اساطیر خاورمیانه

by Samuel Henry Hooke, علی‌اصغر بهرامی (Translator), فرنگیس مزداپور، (Translator)

کتاب اساطیر خاورمیانه ، شرح مضامینی اسطوره ای متعلق به هزاره های پیشین است ک طی چهل تا پنجاه سال اخیر به همت باستان شناسان و کهن شناسان جهان از مناطق خاورمیانه به ویژه دشت سوزیان و دشت میان رودان و دره ی و دره ی نیل و آسیای صغیر از دل تاریکی بیرون کشیده شده و تاریخ جهان را دگرگون کرده است ...

Genres: Mythology, Religion, History, Nonfiction, Reference, Ancient History, Middle East

268 pages, Paperback

First published January 1, 1963

Reviews

[Sara · Rating 2 out of 5]

این کتاب را دست یکی از نرس‌های بیمارستان دیدم و برا مدتی ازش قرض گرفتم و خواندمش. همان‌طور که از اسمش مشخص است به صورت خلاصه اساطیر خاورمیانه را بیان میکرد.

بخش اول مربوط به اساطیر سومری و بابلی بود.
بعد از معرفی کلی اساطیر پایه:‌ افرینش، مرگ گریزی و طوفان به بیان خلاصه‌ای از داستان گیلگمش، اوتنپیشتیم، سفر ایشتر به دنیای مردگان و انوماالیش پرداخته بود.
در ارتباط با هر یک از این ها از زمان و مکان یافتن و مدل تحلیل لوح هایشان می‌گفت و به صورت خلاصه به خود موضوع می‌پرداخت به طوری‌که تصور میکنم اگر در جریان این اساطیر نبودم چیز زیادی دستگیرم نمیشد. البته ترجمه هم به نظر یکم عجیب می‌آمد.

یک قسمت بامزه در ارتباط با کرم دندان در انتهای فصل یک داشت:
بابلی‌ها به طور کلی فکر می‌کردند بیماری‌هایی که مردم دچارشان می‌شوند، یا کار ارواح خبیثه یا نتیجه جادوگری جادوگرا. برا همین، علاوه بر درمان‌های معمولی، از افسون(اسپل؟) هم استفاده می‌کردند. یکی از افسون‌ها برا کرم دندان اینه که گفته شده بعد از انجام درمان، باید این رو سه بار برا بیمار بخونن:

پس از آنکه آنو آسمان را آفرید
آسمان، زمین را آفرید
زمین، رودها را آفرید
رودها، آبراه ها را آفریدند
آبراه ها، مرداب را آفریدند
و مرداب، کرم را آفرید
کرم گریان به پیشگاه شاماش رفت،
اشکش در حضور اعا جاری شد:
«مرا خوردنی چه خواهی داد؟
مرا مکیدنی چه خواهی داد؟»
«تو را انجیر رسیده خواهم داد و زردآلو.»
«مرا چه سود دارد انجیر رسیده و زرد آلو؟
مرا به بالا، به میان دندان‌ها بر
و در لثه ها بگذار ساکن شوم!
خون دندان را خواهم مکید
و از لثه، ریشه های آن را
خواهم جوید!»
گیره را محکم کن و ریشه اش را بگیر.(اینجا به دندانپزشک داشته راهکار می‌داده)
«حال که این را گفته‌ای، ای کرم!
اعا ترا بزند با زور دستش!»

فصل دوم مخصوص اساطیر مصر بود.
که قسمتی به اسطوره اوزیریس و ایزیس و قسمت دیگه به بررسی رع و آفرینش مصری پرداخته بود و به صورتی بود که اگر با این اساطیر آشنا نبودی شاید چیز زیادی دستگیرت نمی‌شد.

حالا یه خلاصه‌ای بگم ازش:
ازیریس، پسر گب(خدای زمین) و برادر ست، همراه با خواهر و همسرش ایزیس، بر مصر حکومت می‌کرد و به مردم کشاورزی و فلزکاری یادداد. بعد مدتی، ست از رو حسادت توطئه‌ای شکل داد و طی اتفاقاتی ازیریس رو در تابوتی زندانی کرد و به نیل انداخت.
تابوت ازیریس به مدیترانه رسید و داخل یه درخت افرا محصور شد. ایزیس بعد کلی تلاش تابوت را پیدا کرده و پیکر همسرش رو به مصر بازگرداند.
ست دوباره پیکر ازیریس را پیدا کرد و اون رو به تکه‌های مختلف تقسیم کرد و در سراسر مصر پخش کرد بعد ایزیس دوباره همه تکه.هارو جمع کرد، به جز اندام جنسیش که یک ماهی خورده بودتش. بعد با کمک خواهرش، مراسمی اجرا و ازیریس رو زنده کرد.
ازیریس به جا ماندن روی زمین، تیدبل به خدای دنیای مردگان شد. ایزیس ازش حامله شد و بچه‌ای به اسم هوروس ازش متولد شد. هوروس برا انتقام پدرش به جنگ با ست رفت و در نهایت پیروز هم شد. در نهایت هم پادشاه مصر شد.

در اساطیر آفرینش چندین مدل مثال از اساطیر آفرینش مصری زده بود بیان می‌کرد که روایات اساطیر مصری به گونه‌ای نیست که بتوان آن را به صورت یک روایت منسجم و پشت سر هم بیان کرد.

در اسطوره‌ی آفرینش هلیوپولیس داریم که آتوم یا رع(خدای خورشید) از اقیانوس اولیه(نون) بلند میشه و با نظم‌بخشی به عناصر اولیه و ابتدایی باقی خدایان رو خلق می‌کند.
اول میاد شو(هوا) و تفنوت(رطوبت) رو درست می‌کنه که ازشون گب(زمین) و نوت(آسمان) درمیاند. سپس نسل بعدی خدایان من‌حمله ازیریس، ایزیس، ست و نفتیس پدید میان.(اینا روهم رو تبار نُه‌گانه‌ی هلیوپولیس میگن.)

یه چیز از اسطوره در انیمه اینجا بگم: انیمه یو-گی-او رفرنس‌های بسیار زیادی به اساطیر مصر و سایر جاها داره.
ازخود پازل و رفرنسش به اتوم و فرعون و داستاناش که بگذریم(زیاد نمیگم خیلی اسپویل نشه.) هیولاهایی که در کارت‌ها وجود دارن هر کدوم به موجود و واقعه اساطیری ای رفرنس دارن.
حالا بعدا باید مفصل‌تر راجع به این بنویسم.

برگردیم به کتاب که بعد از اساطیر مصر، به اساطیر کنعان پرداخته بود. در جای جای پرداختن به این اساطیر ذکر می‌کرد الواح به جا مانده از این اساطیر به طور کامل خوانا نبوده و اطلاعات بسیار ناقصی در دست است ه جز قسمت‌هایی در ارتباط با خدای ال و بعل.
برام جالب بود که در اساطیر کنعانی، کمان سلاحی بوده مخصوص آقایان خانم‌ها نباید از آن استفاده می‌کردند.

با وجود این‌که نزدیکی با جانوران نزد عبرانیان مجازات مرگ در پی داشته است، میان کنعانیان مجاز بوده است و جنبه تقدس داشته است.

قسمت بعدی اساطیر هیتی بود.
راجع به اساطیر هیتی در عهد عتیق اطلاعاتی داشتیم ما از نیمه قرن نوزدهم در طی یک سری حفاری‌ها برخی لوح‌های جدید به خط میخی به دست آمد.
هیتیان اشغالگرانی غیر سامی بودند که در آغاز هزاره سوم پیش از میلاد در آسیای صغیر ساکن شدند و امپراطوری ساختند که تا ۱۲۲۵ پیش از میلاد دوام داشت.
در آرشیو بوغازکوی و شهر هاتوشا بیشتر از ۱۰ هزار لوح به دست آمد که مجموعه مطالب اساطیری جالبی را در اختیار قرار دادند که در این کتاب به بخش بسیار محدودی از آنها پرداخته بود.

در مقایسه با سایر اسطوره‌هایی که شناخته شده‌تر هستند عنصر فرهنگ عامه در اسطوره‌های هیتی خیلی بیشتر به چشم میاد و ریشه بخشی از افسانه‌های پریان و داستان‌های عامیانه آشنای اروپا در این اساطیر دیده میشه.

قسمت بعدی که به نسبت مفصل بود به اساطیر عبری پرداخته بود که دیگه اینجا چیزی ازش نمیگم.
سه فصل بعدی کتاب خیلی کوتاه و خلاصه بودند و به عناصر اساطیری در یهودیت، عهد جدید و مسیحیت پرداخته بود.

در قسمت عناصر اساطیری در مکاشفات یهودی از یه تغییر داستانی با مکتوبات مونده از تصاحب بابل داشت می‌گفت که بجا مونده از کتاب دانیال نبی بود.
این میاد میگه که داریوش مادی میاد بابل رو که می‌گیره میگه کسی اجازه نداره تا یه مدتی هیچ دعایی بخونه. دانیال میاد میره رو پشت بوم خونش دعا می‌کنه. میان می‌گیرنش در قفسه شیر می‌اندازنش و قبلش دانیال میگه که خدای من ازم محافظت می‌کنه. داریوش میگه بندازیدش با همه خانواده‌اش اون تو. بعد وقتی می‌بینن که این سالم میاد بیرون پادشاه فرمان میده که همه از خدای دانیال بترسند و پرستشش کنند.

آهان یه قسمت هم در ارتباط با انجیل‌ها داشت که برام جالب بود. می‌گفت که فقط در انجیل متی و لوقا شرح تولد کودکی عیسی است. که باز حکایتی که در انجیل لوقا هست بیشتر رنگ و لعاب اساطیری بر مبنای تولد برجسته دارد.


همین دیگه. خلاصه اگه بخواهید کتابی در ارتباط با اساطیر خاورمیانه بخونید، منابع بهتری هست. شاید جدا جدا باشند ولی قابل فهم‌تر و مشخص‌ترند.

آذر ۱۴۰۳

[Paul · Rating 4 out of 5]

This concise, authoritative text gives an excellent overview of the myths of the ancient Middle East and their interconnections.

I bought this little Pelican paperback in January 1986, which reminds me that I got it while researching my novel Truth of the Python. Now, working on a new opus also set partly in the ancient Near East, I find myself dipping into it again. My copy is mostly disintegrated, but it's also heavily highlighted.

My own introduction to mythology had been by way of Carl Jung and then Joseph Campbell, both of whom I admire deeply. But brilliant and deep as those scholars were, I find myself leaning on the introduction to S. H. Hooke's little book when I'm looking to remind myself of what myths are. In the first paragraph Hooke says

The myth is a product of human imagination arising out of a definite situation and intended to do something. Hence the right question to ask about the myth is not, "Is it true?" but "What is it intended to do?"

Using this simple, pragmatic question, Hooke discerns five types of myth:

the ritual myth
the myth of origin
the cult myth
the prestige myth
the eschatological myth

He gives a brief description of each, and notes how the diffusion and combination of myths can be partly traced by various methods. Then, having laid the groundwork of the subject and his method in 7 short pages, he launches into the main text, in which he summarizes and discusses Mesopotamian, Egyptian, Ugaritic, Hittite, and Hebrew mythology, and follows that with a look at the role of myth in Jewish apocalyptic and in Christianity. It's a huge field of survey, which the author makes seem both full and unhurried.

The longest chapter is that on Hebrew mythology, and indeed for us readers in the West the main point of interest in Middle Eastern mythology is no doubt the Bible. Hooke shows how the mythic parts of Genesis (Creation, Cain and Abel, the Flood, etc.) relate to similar tales in the other Middle Eastern cultures, and shows briefly and clearly how the Bible itself contains several mutually inconsistent myths of its own.

The chapter which seemed the most sketchy to me was that on Egyptian mythology--a vast field which Hooke treats in just 14 short pages. Nonetheless, the myths that he does treat are well chosen and simply described.

In all, this is an excellent survey of material that is hard to find all in one place, especially at this short length, and with this level of authority. In that respect it is almost like a briefing document. If you're wondering, Why should I care about Middle Eastern mythology?, this is a good, quick way to find out.

[Dhananjay Ashok · Rating 3 out of 5]

Wasted potential. It is a bit hard to judge the book by the standards of 2020 (it was written a good 50+ years ago, leaving the author with much less to work with), but my biggest problem is that it was written like it was narrating the story behind the 4th wall ("the story then goes on to say Ishtar does ..." as opposed to "Ishtar then ....") which personally makes the story feel much more drab. I read mythology because I enjoy the story of it all, found that very hard to do here.

[Anne Hamilton · Rating 5 out of 5]

An easy read, accessible writing, it disentangles and simplifies without losing any essentials.

The function of history is knowledge for the community; the function of myth is to propel action essential for the existence of the community. Myth involves a word of power, ritual involves actions of power. (p12)

Enlil is a frequent title of Tammuz and Ninlil is a title of Ishtar. Thus Inanna’s descent to the underworld may be based on a very early Sumerian formulation. (p24f)

The Sumerian me is a power to order the universe similar to the Akkadian ‘tablets of destiny’. (p28)

In Egypt, the king did not represent the god, he was the god. (p66)

In the month Athyr, women made clay images of Osiris and cast them into the Nile, representing the drowning of Osiris in the myth. (p70)

By his thought and speech, Ptah brings the gods into existence and order out of chaos, and the description of his creative activities closes with the words, ‘And so Ptah rested (or was satisfied) after he made everything.’ (p73)

Re called an assembly of the gods and alleged that men were plotting against him. He was advised to send the Eye of re, the goddess Hathor, against them. She was wading in blood when Re, who did not desire the destruction of all mankind, had made seven thousand pots of barley beer dyed with red ochre. This was poured out on the fields to a depth of nine inches. Smitten by her own beauty reflected in the flood at dawn, she drank the beer, became drunk and forgot her battle-rage. (p74)

A curse against the king’s enemies: ‘They shall be like the snake Apophis on New Year’s morning.’ This recalls the defeat of darkness by the sun and also the defeat of Tiamat by Marduk. (p75)

Re was Khephri in the morning, Re at midday and Atum in the evening. (p75)

Thoth is the ‘place-taker’ or deputy of Re in the underworld, providing light. (p76)

In the month Athyr priests went down to the river Nile by night, filled a golden vessel with sweet water, while the attendant people cried, ‘Osiris is found.’ (p77)

Vultures over the threshing floor and signs of sterility in the land are the precursors to seven years of famine which come about because of the death of Aqhat, slain by Anat in her desire for his bow. (p90f)

The return of Baal from the underworld and his coronation are apparently connected to the feast and sacrifice to which El invites the Repum (Hebrew Rephaim). The Repum seem to be eight in number and are under the leadership of Repu-Baal. They come to the feast in chariots or riding horses and asses. They may be ghosts or shades, or they may be cultic functionaries in the service of the king and play a role in the enthronement rite of Baal. (p92)

A rōbēs is a hostile demonic power that waits to be propitiated. The Akkadian rabisu is the evil croucher who lies in wait for his offerings. May be referred to in the story of Cain and Abel. (p124)

The story of Sodom and Gomorrah finds an echo in Ovid’s story of Zeus and Hermes visiting Philemon and Baucis and the subsequent destructive flood. (p141)

[Lukerik · Rating 4 out of 5]

An excellent introduction to the subject. More than an introduction really, due to the detail. He covers Mesopotamia and Egypt as well as the more obscure Hittite and Ugaritic mythologies. He follows the texts closely, either quoting or summarising, and keeps his commentary to a minimum allowing you to draw you own conclusions about the common fertility myths of these similar religions. The flower of the book is his treatment of Hebrew mythology. This is the area of Hooke's expertise and a lot of what he has to say is gob-smacking. Much of this part is either quoted or closely adapted from his earlier book In the Beginning. He closes the book with a brief discussion of Christian myth. He is very careful what he says here because it would be very easy to draw the conclusion that Christianity was another local agrarian religion founded entirely on myth. Hooke of course cannot say this, not only because of his own beliefs but because, while this is not a religious book, due to his fame as a Protestant OT scholar, much of his readership will be Christian and he doesn't want to become a pariah.

[Peter Crofts · Rating 4 out of 5]

A concise, quick read. Somewhat out of date, particularly when it comes to Mesopotamia, it's still worth reading, particularly for the section on Hebrew mythology. As anyone who has taken a cursory look at the the mythologies of the surrounding cultures knows there's a lot in common between all of them. Which suggests underlying shared sources. Once you familiarize yourself with these basic myths the early books of the Old Testament open up and reveal themselves to be variations on some very old Bronze Age stories. I read the first few books of the Pentateuch recently and was struck by what seemed to be a continual conflict between pastoral and agricultural worldviews. It begins with Cain and Abel and crops up repeatedly through the narrative right up to the time of King David. Astounding to think that below the cultural, religious and ritualistic particulars at least some of the Old Testament has managed to preserve bronze age tales of anxiety and conflict for thousands of years.

[Svetlana Silaeva · Rating 5 out of 5]

The book that I had for 10 years. The book that I thought I would not like due to supposed scientific language and monotone narration... Hell I was so wrong! I have already read the detailed history of Ancient Middle East and discovered in that book little pieces of mesmerising connection between the mythology of the people and their minds - almost feeling very alive their imagination and way of thinking. And this book gives you a more detailed information on the essence of a myth in the history and the changes in the narration depending even on the geoposition. A very enjoyable book! Especially if you read it simultaneously with a scientific research on the evolution of our planet)

[Ali · Rating 3 out of 5]

شرحی ست تحقیقی از اساطیر بین النهرین، سومری، بابلی، مصری، هیتی، عبری، و اساطیر دوره ی متاخرتر تا آیین مسیحیت.
کتابی ست جامع که می تواند به عنوان مرجع خوبی برای دانش اساطیری در بین النهرین باشد که سرچشمه ی اغلب اساطیر، حماسه ها و افسانه های تمامی منطقه است.
اصل کتاب در 1973 منتشر شده و در ترجمه ی فارسی ننوشته اند که در چه سالی فارسی آن منتشر شده است.

[Kelv · Rating 2 out of 5]

A very distant technical review that felt worthwhile reading, but asks a lot more questions than it answers and it makes me wish that "if only if this story of myth could talk". The last 40 pages gets more intriguing than the preceding 200 pages.

[Kevin Milner · Rating 4 out of 5]

An interesting study of myth as it relates to ritual in ancient Fertile Crescent societies.

[Belgin Acar · Rating 4 out of 5]

Ortadoğu mitolojisi konusunda hiç bilgim olmadığı için kütüphanede karşıma çıkınca merakımdan, bana başlangıç seviyesi ve analitik bir şekilde anlatacağı düşüncesiyle bu kitabı aldım. Kitabı aldıktan sonra kitabın 1960larda yazıldığını gördüm ve o gözle okudum. Kitabı kabaca iki bölüme ayıracak olursam ilk kısmın anlatımını gayet anlaşılır ve girişte de bahsettiğim amaca uygun buldum. Yani mitoslari işlevleri üzerinden sistematik bir şekilde ele alan yaklaşım. Ancak ikinci kısım (yani İbrani mitolojisi ve sonrası kısmı) belki de gerçekten detaylı bilgiye sahip olmadığım için bana karmaşık geldi ve bazen kendimi "okuyayım da bitsin" derken buldum. Ama kitabı bitirebilmemde çevirmenin emeği çok. Açıklamaları ve son not olarak paylaştığı açıklaması benim için okumayı ve anlamayı kolaylaştırdı. Bana zor gelen kısımlara rağmen yazarın ve cevirenin ellerine sağlık. En azından artık daha fazla bilgi edinmek için nereden başlayacağıma, nelere dikkat edeceğime dair daha fazla fikrim var.

[Charles Sheard · Rating 3 out of 5]

Re-visiting an old college text of mine. I won't hold it against Hooke that the state of early Mesopotamian knowledge might not have been as strong ~60 years ago when this was published, and naturally I would recommend that readers seek out fresher presentations. But I was somewhat disappointed that he seems to give rather short shrift to Sumerian, Babylonian, Egyptian, Ugaritic and Hittite mythology, presenting them more as background material to discuss the genesis of Hebrew mythology (which seems to have been the focus of his career). While that high-level thesis is interesting, I think it either deserved a more focused comparison, with a more thorough offering of examples, or the book should have been more even-handed amongst the various cultures and presented an even broader spectrum of the comparative mythologies.

[Jason Keel · Rating 3 out of 5]

At times enlightening and at times frustrating this book will interest those who have an interest in ancient mythology. However, if you are looking for a retelling of ancient middle-eastern myths you should look elsewhere. Instead, Hooke gives an overview of myths with scholarly analysis in the context of the actual religions they are part of. This was very helpful, but had one major flaw; the author assumes all supernatural activity is not real. I'd like to give this book a 3.5 star rating, but it doesn't exist on Goodreads.

[Zeinab Bazrafshan · Rating 1 out of 5]

کتاب بسیار قدیمیست و به طبع از اساطیری نام میبرد که نام ناآشنایی دارند. که برای پژوهش درباب اساطیر کهن بسیار کاربردی خواهند بود.
اکثریت محتوای کتاب به اساطیر یهودی و عبری پرداخته و محتوایی در ارتباط با ایران یا دین زرتشت ندارد.
نقد بسیاری داشتم در هنگام مطالعه اما به علت سبک کتاب و قدیمی بودنش، پذیرفتم که در آن زمان بسیار هم خول عمل کرده است!
اما در کل، فرض نویسنده بر این بوده است که خوانندگان از قبل در جریان قصه اسطوره‌ها هستند. پس صرفا با نام بردن از داستان به تحلیل آن پرداخته است. البته که تحلیل هم تا حد بسیاری نامفهوم و گیج کننده ظاهر شد.

[Anscar · Rating 3 out of 5]

A fascinating overview, including some less well known mythologies like Ugaritic and Hittite, allowing you to see all the various connections between these adjacent cultures. However this edition is rather old now and clearly out of date in some areas. Reading a newer fiction with more up to date information is recommended.

[Omar Kassem · Rating 2 out of 5]

الكتاب جميل، يدرس المادة الاسطورية التي اعطاها الشرق القديم من حيث أنماط انتشارها وانواعها، مع التركيز على عناصر الميثولوجيا في الرؤيا اليهودية، والأسطورة المسيحية والطقس..

لكن بالنسبة لي لم اجد شيئا جديدًا فيه، فكل ما تداوله الكتاب قرأته مسبقًا عند فراس السواح وبكثير من التفصيل!

يمكن اعباره مدخلًا ممتازًا لمن يود القراءة في هذا المجال

[Anders Larson · Rating 2 out of 5]

DNF; couldn’t justify the mental effort to continue trudging through it. I hope to find a more up-to-date volume on the subject that is more engaging to read.

[g026r · Rating 3 out of 5]

Interesting material in the various early chapters, and my knowledge of the current state of scholarship on the subject is weak enough that I am unable to tell if the majority of it is still current.

The latter few chapters, dealing with Hebrew and Christian myth, suffer from two major problems: the first is the assumption that the reader has enough familiarity that the myths don't need to be described, merely referenced, and the second is that the information, while perhaps current in the 1950s has been rendered hopelessly obsolete by further developments in the field.

[Labeba Salameh · Rating 2 out of 5]

هناك سرد سريع للاساطير بشكل غير واضح ومبعثر
الكاتب يركض بك عبر كل الاساطير للوصول الى المثيولوجيا ابعبرية
فكل ما عدا ذلك لا يهم غير واضح وغير موثق!
استغرب جنوح الكاتب لتغيير العنوان مما يذكرك بالكتاب العربي الذي يناقش نفس الموضوع لكن بطريقة اوضح واروع
كنت اخذت على ذلك الكتاب ميله الواضح لتسفيه كل ما يتعلق باليهودية
ووجدت في هذا الجزء المنصف لها
فقد فرق الكاتب هنا بين ما دونه الكاتب اليهودي و الكاهن اليهودي
وكيف تم بوتقة اساطير الشعوب في نمط يخدم الشعائر .

[Ali · Rating 3 out of 5]

Middle Eastern Mythology, An academic research on Middle East (Mesapotamian) mythology ...

شامل توضیحات در مورد اساطیر بین النهرین، بابل و سومر، مصر و هیتی و عبری و ... تا برخی اسطوره ها مربوط به مسیحیت می شود.

[Stipe · Rating 4 out of 5]

What an amazing book! You will learn a lot from this. It is really eye-opening. All those old boring religious stories will become a lot more interesting after this.

[Elie · Rating 3 out of 5]

what is interesting is the link shown between myths spanning through several civilizations.