IJstijd

by Maartje Wortel

Op een koude winterdag krijgt James Dillard telefoon van Monica, redacteur bij een literaire uitgeverij, met het verzoek of hij een boek wil schrijven. Kort daarvoor is de relatie met zijn grote geliefde stukgelopen, en behalve het verslinden van grote hoeveelheden literatuur en dure Franse kazen, heeft James weinig omhanden. Hij besluit daarom op Monica's verzoek in te gaan. Misschien is dit zijn kans om eindelijk iemand te worden.

Genres: Fiction, Literature, Dutch Literature, Novels, Roman, Contemporary, Modern

268 pages, Paperback

First published January 7, 2014

About the author

Maartje Wortel (1982) volgde de opleiding Beeld & Taal aan de Rietveld Academie in Amsterdam. In 2007 won ze de Write Now!-wedstrijd voor literair talent. Ze publiceerde verhalen in Passionate, De Brakke Hond en De Gids en schreef columns voor NRC Handelsblad. De verhalenbundel Dit is jouw huis is haar debuut. Ze won er de Anton Wachterprijs 2010 mee, en kreeg de Nieuw Proza Prijs Venlo 2010 voor het verhaal 'Kranten', dat in de bundel is opgenomen. Haar roman Half mens werd voor verscheidene prijzen genomineerd. In januari 2014 verscheen haar derde boek IJstijd.

Reviews

[Elly Lewin · Rating 3 out of 5]

Ik weet niet zo goed wat ik hier nou van vond. Aan de ene kant schaamteloos clichématig (ontmoeting van de love interest onder een afdakje in de stromende regen, je moet het maar durven) en aan de andere kant toch minder dertien-in-een-dozijn dan ik aanvankelijk dacht. Dat praten over het verleden in de tegenwoordige tijd is interessant, maar in romans is dat natuurlijk ook weer zo gebruikelijk dat het als kunstgreep niet genoeg opviel, zodat het benoemd moest worden en minder effectief was dan - denk ik - de bedoeling was. Geen nieuwe favoriet dus, al moet ik Wortel nageven dat ik van de scène waarin de hoofdpersoon zijn moeder vraagt een goed luxehotel voor hem te reserveren, met goede wijn en verschillende kazen zodat hij kan proeven en vergelijken, want 'ik ben een man met pijn', misselijk werd van ellende. Dus dat is ook iets.

[Evi · Rating 5 out of 5]

Maartje is opgestaan en ze heeft het geflikt! Ze heeft het hem echt geflikt!
Vol bewondering geef ik een staande ovatie, een 'klap-klap-klap' en ik blijf maar klappen!
Als ik een boek schreef dan wenste ik dat DIT het was. Wauw.
Weeral een tekst vol poëtische overpeinzingen, zonder dit te willen. Maartje observeert en overschouwt de mensheid, geeft ze in haar rauwe werkelijkheid weer, laat zien wat we voor onszelf liever verborgen houden.
Wederom is haar hoofdpersoon een man. En ik geloof echt dat hij een man is. Akkoord, ze put uit eigen ervaring met het vrouwelijk schoon, maar dat zegt niets over je inlevingsvermogen een man te ZIJN, een 'pik' te hebben, zoals de Nederlanders het zo mooi verwoorden. Maartje is een man. En toch op en top vrouw. Want ze begrijpt ons aller mensen. Ze verbloemt niets en laat de mensheid aan het woord. Chapeau! Echt chapeau.
Tenslotte: ik snap dat het hotel-leven van Arnon Grunberg tot de verbeelding spreekt, maar Maartje Wortel heeft het tot leven gebracht.
Hoedje af, petje af, alles af, sta recht voor een DENDEREND APPLAUS!
Esther Gerritsen, ik ben je niet afvallig, maar je hebt concurrentie in de rubriek 'lievelingsschrijfster'.

[Paula · Rating 4 out of 5]

"Er zijn mensen die beweren dat je het gemaakt hebt als er zoveel mogelijk mensen tegelijkertijd aan je denken, volgens mij heb je het gemaakt als één mens op de wereld altijd aan je denkt." (Mooiste quote uit het boek, vond ik)

Ik geef 3,5 sterren. IJstijd is een boek dat snel wegleest, ik verveelde me daarnaast ook geen moment met dit verhaal. De sfeer in het boek vond ik ook fijn, heel realistisch, rauw zelfs. Hoewel de personages apart zijn en ik er niet altijd binding mee had, snapte ik de emoties van bv. James wel goed. - Uitgebreidere recensie volgt nog.

[Lieselot · Rating 5 out of 5]

“Ze studeerde iets met bodems en werkte bij de post. Ze las alle kaarten die de mensen aan elkaar schreven. Ze zei een keer: de mensen hebben niets interessants aan elkaar te vertellen. Ze zei ook dat ze dat mooi vond. Prachtig zelfs. Dat niemand iets interessants aan elkaar te vertellen heeft en dat we elkaar toch op blijven zoeken.” (210)

[Ceren · Rating 2 out of 5]

Ik zat hier echt heel goed in en ging nog net niet janken bij de eerste bladzijde omdat het zo herkenbaar was, maar het werd me daarna net iets te stroef allemaal. Jammer joh.

[Laurent De Maertelaer · Rating 2 out of 5]

★★½.
Heb me al bij al niet verveeld bij deze roman, dankzij de humor en de in al zijn frisse eenvoud efficiënte stijl. Het verhaal is echter een niemendalletje, hangt met haken en ogen aan elkaar, gaat geregeld uit de bocht, kan niet boeien en maakt meer dan eens een pijnlijk melige knieval. Ook voor het hoofdpersonage - een lijzige, op de zenuwen werkende, strontverwende kwal - hoef je deze roman niet te lezen. Wortel moet nog groeien: ik houd haar alvast in de gaten.

[Joachim Stoop · Rating 4 out of 5]

Enorm genoten. Wat een talent!

[Sharon · Rating 2 out of 5]

de pientere opmerking liepen verloren tussen de clichés en verveling. zo'n cover wordt eigenlijk sowieso gebuisd

[Leen · Rating 4 out of 5]

Voor het allerlaatste en tweeënvijftigste boek van 2018 greep ik opnieuw naar een iets dunner exemplaar uit mijn eigen kast. Hoofdpersonage James is op de dool nadat zijn vriendin hem op een verder onbewoond Zweeds eiland in de steek liet. Hij moet leren omgaan met zijn gebroken hart en met het leven in het algemeen. James is iemand die veel nadenkt en een op zijn zachtst gezegd instabiele relatie heeft met zijn gescheiden ouders. Behalve dure wijn en kaas heeft hij niet zo veel interesses. Wanneer op een dag een onbekende vrouw hem opbelt om te zeggen dat hij een boek moet schrijven voor haar uitgeverij, verandert alles. Hij verruilt het luxehotel waar hij woont voor een klein hostel en gaat naar een voorleesavond van een wereldberoemde schrijver, met wie het verrassend goed klikt. Intussen blikt hij terug op zijn tijd met Marie: hoe hij haar leerde kennen op een avond van een praatgroep voor eenzame mensen, hoe ze langzaamaan en voor zijn ogen aftakelde tot hij zijn greep op haar helemaal verloor, hoe hard hij ook zijn best deed te zijn wie zij zou willen dat hij voor haar was.

Het is een boek over liefde en leven, met een ietwat scheef einde dat voor mij best anders had mogen lopen - op een bepaald moment dacht ik dat Marie dood was en dat dat de clou van het verhaal zou zijn, maar eigenlijk is er geen clou, het is gewoon een mooi verhaal over doorgaan met je leven. Voilà.

Mooie afsluiter van het jaar!

[Casper · Rating 3 out of 5]

Is het goed of slecht om een boek heel snel uit te lezen? Ik ben er nog niet over uit. Als je een boek in één ruk uitleest bespaar je tijd, tijd die je zou kunnen gebruiken om andere mooie boeken te lezen, bijvoorbeeld. Dat is winst, toch? Maar wat als je zo’n boek oppervlakkig leest, erdoorheen snelt om er zo vlug mogelijk mee klaar te zijn; dat kan niet goed zijn. Je mist nuances, taalvondsten waar een auteur misschien wel een week op geploeterd heeft. Zonde eigenlijk, en bovendien een belediging van al het schrijfwerk. (Niet dat de auteur dit merkt, maar toch)

Ik had me aangemeld voor de Das Mag leesclubavond met Maartje Wortel, ter gelegenheid van haar nieuwe boek IJstijd. Het boek zou pas een paar dagen later verschijnen, maar wij kregen ruim van tevoren een proefdruk toegestuurd (een uitgeprint pak papier dus), zodat we het voor die tijd konden lezen. Een grote luxe, maar ook een dilemma. Hoe plan je zoiets? Begin je op tijd, zodat je rustig en aandachtig kunt lezen, met het risico dat het boek weer wegzakt in je geheugen, of stel je het zo lang mogelijk uit zodat alles nog vers is tijdens de leesclubavond?...Lees hier de rest van mijn bespreking

[Gert De Bie · Rating 4 out of 5]

Lag sinds 2015 geduldig op me te wachten. Maartje schrijft raak, helder en speels. Dat zorgt voor luchtigheid in een boek over mensen die niet weten wie ze willen/moeten/kunnen zijn.
Als Maartje verder tot 2 x toe Morphine citeert en nog 8 andere van mijn favoriete bands bovenhaalt, heeft het geen zin nog verder te proberen om een objectieve recensie te schrijven :)

[Linde Weeda · Rating 5 out of 5]

Dit boek verdiend niets anders dan 5/5 sterren! Dit was de mooiste quote, maar de lijst is nog langer, maar past hier niet :)

"Er zijn mensen die beweren dat je het gemaakt hebt als er zo veel mogelijk mensen tegelijkertijd aan je denken, maar volgens mij heb je het gemaakt als er één mens op de wereld voor altijd aan je denkt" (pagina 17)

[Myrthe · Rating 3 out of 5]

Boek gelezen met de leesclub!

Het was een verhaal. Er gebeurde weinig en na die paar gebeurtenissen kwam er weer een einde aan het verhaal.

Vermakelijk genoeg om niet met tegenzin steeds weer verder te lezen. Maar ook niet zo interessant dat ik iemand anders kan vermaken met een leuke samenvatting hiervan.

[Brecht · Rating 4 out of 5]

Beeldend en puur geschreven, mooi. Opbouw en springen tussen karakters zijn verbazingwekkend veel, maar zitten vernuftig en goed in elkaar vind ik. Op het einde vond ik de seksualiserende gedachten van het karakter beetje te lang en veel worden.

Al met al mega goed boek.

[Simon · Rating 3 out of 5]

Een van de betere dingen die het vak verhaalanalyse me heeft gebracht. James is een intrigerende man van begin tot eind - ironisch genoeg. Ik vraag me af hoe hij werkt met die rare tijdlagen waar hij in verdrinkt.

Ik moet weten hoe het verder gaat, nu. Weet je wat het is, Monica? We gaan er hoe dan ook aan. Zelfs jij.

We lachen. Ik vergeet het soms maar we hebben veel gelachen, zij en ik.

‘Nietsdoen heeft altijd zin,’ zegt Chuck. ‘Al het zinloze is zinvol, alleen durven de mensen dat niet te geloven omdat er te veel te doen is.’

‘Ik heb mensen vol geraakt zien worden, altijd was ik opgelucht dat ik het niet was, maar het overheersende gevoel was jaloezie: die mensen waren vol geraakt.’

[Kamilla · Rating 1 out of 5]

Substantieloos. De hoofdpersoon heeft te veel zelfmedelijden, er gebeurt niets, er zijn geen diepe of mooie passages maar alleen maar saaiheid. Als het boek nou echt ging over waar het volgens de achterflap over ging was het miss goed geweest. Ik had liever meer gelezen over het daadwerkelijke verblijf op het eiland in plaats van een samenvatting van twee pagina’s. Ik haat james

[Tim · Rating 4 out of 5]

Het mocht sneller op gang komen maar ik heb wellicht niet alles begrepen.

[Leonore Spee · Rating 5 out of 5]

Geniaal.

[Imke Vannuffelen · Rating 4 out of 5]

Graag gelezen tijdens paasvakantie in Spanje.

[Mareanne · Rating 3 out of 5]

Beetje dubbel gevoel bij dit boek. Hoofdpersoon interessant: complex karakter, ingewikkelde familiegeschiedenis en relatie met meisje waar ook iets mee is. Verhaal over de uitgever voelt overbodig

[Melissa Gijsberts · Rating 3 out of 5]

Las makkelijk weg en was vermakelijk. Had het gevoel dat er spanning werd opgebouwd en toen was het boek ineens uit. Jammer, maar geen moment verveeld.

[Ottilie · Rating 3 out of 5]

Het sloeg niet helemaal aan zoals gedacht, maar het was wel leuk om te lezen. Verhaal vond ik niet zo bijzonder maar wel fijne verwoordingen

[Benny · Rating 1 out of 5]

Maartje Wortel kan schrijven. Dat bewees ze met kortverhalen, maar IJstijd, haar (tweede) roman, kan me maar weinig overtuigen. Een personage uit een van die kortverhalen vormde de aanleiding voor deze roman. Of ze daar niet iets meer mee kon doen, zou haar uitgever gevraagd hebben.

Het idee leverde een weinig voldragen roman op. Het verhaal, met veel liefdesverdriet en wat verhulde kritiek op de uitgeverswereld op de achtergrond, heeft weinig om het lijf. Op zich hoeft dat geen probleem te zijn, zolang de personages weten te boeien. Maar dat doen ze niet. James Dillard is een irritante etter, een rijkeluiszoontje dat een flinke trap onder zijn kont verdient en Marie is vooral een Meisje Met Problemen. Op zich misschien boeiend, maar de uitwerking blijft te oppervlakkig.

Dus speelt de roman vooral op metaniveau. Veel namedropping en knipoogjes, dus. De fijnproevers van de popmuziek komen aan hun trekken, van alt-J via Bob Dylan tot het betere luduvudu van Nina Simone, veellezers herkennen citaten van beroemde schrijvers en literatuurwetenschappers kunnen ongetwijfeld een boom opzetten over de meerduidige gelaagdheid van de vertelling, maar mij deed dit niet veel. Jammer, want ik ben ervan overtuigd dat Maartje Wortel meer in haar mars heeft.

[Kruip · Rating 5 out of 5]

In zekere zin zou je kunnen zeggen dat mijnheer Dillard een verwend nest is, eerst dacht ik aan een fat, maar een dandy vind ik hem niet. Soms is deze mijnheer stomvervelend. Toch schrijft Maartje Wortel, of beschrijft ze, in een soort afstandelijkheid, die ik zeer prettig vind lezen, de dagelijkse beslommering van haar hoofdpersoon. Dat past goed in deze tijd, althans, waar Dillard zonder enig doel is en leeft, een soort van "rol-model" hoe verwend we zijn in deze tijd en maatschappij, dat is mijn indruk die dit boek op me achterlaat. Dat Maartje Wortel in het boek ook zinsneden schrijft die behelzen dat de liefde er uiteindelijk toe leidt, dat mensen elkaar niets meer te zeggen hebben, en zo voorts, maakt dit boek aantrekkelijk, het broeit, schuurt, zweet, schaamt. Ik vind het mooi.

[Delphine · Rating 1 out of 5]

Vrij teleurstellend, zeker na de algemene lof die Maartje Wortel ten beurt viel. Het is het zoveelste verhaal over een onmogelijke liefde, met alle clichés die daarbij horen: de gekwelde (mannelijke) protagonist die een 'leeg' leven leidt, verstoken van zijn grote liefde Marie, en die - heel Freudiaans - ook de kwellingen van zijn ouders op zijn rug torst. Wortel probeert dat verhaal te larderen met fijne vondsten: de guest appearance van schrijver Chuck Palahniuk, de metafoor van het ijs/de ijstijd, maar helaas: het werkt niet. Het zou ook een 'geestige' roman moeten zijn, maar de witzen die Wortel debiteert (vaak via gemakkelijke paradoxen) stijgen nergens boven wat lauw filosofisch gewauwel uit.
We hebben het al elders gezien en gelezen, en vooral: veel beter.

[José Muylaert · Rating 2 out of 5]

Het verhaal wordt verteld vanuit de ik-persoon, James Dillard, een in mijn ogen onsympathiek heerschap, die ook niet erg geloofwaardig overkomt. Dat heb ik eigenlijk met het hele boek wel, ik vind het een nogal plat verhaal over iemand wiens anorectische vriendin bij hem is weggegaan. Er zitten vrij veel verwijzingen naar muziek en literatuur in, wat mij betreft té veel. Wil de schrijver daarmee graag haar kennis hierover etaleren ? Mijns inziens voegt het aan het verhaal namelijk weinig toe..
Jammer, want ze kan wel schrijven. Er zitten zeker ook fraaie zinnen tussen, dus wellicht waag ik me nog eens aan een ander boek van Wortel.

[Anna · Rating 4 out of 5]

IJstijd is een interessante roman, omdat het verhaal niet echt een begin en een einde heeft. Eigenlijk moet je het meer dan een keer lezen om het echt te begrijpen. De roman geeft zeker stof tot nadenken.

[Goldfishing · Rating 4 out of 5]

Très quotable

[Elianne van Elderen · Rating 4 out of 5]

Misschien was dit boek vooral een verademing met alle laatste boeken die ik las en zo tegenvielen dat ik me begon af te vragen of het niet gewoon aan mij lag, maar ik hield hier wel van. De kleine observaties en details waren top, maar soms kreeg ik ook wel een beetje een hekel aan de hoofdpersoon (maar aan de manier waarop Maartje Wortel hem neerzette te lezen, was dat misschien ook wel de bedoeling, maar soms vroeg ik me af: waarom dan niet gewoon kiezen voor een niet witte-cishet-rijke hoofdpersoon als je hem als schrijver ook haast als een parodie neerzet. Aan de ene kant valt er wat voor te zeggen het als parodie/kritiek te lezen, en aan de andere kant denk ik: ja, maar het is óók wel gewoon de zoveelste witte-cishet-rijke man als hoofdpersoon die toegevoegd kan worden aan het rijtje.). Maar goed, zeker ook wat aan te merken aan dit boek dus, sommige dingen bleven ook wat oppervlakkig waardoor ze op den duur wat cliché of saai werden (bijvoorbeeld de moeder die continu te druk is om haar telefoon op te nemen maar wiens karakter nooit verder uitgediept wordt dan dat en alleen maar op dezelfde manier terugkomt), en voor mij hadden er best wat meer onverwachte wendingen mogen gebeuren. De stijl sprak mij erg aan, maar dat maakte dan ook grotendeels het boek. I love de kritiek in het verhaal, maar tegelijkertijd was het plot zelf niet overtuigend voor mij. Maar goed, ik hou toch wel van Maartje Wortel en al haar personages met rare details.

3.5*?

[Kaj Peters · Rating 2 out of 5]

Maartje Wortel kan schrijven en kent haar pappenheimers. Ze positioneert zichzelf tussen (voornamelijk Amerikaanse) postmoderne literatuur met haar zelfverzekerde spel vol intertekstuele verwijzingen en metafictie. Of zoals ze haar ik-verteller, James Dillard, laat zeggen over de auteur Richard Brautigan: 'Hij is één van mijn lievelingsschrijvers. (...) De personages in zijn werk ontwikkelen zich niet echt, net als in het echte leven. Het is zo'n bullshit als de figuren uit een boek iets leren. Een mens maakt immers steeds dezelfde fouten.' En laat dat citaat nu ook betrekking hebben op 'IJstijd' (2014) van Maartje Wortel zelf, waarin de geprivilegieerde hoofdrolspeler weinig meer persoonlijkheid heeft dan dat hij zich vastbijt in een relatiebreuk en een soort writer's block doormaakt. Nu hoeft een personage voor mij niet sympathiek of psychologisch gelaagd te zijn, maar die onuitstaanbare pedanterik van een James Dillard blijft wel erg een lege huls om een clevere stijl aan op te hangen. Zoals zijn richtingloosheid en onverwerkte gevoelens stilistisch worden nagebootst omdat vrijwel de gehele roman (inclusief flashbacks) in tegenwoordige tijd is geschreven. 'IJstijd' (2014) is knap geschreven spielerei, maar over de gehele linie ontroert het zelden en reiken de opgeworpen ideeën zelden verder dan eigen slimmigheden.