję przeczytać, po drugie - jest to najciekawsza książka napisana przez praktycznie równolatka z takim samym poziomem wykształcenia co ja i nie znam żadnego innego autora w tych ramach z takim talentem pisarskim i wiedzą. Finalnie jest to kawał świetnie wykonanej roboty, pod względem wydawniczym, edytorskim no i dobór literatury jest nieprzypadkowy. Jasne i czytelne adnotacje i przypisy, źródła nie są zbytnio wymyślne i przypadkowe, a ukłony w stronę współczesnych, równie dobrych pozycji około genetycznych zasługują na pochwałę.
Książka Dawida trafia na półkę obok Ewolucji Douglasa J. Futuymy i Życia Juana Luisa Arsuaga. Polecam wszystkim!

na skalach:
goodreads: 4,5/5
lubimyczytać: 9,0/10
u mnie: 90/100

[Nessaner · Rating 5 out of 5]

Oglądając tak dużo filmów z Dawidem na jego kanale, czytając książkę czułam się jakbym rozmawiała z starym przyjacielem. Kupiłam ją szybko, długo leżała nieruszona, ale czekała cierpliwie. Gdy już do niej siadłam, zajęła mi tydzień.
Jeśli chodzi o dawkę wiedzy, 80% wiedziałam, ale i tak świetne przedstawienie zdarzeń z perspektywy historycznej, naukowców, badaczy. Tych rzeczy nie byłam świadoma i z ciekawością śledziłam, jak to wszystko po kolei miało miejsce.
Ale ostatnie rozdziały wbiły mnie w ziemię. Bo o ile wiedzę biologiczną wyniosłam ze szkoły, rozszerzeń i własnych pozaszkolnych poszukiwań, jak tylko poszłam na politechnikę i zainteresowania przeszły na komputery, nie śledziłam nowych odkryć z tego zakresu. A tu wiele się działo, na wiele rzeczy nie zwróciłam uwagi. Czytając ostatnie rozdziały miałam autentycznie przyspieszone bicie serca. Po przeczytaniu głowę pełną myśli. Bo nie tego się spodziewałam. Gdzieś docierały do mnie strzępki informacji, ale jakoś nie chciały się zagnieździć w mojej głowie. Nie powiem o co chodzi oczywiście, o jaki temat, dlatego polecam przeczytać.
Generalnie bardzo polecam :)

[Marcin Czaja · Rating 5 out of 5]

Bardzo dobra książka dla osób, które chciałyby się dowiedzieć wiecej o historii genetyki i o tym, jak działają geny. Dawid Myśliwiec jako chemik, koncentruje się nie tylko na tym jak działa DNA na poziomie molekularnym, ale także na historii nauki i ludzi którzy tę naukę tworzyli. Dużo dobrej treści podanej w popularyzatorskim stylu charakterystycznym dla autora.
Czytając ma się wrażenie, że treść książki jest tekstem, który Dawid Myśliwiec przygotował dla kolejnego ze swych filmów popularnonaukowych w serwisie YouTube i cechę tę odbieram raczej jako wadę niż zaletę. Powtarzające się zwroty "drogi czytelniku" oraz inne powiedzonka i kolokwializmy wybijają z rytmu czytania bardzo kompetentnie opracowanej zawartości merytorycznej.
Pomimo wymienionych wad, książkę oceniam bardzo wysoko. Warto ją kupić, przeczytać, a potem śledzić poczynania autora w zakresie popularyzowania nauki.

[Rafal · Rating 4 out of 5]

Mocno wahałem się pomiędzy 4* a 5*. Chciałbym dać 4+, ale ostatecznie zostało 4. Przeczytawszy całość, muszę przyznać, że z niecierpliwością czekam na kontynuację ostatnich dwóch rozdziałów.
O ile przepis na człowieka w dużej mierze faktycznie zapisany jest w genach, o tyle niesamowicie ciekawym zagadnieniem jest to jak ten przepis jest odczytywany, egzekwowany i jakie czynniki mają nań wpływ.
Gdybyś, drogi Czytelniku 😉, miał bardzo mało czasu, przeczytaj przynajmniej rozdziały 10, 12 i 14. Przewrotnie, są to rozdziały, które chyba najmniej mówią o genach, a najwięcej o nietrywialnej (i nieoczywistej) części przepisu na czlowieka.

Last but not least. Skład, ilustracje i całościowe wykonanie. Nie sądzę, że kiedykolwiek spotkałem się z tak pięknie wytworzoną książką (zarówno beletrystyką jak i popularno-naukową). Chapeau bas!

[Wojtek Gawroński · Rating 5 out of 5]

Jak napisać książkę na prawie 500 stron, na bardzo naukowy temat i zrobić to przystępnie oraz w ciekawy sposób? Ja nie wiem, ale możecie zapytać Dawida o to.

Świetna pozycja, bardzo dokładna, ale w dalszym ciągu przystępna i popularyzująca naukę. Celowo nie napisałem "popularnonaukowa", bo książka jest pozbawiona jednej zasadniczej wady takich pozycji - pobieżnie potraktowanego tematu w obawie przed utratą atencji czytelnika.

Dodatkowo jest tak precyzyjna i naukowa jak powinna być, a rozdziały o epigenetyce czy trochę ukradzionej helisie to naprawdę majstersztyk.

Szczerze polecam, ale Ci którzy znają autora z kanału YouTube "Uwaga! Naukowy Bełkot" nie są zaskoczeni pochwałami w kierunku tej książki.

[Maciek · Rating 4 out of 5]

Próba odpowiedzi na pytanie czy geny nas definiują jako ludzi, czy to co zapisane w nich jest jednoznaczne i czy jest niepodważalnym wyrokiem. Bardzo ciekawe wprowadzenie do historii odkrycia genów, historie genialnych naukowców, od Mendla, Darwina, bo wyścig z odkryciem podwójnej helisy DNA. Środek książki jak dla mnie zbyt naukowo biochemiczny, ale w sumie można było tego się spodziewać po takiej książce. Końcówka ciekawa opisująca najnowsze badania o tym co może wpływać na ekspresje genów, o tym jak istotną rolę odgrywają mikroorganizmy w naszym ciele, i co to w ogóle znaczy człowiek, skoro obce (biologicznie) stworzenia składają sie na jakieś 2% naszej masy ciała i mają wielki wpływ na nasze funkcjonowanie

[Bartosz Magdziarz · Rating 4 out of 5]

Książka przez znakomitą większość czasu w przystępny sposób przedstawia zagadnienia związane z genetyką. Momentami odnosiłem wrażenie, że bardziej skomplikowane procesy czy terminy opisywane w książce stałyby się znacznie bardziej klarowne, gdyby autor dostarczył dodatkowo przykładowy rysunek, czy schemat.

W ciekawy sposób uczłowieczono historię odkrywania genetyki poprzez dokładne opisy wydarzeń z życia naukowców. Dzięki temu, "Przepis na człowieka" może poszczycić się dużą dynamiką narracji jak na książkę, która przekazuje jednocześnie tak dużą dawkę faktów i informacji.

Jest to dobra pozycja do rozpoczęcia nauki genetyki, ale także dobry "jednorazowy strzał".

[Programystic · Rating 5 out of 5]

Bardzo fajnie wydana książka. Eleganckie rysunki które idealnie się splatają z treścią książki. Format natomiast jest trochę za duży i za gruby (co przyczyną jest gramatura kartek).

Autor prawnie wprowadza w świat genetyki i nie tylko. Większość książki opiera się na historii badań naukowych i perypetiami z tym związanymi. To co mi się z kolei nie podobało to za dużo dygresji ze swojego życia które są według mnie kompletnie zbędne. Nie brakło natomiast publikacji i odniesień do badań naukowych to jest wielkim plusem! Książka jest bardzo lekka w odbiorze także polecam każdemu!

[Kamil Kuryś · Rating 5 out of 5]

Czy dowiedziałem się z tej książki jaki jest przepis na człowieka? Nie, ale dowiedziałem się całej masy bardzo ciekawych rzeczy i uświadomiłem sobie (ponownie) jak skomplikowanym mikrokosmosem jesteśmy my i wszelkie życie. Książka napisana językiem znanym z kanału YouTube autora, przyzdobiona ślicznymi ilustracjami i wydana w świetny sposób (jak i inne pozycje z Altenberga). Bardzo polecam dla stymulacji intelektualnej i poszerzenia wiedzy - skądinąd - o tym, dlaczego jesteśmy, jacy jesteśmy.

[Wojtek · Rating 5 out of 5]

Nawet po przeczytaniu paru tomiszczy z dziedziny generyki książka Dawida potrafiła mnie wprawić w osłupienie przedstawianymi faktami. Zmieniła tez moje spojrzenie na to czym jest człowiek, wiec wywiązała się z tezy zawartej w tytule. Bardzo spodobało mi się bliższe przedstawienie znanych mi naukowców od strony ich charakterów i przygód.

[Radek Maziarka · Rating 5 out of 5]

Ta książka dała mi strasznie dużo do myślenia, zarówno pod względem typowo biologicznym jak i z przeniesieniem tej wiedzy na inne obszary tematyczne. Na podstawie książki powstał mój post "Genetyka a niezawodność systemów IT" - https://radekmaziarka.pl/2020/12/08/g...

[Łukasz Wikierski · Rating 4 out of 5]

Dobrze strawna dawka historii genetyki okraszona ciekawymi przykładami i dygresjami. Najlepsze zaczyna się jednak pod koniec. Ekspresja genów, epigenetyka, mechanizmy odpowiedzialne za specjalizacje komórek. Część rzeczy była powtórką, albo rozwinięciem tematów poruszanych przez Dawida na kanale Uwaga! Naukowy Bełkot, ale w sumie takie utrwalenie wiedzy nie było złe.

[Małgorzata Mierzejewska · Rating 5 out of 5]

Cóż. Daję 5 gwiazdek pomimo miejscowego przegadania tej książki. Dawid w charakterystyczny dla siebie sposób opowiada o historii nauki i opisywanych przez niego odkryć genetycznych. Polecam tą książkę wszystkim zainteresowanym genetyką, jednak dla osób wtajemniczonych w tą dziedzinę nauki. Może być powtórzeniem już znanych wiadomości

[Monika · Rating 5 out of 5]

Przepięknie wydana, pełna zaskakujących faktów, w ciekawy sposób opisane dokonania różnych genetyków i jednocześnie dająca wiele okazji do refleksji i zastanowień. Dla mnie (osoby, którą genetyka fascynuje od gimnazjum) cudo 💖

[Aneta Sikorska · Rating 4 out of 5]

Bardzo ciekawie i zrozumiale napisana pozycja, przedstawiająca szokujące fakty naukowe, które zmieniły moja perspektywę na tytułowe pytanie. Serdecznie polecam!
4 a nie 5 gwiazdek przez miejscowe błędy które czasem utrudniały zrozumienie pewnych (małych) fragmentów.

[Henry Sienkiewicz · Rating 5 out of 5]

Mega ciekawa książka o tym czym tak naprawdę jesteśmy. Dawid (autor) super tłumaczy i tajemniczo opowiada historie związane z głównym wątkiem. Idealna dla osób których ciekawi biologia i genetyka oraz fanów Naukowego Bełkotu

[Marta Panuszewska · Rating 5 out of 5]

Bardzo dobra książka na to czym jest, chociaż muszę przyznać że mniej więcej od połowy czytało się już ją dość ciężko.
Ciekawe podsumowanie, dla osób które wiedza już co nieco albo dla takich które nie wiedza nic ale są otwarte na nowe, dość skomplikowane, tematy

[Renata Przeworska · Rating 5 out of 5]

Historie naukowców odkrywających na przestrzeni dziejów tajniki rozmnażania i dziedziczenia opisane w prosty i ciekawy sposób.

[Kuglarz · Rating 4 out of 5]

Ta książka to była podróż. Podróż przez historie dotyczące tytułowego Przepisu na człowieka. Muszę przyznać, że miejscami była to bardzo męcząca podróż. Myślę jednak, że było warto.

[Patryk Bąkowski · Rating 4 out of 5]

Spodziewałem się treści bardziej "popularnonaukowej" a to jest potężny wykład o genetyce i jej historii. Ogromna dawka wiedzy i na pewno nie do łyknięcia na raz. Niemniej jednak warto.

[Haisu · Rating 5 out of 5]

Rzeczywiście to "Drogi czytelniku" pojawiało się zbyt często. Jednak książka jest świetnie wydana, a o częściowe nie zrozumienie niektórych kwestii obwiniać mogę siebie.

[Jakub Banach · Rating 5 out of 5]

Polecam z rodzinką