Balkan Blues

by Nils Elzenga

Een maand lang reizen Nils en zijn vader over de Balkan. Een dertiger en een zestiger, uit elkaar gedreven door de dood van Joke, de moeder van Nils. Zij overleed op Nils’ zeventiende. Vanaf dat moment weten zijn vader en hij niet goed hoe ze met elkaar en elkaars verdriet moeten omgaan. Nu, twintig jaar later, besluiten ze een gezamenlijk avontuur aan te gaan. In geen jaren zijn ze zo lang bij elkaar geweest. Hoe zal het ze vergaan?

Balkan Blues is een ontwapenend, eerlijk boek van een zoon over zijn vader.

Genres: Travel, Nonfiction

205 pages, Paperback

First published March 1, 2020

Reviews

[Heleen Osse · Rating 3 out of 5]

In het eerste lentezonnetje genoten van dit boek! Vader en zoon op reis door oost-Europa. Van een afstandelijke vader-zoon relatie aan het begin van de reis tot een innige band bij het bereiken van de eindbestemming. Hardop gelachen om de bizarre situaties waarin Nils en zijn vader terecht komen én geraakt door de gesprekken die ze voeren over het overlijden van hun vrouw/moeder. Mooi!

[*ੈ✩‧₊˚Princess Noah‎⋆｡˚♡‧₊˚ · Rating 4 out of 5]

Date unknown — 3.5 stars

Just got back from the library and spotted this book. I had forgotten this one, but I read it once when I was still in high school(?). Was a nice read.

[Roosje De Vries · Rating 4 out of 5]

They fuck you up, your mum and dad.   
    They may not mean to, but they do.   
They fill you with the faults they had
    And add some extra, just for you.

But they were fucked up in their turn
    By fools in old-style hats and coats,   
Who half the time were soppy-stern
    And half at one another’s throats.

Man hands on misery to man.
    It deepens like a coastal shelf.
Get out as early as you can,
    And don’t have any kids yourself.

Philip Larkin




Een roadtrip met je vader


Nils Elzenga, een journalist en wereldreiziger, heeft niet zo veel op met zijn vader, zeker niet sinds zijn vader weer met roken is begonnen.

‘Gegeneerd observeer ik Dik: de vetzwemband rond zijn middel, dat wankele loopje op die eeuwige Crocs, de gehavende Dirk-boodschappentas bij wijze van handbagage. Zijn medicijnen zitten erin. Zijn spiegelreflexcamera. En een volle fles gifgroen afwasmiddel. Waarom? ‘Nou gewoon, kan toch handig zijn?’’ (2020: 9)

Ja zeg, je zult maar zo’n vader hebben.
Vier weken gaan ze samen op stap; in een kleine huurauto rijden ze door voormalig Joegoslavië. In elke plaats die ze aandoen en waar ze ook maar komen: overal zijn zichtbare en onzichtbare sporen van die oorlog, die woedde in de jaren 90 van de vorige eeuw aanwezig.
Vader en zoon zijn van elkaar vervreemd sinds de dood van Joke, de moeder van Nils, de vrouw van Dik. Ze zagen elkaar weinig, meden elkaar en als ze samen waren, kwam er zonder uitzondering ruzie van. Ze waren er desondanks van overtuigd dat een paar weken samen optrekken goed voor hen zou zijn en dat ze wellicht tot een gesprek konden komen. Misschien moesten ze elkaar maar eens goed de waarheid zeggen en samen dronken worden en dan gaan schelden of zo.
Van de luchthaven in Belgrado ging het in de rode Fiat Panda naar Bosnië-Herzegovina, waar Dik ooit kennis maakte met het Oostblok. De route ligt niet vast, ze zien wel; het enige is dat ze de auto over een maand weer in Split, de Kroatische havenstad, moeten inleveren. In die maand zijn vader en zoon zo vrij als een vogeltje; en dat komt mooi uit, want Dik houdt van vogels en loopt voortdurend te speuren. Net als ik trouwens in deze tijden, tijdens mijn supervroege (= wanneer er bijna niemand is) ochtendwandelingen in het park.

Welke plaatsen en plekken doen ze aan in het opgebroken voormalig Joegoslavië: Visegrad, Sarajevo, Herzegovina Lodges, Mostar, Montenegro, Trebinje, Split, Hvar.
De lange en bloederige geschiedenis van deze plekken, waarin beiden veel interesse hebben, symboliseert hun moeizame en emotionele verhouding. De zoon ergert zich aan zijn slonzige vader, die niet goed op zijn gezondheid let. De vader ergert zich aan zijn zoon die zo’n betweter is.

‘Mijn weerstand komt ook voort uit alle dingen die Dik in mijn ogen fout heeft gedaan. Zoals in de jaren na mijn geboorte meer dan fulltime werken en mij overleveren aan oppassen. Of mijn zus de overtuiging inprenten dat ze dommer is dan hij.’ (ib.: 67)

‘Ik neem het mijn vader ook kwalijk dat hij mijn ouderlijk huis aan vreemden heeft verkocht, vier jaar na het wegvallen van Joke. En dat hij vervolgens zo depressief werd dat we jarenlang bijna geen contact hadden. Waar was hij als ík het zwaar had?’ (ib.)


Als je een beetje belezen bent of nog liever, als je een filmkijker bent dan weet je dat tijdens een roadtrip blokkades geslecht kunnen worden. Het is de situatie waarin beiden verkeren - een auto vaak - waaruit geen fysieke ontsnapping mogelijk is. Je bent op elkaar aangewezen, je moet zien te dealen met elkaar. Je bent gedwongen met elkaar om te gaan. Aanvankelijk gaat dat stroef en onhandig en gaandeweg ontstaat er een relatie, een emotionele band.

Zo is dat ook in dit geval. Vader en zoon leren elkaars kant van het verhaal kennen. Beiden zijn getraumatiseerd door de vroege dood van Joke. Beiden wisten toen niet en nu nog steeds niet hoe met een dergelijk heftig emotionele situatie om te gaan. Langzaamaan proberen ze aan elkaar te vertellen hoe het hun de laatste twintig jaar is vergaan. En meer nog: hoe het hun hele leven is vergaan. Ieder heeft natuurlijk een eigen insteek in het leven van de ander. De zoon komt erachter dat zijn moeder ook niet zo’n makkelijke was, en dat zijn vader toch ook niet zo’n bruut is als hij altijd had gedacht.

Dit boek is geen roman; ik denk dat in een roman het verhaal wat meer uitgewerkt zou zijn, maar misschien ook niet. Ik zie het voordeel van fictie. Dit boek is een persoonlijk verslag van Nils Elzenga, journalist, een jongen die zijn moeder en eigenlijk ook zijn vader veel te vroeg verloor en wat dat voor een consequenties heeft voor zijn leven.

Eigenlijk kun je niet genoeg van dit soort autobiografische verhalen lezen. Het verzoent je een beetje met je eigen lot. Gedeelde smart is halve smart.



Het gedicht van Larkin dat hierboven als motto staat, heb ik eerder gebruikt. Het blijft een ijzersterk gedicht.



Over de auteur:


Nils Elzenga (1981, Delft) verloor op zijn zeventiende zijn moeder en zwierf na het vwo enkele jaren over de wereld. Hij studeerde geschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam. Sindsdien was hij als journalist enkele jaren werkzaam als Afrikacorrespondent vanuit Senegal. De laatste jaren schrijft hij voornamelijk over persoonlijke ontwikkeling, reizen en duurzaamheid voor onder andere Trouw en het AD. Hij woont in Amsterdam (achterplat boek).



Nils Elzenga (37), schrijvend journalist, fotograaf en model

Wat doe je in het dagelijks leven?
In het dagelijks leven ben ik werkzaam als schrijvend journalist, fotograaf en model (fotografie en commercials).

Waar woon je en woon je alleen/samen/met kinderen?
Ik woon in een woongroep op het Prinseneiland in Amsterdam. Ik ben momenteel single en heb geen kinderen.

Hoe gaat het nu met je?
Het gaat goed met me. Mijn laatste depressieve episode, moet ik daarbij opmerken, is ook alweer bijna tien jaar geleden. Somber ben ik nog steeds weleens. Maar als ik mezelf weer richting depressie voel bewegen, dan weet ik nu veel beter dan toen wat te doen.

Waar word je blij van?
Ik word blij van mijn vrienden en familie, yoga en meditatie, kickboksen en crossfitten, de zon en de natuur, het strand en golfsurfen, lezen en schrijven, kinderen en dieren, mooie dingen creëren, authentiek contact, en blijdschap zien bij anderen. En oh ja: tuinieren op mijn dakterras.

We vinden het bewonderenswaardig dat je een portret wilde maken voor Alles Goed. Waarom wilde je jouw verhaal delen?
Ik wilde mijn verhaal delen omdat ik geloof in authentiek contact. Dat wil zeggen: je voordoen zoals je je werkelijk voelt, zonder de sociale maskers die we vaak dragen. Ook de ‘donkere’ kanten – angst, somberheid, agressie, eenzaamheid – mogen er zijn. Daarop rust nog een sterk taboe, waardoor mensen die gevoelens vaak opkroppen. Dat heb ik zelf althans wel lange tijd gedaan. En dus weet ik: dat werkt niet.

https://allesgoed.org/ervaringsverhal...



Bibliografie:

Titel: Balkan Blues
Auteur: Nils Elzenga
Uitgever: Signatuur
Jaar: 2020
Aantal pagina’s: 206
ISBN: 9789056726447

[Ruth Govaerts · Rating 4 out of 5]

I really enjoyed this book. It was a non-fictional story about a father and a son traveling through the Balkan. It had some pretty interesting historical facts about the conflicts in the area. There were quite some interesting meetings with locals.

But mostly I liked reading about the relationship between Nils and Dik. It was emotional, but in a way also recognisable. People have such complicated inner lifes, especially when they have to go through loss and rejection as kids. I thought it was interesting to see how the two main characters communicated about their feelings and how they really bonded over time. You can really empathise with both of them. Would definitely recommend.

[Carlita · Rating 4 out of 5]

Nils Elzenga gaat samen met zijn vader Dik een maand door de Balkan reizen. Het is de ultieme uitdaging om hun onderlinge band, die niet meer is wat het ooit was, te versterken. In feite kennen ze elkaar amper als volwassenen en hoewel Nils snakt naar de liefde van zijn vader, ergert hij zich ook vreselijk aan hem. Dat dit gaat leiden tot botsingen is onvermijdelijk. Maar dat ze een manier moeten vinden om letterlijk met elkaar op weg te gaan ook. Tegen de achtergrond van een gebied waar de oorlog ooit heftig heeft huis gehouden, moeten Nils en Dik ook de pijn uit hun eigen verleden onder ogen gaan zien.

Wat mij in eerste instantie aantrok in Balkan Blues was de mooie, kleurrijke cover, maar ook de ondertitel: Over de reis die ik maakte met mijn vader. Want hoe mooi is het als je herinneringen kan maken en terughalen met de degene die jou heeft zien opgroeien van kind tot volwassene? Niet iedereen krijgt of pakt die kans. Dat de auteur over hun zeer persoonlijke reis een boek heeft durven schrijven, verdient alle lof. Het is niet makkelijk om jezelf en je familie onder een vergrootglas te leggen en zo eerlijk te zijn in je observaties. Wat het heeft opgeleverd is een openhartig verhaal over familiebanden, de maakbaarheid van herinneringen en kwetsbaarheid. Dat komt binnen en doet je nadenken over de waarheid van je eigen overtuigingen.

Balkan Blues leest prettig weg en roept veel sympathie op voor zowel Nils als Dik. Uiteindelijk zijn de meest belangrijke relaties in ons leven die waarin je merkt dat de ander het goed met jou voor heeft. Ze hoeven niet perfect te zijn, als je je maar gezien voelt. Vier sterren voor deze ontroerende psychologische roman.

Carlita
Perfecte Buren

[Florence · Rating 3 out of 5]

Een emotionele roman over een reis die vader en zoon samen ondernemen doorheen de Balkanlanden.

Eerlijk: Ik heb dit boek gekocht wegens de ontzettend mooie cover. Dus wie deze cover ontworpen heeft: Missie geslaagd.

Nils neemt je mee naar de maand waarin hij samen met zijn vader een rondreis maakt in Oost-Europa. Jaren geleden stierf zijn moeder en sindsdien is de band met zijn vader verwaterd. Kan deze reis dit veranderen?

Het is een boek waarbij verdriet en humor heel dicht bij elkaar liggen. De aangrijpende passages over de moeder brachten tranen in mijn ogen en de grappige anekdotes van vader Dik lieten me dan een pagina erna weer luidop lachen.

Waar ik moeite mee heb (en dat is persoonlijk) is dat Nils constant de voornamen van zijn ouders benoemd. Ik kan mij niet voorstellen dat ik mijn ouders bij hun namen zou noemen en ze ook zo in een boek zou zetten als het vanuit het 'ik' standpunt geschreven is. Misschien wordt dit in Nederland meer gedaan dan in België maar het maakt de band, ouder-kind, een heel stuk afstandelijker naar mijn beleving.

Maar je merkt dat Nils Elzenga een schrijver is: knappe verwoordingen, mooie zinnen die je meerdere keren opnieuw wilt lezen... Knap gedaan!

[Laura Bakker · Rating 3 out of 5]

In 'Balkan Blues' beschrijft Nils de reis die hij samen met zijn vader heeft gemaakt door de Balkan. Na de dood van zijn moeder, zijn vaders vrouw, is er een afstandelijke band ontstaan. Na vele jaren gaan zij op reis, waar zij weer dichter tot elkaar komen.

Ik vind het bewonderenswaardig dat Nils een persoonlijk verhaal als dit op papier heeft weten te krijgen en heeft willen delen met de wereld. Er worden onwijs veel persoonlijke dingen verteld op een eerbiedige wijze. Toch ook een boek waardoor je doorheen vliegt, ik heb hem binnen één dag gelezen.

[Marlene De · Rating 3 out of 5]

“Balkan Blues" by Nils Elzenga provides a unique lens through which the reader can explore not only the Balkans but also the author's deeply personal journey. The narrative delves into the relationship with his father following the loss of his mother, adding a poignant layer to the travelogue. As someone who recognizes the references to Delft and appreciates the author's exploration of the Balkans, I found it fascinating to witness the interplay between the author's personal experiences and his encounters with the Balkan region.

[Annemieke Branger · Rating 5 out of 5]

Voor mij vijf sterren om de herinneringen aan mijn eigen Balkan roadtrip en parallellen in de gecompliceerde relatie met mijn ouders. Veel herkenning! Kan me voorstellen dat het drie sterren waard is als die herinneringen er niet zijn. Dan nog leest het lekker weg, geeft het inzicht in de regio en hoe gebeurtenissen en ouders de levens van hun kinderen beïnvloeden.

[Caro Moons · Rating 4 out of 5]

Over de zoektocht van vader en zoon...
naar het verleden, de kwetsuren en verliezen
naar het nu, wat anders kan en helend kan zijn.
Simpelweg schoon geschreven.
Personages met soms lastige karaktertrekken, maar zo herkenbaar. Erg bruikbaar binnen de contextuele therapie.

[Jonathan Stolk]

Tegen de achtergrond van een goedgepend reisverslag is dit schrijven ontwapenend open, herhaaldelijk ontroerend en daarmee volop inspirerend tot evalueren van mijn eigen relatie met mijn vader én die met mijn zoon. Durf ik het aan? Dank Nils!

[Anneke · Rating 3 out of 5]

Heel mooi en kwetsbaar verhaal over de reis van Nils en Dik, zoon en vader. Ik kwam voor de reisverhalen, maar werd geraakt door de verhalen over Joke, de moeder van Nils en vrouw van Dik. Heel open en emotioneel geschreven zonder dat het overdreven en onecht voelt.

[Emma Rosendal · Rating 3 out of 5]

3,5

[Stefanie · Rating 3 out of 5]

3,5 ⭐️

[Flo Vd Biggelaar · Rating 2 out of 5]

Een mooi boek om te lezen voordat je de Balkan gaat bezoeken! :) voor extra informatie.

[Marcel Duyvestijn · Rating 4 out of 5]

Mooi verhaal. Vader en zoon, uit elkaar getrokken door de dood van de moeder. En die elkaar in een roadtrip zoeken.

[Juna · Rating 1 out of 5]

goe examenboek, want twas zo stom dak nie wou verder lezen
wel uitgelezen tho en et kwam beter naart einde toe ma uiteindelijk eb gwn geschiedenisboek gelezen ongeveer

[Mick · Rating 4 out of 5]

3,5 💥

[Sara · Rating 3 out of 5]

3,5 ✨

[Celine Derycke · Rating 4 out of 5]

Heel mooi en aangrijpend verhaald over de dynamiek tussen ouder en kind. Mooie weergave van de natuur en vele vogels in de Balkan. Bij iedere passage kriebelt het om zelf op reis te vertrekken.

[Merel · Rating 3 out of 5]

Nostalgie in zijn puurste vorm. Voor mij althans. Na mijn reis door de Balkan afgelopen jaar ben ik verknocht en geïntrigeerd door de rijke geschiedenis van Joegoslavië. Het plot was mijns inziens niet heel sterk, maar voor mij was de "3 op reis" component de reden dat ik dit boek waardeerde.