Pim beseft steeds meer dat hij anders is. Zijn innerlijke spanning komt tot een uitbarsting wanneer zijn ouders hem voorbereiden op uit huis plaatsing. Bij de denkbeeldige luisteraars van radio PIM FM lucht hij zijn hart.
De talentvolle socioloog David is na een brand blijvend invalide geraakt. Hij wordt omringd door hulpverleners die hem aanmoedigen een feest te organiseren voor zijn veertigste verjaardag.
In Restmens vertelt Marjolein Visser het indringende en tragikomische verhaal van Pim en David. In hoeverre is er plaats voor hen in een samenleving die gericht is op uiterlijke schijn? En zijn sommige levens minder waard dan andere?
Wat een intens boek. Ben er ondersteboven van. Het verhaal en de schrijfstijl nodigen uit om snel te lezen, maar dat zou zonde zijn want dit boek verdient echt alle aandacht en tijd. Prachtige zinnen. Ontzettend droevig maar tegelijkertijd ook opbeurend en grappig, ondanks de zwaarte.
Marjolein Visser laat twee personages het af en toe precies goed verwoorden. De verstandelijk beperkte Pim en de door brand fysiek aangetaste David. Pim zit op de Zonnestraal, is 16 en heeft net zijn zwem-A gehaald. Toch zijn 16+-films niet geschikt voor hem (ze doen seks en er komt W-O-twee in voor). Volgens zijn badmeester zit het in zijn kop, wat anatomisch gezien dan wel klopt, maar het klinkt zo wrang. Bij David zit het deels ook in zijn kop, dat bedenkt-ie tenminste zelf. De socioloog zit twee jaar na een brand vast in een aanleunwoning met weinig levenslust. Er zijn vrijwilligers die hem proberen op te monteren door hem zijn 40e verjaardag te laten vieren. Met mensen die kort na zijn ongeluk aftaaiden omdat er was gezegd "dat ze ook aan zichzelf moest gaan beginnen te denken". Waar Pim al zijn belevenissen vertelt aan denkbeeldige luisteraars, houdt David hele redevoeringen in zijn hoofd. De een vindt inhoud belangrijker, de ander de verpakking. Getrainde professionals vs. naasten. Lijden - last.
Laat Restmens geen restboek worden en praat erover, maar vooral vergeet de mensen niet die niet "gemiddeld" meedraaien in de samenleving. En Visser kan ondertussen doorschrijven aan haar tweede boek met de beurs van het Letterenfonds, waar ik alvast naar uitkijk na dit werkelijk topdebuut.
'Wanneer wist u dat u eigenlijk meervoudig fysiek beperkt ging worden?' Ik hijg en haal diep adem. 'Je vraagt naar,' rustig inademen, nu niet haperen, 'mijn beroepskeuze?'
De zestienjarige Pim is geen ‘normale’ jongen. Hij heeft net zijn A Basisniveau behaald en volgt ondertussen voortgezet bijzonder onderwijs. Oma is tien dagen geleden overleden, ze was er elke dag om op te ruimen als hij in de kamer had gepoept en om hem te helpen niet aan zichzelf te zitten. Nu bereiden zijn ouders hem voor op uithuisplaatsing.
David was socioloog en had een vriendin voordat hij twee jaar geleden na een brand in een rolstoel belandde. Hij wordt bestookt door hulpverleners, die hem irriteren met hun professionele begrip. Over enkele dagen plannen ze een feestje om zijn veertigste verjaardag te vieren, reden genoeg om zich suf te piekeren over de telefoongesprekken die hij hierover moet voeren met zijn vriendin Eefje en zijn egocentrische moeder.
Deze twee ‘bijzondere’ mensen hebben weinig gemeen, of zijn hun beperkingen voldoende om hen tot de categorie ‘restmensen’ te degraderen? Een cynische formulering en precies het punt dat Marjolein Visser (1989) in haar debuutroman maakt. De auteur heeft een achtergrond als psychologe en antropologe, maar doet niet belerend. Ze maakt de leefwereld van Pim en David tastbaar in een luchtige stijl met humor en confronterende doordenkertjes. Hoe mensen met beperkingen worstelen met onbegrepen gevoelens omdat ze zich zo moeilijk kunnen uiten, hoe ze de ‘niet te stoppen kordate steun’ door zorgverleners voor lief moeten nemen en als seksloze wezens beschouwd worden.
Pim en David brengen beurtelings chronologisch verslag uit, tijdens een week waarin hun levens in een stroomversnelling terechtkomen. Zijsprongetjes naar het verleden geven hun karakter vorm. Om in het hoofd van Pim te kruipen, heeft de auteur een originele invalshoek bedacht. Via de fictieve Radio Pim FM ventileert hij honderduit voor een denkbeeldig luisterpubliek. Zijn argeloze naïviteit werkt aanstekelijk en roept herinneringen op aan Adriaan Mole (de reeks dagboeken door Sue Townsend).
Wat er gebeurt in de wereld van de ‘normalen’ interpreteert hij op zijn fantasierijke manier. Wanneer ‘normale’ jongeren hem tijdens verstoppertje spelen zogezegd niet vinden om van hem af te zijn, brouwt hij hier een eigen verhaal rond. Hij ziet zijn mama graag in mooie ‘bloesjes met borsten’. Haar onhandige aanpak, als ze hem probeert uit te leggen wat ‘neuken’ betekent, is hilarisch. Tussen de lijntjes lezen we dat het voor Pims ouders geen lachertje is. Ze leren hem spelletjes waarin hij niet mag bewegen, schreeuwen of huilen.
David tapt uit een ander vaatje. Gevangen in een verminkt lichaam haalt hij minimaal genot uit porno en saucijzenbroodjes. Verstandelijk is hij nog altijd de talentvolle socioloog, die gedwongen wordt tot ‘hersenloze’ activiteiten. Als een psychologiestudente langskomt met een enquête, vraagt ze hem wanneer hij wist dat hij meervoudig fysiek beperkt ging worden. Zijn gevatte antwoord: ‘Je vraagt naar mijn beroepskeuze?’
‘Seksarme glimlachjes en vergevingsgezinde knikjes zijn een must-have voor elke gehandicapte.’
Maar onder die cynische toon schuilt een grote kwetsbaarheid. De tegenstelling tussen hoe David hunkert naar Eefje en hoe respectloos hij haar behandelt, is groot. Door haar uit zijn leven te verjagen, blijft hij de afwijzing voor. Zodra hij zich in het nauw gedreven voelt, geraakt hij verhit, komt de zeurende pijn heviger opzetten en is hij bang voor zijn piepende, trillerige stemgeluid.
'Ik wachtte even, hees me moeizaam in mijn rolstoel, reed naar mijn spiegel, keek mezelf aan en sloeg mijn hand kapot tegen het glas.'
Terwijl Pim ronddwaalt in een kinderlijk universum, ervaart David zijn bestaan als een uitzichtloze hel. Telkens als hij vanuit zijn aanleunwoning door het raam naar de vijver kijkt, staan de lisdodden er slap en gebogen bij ‘als gebroken gevangenen op appel’. Uiteindelijk komen deze twee tegenpolen samen in een hartverscheurende climax. Marjolein Visser laat de lezer door de verpakking heen kijken om de echte mens te ontdekken.
‘Ik heb altijd geweten dat verpakking alles uitmaakt. Het is de verpakking die een uiterste houdbaarheidsdatum heeft. De uiterste houdbaarheidsdatum van het voedsel dat erin zit, komt veel later pas, als de verpakking allang is weggegooid en het voedsel verspild.’
Deze recensie schreef ik als Hebban-recensent voor Hebban.nl.
Ik moet flink wennen in dit boek, want Marjolein Visser houdt zich aan de schrijversregel ‘Show, don’t tell’. Pas helemaal aan het einde ontmoeten de hoofdpersonen elkaar, daarvoor moet je dus continu schakelen tussen twee losstaande verhalen. Helaas zijn er maar een paar stukken waarbij ik echt in het verhaal zit, want ik vind het niet altijd realistisch genoeg en er zijn te veel dingen die ik verwarrend vind. Marjolein Visser kan goed schrijven, maar haar personages hebben mij nog niet overtuigd.
Citaat : Sinds mijn ongeluk is mijn lichaam mijn ouderlijk huis geworden en moet alles binnenblijven. Of beter gezegd: merk ik dat er tevergeefs dingen uit willen. Review :
Marjolein Visser (1989) studeerde klinische psychologie en culturele antropologie en ontwikkelingsstudies. Ze schrijft proza en non-fictie. Ze won verschillende schrijfwedstrijden. Visser deed onderzoek voor verschillende hulpinstellingen en ministeries, werkte met vluchtelingen aan het boek Geen Plaats voor Steen en werkt aan een boek voor en over terminale patiënten met een hersentumor en hun naasten. In de literaire wereld is Marjolein Visser inmiddels behoorlijk bekend. Ze geeft voordrachten, interviewt andere schrijvers tijdens literatuurfestivals en oogstte veel waardering voor haar reisverhaal Chacun sa chance over uitgezette asielzoekers. Hiervoor had ze een beurs gewonnen van de VPRO en het Nederlands Letterenfonds. In Haar debuutroman Restmens vertelt Marjolein Visser het indringende en tragikomische verhaal van Pim en David. Bovendien is het thema van Restmens universeel. Iedereen kent momenten van pijn, eenzaamheid of niet gezien worden, dat is deel van wie we zijn..” Pim is verstandelijk gehandicapt. Als puber begint hij zich steeds bewuster te worden van zijn beperking. De toenemende innerlijke spanning komt tot een uitbarsting wanneer zijn ouders hem voorbereiden op uit huis plaatsing. Hij lucht zijn hart bij de denkbeeldige luisteraars van radio Pim FM. Wetenschapper David wordt veertig en mag een feest geven. Hij heeft een ongeluk gehad waardoor hij blijvend invalide is en wordt omringd door hulpverleners. Wanneer zijn vriendin een nieuwe relatie blijkt te hebben, verliest hij alle moed. Na een climax voor beiden ontmoeten Pim en David elkaar in het ziekenhuis en vinden zij in elkaar het publiek dat ze misten De personages Pim en David dragen het verhaal. De een heeft een verstandelijke beperking, de ander een lichamelijke beperking. Doordat de auteur haar verhaal heel traag en aanvankelijk zelfs vrij lichtvoetig opbouwt wordt de spanning mondjesmaat opgevoerd om uit te barsten in een adembenemende apotheose. Het is een heel uitzonderlijk boek dat graaft en de lezer ook laat mee graven in lichaam én geest van een ander. Zij schrijft over hoe de wereld bij hen binnenkomt, hoe zij aankijken tegen de psycholoog, de vrijwilliger en de vlogger die een reportage maakt.”
Boeiend, mooi geschreven boek over David (dronken een ongeluk gehad, ernstig gehandicapt geraakt) en Pim (zwakbegaafd, moeilijk thuis te houden met een ontwapenende levensvisie én zijn uitzendingen!) Beide personages worstelen met wie zij zijn, hoe zij zich tot de wereld verhouden. Zoals te verwachten kruisen hun paden elkaar, maar anders dan je denkt. Prachtig einde, kippenvel. Je gaat van beiden houden, al vond ik dat bij Pim makkelijker dan bij David. Regelmatig zinnen hardop gelezen omdat ze zo mooi, grappig of onverwacht waren. Benieuwd naar ander werk van deze schrijfster.
This entire review has been hidden because of spoilers.
Zware lectuur: lastig om lezen door de schrijfstijl, maar ook een lastig onderwerp waar je niet vrolijk van wordt. En toch is dit boek het lezen waard, want soms is lastig ook gewoon breekbaar. "Ze zeggen dat vrolijkheid entertainend is, maar ik durf te beweren dat ons hele entertainment op lijden is gebaseerd. Het negatieve pretendeert te gaan over waar het om draait."
Het onderwerp is ongewoon, gedurfd en spreekt me aan maar de stroeve opbouw van het boek irriteert me. Misschien zegt dat meer over mij dan over de schrijfster en daarom geef ik een ster meer dan ik eerst van plan was.
In één ruk uitgelezen. Interessant thema en boeiende karakters, al had ik het boek misschien wel beter gevonden als David wat meer buiten beschouwing was gebleven. Ik merkte dat ik bij sommige van “zijn” stukjes een beetje diagonaal ging lezen.
Wat een geluk als je geestelijk en lichamelijk gezond bent en zelfredzaam bent. Dat is wat bij mij achterbleef na het lezen van dit boek. Bijzonder geschreven, geschikt om kennis te maken met andere leefwerelden.
Bijzonder knap debuut van Marjolein Visser (1989), zelf psycholoog en antropoloog. Ze beschrijft de ervaringen en gevoelens van de twee ‘restmensen’ Pim (16) en David (bijna 40). Is er plaats voor mensen die niet meegaan in de mainstream? Zit het probleem van aanpassing in het individu of in een meedogenloze omgeving. De twee verhaallijnen ontmoeten elkaar uiteindelijk in het slot van het boek. Onrustige schrijfstijl sluit goed aan bij het karakter van de personages.
Mooi concept, mooi onderwerp, maar blijft daardoor een beetje een soort voorlichtingsboek. Stijl is creatief maar het raakt me niet. Maakt daardoor toch niet voldoende indruk om anderen aan te raden.