De middeleeuwen: een donkere periode waarin geweld regeert en mannen de samenleving domineren. Vrouwen komen er amper aan te pas, zo luidt het cliché. Dit boek brengt een ander verhaal. "Wijven', het middeleeuwse woord voor vrouwen, zijn het hoofdpersonage. In de Lage Landen hadden vrouwen veel rechten, die ze gebruikten om handel te drijven, hun mening te verkondigen en hun wil door te drukken. Wijvenwereld hangt een verrassend beeld op van de late middeleeuwen, de periode tussen 1250 en 1550. De auteurs gaan op zoek naar vrouwen die protesteerden, trouwden, vrijden en werkten. Dit boek laat rijke onderneemsters, ambachtsvrouwen, begijnen, criminelen, prostituees... aan het woord, en richt zijn schijnwerpers dus op een wonderlijke "wijvenwereld'.
Ik ga het niet uitlezen, want het is me nét te academisch. Leuk voor als je een paper moet schrijven, maar echt niet als ontspanning (ik spreek natuurlijk wel vanuit het standpunt van iemand die op dagelijkse basis studielectuur verwerkt). Ik snap niet dat zoveel mensen het zo 'vlot' vinden, er bestaan volgens mij wel aangenamere 'populaire' geschiedenisboeken. Het doet zijn titel echter wel recht aan en gaat diep in op het onderwerp van vrouwen in de middeleeuwen, onder meer door het weerleggen van veel van onze vooroordelen. Heel leerrijk!
Toevoeging: misschien is dit wel het lot waarin de meeste geschiedenisboeken, die voor het grote publiek bedoeld zijn, vervallen. De balans tussen feit en spanning is moeilijk over zoveel pagina's aan te houden. Ik denk bijvoorbeeld aan Van Reybroucks Congo, waar dan weer de balans te ver naar sensatie omslaat, wat leidt tot zowel - terechte - kritiek als lof. Wie echt houdt van de middeleeuwen, zal in dit boek wel een waardevolle toevoeging aan zijn/haar kennis vinden.
Heerlijk toegankelijk boek dat het beeld over vrouwen in de middeleeuwen bijstelt. Geen eenvoudige opdracht, want het beeld van de vrouw is in de loop der tijd mismeesterd. Aan de hand van oa administratieve documenten tonen de schrijvers dat vrouwen vaak een veel actievere rol speelden dan algemeen wordt aangenomen. Aanrader!
Als fan van de middeleeuwen en middeleeuwse literatuur, kon ik dit boek natuurlijk niet aan me voorbij laten gaan. Wijvenwereld toont eindelijk het ware verhaal van de middeleeuwen en de middeleeuwse vrouw. Aan de hand van talloze levendige anekdotes gebaseerd op schepenregisters stellen de historici achter dit boek het beeld bij dat vrouwen in deze periode niets te zeggen hadden. Het tegendeel blijkt het geval: vrouwen kwamen regelmatig op voor hun rechten en konden zich zelfs ontpoppen als ware 'coopwijven' ofwel zakenvrouwen!
Wat een geweldig boek! Het is vlot geschreven, en met de nodige humor wordt de lezer door het leven van verschillende middeleeuwse en vroegmoderne vrouwen uit de Nederlanden geleid. Een echte aanrader, zelfs zonder veel voorkennis!
Bijzonder leerrijk boek waarin veel clichés overtuigend worden ontkracht. Toch vond ik dat de auteurs niet steeds slaagden het juiste evenwicht te vinden tussen schrijven voor academici enerzijds en voor het grote publiek anderzijds. Voor mij bleef het te vaak op de oppervlakte; waarschijnlijk ook te verklaren doordat ze een breed onderwerp op een relatief klein aantal pagina’s behandelen.
1 van de betere historische boeken die ik al heb gelezen, mooi uit geschreven met anekdotes en een apart besluit per hoofdstuk. Het boek bespreekt de vrouwen (uit de middenklasse) in de, nu huidige, België en Nederlandse wereld. Het boek bespreekt een brede en gevarieerde groep van vrouwen: van begijnen tot prostituees en relschoppers en handelsvrouwen. Scheidingen die door vrouwen werden aangevraagd en gewonnen en vrouwen met een eigen succesvolle zaak.
Weetje uit het boek: er bestonden ook mannelijke begijnen, de begarden.
Wijvenwereld, de middeleeuwse uitdrukking voor ‘de wereld van de vrouw’, bespreekt de maatschappelijke positie van de vrouw in de lage landen (met name Brabant) tussen 1250 en 1550. Er blijft weinig heel van het cliché van de duistere wereld waarin gewelddadige mannen op brute wijze de zaken bepaalden.
Op een transparante wijze worden onderwerpen bij de kop gepakt, op een logische (levensloop) volgorde gepresenteerd en met de nodige nuance beschreven. Kinder- en vrouwenrechten, partnerkeuze, huwelijksconflicten, relaties, geweld, criminaliteit, (brood)opstand, seksualiteit, instemming en prostitutie komen allemaal aan bod. Weduwschap, trouwen, een begijn zijn en de invloed die dat had op de positie van de vrouw wordt uitgelegd. Bedrijfsmatig ondernemen door vrouwen wordt bestudeerd aan de hand van (vooral) de vele verslagen van de schepenen die recht moesten spreken bij geschillen. Algemene wetboeken bestonden in de middeleeuwen niet, omdat het recht verschilde van stad tot stad, maar op grond van ‘gewoonterecht’ werd het leven geregeld. De helden in dit boek zijn niet van het kaliber Jeanne d’Arc (meer van Janne met de pet, blz 10), d.w.z. de representatieve middengroep met een zekere welstand en geletterdheid. De elite en de paupers worden veelal buiten beschouwing gelaten.
Ondanks de ongelijkheid tussen mannen en vrouwen namen vrouwen actief deel in het openbare leven en stonden zij daarin ‘hun mannetje’. Vaak op eer gebaseerde omgangsvormen en de plaatselijke bestuursstucturen resulteerde in kansen voor beide geslachten. Hoewel de machtsposities vrijwel uitsluitend door mannen bekleed werden en patriarchaal denken domineerde waren vrouwen geen onmondige huismoeders. Zij namen deel aan het economisch, politiek en religieus leven. Zij hadden rechten, kenden hun rechten en dwongen die desnoods af. Zij grepen of creëerden hun kansen, bijvoorbeeld als zelfstandig ondernemer.
‘De (middeleeuwse) vrouw’ bestond niet. Zij waren getrouwd, gescheiden, begijn of weduwe. Zij waren arm, rijk, dochter, bastaarddochter, weesmeisje, geschoold of juist ongeschoold. Vrouwen kenden in die opzichten dezelfde diversiteit als mannen. Met dezelfde voor- en nadelen en maatschappelijke verwevenheden die bepalend waren voor hun bewegingsruimte. De situatie verschilde van vrouw tot vrouw, van stad tot stad, van eeuw tot eeuw. (En namen de mogelijkheden voor vrouwen tussen de 13e en 16e eeuw af !). Maar bij uitstek in de Lage Landen konden vrouwen het, mede dankzij het erfrecht, ver schoppen.
Dit alles neemt niet weg dat geweld en ongelijkheid een vast onderdeel uitmaakte van hun leven. Vooral in tijden van economische problemen en maatschappelijke spanningen kwam juist de positie van de vrouw onder druk te staan.
( Jenina Ramirez vraagt zich in haar boek ‘Femina’ af hoe het nu was voor de gewone vrouwen? Raminez blijft in haar boek het antwoord schuldig. ‘Wijvenwereld’ beantwoord haar vraag. )
Leuke eye-opener om te zien dat we in de geschiedenis ‘ook’ mensen waren en niet alleen maar figuranten in studieboeken. Het boek is perfect voor geschiedenisstudenten e.d. vanwege het academische tintje, maar leest niet zomaar weg ter ontspanning.
Je hoeft amper voorkennis te hebben over de middeleeuwen om van dit boek te kunnen genieten! Haemers, Bardyn, en Delameillieure bieden enorm veel (interessante) voorbeelden van vrouwen in de middeleeuwen vanuit heel wat perspectieven en domeinen (persoonlijk vond ik het hoofdstuk over vrouwelijke criminelen razend interessant; een aspect waar ik nog maar weinig over had/heb gelezen!)