Ook mijn Holocaust: Een reisverslag van 6 dagen en 35 jaar

by Maurits de Bruijn

'Aan het strand van Tel Aviv viel mijn vader in slaap. Ik kon niet slapen, had nooit kunnen slapen omdat angst me wakker hield, misschien waren het dezelfde angsten die ervoor hadden gezorgd dat mijn moeder niet met ons was afgereisd en zolang ik leefde nooit de kerk was binnengestapt — het was vrijwel zeker dezelfde angst, maar dat wist ik toen nog niet. Ik wist toen nog niet wat een mens allemaal kan erven.'

Maurits de Bruijn is 35, schrijver, queer, Joods, opgevoed in een gereformeerd milieu, gevoelig, grappig, angstig, flamboyant, broer van een jongen die verdween en zoon van een moeder die als baby aan de buren werd gegeven toen haar ouders werden afgevoerd naar Sobibor.

Ons levensverhaal wordt voortdurend door anderen gevormd; genen, ervaringen, omgeving, opvoeding. In Maurits’ geval was er een bepalende reis naar Israël waarna hij niet meer dezelfde was als daarvoor.

'Ook mijn Holocaust' is het reisverslag van die trip naar Israël, maar daarmee ook van een heel leven. Een leven waarin de Tweede Wereldoorlog nog altijd doordreunt.

Genres: Nonfiction

220 pages, Paperback

First published May 1, 2020

About the author

Maurits de Bruijn (1984) schreef eerder de romans 'Broer' en 'De achterkant van de zon'. Van zijn hand verscheen tevens het non-fictieboek 'Ook mijn Holocaust' en de bundel 'Op de sofa. Essays over therapie en het leven'. Daarnaast is hij redacteur van kunsttijdschrift Mister Motley.

Reviews

[Maxim · Rating 5 out of 5]

Het soort boek dat uitblinkt door een meeslepende openheid en eerlijkheid. "Ook mijn holocaust" gaat over de zoektocht naar een identiteit die half in het verleden ligt. Over iets van jezelf missen zonder er aanvankelijk weinig erg in te hebben. Over het erkennen van elkaars leed, zonder de pijn tegen elkaar op te wegen. Maurits De Bruijn vertelt ontzettend intelligente dingen over "grotere thema's" zoals geloof, identiteit, liefde, ouderschap, dood, gemis op een vlotte en literaire manier. Ik las het boek enkele weken na het kijken van "Your mum and dad" (Docu van Klaartje Quirijns), waar ook de overerving van trauma's centraal onderwerp is. Intergenerationeel trauma, klein of groot, is een onderwerp dat vaak onderbelicht blijft, maar verdient besproken te worden. Het gaat er niet om of je het verdient of niet om er aanspraak op te maken, maar hoe je het zelf aanvoelt. Zoals De Bruijn het zo helder omschrijft heeft het onderling tegen elkaar opwegen weinig zin. Pijn en strijd komen altijd ergens vandaan en verdienen het onderzoek. Alleen zo kunnen we verder. Daar geloof ik in.

[Rebecca Schaft · Rating 4 out of 5]

Dit boek is meerdere dingen ineen. Een coming of age verhaal. Een autobiografie. Een psychologische roman.
Gezien de actuele passages mbt covid heeft de auteur tot vlak voor publicatie nog doorgeschreven, of aanpassingen gedaan. Of dat op de lange termijn de betere beslissing is zal de tijd moeten uitwijzen. Idealiter had ik nog iets meer willen weten over de relatie tussen zijn vader en moeder. Wellicht in een vervolg. De zoektocht is nog niet ten einde, al is het maar omdat het leven nog vele seizoenen kent en elk seizoen op een andere wijze gekleurd wordt door wat je met je meedraagt.

Maar, het is een fijn boek. Het is een fijn boek omdat het de lezer in staat stelt om via de hoofdpersoon ook bij je eigen gevoel te komen. Nu zal niet elke lezer een tweede of derde generatiekind zijn. Dat zal waarschijnlijk uitmaken voor de beleving. Desalniettemin is de verkenning van een familiesysteem iets universeels. Voor eenieder die zichzelf beter wil begrijpen, tot zichzelf wil komen, geeft dit boek opening en inspireert het.

Het is daarnaast een fijn boek omdat de schrijfstijl luchtig is, en een mooie balans slaat tussen ernst en humor. Het is van deze tijd en ongeforceerd. De schakelingen tussen de verschillende periodes maakt het dynamisch zonder rommelig te worden. Fijn is ook dat niet elke gebeurtenis wordt uitvergroot, maar soms gewoon context is. Voor het verhaal is het fijn omdat het de focus behoudt. Voor de lezer is het fijn omdat het daardoor niet te zwaar wordt.

Voor mijzelf kwam het soms erg dichtbij. De impact van de oorlog op je familie. De effecten die je er vandaag de dag nog ervaart, maar waarvan je op een nieuwe wijze bewust van wordt. De herkenning in de parentificatie. Mijn angsten die er altijd zijn en ik altijd wegredeneer. Mijn oma die me een ‘nerveus kind’ noemde. Mijn vader die me zag als een ‘altijd vrolijk en makkelijk’ kind m. En daarnaast enkele persoonlijke paralellen zoals mijn eigen naam en ‘Amersfoort’. De trap naar de ingang. Bij binnenkomst rechtsaf. Nooit naar links. Het bestaan van ‘Amersfoort’ erkent te zien bij een generatiegenoot maakt veel los.

[Martin Herz · Rating 4 out of 5]

Een realistisch melancholisch boek over de overerving van tweedewereldoorlogtrauma's. Maurits de Bruijn beschrijft en reflecteert op zijn gezinservaringen en vervlecht daarin zijn reizen naar Jeruzalem en de Europese nazikampen als jonge jongen met zijn vader. Zijn homoseksualiteit en de relatie met het geloof zijn een belangrijk thema waarmee de ervaringen ingekleurd worden. Hij creëert in zijn beschrijvingen een zekere distantie, observeert zichzelf maar wist mij zeker te boeien.
Ik merkte in het begin dat het diepe verdriet me aangreep, toch heb ik het niet weggelegd. Het is geen hoopvol boek, bevat geen happy end. Dat doet wat mij betreft zijn pijn het sterkste voelen en overbrengen. En daarmee vond ik het een bijzonder en waardevolle leeservaring. Dank Merel dat je me dit boek cadeau deed.

[Nora · Rating 4 out of 5]

Ik vind het moeilijk om een simpele sterrenbeoordeling aan dit boek te geven, omdat het een zo persoonlijk levensverhaal betreft, waarin de schrijver probeert te duiden hoe het holocaust verleden van zijn moeder invloed heeft op zijn eigen (gevoels)leven. Staat de beoordeling dan voor het verhaal zelf - wat interessant, belangrijk, mooi is en gelezen moet worden? Of beoordeel ik de schrijfstijl, die ik waardeer om de open- en eerlijkheid, de humor, maar die ik wel soms erg van de hak op de tak vind?

Hoe het ook zij, het boek is zeker een aanrader, omdat het een belangrijk thema aansnijdt: het laat zien hoe traumatische gebeurtenissen (zoals in dit geval oorlog en vervolging) meegemaakt door onze (voor)ouders, nog steeds van invloed kunnen zijn op ons leven.

[Debbie Varekamp · Rating 5 out of 5]

"Voordat de bus vertrok, zei mijn vader: 'Ja, Maup. Dat is niet niks.' En ik dacht toen: jawel, het is wel niks. Er is helemaal niets om op voort te borduren, uit al die dood kan niets groeien. Dat wisten de Israeli's ook, anders hadden ze nooit zo geforceerd gekozen voor het uitvergroten van die paar armetierige heldenverhalen. Dit, deze geschiedenis, is een voorland van niks."

[Karla · Rating 5 out of 5]

wichtige stimme. eine aus meinem (geschichts-) studium kannte das Wort Shoa nicht... Umso wichtiger, dass dieses buch existiert

[Elize Kuiper · Rating 5 out of 5]

Prachtig boek. Belangrijke inzichten. Hoe intergenerationeel trauma doorwerkt en hoe wij als mensen kijken naar de geschiedenis.

[Alicia · Rating 2 out of 5]

Godzijdank, het is uit.

Iemand had Maurits tegen zichzelf moeten beschermen, een redacteur bijvoorbeeld, en moeten zeggen dat een dagboek over je trauma bijhouden niet hetzelfde is als een boek schrijven.

Het zwabbert qua taalgebruik alle kanten op, van plat en dagelijks tot een quasifilosofische Mulisch-imitatie in passages waar de auteur zijn kinderlijke zelf veel te zware woorden in de mond legt. Inhoudelijk is het een weinig vernieuwend navelstaren, met stukjes dodelijk saai reisverslag, zelfmedelijden voor een angststoornis, en - vandaar de twee sterren - een paar interessante passages over Israël die twee goede columns hadden kunnen zijn.

Het eerste deel van het boek gaat over de reis naar Israël die hij maakte toen hij twaalf was, en hem bewust maakte van zijn identiteit. Het is vrijwel emotieloos en als er al emotie is, dan wordt die verteld maar niet getoond. Het laatste deel kleurt die ervaringen in vanuit iemand die zichzelf lijkt te identificeren met een geërfd trauma. Tussendoor gaat het over Israël en het trauma van zijn moeder, maar de auteur slaagt er niet in dat zichtbaar te maken. Er is niets wat het verbindt, het boek hangt van los zand aan elkaar.

Ik keek er naar uit dit boek te lezen, als iemand met een inmiddels derde generatie geërfd trauma, maar het is volkomen oninteressant.

[eva luna · Rating 4 out of 5]

This book gave me the shivers... I am the oldest grandchild of a strong powerful women who survived WO2. It’s almost scary how recognizable all Maurits’ fears and thoughts were. From the ‘man with the invisible face’ to the ‘panic about the little hammer in the car’... I wish I didn’t cry as much as I did whilst reading this book. I feel like some part of my Jewish identity has been kept from me and it’s interesting to read about someone with the same experience. I read this book in a few hours because I physically could not stop turning the pages over and over. This book was depressing, funny, relatable and it truly meant something. Kudos to Maurits de Bruin for making this masterpiece of a debut novel!!
I advise everyone to read this book, I promise it will give you an entire new perspective on the effects of the Holocaust.

[Martine · Rating 5 out of 5]

Wat ontzettend mooi en ontroerend

[Marga · Rating 4 out of 5]

Zo, dit komt binnen. Wat een verhaal, wat een boek. Ja, genetische erfenis, het bestaat. En het zit heel diep.

[Tomas · Rating 4 out of 5]

De schrijver schrijft een kwetsbaar verhaal maar pas halverwege het boek kwam dat pas echt binnen. Het sluipt langzaam bij je binnen doordat hij soms nog aan de oppervlakte blijft, of dat lijkt zo.

Hoe verder je vordert met lezen hoe meer je geïntrigeerd raakt door zijn verhaal. Een verhaal over oorlogstrauma. Een verhaal over de parallellen van een moeder en haar zoon. Een verhaal over generaties en over het hier en nu.

Daarnaast is het prettig om te lezen dat de schrijver ook kritisch is naar de staat Israël en zijn afkeur uit voor de oorlogsmisdaden die daar plaatsvinden. Al met al een verrassend kwetsbaar verhaal dat je laat nadenken.

[Elisa Goudriaan · Rating 5 out of 5]

Het citaat op de achterflap (dat redelijk zwaar klinkt) doet het boek eigenlijk geen eer aan, want 'Ook mijn Holocaust' is een prachtig levens- en liefdesverhaal. Levensverhaal van een moeder, haar echtgenoot en haar vier kinderen: in het bijzonder de schrijver zelf. Liefdesverhaal tussen Maurits en zijn moeder. Het boek deed me denken aan 'De atlas van overal' van Deniz Kuijpers, dat ik onlangs las. Over de gecompliceerde verhouding tussen de hoofdpersoon en zijn vader en hoe deze het leven van Deniz beïnvloedde. Ook het boek van Maurits de Bruijn gaat om een ingewikkelde relatie, hoewel zijn moeder dit keer minder zelf kan doen aan haar gedrag, aangezien zij als baby als enige van haar familie de Holocaust overleefde en eigenlijk puur bij toeval terecht kwam in het gereformeerde dorpje Maasland, waar zij geheel ontworteld (maar dat ontdekt ze natuurlijk pas later!) haar leven begon. Maurits beschrijft het familieleven en het gedrag van zijn moeder met genoeg humor, zodat het boek niet zwaar voelt. De structuur van het boek is origineel en De Bruijns literaire bijdrage aan het wetenschappelijke debat over de genetische overerving van trauma's erg interessant.

[Kirsten · Rating 4 out of 5]

Wat een eerlijk, persoonlijk en inzichtgevend verhaal over hoe de holocaust nog steeds doorleeft. Dapper van de schrijver dat hij de lezer zo toelaat tot al zijn kwetsbaarheden - daardoor is het verwelkomend, verbindend en leerzaam in al z'n volledigheid.

[Galya P · Rating 3 out of 5]

3.5*

[Carine Van Empelen · Rating 5 out of 5]

Een heel aangrijpend levensverhaal over intergenerationele trauma’s.

[Felix Welsink · Rating 4 out of 5]

Ja, ik ben wel fan van Maurits de Bruijn. In de zomer luisterde ik de podcast “En niemand blijft onaangeraakt” van hem en Randy Vermeulen over de aids epidemie. Net als de podcast wist dit boek me te raken.

Waarom? Ik herken me ergens in het verhaal van Maurits: de angstigheid die je achtervolgt maar niet kunt plaatsen. Dat terwijl ik niet joods ben en ik eigenlijk niets weet over mijn familie in de tweede wereld oorlog. Zou ik eens moeten uitzoeken.

Het boek leest verder als een trein. De afwisseling tussen het bezoek aan Israël in zijn jeugd en het bezoek aan z’n moeder werkt goed. Af en toe vind ik de gekozen zinnen wat hol, vaker vind ik ze grappig of mooi: “Mijn realiteit was gekleurd door wat ik wist, niet door wat ik zag” bijvoorbeeld.

[Eline Semmekrot · Rating 5 out of 5]

Een belangrijk boek waarbij in weinig woorden vaak héle rake, doordachte hersenspinsels worden geuit. Leest als een trein

[Marie Meeusen · Rating 4 out of 5]

Herkenbaar en verhelderend tegelijk. Hoe het Holocausttrauma generaties lang door blijft werken weet ik uit eigen ervaring. Maar de fetisj van christelijk Nederland met Israël kende ik niet en verklaart voor een stukje ook waarom de Nederlandse staat met nog steeds vrij brede steun medeplichtig is aan de genocide in Gaza. Zeer actueel boek dus. Kwetsbaar, eerlijk, grappig, wijs.

[Imme]

Heel mooi en eerlijk geschreven. Het raakte me echt.

Ben heel benieuwd naar ‘Geweten’, aangezien het boek dat ik net gelezen heb al een paar jaar oud is en er in de tussentijd een hoop gebeurd is. Maargoed, in ieder geval een aanrader en een heel persoonlijk kijkje in zijn ervaring van intergenerationeel trauma, familiebanden, identiteit en religie.

[Suzanne · Rating 4 out of 5]

3.5*

[Anne Mooij · Rating 5 out of 5]

Dit boek was zo anders dan ik had verwacht, maar zo ontroerend. Eerlijk, open, kwetsbaar zonder slachtofferschap. Heel bijzonder

[Anouk · Rating 4 out of 5]

Indrukwekkend, ik moet deze even laten bezinken. Een mooi boek over trauma en jezelf zijn/worden

[Jeroen L · Rating 4 out of 5]

Mooi geschreven coming of age verhaal over familieverhoudingen, intergenerationeel trauma en spirituele vorming. Vol humor en leest lekker weg.

[Stephanie Saenger · Rating 5 out of 5]

Indrukwekkend verhaal. Het is mooi en grappig geschreven en maakt inzichtelijk hoe epigenitica werkt en trauma’s het leven kunnen bepalen.
Een aanrader.

[Jolieg G · Rating 4 out of 5]

Dat het verleden, de geschiedenis van je (voor) ouders mee kan spelen in je eigen leven wordt in dit verhaal duidelijk en goed beschreven.
Een eerlijk "verhaal" zonder te oordelen.

[Luuk van de Klundert]

lastig om een eenduidige review over te geven!
Het is een mooi boek, het is een indrukwekkend, moeilijk, maar ook mooi en warm familieverhaal. Er zit veel ongemak in zoektocht die wordt afgelegd in het boek. Het laat op lastige, maar ook mooie wijze zien hoe iemand zichzelf steeds beter leert plaatsen binnen de context van zijn familie, maar ook binnen een context die buiten de grenzen van familie reikt.

Dit waardeerde ik, en heb ik ook niet eerder zo gelezen.

Mijn leeservaring was daarentegen wat lastiger, het taalgebruik en het zoekende maakte dat ik vaak zocht naar houvast. Verder hou ik er zelf een meer fluïde en chaotische definitie van identiteit van over, die niet altijd duidelijk te contextualiseren of uit te leggen is. Ik begrijp wel dat dat per persoon natuurlijk anders is, en misschien heb ik zelf ook nooit een reden gevoelt daar verder achter te kijken. Maar dat legt mijn leeservaring en blik denk ik het beste uit. Interessant en een aanrader lijkt me!

[Diana Willemsen · Rating 4 out of 5]

Een collega gaf me het NRC magazine waarin de auteur en zijn moeder geïnterviewd werden.

Het boek raakte me. De schrijfstijl past goed bij de lastige materie. Zo helder is het leven inderdaad niet. Zeker niet als het gaat om trauma.