What do you think?
Rate this book
სტამბოლი, სტამბოლი
რომანი მოგვითხრობს ორი კვადრატული მეტრის საკანში ჩამწყვდეული ოთხი პატიმრის ცხოვრებას, რომლებიც წამებიდან წამებამდე ცდილობენ ერთმანეთი სახალისო ამბების მოყოლით გაამხნევონ.
253 pages, Paperback
First published March 1, 2015
121 people are currently reading
3138 people want to read
About the author
Burhan Sönmez
17 books195 followersBurhan Sönmez was born in Haymana in central Turkey. He completed his primary and secondary education in Polatlı. He graduated from the Faculty of Law at the University of Istanbul and worked for a time as a lawyer. He wrote for various newspapers and magazines on literature, culture and politics.
He is member of Turkish PEN and English PEN. He lectures in Literature and Novel at the METU.
He has spent several years in the UK, and now lives in Cambridge and Istanbul.
His first novel, North, published in 2009.
His second novel, Sins and Innocents, published in 2011 and received the Sedat Simavi Literature Award that is the most prominent literature award in Turkey. It has been translated into English, Italian and Serbian.
He wrote a short story of "Prehistoric Dogs" for A Story of Dersim (Bir Dersim Hikâyesi) a book that edited by Murathan Mungan.
He is member of Turkish PEN and English PEN. He lectures in Literature and Novel at the METU.
He has spent several years in the UK, and now lives in Cambridge and Istanbul.
His first novel, North, published in 2009.
His second novel, Sins and Innocents, published in 2011 and received the Sedat Simavi Literature Award that is the most prominent literature award in Turkey. It has been translated into English, Italian and Serbian.
He wrote a short story of "Prehistoric Dogs" for A Story of Dersim (Bir Dersim Hikâyesi) a book that edited by Murathan Mungan.
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 30 of 266 reviews
March 8, 2022
MEMORIE DAL SOTTOSUOLO
Underworld
“Istanbul Istanbul” è Istanbul e Istanbul, Istanbul e l’altra Istanbul, una di sopra e una di sotto, città del sogno e underworld.
Purtroppo, ho vissuto queste due Istanbul un po’ troppo scollate, il tunnel che le collega un po’ troppo lungo e asfittico: quella di sotto mi è sembrata stranamente rischiarata di umanità e speranza, quella di sopra invece m’è parsa atavica, ferma al primo millennio, bloccata ancora alle mille-e-una-notte, immersa in indovinelli fate ninfe ali e uccelli del tempo.
Ma più che alle mille-e-una-notte, Sönmez si riferisce (esplicitamente) al Decamerone, che certo alla longitudine della Turchia è più esotico, e così oltre che citarlo, divide il suo romanzo in dieci giorni proprio come l’opera di Boccaccio e rinchiude i suoi protagonisti in un carcere, invece che in una casa di campagna per sfuggire alla peste.
Nel carcere per quanto i prigionieri cerchino di liberare la fantasia e attraverso l’illusione fuggire, le guardie ricordano loro la dura realtà a forza di violenza inaudita.
L’idea del racconto nel racconto, delle scatole cinesi, dei personaggi che affabulano e ciascuno riprende e completa il racconto dell’altro, è affascinante, molto: solo che ho trovato la parte ‘racconto’ fumosa, forzata, come dicevo, scollata.
La vita pulsante, quella vera, è nel sottosuolo, tra quelle pareti color pus incrostate di sangue ossa e denti, in quel mondo di violenza crudeltà e fratellanza, dove anche i carcerieri sono umani perché dopo dieci, venti ore di tortura al giorno si stancano e vogliono riposare (il paradosso è parte del testo).
”Midnight Express-Fuga di mezzanotte”, di Alan Parker, 1978, film che mi è tornato in mente spesso leggendo le pagine ambientate nell’underworld.
Sönmez dice che Istanbul preferiva le domande alle risposte: ecco, questa volta ho trovato meno interessanti le domande della città di sopra che le risposte date nel sottosuolo, sono rimasto più affascinato dalla prosa del mondo di sotto che dalla poesia di quello di sopra, più catturato dalla realtà del sottosuolo che dal sogno della superficie.
Del mondo di sopra ho apprezzato scoprire l’esistenza dei gecekondu, letteralmente “edificato di notte”, cioè case costruite nella periferia da persone immigrate nelle grandi città turche, cominciando a costruire dopo il tramonto e finendo prima dell’alba, di modo che le autorità non se ne accorgano e la costruzione non si possa più toccare. Come dire, nascita delle favelas turche.
Del mondo illusorio ho amato leggere che in passato succedeva che i cartografi impazzissero per amore e disegnassero isole illusorie alle quali davano il nome della loro amata.
Il protagonista di Midnight Express, Brad Davis, scomparso nel 1991, a 41 anni, dopo sei anni di lotta contro l’AIDS. Lotta silenziosa perché per continuare a lavorare e mantenere la sua famiglia non poté confessare la malattia a nessuno.
Ma, come dice lo stesso Sönmez, la forma più pura dell’essere umano è l’uomo che soffre. E quello lui lo colloca soprattutto nel mondo di sotto. L’uomo del sottosuolo.
Per quanto Sönmez non indulga in dettagli macabri, non intinga la sua tastiera nel sangue, ci tenga fuori dalla stanza delle torture, quello che succede nel sottosuolo è di grande intensità, si incide sulla pelle del lettore.
Sönmez scrive per sua esperienza diretta: avendo partecipato alle proteste di piazza Taksim a Gezi Park nel 1996, è stato arrestato e liberato in condizioni fisiche che lo costrinsero a una lunga degenza in Inghilterra (sostenuto dalla fondazione Freedom from Torture).
’Garage Olimpo’ di Marco Bechis, 1999, è secondo me il film che entra nel mondo della tortura con maggior lucidità. La tortura è pratica assidua di democrazie e dittature, repubbliche e monarchie, da nord a sud, da est a ovest.
Quelli che dicevano che Dio aveva creato il bene e che il male era venuto dall’uomo si sbagliavano. Se Dio avesse voluto, avrebbe creato il bene senza limiti. Cosa poteva impedirglielo? Secondo me lui aveva creato il male, mentre il bene era stato lasciato agli uomini.
Qui Brad Davis è insieme al grande John Hurt, il mitico Elephant Man. Hurt è morto il 25 gennaio di quest’anno. Di recente si è visto sugli schermi nel magnifico ‘Jackie’, e in “Il viaggio”, e le ultimissime partecipazioni si vedranno più avanti.
Underworld
“Istanbul Istanbul” è Istanbul e Istanbul, Istanbul e l’altra Istanbul, una di sopra e una di sotto, città del sogno e underworld.
Purtroppo, ho vissuto queste due Istanbul un po’ troppo scollate, il tunnel che le collega un po’ troppo lungo e asfittico: quella di sotto mi è sembrata stranamente rischiarata di umanità e speranza, quella di sopra invece m’è parsa atavica, ferma al primo millennio, bloccata ancora alle mille-e-una-notte, immersa in indovinelli fate ninfe ali e uccelli del tempo.
Ma più che alle mille-e-una-notte, Sönmez si riferisce (esplicitamente) al Decamerone, che certo alla longitudine della Turchia è più esotico, e così oltre che citarlo, divide il suo romanzo in dieci giorni proprio come l’opera di Boccaccio e rinchiude i suoi protagonisti in un carcere, invece che in una casa di campagna per sfuggire alla peste.
Nel carcere per quanto i prigionieri cerchino di liberare la fantasia e attraverso l’illusione fuggire, le guardie ricordano loro la dura realtà a forza di violenza inaudita.
L’idea del racconto nel racconto, delle scatole cinesi, dei personaggi che affabulano e ciascuno riprende e completa il racconto dell’altro, è affascinante, molto: solo che ho trovato la parte ‘racconto’ fumosa, forzata, come dicevo, scollata.
La vita pulsante, quella vera, è nel sottosuolo, tra quelle pareti color pus incrostate di sangue ossa e denti, in quel mondo di violenza crudeltà e fratellanza, dove anche i carcerieri sono umani perché dopo dieci, venti ore di tortura al giorno si stancano e vogliono riposare (il paradosso è parte del testo).
”Midnight Express-Fuga di mezzanotte”, di Alan Parker, 1978, film che mi è tornato in mente spesso leggendo le pagine ambientate nell’underworld.
Sönmez dice che Istanbul preferiva le domande alle risposte: ecco, questa volta ho trovato meno interessanti le domande della città di sopra che le risposte date nel sottosuolo, sono rimasto più affascinato dalla prosa del mondo di sotto che dalla poesia di quello di sopra, più catturato dalla realtà del sottosuolo che dal sogno della superficie.
Del mondo di sopra ho apprezzato scoprire l’esistenza dei gecekondu, letteralmente “edificato di notte”, cioè case costruite nella periferia da persone immigrate nelle grandi città turche, cominciando a costruire dopo il tramonto e finendo prima dell’alba, di modo che le autorità non se ne accorgano e la costruzione non si possa più toccare. Come dire, nascita delle favelas turche.
Del mondo illusorio ho amato leggere che in passato succedeva che i cartografi impazzissero per amore e disegnassero isole illusorie alle quali davano il nome della loro amata.
Il protagonista di Midnight Express, Brad Davis, scomparso nel 1991, a 41 anni, dopo sei anni di lotta contro l’AIDS. Lotta silenziosa perché per continuare a lavorare e mantenere la sua famiglia non poté confessare la malattia a nessuno.
Ma, come dice lo stesso Sönmez, la forma più pura dell’essere umano è l’uomo che soffre. E quello lui lo colloca soprattutto nel mondo di sotto. L’uomo del sottosuolo.
Per quanto Sönmez non indulga in dettagli macabri, non intinga la sua tastiera nel sangue, ci tenga fuori dalla stanza delle torture, quello che succede nel sottosuolo è di grande intensità, si incide sulla pelle del lettore.
Sönmez scrive per sua esperienza diretta: avendo partecipato alle proteste di piazza Taksim a Gezi Park nel 1996, è stato arrestato e liberato in condizioni fisiche che lo costrinsero a una lunga degenza in Inghilterra (sostenuto dalla fondazione Freedom from Torture).
’Garage Olimpo’ di Marco Bechis, 1999, è secondo me il film che entra nel mondo della tortura con maggior lucidità. La tortura è pratica assidua di democrazie e dittature, repubbliche e monarchie, da nord a sud, da est a ovest.
Quelli che dicevano che Dio aveva creato il bene e che il male era venuto dall’uomo si sbagliavano. Se Dio avesse voluto, avrebbe creato il bene senza limiti. Cosa poteva impedirglielo? Secondo me lui aveva creato il male, mentre il bene era stato lasciato agli uomini.
Qui Brad Davis è insieme al grande John Hurt, il mitico Elephant Man. Hurt è morto il 25 gennaio di quest’anno. Di recente si è visto sugli schermi nel magnifico ‘Jackie’, e in “Il viaggio”, e le ultimissime partecipazioni si vedranno più avanti.
February 22, 2019
یه نقل قولی از ویل شوآلب خونده بودم قبلا که می گفت: " كتابهاى خوب اغلب جواب سوالهايى را ميدهند كه حتى نمى دانستى مى خواهى بپرسى."
کتاب " استانبول استانبول" یه همچین حسی بهم میده! انگار یه حرفها و احساس هایی، یه گوشه ای تو ذهنم بودن که خودم هم بهشون دسترسی نداشتم و حالا اونها رو "برهان سونمز" تو کتابش آورده :)
چهار راوی رمان باهم توی یک سلول زندانی هستن. شکنجه میشن و درد میکشن و زمان مثل یک پرنده، بالای سرشون معلق مونده و پرواز نمیکنه! "درد که میکشی، زمان کش نمی آید، عمق پیدا میکند!"
این ۴ نفر در خلال صحبتهاشون، برای همدیگه قصه تعریف میکنن و درمورد خودشون و گذشتشون حرف میزنن اما نمیشه تشخیص داد این حرفها تا چه اندازه به واقعیت نزدیکه و اصلا واقعی هست یا نه! مرز واقعیت و خیالبافی خیلی جاها مشخص نیست!
از متن کتاب:
"خدا طبیعت و زمین و آسمونو آفرید، عوضش شیطون هم صاحب آدمیزاد شد و بهش میوه ی درخت دانشو خوروند. آدمیزاد صاحب دانش شد و فهمید. فهمید و حیرون وجود خودش شد. به غیر از خودش کسی رو دوست نداره، حتی خدا رو. دخل و ربطش به خدا برای اینه که زندگی بعد مرگو میخواد. ترازوی کارهاش وجود خودشه. طبیعتو پایمال می کنه، موجودات زنده رو می کشه. وقتش که برسه خدا رو هم می کشه. برای همین دنیا رو بدی برداشته."
" این شهر گناهای بزرگی مرتکب شده، لایق چیه؟ کدوم نفرین دامنشو میگیره؟ شایدم نفرین دامنشو گرفته و حالا داریم توش زندگی می کنیم؟ اینجا هرکی چشاش باز بشه زجرکشش میکنن. شما خیال می بافین پسرم، شماها رو هم زجر کش می کنن."
"هرچقدر هم خودت را آماده کرده باشی، لحظه ای که درد می کشی ذهنت کور می شود. درد جریان زمان را قطع می کند و حس زمان آینده محو می شود. واقعیت نیست می شود، جهان خلاصه می شود به تنت. فقط لحظه ی حال باقی می ماند و عبور به زمانی دیگر ناممکن می شود. به این فکر بودم چرا در زمان حال، از چند میلیارد سال نوری، درست در همین لحظه ای هستیم که من درد می کشم و از خودم سوالات مهملی می پرسیدم. وقتی زمان ابدی از راه می رسید و با تنم یکی میشد، نمی توانستم جلوی فکر کردنم را بگیرم. در گردش میلیاردها سال، چرا در زمان حال بودیم؟ دقیقا در زمانی که من درد می کشیدم؟"
کتاب " استانبول استانبول" یه همچین حسی بهم میده! انگار یه حرفها و احساس هایی، یه گوشه ای تو ذهنم بودن که خودم هم بهشون دسترسی نداشتم و حالا اونها رو "برهان سونمز" تو کتابش آورده :)
چهار راوی رمان باهم توی یک سلول زندانی هستن. شکنجه میشن و درد میکشن و زمان مثل یک پرنده، بالای سرشون معلق مونده و پرواز نمیکنه! "درد که میکشی، زمان کش نمی آید، عمق پیدا میکند!"
این ۴ نفر در خلال صحبتهاشون، برای همدیگه قصه تعریف میکنن و درمورد خودشون و گذشتشون حرف میزنن اما نمیشه تشخیص داد این حرفها تا چه اندازه به واقعیت نزدیکه و اصلا واقعی هست یا نه! مرز واقعیت و خیالبافی خیلی جاها مشخص نیست!
از متن کتاب:
"خدا طبیعت و زمین و آسمونو آفرید، عوضش شیطون هم صاحب آدمیزاد شد و بهش میوه ی درخت دانشو خوروند. آدمیزاد صاحب دانش شد و فهمید. فهمید و حیرون وجود خودش شد. به غیر از خودش کسی رو دوست نداره، حتی خدا رو. دخل و ربطش به خدا برای اینه که زندگی بعد مرگو میخواد. ترازوی کارهاش وجود خودشه. طبیعتو پایمال می کنه، موجودات زنده رو می کشه. وقتش که برسه خدا رو هم می کشه. برای همین دنیا رو بدی برداشته."
" این شهر گناهای بزرگی مرتکب شده، لایق چیه؟ کدوم نفرین دامنشو میگیره؟ شایدم نفرین دامنشو گرفته و حالا داریم توش زندگی می کنیم؟ اینجا هرکی چشاش باز بشه زجرکشش میکنن. شما خیال می بافین پسرم، شماها رو هم زجر کش می کنن."
"هرچقدر هم خودت را آماده کرده باشی، لحظه ای که درد می کشی ذهنت کور می شود. درد جریان زمان را قطع می کند و حس زمان آینده محو می شود. واقعیت نیست می شود، جهان خلاصه می شود به تنت. فقط لحظه ی حال باقی می ماند و عبور به زمانی دیگر ناممکن می شود. به این فکر بودم چرا در زمان حال، از چند میلیارد سال نوری، درست در همین لحظه ای هستیم که من درد می کشم و از خودم سوالات مهملی می پرسیدم. وقتی زمان ابدی از راه می رسید و با تنم یکی میشد، نمی توانستم جلوی فکر کردنم را بگیرم. در گردش میلیاردها سال، چرا در زمان حال بودیم؟ دقیقا در زمانی که من درد می کشیدم؟"
August 23, 2024
شبیه باقی مردم استانبول شده بودیم. یا دلتنگ دیروز بودیم و یا در آرزوی فردا. همهی تلاشمان این بود که وانمود کنیم، امروزی در کار نیست. از یک طرف قصهی گذشته را تعریف میکردیم و از طرفی داستانی از آینده. زمان حال هم پلی بود بین گذشته و اینده. همهی ترسمان از این بود که این پل فرو بریزد و سقوط کنیم در قعر آن پایین. مدام این سوال را از خودمان میپرسیدیم: مالک حال چه کسی هست، امروز از ان کیست؟
.
همیشه شنیدیم که میگن قصهها راه نجاتن حتی وقتی توی زندانی. مصداقش همین کتاب هست، داستان ۴ زندانی که با غرق شدن در دنیای اتفاقات گذشته و کمک گرفتن از قصهها تلاش میکنن روزهای سختشون رو تاب بیاورند. کسانیکه منتظرن ... تنها آرزوهایشان زنده برگشتن هم سلولیها از زیر شکنجه هست. تلاش میکنن زخمهایشان را از یاد ببرند و با هر صدایی تازه به یاد بیاورند که توی سلولی زیر زمین هستند.
.
همیشه شنیدیم که میگن قصهها راه نجاتن حتی وقتی توی زندانی. مصداقش همین کتاب هست، داستان ۴ زندانی که با غرق شدن در دنیای اتفاقات گذشته و کمک گرفتن از قصهها تلاش میکنن روزهای سختشون رو تاب بیاورند. کسانیکه منتظرن ... تنها آرزوهایشان زنده برگشتن هم سلولیها از زیر شکنجه هست. تلاش میکنن زخمهایشان را از یاد ببرند و با هر صدایی تازه به یاد بیاورند که توی سلولی زیر زمین هستند.
March 24, 2019
جهنم جایی نیست که در آن درد می کشیم
جایی است که کسی از درد کشیدنمان خبر ندارد.
حلاج منصور
جایی است که کسی از درد کشیدنمان خبر ندارد.
حلاج منصور
September 22, 2019
“Istambul, Istambul” não é só mais um livro. Goste-se dele ou não. Ao longo de 243 páginas, conhecemos os 10 dias (um por capítulo) passados por um médico, um barbeiro, um estudante e um velho revolucionário numa prisão de Istambul.
É expectável que sejamos confrontados com a tortura, com a dor, com o medo. E somos. Mas, ao mesmo tempo que olhamos para o horror da carne dilacerada e da podridão humana (o subterrâneo da cidade e da humanidade), conhecemos as histórias mais belas que os prisioneiros contam para se distraírem do “pássaro do tempo”, que sobrevoa a cela, e para se distraírem da (sua) própria morte. Conhecemos também sonhos, intenções, amores vividos antes, na Istambul à superfície, tão encantadora quanto caótica. Conhecemos a amizade que floresce no terreno mais inóspito, a amizade que aquece, que alimenta, que cuida com desvelo.
Tudo isto podia ser apenas ficção, mas a história do autor turco acrescenta um inevitável toque de realismo dramático. Burhan Sonmez foi, ele próprio, torturado e obrigado a exilar-se. Não é um pormenor.
Este não é um livro fácil. O tema é árido; a escrita, densa. A atenção tem de ser extrema, o apelo ao questionamento é constante. Não entendi tudo, precisava de ler novamente, de ser turca, provavelmente. Mas vale a pena ler, sem dúvida. Dele retirei muitos excertos que me sacudiram, que me tocaram. Ficam alguns:
“Não foste tu quem acabou de dizer que tudo o que aconteceu no passado e que contamos por palavras se torna uma história? Pois o oposto também é verdade. Todas as histórias que contamos aqui aconteceram no passado e são absolutamente verdadeiras.”
“As inovações surgem rapidamente e desaparecem com a mesma rapidez. São eliminadas da nossa existência sem sequer terem a possibilidade de se tornarem obsoletas. Não deixam vestígios, nem recordações na sua esteira. (…) O novo não é continuação do velho porque o velho não existe. Tudo se torna desperdício. Esquece-se a permanência.”
“Istambul, que se estendia de uma ponta à outra do céu, engolia homens e mulheres, digeria-os e, no fim, vomitava-os.”
“Após os ritos fúnebres, assim que os familiares ficavam sozinhos na casa enlutada, começavam a falar e a rir e a contar histórias engraçadas acerca do falecido. Chama a isso riso amarelo. Acreditam que o amarelo é a cor certa para o riso e que faz as pessoas esquecerem a morte.”
“Recordar era mais duradouro do que nunca; viver era breve.”
É expectável que sejamos confrontados com a tortura, com a dor, com o medo. E somos. Mas, ao mesmo tempo que olhamos para o horror da carne dilacerada e da podridão humana (o subterrâneo da cidade e da humanidade), conhecemos as histórias mais belas que os prisioneiros contam para se distraírem do “pássaro do tempo”, que sobrevoa a cela, e para se distraírem da (sua) própria morte. Conhecemos também sonhos, intenções, amores vividos antes, na Istambul à superfície, tão encantadora quanto caótica. Conhecemos a amizade que floresce no terreno mais inóspito, a amizade que aquece, que alimenta, que cuida com desvelo.
Tudo isto podia ser apenas ficção, mas a história do autor turco acrescenta um inevitável toque de realismo dramático. Burhan Sonmez foi, ele próprio, torturado e obrigado a exilar-se. Não é um pormenor.
Este não é um livro fácil. O tema é árido; a escrita, densa. A atenção tem de ser extrema, o apelo ao questionamento é constante. Não entendi tudo, precisava de ler novamente, de ser turca, provavelmente. Mas vale a pena ler, sem dúvida. Dele retirei muitos excertos que me sacudiram, que me tocaram. Ficam alguns:
“Não foste tu quem acabou de dizer que tudo o que aconteceu no passado e que contamos por palavras se torna uma história? Pois o oposto também é verdade. Todas as histórias que contamos aqui aconteceram no passado e são absolutamente verdadeiras.”
“As inovações surgem rapidamente e desaparecem com a mesma rapidez. São eliminadas da nossa existência sem sequer terem a possibilidade de se tornarem obsoletas. Não deixam vestígios, nem recordações na sua esteira. (…) O novo não é continuação do velho porque o velho não existe. Tudo se torna desperdício. Esquece-se a permanência.”
“Istambul, que se estendia de uma ponta à outra do céu, engolia homens e mulheres, digeria-os e, no fim, vomitava-os.”
“Após os ritos fúnebres, assim que os familiares ficavam sozinhos na casa enlutada, começavam a falar e a rir e a contar histórias engraçadas acerca do falecido. Chama a isso riso amarelo. Acreditam que o amarelo é a cor certa para o riso e que faz as pessoas esquecerem a morte.”
“Recordar era mais duradouro do que nunca; viver era breve.”
August 19, 2023
Un libro maravilloso que no solo se va a meter entre mis mejores lecturas del año, sino que me descubre a un escritor que me era totalmente desconocido y me ha fascinado.
El libro trata sobre cuatro hombres encarcelados en un centro de detención clandestino subterráneo en el corazón de Estambul; y a lo largo de diez días (un capitulo por dia) estos cuatro personajes que no se conocen entre sí, se cuentan diferentes historias de sus vidas para mitigar un poco el padecimiento de las torturas a las que son sometidos diariamente y no sucumbir ante las inhumanas condiciones de estar tirados sobre el frío cemento de una celda de dos por uno.
Las historias que cuentan los reclusos son muy amenas e incluso no falta el humor, y nos van presentando en profundidad a cada personaje; pero quien en verdad es la protagonista detrás de cada historia contada es la propia ciudad de Estambul, una ciudad que para ellos es amada y aborrecida al mismo tiempo por el contraste entre su pasado y su presente, y también porque es una ciudad que se ha olvidado completamente de todos aquellos que como ellos están atrapados en ese mundo subterráneo.
Es una novela muy bien escrita, cargada de mucha nostalgia y melancolía en la que el autor nos revela las diferentes caras de una ciudad con mucha historia como es Estambul, y no necesita ahondar en detalles morbosos de las torturas para hacernos sentir la dolorosa situación de los protagonistas.
Un libro muy recomendable de un escritor que voy a seguir muy atentamente.
“Miré el cielo. Mi padre solía decir que teníamos otra vida en el cielo. El mundo tenía allí su reflejo, como si fuese un espejo. Alguien parecido a nosotros vivía en el mundo del cielo. Sus habitantes dormían de día y se despertaban de noche. Se enfriaban con el calor y se calentaban con el frío. No podían ver con la luz, pero podían alcanzar a ver lo mas lejano en la oscuridad. Los hombres de este mundo eran allí mujeres, y las mujeres eran hombres. No se tomaban muy en serio la vida, pero daban importancia a los sueños. Les gustaba abrazar a los desconocidos. No se avergonzaban de la pobreza, sino mas bien de la riqueza. Para ellos reírse era llorar, y llorar era reír. Cuando moría alguien, cantaban canciones y bailaban. En mi infancia solía mirar al cielo a menudo para poder ver a mi otro yo.”
El libro trata sobre cuatro hombres encarcelados en un centro de detención clandestino subterráneo en el corazón de Estambul; y a lo largo de diez días (un capitulo por dia) estos cuatro personajes que no se conocen entre sí, se cuentan diferentes historias de sus vidas para mitigar un poco el padecimiento de las torturas a las que son sometidos diariamente y no sucumbir ante las inhumanas condiciones de estar tirados sobre el frío cemento de una celda de dos por uno.
Las historias que cuentan los reclusos son muy amenas e incluso no falta el humor, y nos van presentando en profundidad a cada personaje; pero quien en verdad es la protagonista detrás de cada historia contada es la propia ciudad de Estambul, una ciudad que para ellos es amada y aborrecida al mismo tiempo por el contraste entre su pasado y su presente, y también porque es una ciudad que se ha olvidado completamente de todos aquellos que como ellos están atrapados en ese mundo subterráneo.
Es una novela muy bien escrita, cargada de mucha nostalgia y melancolía en la que el autor nos revela las diferentes caras de una ciudad con mucha historia como es Estambul, y no necesita ahondar en detalles morbosos de las torturas para hacernos sentir la dolorosa situación de los protagonistas.
Un libro muy recomendable de un escritor que voy a seguir muy atentamente.
“Miré el cielo. Mi padre solía decir que teníamos otra vida en el cielo. El mundo tenía allí su reflejo, como si fuese un espejo. Alguien parecido a nosotros vivía en el mundo del cielo. Sus habitantes dormían de día y se despertaban de noche. Se enfriaban con el calor y se calentaban con el frío. No podían ver con la luz, pero podían alcanzar a ver lo mas lejano en la oscuridad. Los hombres de este mundo eran allí mujeres, y las mujeres eran hombres. No se tomaban muy en serio la vida, pero daban importancia a los sueños. Les gustaba abrazar a los desconocidos. No se avergonzaban de la pobreza, sino mas bien de la riqueza. Para ellos reírse era llorar, y llorar era reír. Cuando moría alguien, cantaban canciones y bailaban. En mi infancia solía mirar al cielo a menudo para poder ver a mi otro yo.”
October 27, 2021
Το παθαίνω καμιά φορά. Όταν θέλω να γράψω για ένα βιβλίο που μου άρεσε πολύ, κοκκαλώνω. Όχι συχνά βέβαια. Ακόμα και με τα βιβλία που με συγκίνησαν, τα καταφέρνω κάπως, κρατάω τα γκέμια. Δείχνω ρε παιδί μου έναν κάποιον επαγγελματισμό. Τώρα με τούτο εδώ είναι αλλιώς τα πράγματα. Τα βρήκα σκούρα. Το αγάπησα τόσο πολύ, βλέπετε, που θέλω να το χαρίσω σε κάθε έναν από εσάς ξεχωριστά. Θα κάνω μια προσπάθεια, αν δεν τα καταφέρω, συγχωρέστε με.
Σε ένα υπόγειο κελί τέσσερις άνδρες μοιράζονται αστείες ιστορίες, μνήμες και εικόνες από την πόλη που και οι τέσσερις αγάπησαν, την Ιστανμπούλ. Υποσιτίζονται, βασανίζονται και μένουν κλειδωμένοι κάτω από την γη γιατί με τον έναν ή τον άλλο τρόπο υπερασπίστηκαν αυτό που αγάπησαν. Με περίσσιο λυρισμό και ζοφερή διάθεση ο Μπουρχάν Σονμέζ συνθέτει το δικό του Δεκαήμερον, ένα πολυφωνικό μυθιστόρημα που συνδυάζει τα πλάνα του Ara Guler με τον μαγικό ρεαλισμό της Tokarczuk και τις Αόρατες Πόλεις του Καλβίνο με τους ντοστογιεφσκικούς ήρωες.
«Η ελπίδα είναι καλύτερη από την ύπαρξη», είπα δείχνοντας το φως που εισχωρούσε από τις γρίλιες. Με κοίταξε στο πρόσωπο με βλέμμα κενό. Έτσι κοίταζα και εγώ τους τοίχους του κελιού την πρώτη μέρα. Τα όρια μας εδώ ήταν ο τοίχος και ο άνθρωπος. (σελ.53)
Όταν τελείωσα το βιβλίο και αναζήτησα στοιχεία για τον Σονμεζ δεν μου έκανε καμία απολύτως εντύπωση που ο ίδιος υπήρξε πολιτικός πρόσφυγας στην Βρετανία. Κούρδος και μάχιμος δικηγόρος, συγκρούστηκε με την αστυνομία και τραυματίστηκε πολύ σοβαρά πριν αναγκαστεί να φύγει από την Τουρκία. Πέρασε δέκα χρόνια στην κουρδική κοινότητα του Cambridge, η οποία είναι το επίκεντρο ενός άλλου του μυθιστορήματος, και πλέον ζει και εργάζεται πάλι πίσω στην Κωνσταντινούπολη, την πόλη που και εκείνος ερωτεύτηκε όταν την πρωτοαντίκρισε στα 17 του.
Σκόπιμα από το βιβλίο απουσιάζουν χρονολογίες. Οι περιγραφές της Πόλης δίνουν μια εικόνα σύγχρονης μεγαλούπολης, αλλά δεν ορίζεται ποτέ κάποιο συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο. Σύμφωνα με τον συγγραφέα, επέλεξε να τοποθετήσει στην πλοκή του αυτή την νεφέλη γιατί ο φόβος, ο εγκλεισμός και ο πόνος των πολιτικών κρατουμένων στην Τουρκία είναι βίωμα πολλών δεκαετιών.
Είχα καιρό να συγκινηθώ τόσο πολύ με ένα βιβλίο. Έχω περπατήσει στις γειτονιές που περιέγραφε μέσα από τους πρωταγωνιστές του ο Σονμεζ, έχω θαυμάσει τις φωτισμένες γέφυρες το βράδυ, έχω σταθεί πίσω από τους ψαράδες στις όχθες του Βοσπόρου, έχω χαθεί γύρω από τα στενά στον πύργο του Γαλατά, έχω βιώσει την μαγεία αυτής της πόλης. Και είμαι αρκετά σίγουρη ότι σε κάποιο άλλο μέρος της, όχι πολύ μακριά από αυτές τις γειτονιές, υπάρχουν υπόγεια κελιά όπου άνθρωποι θα λένε ιστορίες για να ξορκίσουν τον πόνο και τον φόβο. Και είναι αυτό που με πόνεσε περισσότερο από όλα στο βιβλίο. Ενδόμυχα ξέρεις που αρχίζει και που σταματά η μυθοπλασία.
«Ήξεραν άραγε πως θα ξυπνήσουν την επομένη αυτοί που περπατούσαν τώρα με γρήγορο βήμα κάτω από την βροχή;» (σελ.117)
Σε ένα υπόγειο κελί τέσσερις άνδρες μοιράζονται αστείες ιστορίες, μνήμες και εικόνες από την πόλη που και οι τέσσερις αγάπησαν, την Ιστανμπούλ. Υποσιτίζονται, βασανίζονται και μένουν κλειδωμένοι κάτω από την γη γιατί με τον έναν ή τον άλλο τρόπο υπερασπίστηκαν αυτό που αγάπησαν. Με περίσσιο λυρισμό και ζοφερή διάθεση ο Μπουρχάν Σονμέζ συνθέτει το δικό του Δεκαήμερον, ένα πολυφωνικό μυθιστόρημα που συνδυάζει τα πλάνα του Ara Guler με τον μαγικό ρεαλισμό της Tokarczuk και τις Αόρατες Πόλεις του Καλβίνο με τους ντοστογιεφσκικούς ήρωες.
«Η ελπίδα είναι καλύτερη από την ύπαρξη», είπα δείχνοντας το φως που εισχωρούσε από τις γρίλιες. Με κοίταξε στο πρόσωπο με βλέμμα κενό. Έτσι κοίταζα και εγώ τους τοίχους του κελιού την πρώτη μέρα. Τα όρια μας εδώ ήταν ο τοίχος και ο άνθρωπος. (σελ.53)
Όταν τελείωσα το βιβλίο και αναζήτησα στοιχεία για τον Σονμεζ δεν μου έκανε καμία απολύτως εντύπωση που ο ίδιος υπήρξε πολιτικός πρόσφυγας στην Βρετανία. Κούρδος και μάχιμος δικηγόρος, συγκρούστηκε με την αστυνομία και τραυματίστηκε πολύ σοβαρά πριν αναγκαστεί να φύγει από την Τουρκία. Πέρασε δέκα χρόνια στην κουρδική κοινότητα του Cambridge, η οποία είναι το επίκεντρο ενός άλλου του μυθιστορήματος, και πλέον ζει και εργάζεται πάλι πίσω στην Κωνσταντινούπολη, την πόλη που και εκείνος ερωτεύτηκε όταν την πρωτοαντίκρισε στα 17 του.
Σκόπιμα από το βιβλίο απουσιάζουν χρονολογίες. Οι περιγραφές της Πόλης δίνουν μια εικόνα σύγχρονης μεγαλούπολης, αλλά δεν ορίζεται ποτέ κάποιο συγκεκριμένο χρονικό πλαίσιο. Σύμφωνα με τον συγγραφέα, επέλεξε να τοποθετήσει στην πλοκή του αυτή την νεφέλη γιατί ο φόβος, ο εγκλεισμός και ο πόνος των πολιτικών κρατουμένων στην Τουρκία είναι βίωμα πολλών δεκαετιών.
Είχα καιρό να συγκινηθώ τόσο πολύ με ένα βιβλίο. Έχω περπατήσει στις γειτονιές που περιέγραφε μέσα από τους πρωταγωνιστές του ο Σονμεζ, έχω θαυμάσει τις φωτισμένες γέφυρες το βράδυ, έχω σταθεί πίσω από τους ψαράδες στις όχθες του Βοσπόρου, έχω χαθεί γύρω από τα στενά στον πύργο του Γαλατά, έχω βιώσει την μαγεία αυτής της πόλης. Και είμαι αρκετά σίγουρη ότι σε κάποιο άλλο μέρος της, όχι πολύ μακριά από αυτές τις γειτονιές, υπάρχουν υπόγεια κελιά όπου άνθρωποι θα λένε ιστορίες για να ξορκίσουν τον πόνο και τον φόβο. Και είναι αυτό που με πόνεσε περισσότερο από όλα στο βιβλίο. Ενδόμυχα ξέρεις που αρχίζει και που σταματά η μυθοπλασία.
«Ήξεραν άραγε πως θα ξυπνήσουν την επομένη αυτοί που περπατούσαν τώρα με γρήγορο βήμα κάτω από την βροχή;» (σελ.117)
December 6, 2020
“Aslında uzun hikaye, ama ben kısa anlatacağım"
Aynı hücreyi paylaşan dört mahkumun uğradıkları aşağılanma ve işkenceye, üzerinde yattıkları betonun soğuğuna, acıya dayanabilmek ve hayatla bağlarını koruyabilmek için kelimelerine tutunmalarının hikayesi. Decameron modelini takip edip, bütün yolların İstanbul'a çıktığı hikayeleri paylaşıp sırlarını derinlerine gömüyorlar. Kurgu ile gerçeklik arasındaki sınır çok kırılgan. Kitap boyunca şimdiki zamanla geçmişin, gerçek ile rüyanın, hafızanın ve halüsinasyonun birbirine karıştığı ancak okurun hiç kopmadığı bir dil var. En sevdiğim yanlarından birisi de bu oldu.
Benim Burhan Sönmez ile ilk tanışmam Labirent kitabı ile olmuştu, o yüzden uzun bir süre bu kitabını erteledim. Ben yaptım siz yapmayın yazarla bu kitapla tanışın derim.
"Cehennem, acı çektiğimiz yer değil,
acı çektiğimizi kimsenin duymadığı yerdir."
Aynı hücreyi paylaşan dört mahkumun uğradıkları aşağılanma ve işkenceye, üzerinde yattıkları betonun soğuğuna, acıya dayanabilmek ve hayatla bağlarını koruyabilmek için kelimelerine tutunmalarının hikayesi. Decameron modelini takip edip, bütün yolların İstanbul'a çıktığı hikayeleri paylaşıp sırlarını derinlerine gömüyorlar. Kurgu ile gerçeklik arasındaki sınır çok kırılgan. Kitap boyunca şimdiki zamanla geçmişin, gerçek ile rüyanın, hafızanın ve halüsinasyonun birbirine karıştığı ancak okurun hiç kopmadığı bir dil var. En sevdiğim yanlarından birisi de bu oldu.
Benim Burhan Sönmez ile ilk tanışmam Labirent kitabı ile olmuştu, o yüzden uzun bir süre bu kitabını erteledim. Ben yaptım siz yapmayın yazarla bu kitapla tanışın derim.
"Cehennem, acı çektiğimiz yer değil,
acı çektiğimizi kimsenin duymadığı yerdir."
July 12, 2022
Burhan Sönmez’in her kitabı farklı bir tarz ve farklı bir hikaye ile karşımıza çıkıyor. Kitaplarındaki ortak nokta kısa kısa cümleler. Ancak bu cümlelerin çoğu bir paragraf anlam yüklenecek kadar güçlü. Bu kitabında herkesin güzelliğini anlattığı İstanbul üzerinden, yaşamı, ölümü, geçmişi, geleceği, iyiyi, çirkini, kısaca diyalektiği anlatıyor.
Kitabın kurgusu ilginç, yeraltındaki ve yerüstündeki iki İstanbul metaforu kullanıyor. Belirsizlik, bencillik, şiddet, özgürlük, aşk ve ideallerin yeraldığı ama mutlu yaşamanın bir türlü becerilemediği yeryüzündeki İstanbul ile bir işkencehanenin soğuk beton hücresinde biraraya gelen dört güzel insanın birbirlerine anlattığı yeraltındaki hayal edilen hatta özlenen İstanbul.
B. Sönmez topu taca atmadan bu kitabı Decameron’dan esinlenerek yazdığını açıkca söylüyor, mekan o kitapta bir şato, bu kitapta yeraltında bir hücre. Hikaye anlatıcıları o kitapta vebadan kaçmak için bir aradalar, burada siyasi düşünce avcılarından kaçmaya çalışıyorlar. Her iki kitapta da kitabın karakterleri tarafından hikayelerin anlatılması kitabın temel kurgusunu oluşturuyor. Askeri dönemlerin işkenceevlerini yaşayanlar, hafızalarında taşıyanlar ve onların yazdıklarını, anlattıklarını okuyanlar bilir, anlatılanlar kurgusal da olsa gerçeklerle çok örtüşmektedir. Berber Kamo’nun 9. bölümünde anlattığı işkencecinin tanımı için, sadece bu nedenle bile kitabı okumak gereklidir diye düşünüyorum.
Eleştiri olarak değil ama Burhan Sönmez gibi bir yazarın daha dikkatli olmasını dilediğim için takıldığım bir iki örneği paylaşmak istedim. Y. Kemal’in “İnce Memed” inin bir gecede okunup bitirilmesi (bırakın 4 cildini tek cilt halindeki özet basımlarının dahi 500 sayfayı geçmesi gerçeği ortadadır), terasta bir kadının telefonla konuşması (cep telefonlarının olmadığı dönemleri anlatan bu kitapta tuhaf duruyor), temizliğe giden, çaycılık yapan emekçi bir kadının, ertesi gün bir romanı vermek için buluşacağı arkadaşının uçak kazasında ölmesi (hepimiz biliriz ki bu kadar sınıf ayrımının keskinleştiği bir dünyada bu iki kişinin, yani bir gündelikçi ile uçağın lüks bir ulaşım aracı olduğu o yıllardaki bir yolcunun roman alışverişi ile yollarının kesişmesi ütopiktir) sağlıklı düşününce gerçek olması olanaksız görülen örnekler olarak aklıma takıldı.
Keyifle okuduğum, her yeni kitabıyla kendini yenileyen, tekrara düşmeyen bir yazar Burhan Sönmez. Öneririm.
Kitabın kurgusu ilginç, yeraltındaki ve yerüstündeki iki İstanbul metaforu kullanıyor. Belirsizlik, bencillik, şiddet, özgürlük, aşk ve ideallerin yeraldığı ama mutlu yaşamanın bir türlü becerilemediği yeryüzündeki İstanbul ile bir işkencehanenin soğuk beton hücresinde biraraya gelen dört güzel insanın birbirlerine anlattığı yeraltındaki hayal edilen hatta özlenen İstanbul.
B. Sönmez topu taca atmadan bu kitabı Decameron’dan esinlenerek yazdığını açıkca söylüyor, mekan o kitapta bir şato, bu kitapta yeraltında bir hücre. Hikaye anlatıcıları o kitapta vebadan kaçmak için bir aradalar, burada siyasi düşünce avcılarından kaçmaya çalışıyorlar. Her iki kitapta da kitabın karakterleri tarafından hikayelerin anlatılması kitabın temel kurgusunu oluşturuyor. Askeri dönemlerin işkenceevlerini yaşayanlar, hafızalarında taşıyanlar ve onların yazdıklarını, anlattıklarını okuyanlar bilir, anlatılanlar kurgusal da olsa gerçeklerle çok örtüşmektedir. Berber Kamo’nun 9. bölümünde anlattığı işkencecinin tanımı için, sadece bu nedenle bile kitabı okumak gereklidir diye düşünüyorum.
Eleştiri olarak değil ama Burhan Sönmez gibi bir yazarın daha dikkatli olmasını dilediğim için takıldığım bir iki örneği paylaşmak istedim. Y. Kemal’in “İnce Memed” inin bir gecede okunup bitirilmesi (bırakın 4 cildini tek cilt halindeki özet basımlarının dahi 500 sayfayı geçmesi gerçeği ortadadır), terasta bir kadının telefonla konuşması (cep telefonlarının olmadığı dönemleri anlatan bu kitapta tuhaf duruyor), temizliğe giden, çaycılık yapan emekçi bir kadının, ertesi gün bir romanı vermek için buluşacağı arkadaşının uçak kazasında ölmesi (hepimiz biliriz ki bu kadar sınıf ayrımının keskinleştiği bir dünyada bu iki kişinin, yani bir gündelikçi ile uçağın lüks bir ulaşım aracı olduğu o yıllardaki bir yolcunun roman alışverişi ile yollarının kesişmesi ütopiktir) sağlıklı düşününce gerçek olması olanaksız görülen örnekler olarak aklıma takıldı.
Keyifle okuduğum, her yeni kitabıyla kendini yenileyen, tekrara düşmeyen bir yazar Burhan Sönmez. Öneririm.
May 10, 2021
Scrisă cu subiectivitate, întrucât autorul a trăit în exil după un conflict cu autoritățile la un protest civil pentru drepturile omului, Istanbul Istanbul este, pe de-o parte, o odă închinată unui oraș care luptă să își păstreze culoarea de odinioară, în ciuda încercărilor lacome ale oamenilor de a-l ,,vopsi" în nuanțele propriilor interese. Pe de altă parte, este o satiră la adresa acelor oameni, care înalță clădiri ca simbol al puterii și pierd din vedere viața celor de jos, precum și ceea ce este cu adevărat important: bunătatea, corectitudinea, onoarea și iubirea sinceră. Nu aș ști exact cui să recomand cartea, dar poate vă hotărâți dacă o vreți sau nu după ce vă aruncați ochii peste numeroasele citate care m-au impresionat pe mine. Recenzia aici: https://bit.ly/3uyAsgE.
,,Există oare ceva pe lume care să nu se stingă niciodată? Spiritul meu, amărât senil cu răni sângerânde. De-acum nici savoarea vieții, nici furtuna nepotolită a dragostei nu mai poate ajunge la apele tale. Tu, fior al timpului care mă faci sa dispar încet la fiece suflare. Timp care-mi iei spiritul și mi-l duci departe.''
,,Există oare ceva pe lume care să nu se stingă niciodată? Spiritul meu, amărât senil cu răni sângerânde. De-acum nici savoarea vieții, nici furtuna nepotolită a dragostei nu mai poate ajunge la apele tale. Tu, fior al timpului care mă faci sa dispar încet la fiece suflare. Timp care-mi iei spiritul și mi-l duci departe.''
November 21, 2021
"aslında uzun hikaye, ama ben kısa anlatıyorum."
genelde benim kalpten bağlandığım kitapların edebi tarafları biraz eksik olur, olsun, önemli değil der severim. ya da kusursuz bulduklarımı kalben hissedemem. yahut akıcı olan, su gibi okunan kitapların edebi dili zayıf olur; bu aralar buna ihtiyacım vardı derim, veya gerçek bir edebiyat şölenidir ama okurken yorar... işte bu kitap, bütün bu iyi özellikleri bünyesinde bulunduruyor. inanılmazdı. okuduğum her ana şükrettim, sürekli elimden bıraktım ki hemen bitmesin. hem akıcı, hem edebi, hem "kalpten kalbe bir yol vardır görülmez". yani kalbimi açıp, bu kitabı koyup kapatasım geldi, öyle sevdim. her tarafını çizdim, kendimi tutamadım kalpler filan koydum.
bir hücrede, yarınları hatta saatleri belirsiz, aslında ne suç işledikleri de belirsiz dört adam ve uzaktan figür olan bir kadınla on gün geçiriyorsunuz. yani yazın yoluyla anca bu kadar beraber zaman geçirilebilir herhalde beş kişiyle. onların anlattığı şeylerle siz de o hücreden kopup boğaz'ın üstünde süzülüyor, birden araya birinin girmesiyle siz de geri hücreye dönüyorsunuz. ve bütün bu işkenceleri, haksızlıkları, şu an tahayyül edemediğimiz o 80'ler türkiye'si atmosferini, bunları anlatmayı seçen diğer çoğu edebi/görsel muadillerinin aksine zerre ajite etmeden anlatabilmiş burhan sönmez, hayranlık duydum. neyse onu yazmış, dupduru diliyle. okurken yine zorlanıyorsunuz elbette, okuması bile zor şeyler, ama bunu "ağıt" formatında satmamak, olduğu gibi anlatmak çok büyük bir beceri. ne mahir bir yazarmış, bu kadar geç tanıştığıma çok üzüldüm.
çok problemli bir ilişkim olan istanbul'u resmen sevdiğimi idrak ettim okurken. hatta dün evde duramayıp karaköy'e gittim, orada istanbul kitapçısı'nın terasında oturup okudum; hemen bitmemesi de işime geleceğinden bir satır okuduysam iki satır manzaraya baktım. ve bu mis gibi kitapla tanışmama vesile olan gülşen ile yazarını başkan seçerek gaza getiren pen international'a teşekkürü de borç bilirim.
unutsam da yeniden okusam.
genelde benim kalpten bağlandığım kitapların edebi tarafları biraz eksik olur, olsun, önemli değil der severim. ya da kusursuz bulduklarımı kalben hissedemem. yahut akıcı olan, su gibi okunan kitapların edebi dili zayıf olur; bu aralar buna ihtiyacım vardı derim, veya gerçek bir edebiyat şölenidir ama okurken yorar... işte bu kitap, bütün bu iyi özellikleri bünyesinde bulunduruyor. inanılmazdı. okuduğum her ana şükrettim, sürekli elimden bıraktım ki hemen bitmesin. hem akıcı, hem edebi, hem "kalpten kalbe bir yol vardır görülmez". yani kalbimi açıp, bu kitabı koyup kapatasım geldi, öyle sevdim. her tarafını çizdim, kendimi tutamadım kalpler filan koydum.
bir hücrede, yarınları hatta saatleri belirsiz, aslında ne suç işledikleri de belirsiz dört adam ve uzaktan figür olan bir kadınla on gün geçiriyorsunuz. yani yazın yoluyla anca bu kadar beraber zaman geçirilebilir herhalde beş kişiyle. onların anlattığı şeylerle siz de o hücreden kopup boğaz'ın üstünde süzülüyor, birden araya birinin girmesiyle siz de geri hücreye dönüyorsunuz. ve bütün bu işkenceleri, haksızlıkları, şu an tahayyül edemediğimiz o 80'ler türkiye'si atmosferini, bunları anlatmayı seçen diğer çoğu edebi/görsel muadillerinin aksine zerre ajite etmeden anlatabilmiş burhan sönmez, hayranlık duydum. neyse onu yazmış, dupduru diliyle. okurken yine zorlanıyorsunuz elbette, okuması bile zor şeyler, ama bunu "ağıt" formatında satmamak, olduğu gibi anlatmak çok büyük bir beceri. ne mahir bir yazarmış, bu kadar geç tanıştığıma çok üzüldüm.
çok problemli bir ilişkim olan istanbul'u resmen sevdiğimi idrak ettim okurken. hatta dün evde duramayıp karaköy'e gittim, orada istanbul kitapçısı'nın terasında oturup okudum; hemen bitmemesi de işime geleceğinden bir satır okuduysam iki satır manzaraya baktım. ve bu mis gibi kitapla tanışmama vesile olan gülşen ile yazarını başkan seçerek gaza getiren pen international'a teşekkürü de borç bilirim.
unutsam da yeniden okusam.
April 20, 2018
İstanbul üzerine yazılmış en sevdiğim, biri Orhan Pamuk'un Kara Kitap'ı diğeri Sevgi Özdamar'ın Haliçli Köprü'sü, kitaplara eklenen Burhan Sönmez'inki İstanbul'u alışılageldik bir yöntemle anlatmamasıyla hem hoş hem acı bir çok geziye çıkarttı. Okuduklarımın içinde illa bir sınıfa sokmak istersem kuruluşu açısından Roberto Bolano'nun Tılsım'ına benzetebilirim. Bolano bu kitabında bize Meksiko'yu, hayatta kalması günlerce hiç bir yere kıpırdamadan bir üniversitenin (ilim irfan yuvası) tuvaletine (bok çukuru) saklanmasıyla mümkün olabilen birinin bakış açısından anlatır. Farklı gezilere çıkarır. Zamanın, Mekanın, İnsan Varlığının içini boşaltır.
İstanbul İstanbul'a gelince Burhan Sönmez, Bolano'nun anlatısına bir katman daha eklemiş; sonuçta dört kişinin farklı bakış açılarıyla her bir duvarını tuğla tuğla örerek içine kapatıldıkları daracık hücrenin tam ortasına başka bir dört duvar kapalı ama alabildiğine geniş alan, işte İstanbul, açtığı bir anlatıdan bahsediyoruz. Aynı zamanda Edebiyat aşıklarına da ithaf edilen bir gezi kitabı.
Sönmez kitabın içine bir çok gezi gizlemiş; hikaye İstanbul'un altında bir hücrede bitmek bilmeyen aralıklarla işkenceye götürülmeyi bekleyen dört kişinin ağzından sırayla anlatılıyor. Bunu daha ilk başından içindekiler sayfasında görmek mümkün. Edebiyat okuyucusuna ipucu vermiş Sönmez, bu bir çeşit modern Dekameron. İçinde birden fazla hikaye var.
Ögrenci Demirtay'ın Demir Kapı başlıklı anlatısıyla 1. gün başlıyor : 'Aslında uzun hikaye ama ben kısa anlatacağım' dedim. Her bölümdeki anlatıcı önce bir hikaye anlatıyor sonra kendisinden, İstanbul'dan ya da köyünden bulundukları durumdan, gelecekte onları bekleyenlerden bahsediyor. Sözü alan kişi gerek seçtiği hikayeyle geçmişi, gerek durum tespitiyle şimdiyi ve gerekse gelecek hayalleriyle geleceği kendi bakış açısıyla anlattığında kitabın son sayfasını her bir karakteri sokakta görsek tanırız duygusuyla çeviriyoruz. Gelecek ve geçmiş derken bildiğimiz anlamda düşünmeyin, çünkü hücrede işkenceye götürülmeyi bekleyen kişiler kendi hikayelerini açığa çıkarmadan, kimliklerini belli etmeden iletişim kurmak zorundalar. Acı ile kimin ne anlatacığı belli olmadığından geçerli akçe mümkün olduğunca az bilgi vermek. Buradan da başka bir katmana ulaştım, bir şekilde bir araya getirilmiş bireylerin olan bitene direnebilmek için kendilerine ortak bir gelecek kurma çabasıyla oluşturulan sahte-somut bir hakikat.
Gezileri madde madde yazmaya çalışırsam; bunlardan bir tanesi somut olarak gezi parkı, 227 sayfanın içinde tek bir yerde geçiyor. Sönmez'in ustalığı aslında herkesçe bilinen şeylerden bahsettiğinde hiç birini okuyucunun gözüne sokmaması. İkinci gezi edebi bir gezi, bir çok esere göndermeler var, her anlatılan hikaye aslında çok meşhur yazarların bildiğimiz eserlerinden seçilmiş, bazılarının lafı, alıntılandığı anda değil de çok daha sonra yeri ve zamanı geldiğinde geçiyor, bazıları ise okuyucuya bırakılmış, bilmece çözmek gibi eğlenceli demek isterim ama mekan ve olanlar bu eğlenceden keyif almamızı engelliyor. Üçüncü gezi zamanda ve mekanda çıkılan bir gezi, bir noktadan sonra hakikat ve hayal, geçmiş, şimdi ve gelecek birbirine karışıyor. Dördüncü gezi ise çok daha kişisel, zaman mekan kavramını kaybeden insanın çıktığı bir akıl gezisi.
Son zamanlarda bir çok yazarda üzülerek fark ettiğim, hiç hoşuma gitmeyen bir bilgi listelemesi şeklinde yapılan göndermelere bu kitap ustalıkla cevap vermiş, bakın böyle yapılır demiş. Bir çoğu sanki okuyucuya bonus olarak sunulmuş bilmeceler, kurulma mantıklarıyla kitabın biçim ve içeriğine ustaca dahil edilmiş olmasını çok fazla beğendim. Ayrıca metnin içinde hücreyi paylaşanların birbirlerine sordukları gerçek bir kaç bilmeceyle de siz deyin Oidipus'a ben diyeyim kış gecelerinin daha çabuk geçmesini sağlamak amacıyla evlerde hane halkına sorulan geleneksel Anadolu halk bilmecelerine göndermeler var. İstanbul İstanbul'daki bilmecelerin yalın anlamlarıysa şu anda çok gündemde olan bir kaç toplumsal konumuza şık bir şekilde gönderme yapıyor ki sormayın gitsin. Cevapları düşününce bu güzel kitapta böyle kör kör parmağım gözüne üslup olmasaydı keşke diye düşünerek önce hüzünlendim fakat çok çabuk öyle olmadığını, önyargıyla yanıldığımı anladım. Bilmecelere hayran kaldım. Kitabın tüm zevki işte buna benzer bir çok ayrıntıda gizli saklı. Ortaya çıkarılmayı bekliyor. Okuyacak olanlara kendilerinin de kolayca görebilecekleri bir kaçını yazdım.
Aklımda kaldığıyla bir kaç cümle...
1- Her hikaye İstanbul'da geçer.
2-Yaşamak ne garip seferdir.
3- İstanbul gerçeği doğadan öğrendi ama yalanı kendisi yarattı.
İstanbul İstanbul'a gelince Burhan Sönmez, Bolano'nun anlatısına bir katman daha eklemiş; sonuçta dört kişinin farklı bakış açılarıyla her bir duvarını tuğla tuğla örerek içine kapatıldıkları daracık hücrenin tam ortasına başka bir dört duvar kapalı ama alabildiğine geniş alan, işte İstanbul, açtığı bir anlatıdan bahsediyoruz. Aynı zamanda Edebiyat aşıklarına da ithaf edilen bir gezi kitabı.
Sönmez kitabın içine bir çok gezi gizlemiş; hikaye İstanbul'un altında bir hücrede bitmek bilmeyen aralıklarla işkenceye götürülmeyi bekleyen dört kişinin ağzından sırayla anlatılıyor. Bunu daha ilk başından içindekiler sayfasında görmek mümkün. Edebiyat okuyucusuna ipucu vermiş Sönmez, bu bir çeşit modern Dekameron. İçinde birden fazla hikaye var.
Ögrenci Demirtay'ın Demir Kapı başlıklı anlatısıyla 1. gün başlıyor : 'Aslında uzun hikaye ama ben kısa anlatacağım' dedim. Her bölümdeki anlatıcı önce bir hikaye anlatıyor sonra kendisinden, İstanbul'dan ya da köyünden bulundukları durumdan, gelecekte onları bekleyenlerden bahsediyor. Sözü alan kişi gerek seçtiği hikayeyle geçmişi, gerek durum tespitiyle şimdiyi ve gerekse gelecek hayalleriyle geleceği kendi bakış açısıyla anlattığında kitabın son sayfasını her bir karakteri sokakta görsek tanırız duygusuyla çeviriyoruz. Gelecek ve geçmiş derken bildiğimiz anlamda düşünmeyin, çünkü hücrede işkenceye götürülmeyi bekleyen kişiler kendi hikayelerini açığa çıkarmadan, kimliklerini belli etmeden iletişim kurmak zorundalar. Acı ile kimin ne anlatacığı belli olmadığından geçerli akçe mümkün olduğunca az bilgi vermek. Buradan da başka bir katmana ulaştım, bir şekilde bir araya getirilmiş bireylerin olan bitene direnebilmek için kendilerine ortak bir gelecek kurma çabasıyla oluşturulan sahte-somut bir hakikat.
Gezileri madde madde yazmaya çalışırsam; bunlardan bir tanesi somut olarak gezi parkı, 227 sayfanın içinde tek bir yerde geçiyor. Sönmez'in ustalığı aslında herkesçe bilinen şeylerden bahsettiğinde hiç birini okuyucunun gözüne sokmaması. İkinci gezi edebi bir gezi, bir çok esere göndermeler var, her anlatılan hikaye aslında çok meşhur yazarların bildiğimiz eserlerinden seçilmiş, bazılarının lafı, alıntılandığı anda değil de çok daha sonra yeri ve zamanı geldiğinde geçiyor, bazıları ise okuyucuya bırakılmış, bilmece çözmek gibi eğlenceli demek isterim ama mekan ve olanlar bu eğlenceden keyif almamızı engelliyor. Üçüncü gezi zamanda ve mekanda çıkılan bir gezi, bir noktadan sonra hakikat ve hayal, geçmiş, şimdi ve gelecek birbirine karışıyor. Dördüncü gezi ise çok daha kişisel, zaman mekan kavramını kaybeden insanın çıktığı bir akıl gezisi.
Son zamanlarda bir çok yazarda üzülerek fark ettiğim, hiç hoşuma gitmeyen bir bilgi listelemesi şeklinde yapılan göndermelere bu kitap ustalıkla cevap vermiş, bakın böyle yapılır demiş. Bir çoğu sanki okuyucuya bonus olarak sunulmuş bilmeceler, kurulma mantıklarıyla kitabın biçim ve içeriğine ustaca dahil edilmiş olmasını çok fazla beğendim. Ayrıca metnin içinde hücreyi paylaşanların birbirlerine sordukları gerçek bir kaç bilmeceyle de siz deyin Oidipus'a ben diyeyim kış gecelerinin daha çabuk geçmesini sağlamak amacıyla evlerde hane halkına sorulan geleneksel Anadolu halk bilmecelerine göndermeler var. İstanbul İstanbul'daki bilmecelerin yalın anlamlarıysa şu anda çok gündemde olan bir kaç toplumsal konumuza şık bir şekilde gönderme yapıyor ki sormayın gitsin. Cevapları düşününce bu güzel kitapta böyle kör kör parmağım gözüne üslup olmasaydı keşke diye düşünerek önce hüzünlendim fakat çok çabuk öyle olmadığını, önyargıyla yanıldığımı anladım. Bilmecelere hayran kaldım. Kitabın tüm zevki işte buna benzer bir çok ayrıntıda gizli saklı. Ortaya çıkarılmayı bekliyor. Okuyacak olanlara kendilerinin de kolayca görebilecekleri bir kaçını yazdım.
Aklımda kaldığıyla bir kaç cümle...
1- Her hikaye İstanbul'da geçer.
2-Yaşamak ne garip seferdir.
3- İstanbul gerçeği doğadan öğrendi ama yalanı kendisi yarattı.
January 29, 2025
Întrebarea este dacă am terminat-o eu pe ea sau ea pe mine? A fost una din cărțile care au plecat cu o bucată din mine când am terminat-o.
Povestea are 4 protagoniști principali, aflați în închisorile din Istanbul, care, în pauzele pe care le au de la tortură, își spun povești. Niciodată secrete, doar povești. Începutul este puțin jovial, mai că uităm și noi, și ei, unde ne aflăm, semn că nu sunt prizonieri de mult timp. Ușor, ușor, pe rând, fiecare prizonier va avea cuvântul și, pe lângă o poveste moralistă despre Istanbul sau în jurul orașului, aflăm și o bucată din viața lor. Aflăm cum au ajuns în temnițe, deși abia spre final înțelegem câte ceva despre situația politică a vremii, deși eu am rămas cu unele întrebări fără răspuns.
Ce m-a dărâmat a fost finalul, în care poveștile își schimbă tonul și culoarea, în care tristețea ia locul poveștilor amuzante din început. Deși nu am primit unele răspunsuri despre poveștile personajelor, finalul a fost prea grăitor cât să nu mai pot ține cont de asta. Scriitura este foarte vie, am fost alături de cei patru bărbați în poveștile lor, în amintirile lor, în celula minusculă și în sala de tortură. O recomand, dar nu celor slabi de inima!
,,Doctore, omul este singura ființă care nu e niciodată mulțumită de sine. Pasărea este doar pasăre, se înmulțește şi zboară. Pomul doar înverzeşte și dă roade. Omul este altfel, el a învățat să viseze. Nu poate să se mulțumească doar cu ceea ce există. Face cercei din cupru, construiește palate din piatră, cu privirea mereu îndreptată spre ce nu se vede. Orașul este tărâmul viselor, spunea tata, cu posibilităţi nesfârșite, iar oamenii se află acolo nu ca parte din natură, ci ca artizani. Construiesc, realizează, inventează. Astfel se perfecţionează pe ei înșiși, când fac unelte se făuresc și ei. Omul era o simplă bucată de marmură, dar la oraș și-a transformat existența într-o statuie preţioasă."
Povestea are 4 protagoniști principali, aflați în închisorile din Istanbul, care, în pauzele pe care le au de la tortură, își spun povești. Niciodată secrete, doar povești. Începutul este puțin jovial, mai că uităm și noi, și ei, unde ne aflăm, semn că nu sunt prizonieri de mult timp. Ușor, ușor, pe rând, fiecare prizonier va avea cuvântul și, pe lângă o poveste moralistă despre Istanbul sau în jurul orașului, aflăm și o bucată din viața lor. Aflăm cum au ajuns în temnițe, deși abia spre final înțelegem câte ceva despre situația politică a vremii, deși eu am rămas cu unele întrebări fără răspuns.
Ce m-a dărâmat a fost finalul, în care poveștile își schimbă tonul și culoarea, în care tristețea ia locul poveștilor amuzante din început. Deși nu am primit unele răspunsuri despre poveștile personajelor, finalul a fost prea grăitor cât să nu mai pot ține cont de asta. Scriitura este foarte vie, am fost alături de cei patru bărbați în poveștile lor, în amintirile lor, în celula minusculă și în sala de tortură. O recomand, dar nu celor slabi de inima!
,,Doctore, omul este singura ființă care nu e niciodată mulțumită de sine. Pasărea este doar pasăre, se înmulțește şi zboară. Pomul doar înverzeşte și dă roade. Omul este altfel, el a învățat să viseze. Nu poate să se mulțumească doar cu ceea ce există. Face cercei din cupru, construiește palate din piatră, cu privirea mereu îndreptată spre ce nu se vede. Orașul este tărâmul viselor, spunea tata, cu posibilităţi nesfârșite, iar oamenii se află acolo nu ca parte din natură, ci ca artizani. Construiesc, realizează, inventează. Astfel se perfecţionează pe ei înșiși, când fac unelte se făuresc și ei. Omul era o simplă bucată de marmură, dar la oraș și-a transformat existența într-o statuie preţioasă."
March 13, 2022
In Turkey, they read a lot on paper. The electronic form and audiobook did not take root there, but a rack with used paper books (most often detectives and love pockets) in every shop. They cost a penny, but the new ones are inexpensive, thanks to a complex system of state subsidies for the publishing business. And probably the authors of this abundance are thriving in their country.
Those who bring Turkish literature to the international level are also not in trouble. Although more often outside of it. The modern classic Yashar Kemal was officially accused of promoting Kurdish separatism. The most famous Turkish writer Orhan Pamuk lives in America, in his case the stumbling block is the Armenian Genocide and the Kurdish issue.
Burhan Sonmez, the author of this book and one of the most interesting modern Turkish writers, teaches at Cambridge, living in England, where he received medical care after being tortured in an Istanbul prison. He is a Kurd and supports the Kurdish national liberation struggle, and the Kurds in Turkey are an oppressed minority, making up about a quarter of the country's population. In the modern world, everything is very difficult.
Тюремный Декамерон
Мечта о хлебе и мечта о свободе отрицают одна другую. Или ты отказываешься от свободы ради хлеба, или жертвуешь хлебом ради свободы. То и другое одновременно невозможно.
В Турции много читают на бумаге. Электронная форма и аудиокнига там не прижились, зато стойка с подержанными бумажными книгами (чаще всего детективами и любовными покетами) в каждой лавчонке. Стоят копейки, однако и новые недороги, благодаря сложной системе государственных дотаций издательского бизнеса. И наверно авторы этого изобилия благоденствуют в своей стране.
Те, кто выводит турецкую литературу на международный уровень, тоже не бедствуют. Хотя чаще за ее пределами. Современный классик Яшар Кемаль официально обвинялся в пропаганде курдского сепаратизма. Самый известный турецкий писатель Орхан Памук живет в Америке, в его случае камень преткновения геноцид Армян и Курдский вопрос.
Бурхан Сонмез, автор этой книги и один из самых интересных современных турецких писателей, преподает в Кембридже, живя в Англии, где получал медицинскую помощь после пыток в стамбульской тюрьме. Он курд и поддерживает курдскую национально-освободительную борьбу, а курды в Турции притесняемое нацменьшинство, составляющее примерно четверть населения страны. В современном мире все очень непросто.
"Стамбул, Стамбул" Третий роман Сонмеза, и, несмотря на многочисленные уверения в том, что не политический, а о любви к Стамбулу, с чертами магического реализма и в традициях "Декамерона" , он именно, что политический. Хотя да, в традициях "Декамерона". С той разницей, что у Боккаччо благородные синьоры в добровольной самоизоляции, да еще со всеми возможными удобствами, а избитая четверка здешних персонажей брошена в подземные казематы как арестанты.
Они разные и попали сюда разными путями. Студент Демиртай, участник сопротивления, шел на встречу со связным на автобусной остановке. Доктор, который так и останется безымянным, взят по наводке провокатора вместо своего больного сына, который должен был оказаться на этом месте. Парикмахер Камо защищал жену, она оставила его, но он продолжает любить ее. Дядю Кюхейлана схватили по ошибке, приняв за стамбульского проводника организации.
Никто из них не стремился попасть в эту зловонную промозглую яму, но коль скоро все они тут оказались, нужно было как-то выживать вместе. И они решили рассказывать истории. Не о себе, чтобы не выдать ненароком услышанного секрета, на допросе или под пыткой, а сказки, притчи, анекдоты - ровно то, чем занимались герои "Декамерона", хотя без сложной ритуальной части последнего.
Свои ритуалы здесь тоже сложились: сокамерники вместе курят, устраивают чаепитие, жарят мясо на террасе дома дяди Кюхейлана. То есть, как? В воображении. Когда ничего другого не остается, а институты тюремного общежития с гревом, телеграфом и примитивной. но действенной иерархией, не работают - остается сила фантазии. То, что позволяет этим четверым (троим. потому что неистовый непримиримый Камо чаще всего игнорирует игры).
И удивительно, но этот способ эскапизма с раскуриванием воображаемых сигар и размешиванием воображаемого чая в воображаемых фарфоровых чашечках работает, делая пребывание героев в застенках нет, не приемлемым, то было бы немыслимо, но не таким чудовищным. Современный человек Homo Ludens, и когда игры конструктивные (в отличие от деструктивных, в которые играет с нами власть), они способствуют обретению внутреннего равновесия в самых кошмарных условиях.
Очень хорошая книга, одна из тех, за которые я буду болеть в нынешней Ясной поляне. И удивительно, но смеяться с ней пришлось чаще, чем можно было ожидать.
Если способ избежать смерти – бегство, то способ убить время – беседа.
Those who bring Turkish literature to the international level are also not in trouble. Although more often outside of it. The modern classic Yashar Kemal was officially accused of promoting Kurdish separatism. The most famous Turkish writer Orhan Pamuk lives in America, in his case the stumbling block is the Armenian Genocide and the Kurdish issue.
Burhan Sonmez, the author of this book and one of the most interesting modern Turkish writers, teaches at Cambridge, living in England, where he received medical care after being tortured in an Istanbul prison. He is a Kurd and supports the Kurdish national liberation struggle, and the Kurds in Turkey are an oppressed minority, making up about a quarter of the country's population. In the modern world, everything is very difficult.
Тюремный Декамерон
Мечта о хлебе и мечта о свободе отрицают одна другую. Или ты отказываешься от свободы ради хлеба, или жертвуешь хлебом ради свободы. То и другое одновременно невозможно.
В Турции много читают на бумаге. Электронная форма и аудиокнига там не прижились, зато стойка с подержанными бумажными книгами (чаще всего детективами и любовными покетами) в каждой лавчонке. Стоят копейки, однако и новые недороги, благодаря сложной системе государственных дотаций издательского бизнеса. И наверно авторы этого изобилия благоденствуют в своей стране.
Те, кто выводит турецкую литературу на международный уровень, тоже не бедствуют. Хотя чаще за ее пределами. Современный классик Яшар Кемаль официально обвинялся в пропаганде курдского сепаратизма. Самый известный турецкий писатель Орхан Памук живет в Америке, в его случае камень преткновения геноцид Армян и Курдский вопрос.
Бурхан Сонмез, автор этой книги и один из самых интересных современных турецких писателей, преподает в Кембридже, живя в Англии, где получал медицинскую помощь после пыток в стамбульской тюрьме. Он курд и поддерживает курдскую национально-освободительную борьбу, а курды в Турции притесняемое нацменьшинство, составляющее примерно четверть населения страны. В современном мире все очень непросто.
"Стамбул, Стамбул" Третий роман Сонмеза, и, несмотря на многочисленные уверения в том, что не политический, а о любви к Стамбулу, с чертами магического реализма и в традициях "Декамерона" , он именно, что политический. Хотя да, в традициях "Декамерона". С той разницей, что у Боккаччо благородные синьоры в добровольной самоизоляции, да еще со всеми возможными удобствами, а избитая четверка здешних персонажей брошена в подземные казематы как арестанты.
Они разные и попали сюда разными путями. Студент Демиртай, участник сопротивления, шел на встречу со связным на автобусной остановке. Доктор, который так и останется безымянным, взят по наводке провокатора вместо своего больного сына, который должен был оказаться на этом месте. Парикмахер Камо защищал жену, она оставила его, но он продолжает любить ее. Дядю Кюхейлана схватили по ошибке, приняв за стамбульского проводника организации.
Никто из них не стремился попасть в эту зловонную промозглую яму, но коль скоро все они тут оказались, нужно было как-то выживать вместе. И они решили рассказывать истории. Не о себе, чтобы не выдать ненароком услышанного секрета, на допросе или под пыткой, а сказки, притчи, анекдоты - ровно то, чем занимались герои "Декамерона", хотя без сложной ритуальной части последнего.
Свои ритуалы здесь тоже сложились: сокамерники вместе курят, устраивают чаепитие, жарят мясо на террасе дома дяди Кюхейлана. То есть, как? В воображении. Когда ничего другого не остается, а институты тюремного общежития с гревом, телеграфом и примитивной. но действенной иерархией, не работают - остается сила фантазии. То, что позволяет этим четверым (троим. потому что неистовый непримиримый Камо чаще всего игнорирует игры).
И удивительно, но этот способ эскапизма с раскуриванием воображаемых сигар и размешиванием воображаемого чая в воображаемых фарфоровых чашечках работает, делая пребывание героев в застенках нет, не приемлемым, то было бы немыслимо, но не таким чудовищным. Современный человек Homo Ludens, и когда игры конструктивные (в отличие от деструктивных, в которые играет с нами власть), они способствуют обретению внутреннего равновесия в самых кошмарных условиях.
Очень хорошая книга, одна из тех, за которые я буду болеть в нынешней Ясной поляне. И удивительно, но смеяться с ней пришлось чаще, чем можно было ожидать.
Если способ избежать смерти – бегство, то способ убить время – беседа.
September 6, 2020
Sonmez je našao idealnu pripovedačku poziciju sa kojom je mogao da radi šta hoće. Četiri isprebijana politička zatvorenika nalaze se u zatvorskoj ćeliji istanbulskog kazamata, gde zaustavljeno vreme jedino mogu da ispune pričanjem priča. Tako je u osnovnu pripovedačku nit upleten niz različitih priča; od pripovednih pokušaja da se preosmisli i objasni svoj život, preko priča čija je funkcija da zabave, do pripovedanja kako bi se objasnila neka druga priča. Zbog prostora odigravanja romana i priče i pričanja, nemoguće je ne pomisliti na „Prokletu avliju”, mada sličnost je više na tematskom nivou, a manje na realizaciji. Nije loše, ali ovde fali više individualizacije u likovima, više ambicija i manje prvoloptaških rešenja, posebno kada je pisac pronašao gotovo idealnu poziciju za pripovedanje sa kojom je mogao da igra na više.
June 13, 2019
آنگاه بود که فهمیدم نگاه آدمیزاد است که شهر را شهر می کند. کسانی که نگاه زشتی دارند، شهر را زشت می کنند و آنها که نگاه زیبایی دارند، شهر را زیبا می کنند. تغییر و زیباییِ شهر بستگی دارد به تغییر و زیبایی آدمیزاد
June 16, 2021
‘İnsan kendisiyle yetinmeyen tek varlıktır, Doktor. Kuş sadece kuştur, çoğalır ve uçar. Ağaç sadece yeşillenir ve meyve verir. İnsan başkadır, hayal etmeyi öğrenmiştir. Var olanla yetinmez. Bakırdan küpe yapması, taşlardan saray inşa etmesi, görünmeze merakındandır.’
.
Küçücük bir hücre, soğuk mu soğuk. Hücreye giren kaçıncı kişiler bilmiyor hiçbiri. Önce üç kişiler, şimdi dört.
Tabii hep oturmuyorlar. Konuşuyorlar, hikayeler anlatıyorlar. Kimi zaman kan akıyor vücutlarından, kimi zaman gülüşlerini bastırıyorlar.
Sıralarını bekliyorlar, umut da var sanki, kırıntılarından karın doyar mı bilemedikleri.
.
Burhan Sönmez ile tanıştım nihayet. Ne yalan söyleyeyim öyle methedilmişti ki İstanbul İstanbul, ben de severim diye düşünüyordum.
Fazlası oldu, çok sevdim.
On günü anlatıyor Sönmez. Neler olur on günde bir düşünsenize. İyileşebilir bir hasta, bahar gelebilir birden, saatler akıp giderken bir saat on dakika geriden de yetişebilir hayata.
Acıyı bal eyliyor Sönmez hikayeleriyle, Decameron’da ölümden kaçanların anlattıklarına çalıyor rengi. Ölüm var biliyor herkes ama illaki kapının önüne çıkıp mı beklemeli ölümü?
Şöyle bir Boğaz manzarası görmeden, Beyoğlu’na inmeden mi gitmeli?
.
Her bir karakteri dinleyip, onları anladığım; sözlerinin devamını dinlemek için beklediğim, bilmecelerine meraklandığım bir kitaptı İstanbul İstanbul. Taş zeminli odalarda etinden et koparılanları, ağzından alamadıkları laflar için kerpetenle dişleri sökülenleri, çıplak bıraktıkları bedenlerden utanmayanları, ‘evlatlarını bile sevemeyenleri’ öyle derinden hissettim ki… İyi ki okumuşum, tam da zamanında.
.
Küçücük bir hücre, soğuk mu soğuk. Hücreye giren kaçıncı kişiler bilmiyor hiçbiri. Önce üç kişiler, şimdi dört.
Tabii hep oturmuyorlar. Konuşuyorlar, hikayeler anlatıyorlar. Kimi zaman kan akıyor vücutlarından, kimi zaman gülüşlerini bastırıyorlar.
Sıralarını bekliyorlar, umut da var sanki, kırıntılarından karın doyar mı bilemedikleri.
.
Burhan Sönmez ile tanıştım nihayet. Ne yalan söyleyeyim öyle methedilmişti ki İstanbul İstanbul, ben de severim diye düşünüyordum.
Fazlası oldu, çok sevdim.
On günü anlatıyor Sönmez. Neler olur on günde bir düşünsenize. İyileşebilir bir hasta, bahar gelebilir birden, saatler akıp giderken bir saat on dakika geriden de yetişebilir hayata.
Acıyı bal eyliyor Sönmez hikayeleriyle, Decameron’da ölümden kaçanların anlattıklarına çalıyor rengi. Ölüm var biliyor herkes ama illaki kapının önüne çıkıp mı beklemeli ölümü?
Şöyle bir Boğaz manzarası görmeden, Beyoğlu’na inmeden mi gitmeli?
.
Her bir karakteri dinleyip, onları anladığım; sözlerinin devamını dinlemek için beklediğim, bilmecelerine meraklandığım bir kitaptı İstanbul İstanbul. Taş zeminli odalarda etinden et koparılanları, ağzından alamadıkları laflar için kerpetenle dişleri sökülenleri, çıplak bıraktıkları bedenlerden utanmayanları, ‘evlatlarını bile sevemeyenleri’ öyle derinden hissettim ki… İyi ki okumuşum, tam da zamanında.
May 12, 2019
The stories weaved by captives (suspected of political crimes) held underground take on the air of resistance through art and humor. This echoes painfully the stories of dissidence in my own country, the so-called martyr poets of the communist prisons. But that's beyond the point here.
Especially as a person in love with Istanbul, I loved it. But anyone who likes good stories, fairytales and myth will love it too. Another great thing about it is that all the stories are somehow centered, directly or indirectly, around the city, adding new layers and meanings to its beauty and chaos. Some of it alludes to common nightmares or anxieties regarding the Other, some of them are just comfort-inducing because they mention well-known landmarks and areas of Istanbul, and others are downright philosophical, because they introduce us to the idea of mirroring in the regular world (Istanbul above ground) and an underworld where the doubles of the people above are suffering in these cells.
Lastly, I'd like to say that it seems there was never a time in which freethinking or free speech could not get you in trouble in Istanbul. There will always be something defiant and rebellious about the beautiful city because one way or another its rulers always tried ruling with an iron fist. Especially considering contemporary issues, this fills me with sadness or what the Germans call weltschmertz.
Some of my favorite parts and quotes:
---------------------------
“In the evenings my father used to make shadows on the wall in the lamplight with his hands, he would build cities with his skilled fingers. And use them to describe Istanbul. He would make long shadows for ferries and longer ones for trains, then he would project a shadow of a young man waiting beside a tree. When he asked what the young man was waiting for we would all chorus, for his sweetheart. But he insisted on making things otherwise, locking the young man up in dungeons, throwing him into dens of thieves; it was only when we despaired that he would reunite him with his sweetheart. Istanbul is vast, he would say, there is a different life behind every wall, a different wall behind every life. Like a well, Istanbul is both deep and narrow. Some are intoxicated by its depth, others are oppressed by its narrowness. Then my father would say, I’ll tell you a true Istanbul story that I witnessed with my own eyes. As he told the tale he would cast picture shadows on the walls with his fingers, taking us out of our tiny house and transporting us to that unknown city that was born in the lamplight and enveloped our nights with its vastness. I grew up on my father’s stories, Doctor. I know this door, these walls and this dark ceiling well, this is the place he described.”
“When I had visited Ragıp Paşa Library two weeks previously I noticed that it was no longer the same eye-catching landmark it had been in my childhood. The Ragıp Paşa Library, which used to preside over Laleli hill like a solitary diamond, had grown smaller, and now cowered amongst the crowds, the billboards, and the cars. The ascending pavement meant that its main entrance was now two meters below street level. Passersby did not turn and look at it, or wonder what might lie behind that door. The moment I set foot in the library’s courtyard I noticed the absence of the bustle from the street. I felt as though I was in an ancient city. The marble laid hundreds of years ago, the carved stone, and the bronze engravings were part of a forgotten era. The birds flapped their wings gently, the rose bushes shed their leaves in preparation for winter. As I looked around me in wonder, it struck me that people had a right to live without stress, and that the place where they happened to be could make that possible. Time in this cool library flowed differently from time in the city. Here it moved neither forward nor backward but drew circles around itself, as though subject to a different gravity. I pondered questions that had never occurred to me before. How could the world in this courtyard be so different from the world that lay just outside? How could a door transport us from one time to another, as though we were moving from fire to water? Especially when these two worlds were inside each other, when we could see one through the other’s window and strain our ears from one to hear the other.”
“Ever since my childhood my secret island had also been Istanbul. On the winter night when my father told me the story of the elderly cartographer I took my map out of my schoolbag and drew an island on it, I dreamed happy dreams about it and loved it dearly. It was an era when I felt that people chose to see rather than understand. Everywhere the world was changing. People forgot how to love without seeing. They had no island to dream about, they didn’t know what they were looking for. They couldn’t comprehend how I could have loved this city for so many years from a distance; having deleted the idea of conquest from their memory they couldn’t understand me. Every conquest clung to a dream and advanced along its own path.”
“Everyone talked of Istanbul’s beauty, but no one managed to live there happily. Uncertainty, selfishness, and violence masked the city’s beauty. The city was the manifestation of the beauty and integrity that people sought in the world. God had long been insufficient for that. In the city people strove to fashion a nature and wanted to find themselves inside it. Hadn’t God done the same thing? Hadn’t He created the earth, the sky, and people in order to discover His own significance? Eras passed. Things changed. Chaos started to push God out. If an “in” was needed in order for Him to be pushed out, people were building it in the city. People who were spreading their own nature were building a new time unawares. Melancholy too was born there. It was not the melancholy of people, but of God, who could not adapt to the new times. The thing He had feared since the Tower of Babel was coming to pass.”
“The members of a tribe beyond the seas slashed their children’s faces and disfigured them so they wouldn’t be abducted by the enemy and sold into slavery. That way the children remained free. In their language, ugliness and freedom meant the same thing, beauty and slavery were expressed with the same word. The Istanbul dwellers too lived in fear of losing their city and did everything in their power to destroy her beauty. Above and below ground they were plunged in suffering, they clung to evil. They called disfiguring the city freedom. They could not see that evil’s ultimate aim was to destroy beauty. But Istanbul could sense it. She made a stand against people’s foolishness. That great city resisted all by herself, struggling to defend her beauty.”
He said we need to look for the world that’s like ours down below rather than up above. The underground isn’t far, it’s right next to us, he said. People there suffer and writhe and search for a way out. They are tired and weak. They raise their heads as though they’re looking at the sky. They fantasize about us and call out to us. Each of us has a double who lives underground. If we listen we’ll be able to hear. If we peer down we’ll be able to see them.”
“Maybe my father’s double in Istanbul is your son. A born again version. What do you say, Doctor?”
Especially as a person in love with Istanbul, I loved it. But anyone who likes good stories, fairytales and myth will love it too. Another great thing about it is that all the stories are somehow centered, directly or indirectly, around the city, adding new layers and meanings to its beauty and chaos. Some of it alludes to common nightmares or anxieties regarding the Other, some of them are just comfort-inducing because they mention well-known landmarks and areas of Istanbul, and others are downright philosophical, because they introduce us to the idea of mirroring in the regular world (Istanbul above ground) and an underworld where the doubles of the people above are suffering in these cells.
Lastly, I'd like to say that it seems there was never a time in which freethinking or free speech could not get you in trouble in Istanbul. There will always be something defiant and rebellious about the beautiful city because one way or another its rulers always tried ruling with an iron fist. Especially considering contemporary issues, this fills me with sadness or what the Germans call weltschmertz.
Some of my favorite parts and quotes:
---------------------------
“In the evenings my father used to make shadows on the wall in the lamplight with his hands, he would build cities with his skilled fingers. And use them to describe Istanbul. He would make long shadows for ferries and longer ones for trains, then he would project a shadow of a young man waiting beside a tree. When he asked what the young man was waiting for we would all chorus, for his sweetheart. But he insisted on making things otherwise, locking the young man up in dungeons, throwing him into dens of thieves; it was only when we despaired that he would reunite him with his sweetheart. Istanbul is vast, he would say, there is a different life behind every wall, a different wall behind every life. Like a well, Istanbul is both deep and narrow. Some are intoxicated by its depth, others are oppressed by its narrowness. Then my father would say, I’ll tell you a true Istanbul story that I witnessed with my own eyes. As he told the tale he would cast picture shadows on the walls with his fingers, taking us out of our tiny house and transporting us to that unknown city that was born in the lamplight and enveloped our nights with its vastness. I grew up on my father’s stories, Doctor. I know this door, these walls and this dark ceiling well, this is the place he described.”
“When I had visited Ragıp Paşa Library two weeks previously I noticed that it was no longer the same eye-catching landmark it had been in my childhood. The Ragıp Paşa Library, which used to preside over Laleli hill like a solitary diamond, had grown smaller, and now cowered amongst the crowds, the billboards, and the cars. The ascending pavement meant that its main entrance was now two meters below street level. Passersby did not turn and look at it, or wonder what might lie behind that door. The moment I set foot in the library’s courtyard I noticed the absence of the bustle from the street. I felt as though I was in an ancient city. The marble laid hundreds of years ago, the carved stone, and the bronze engravings were part of a forgotten era. The birds flapped their wings gently, the rose bushes shed their leaves in preparation for winter. As I looked around me in wonder, it struck me that people had a right to live without stress, and that the place where they happened to be could make that possible. Time in this cool library flowed differently from time in the city. Here it moved neither forward nor backward but drew circles around itself, as though subject to a different gravity. I pondered questions that had never occurred to me before. How could the world in this courtyard be so different from the world that lay just outside? How could a door transport us from one time to another, as though we were moving from fire to water? Especially when these two worlds were inside each other, when we could see one through the other’s window and strain our ears from one to hear the other.”
“Ever since my childhood my secret island had also been Istanbul. On the winter night when my father told me the story of the elderly cartographer I took my map out of my schoolbag and drew an island on it, I dreamed happy dreams about it and loved it dearly. It was an era when I felt that people chose to see rather than understand. Everywhere the world was changing. People forgot how to love without seeing. They had no island to dream about, they didn’t know what they were looking for. They couldn’t comprehend how I could have loved this city for so many years from a distance; having deleted the idea of conquest from their memory they couldn’t understand me. Every conquest clung to a dream and advanced along its own path.”
“Everyone talked of Istanbul’s beauty, but no one managed to live there happily. Uncertainty, selfishness, and violence masked the city’s beauty. The city was the manifestation of the beauty and integrity that people sought in the world. God had long been insufficient for that. In the city people strove to fashion a nature and wanted to find themselves inside it. Hadn’t God done the same thing? Hadn’t He created the earth, the sky, and people in order to discover His own significance? Eras passed. Things changed. Chaos started to push God out. If an “in” was needed in order for Him to be pushed out, people were building it in the city. People who were spreading their own nature were building a new time unawares. Melancholy too was born there. It was not the melancholy of people, but of God, who could not adapt to the new times. The thing He had feared since the Tower of Babel was coming to pass.”
“The members of a tribe beyond the seas slashed their children’s faces and disfigured them so they wouldn’t be abducted by the enemy and sold into slavery. That way the children remained free. In their language, ugliness and freedom meant the same thing, beauty and slavery were expressed with the same word. The Istanbul dwellers too lived in fear of losing their city and did everything in their power to destroy her beauty. Above and below ground they were plunged in suffering, they clung to evil. They called disfiguring the city freedom. They could not see that evil’s ultimate aim was to destroy beauty. But Istanbul could sense it. She made a stand against people’s foolishness. That great city resisted all by herself, struggling to defend her beauty.”
He said we need to look for the world that’s like ours down below rather than up above. The underground isn’t far, it’s right next to us, he said. People there suffer and writhe and search for a way out. They are tired and weak. They raise their heads as though they’re looking at the sky. They fantasize about us and call out to us. Each of us has a double who lives underground. If we listen we’ll be able to hear. If we peer down we’ll be able to see them.”
“Maybe my father’s double in Istanbul is your son. A born again version. What do you say, Doctor?”
May 24, 2023
_
و باز کتابی که مرا غافلگیر کرد. استانبول استانبول را خواندم و لذت بردم، نویسنده را ستودم و حتما دیگر آثاری که از او ترجمه شوند را خواهم خواند. سونمز نگران شهر و کشورش است، نگران مردمانی که راهی جز صبر و شکیبایی برای رسیدن به روزهای خوب ندارند. استانبول شهری است نمادین به نمایندگی از اغلب کشورهای مشرق زمین، کشورهایی که روز به روز شرایط برای آن ها سختتر و دشوارتر می شود و مردمان فقط با امید است که گذران زندگی می کنند.
نویسنده در زیر زمین استانبولی دیگر ترسیم می کند، زندانی به مثابهی همان استانبول، زندانیانی به مثابهی همان مردمان در حال زیستن در شهر از هر قشر و سنی.
آن ها انقلابیونی هستند که خواسته ی تغییر بودند، خواسته ی بهبود اوضاع ولی هرکدام به نوعی در بند افتادند. زیر سنگین ترین شکنجه ها قرار می گیرند و کم کم شرایط جسمیشان به وخامت میرسد ولی دست از امید نمی کشند.
چهار نفری که روایت ده روزه ای از آن ها می خوانیم. آن ها برای فرار از درد و رنج و نا امیدی به قصه گویی روی می آورند، قصه می گویند تا فراموش کنند، می خندند اما قهقه ای زرد، آن ها در خیالات خود با معشوقه خود هستند، در بهترین نقطه استانبول نشسته و به می گساری و عیش و نوش و خنده و شادی مشغولند.
در خیالشان سیگاری میپیچانند و مراقبند خاکسر آن بر روی قالیچه های ابریشمن زیر پایشان نریزد. قالیچه هایی که در واقعیت و در زندان همان زمین بتنیِ نمناک و بسیار سرد است.
همه چیز به دیدگاه آدمی برمی گردد. می شود نشست و زار زد و غصه خورد و از غم گفت، هم می شود نشست و خاطره گفت و قصه سرایی کرد و خیالپردازی کرد به امید رهایی از این اسارت و دربند بودن.
کتاب پر است از جملات پر مغز و غنی، گاهی شاعرانه و گاهی نهیلیستی ولی همگی در نهایت به امید ختم می شوند. گاهی شما را به خاطره میبرند، گاهی باعث لبخندی بر لبتان می شود و گاهی عمیقا به فکر فرویتان می برد.کتاب همچنین به رفتار ها و روابط انسانی با یکدیگر و با جامعه نیز می پردازد .طول و تفصیل نمی دهم بیش از این، خود بخوانیدش.
پ. ن:ترجمه کتاب بسیار قابل قبول است ولی ویرایش آن نه. دیگر مورد منفی هم که باز به همان ویرایش بر میگردد استفاده بیش از اندازه از کسره است،که جاهایی و به درست جاهایی علارغم نیاز و بسیاری از جاها هم به اشتباه و نادرست استفاده شده.
پ. ن دوم: کتاب ترجمه دیگری هم دارد که توسط نشر آگه منتشر شده، ولی این ترجمه نشر شورآفرین با خرید حق انتشار در ایران منتشر می شود.
و باز کتابی که مرا غافلگیر کرد. استانبول استانبول را خواندم و لذت بردم، نویسنده را ستودم و حتما دیگر آثاری که از او ترجمه شوند را خواهم خواند. سونمز نگران شهر و کشورش است، نگران مردمانی که راهی جز صبر و شکیبایی برای رسیدن به روزهای خوب ندارند. استانبول شهری است نمادین به نمایندگی از اغلب کشورهای مشرق زمین، کشورهایی که روز به روز شرایط برای آن ها سختتر و دشوارتر می شود و مردمان فقط با امید است که گذران زندگی می کنند.
نویسنده در زیر زمین استانبولی دیگر ترسیم می کند، زندانی به مثابهی همان استانبول، زندانیانی به مثابهی همان مردمان در حال زیستن در شهر از هر قشر و سنی.
آن ها انقلابیونی هستند که خواسته ی تغییر بودند، خواسته ی بهبود اوضاع ولی هرکدام به نوعی در بند افتادند. زیر سنگین ترین شکنجه ها قرار می گیرند و کم کم شرایط جسمیشان به وخامت میرسد ولی دست از امید نمی کشند.
چهار نفری که روایت ده روزه ای از آن ها می خوانیم. آن ها برای فرار از درد و رنج و نا امیدی به قصه گویی روی می آورند، قصه می گویند تا فراموش کنند، می خندند اما قهقه ای زرد، آن ها در خیالات خود با معشوقه خود هستند، در بهترین نقطه استانبول نشسته و به می گساری و عیش و نوش و خنده و شادی مشغولند.
در خیالشان سیگاری میپیچانند و مراقبند خاکسر آن بر روی قالیچه های ابریشمن زیر پایشان نریزد. قالیچه هایی که در واقعیت و در زندان همان زمین بتنیِ نمناک و بسیار سرد است.
همه چیز به دیدگاه آدمی برمی گردد. می شود نشست و زار زد و غصه خورد و از غم گفت، هم می شود نشست و خاطره گفت و قصه سرایی کرد و خیالپردازی کرد به امید رهایی از این اسارت و دربند بودن.
کتاب پر است از جملات پر مغز و غنی، گاهی شاعرانه و گاهی نهیلیستی ولی همگی در نهایت به امید ختم می شوند. گاهی شما را به خاطره میبرند، گاهی باعث لبخندی بر لبتان می شود و گاهی عمیقا به فکر فرویتان می برد.کتاب همچنین به رفتار ها و روابط انسانی با یکدیگر و با جامعه نیز می پردازد .طول و تفصیل نمی دهم بیش از این، خود بخوانیدش.
پ. ن:ترجمه کتاب بسیار قابل قبول است ولی ویرایش آن نه. دیگر مورد منفی هم که باز به همان ویرایش بر میگردد استفاده بیش از اندازه از کسره است،که جاهایی و به درست جاهایی علارغم نیاز و بسیاری از جاها هم به اشتباه و نادرست استفاده شده.
پ. ن دوم: کتاب ترجمه دیگری هم دارد که توسط نشر آگه منتشر شده، ولی این ترجمه نشر شورآفرین با خرید حق انتشار در ایران منتشر می شود.
April 8, 2023
“Her insanın ayrı bir dili var, kimini çiçekle kimini kitapla anlarsınız.”
Burhan Sönmez’den ilk okuduğum kitap İstanbul İstanbul. Yoğun düşünceler içerisinde boğulurken, her şeyden uzaklaşmak istediğim Şubat ayında konusuna bakmadan elime aldığım kitabın bende bu denli etki bırakacağını tahmin edemezdim.
Romanda aşina olduğumuz, sevdiğimiz İstanbul sokaklarına rastlamıyoruz. Burada şehrin hiç bilinmeyen, göz ardı edilen yer altı dünyasına konuk oluyoruz. Aynı hücreyi paylaşan 4 mahkumun gördükleri işkenceye, yaşadıkları acıya, maruz kaldıkları her şeye dayanabilmeleri için birbirlerine anlattıkları hikayeleri dinliyoruz.
Decameron misali anlattıkları öykülerin tümünün yolu İstanbul’a çıkıyor. İstanbul’un her daim güzelliğini bilmek ve bunu dillendirmekle birlikte göz ardı edilen yeraltı dünyasında yaşanan kötülükleri de gözler önüne seriyor bu kitap. İşkencelerin sonu yok ama keza anlatılan güzel hikayelerin de.
İlk kez Burhan Sönmez okudum, meğer ne çok şey kaçırmışım. Gördüğünüz ilk yerde elinize alıp okumanızı tavsiye ediyorum.
Burhan Sönmez’den ilk okuduğum kitap İstanbul İstanbul. Yoğun düşünceler içerisinde boğulurken, her şeyden uzaklaşmak istediğim Şubat ayında konusuna bakmadan elime aldığım kitabın bende bu denli etki bırakacağını tahmin edemezdim.
Romanda aşina olduğumuz, sevdiğimiz İstanbul sokaklarına rastlamıyoruz. Burada şehrin hiç bilinmeyen, göz ardı edilen yer altı dünyasına konuk oluyoruz. Aynı hücreyi paylaşan 4 mahkumun gördükleri işkenceye, yaşadıkları acıya, maruz kaldıkları her şeye dayanabilmeleri için birbirlerine anlattıkları hikayeleri dinliyoruz.
Decameron misali anlattıkları öykülerin tümünün yolu İstanbul’a çıkıyor. İstanbul’un her daim güzelliğini bilmek ve bunu dillendirmekle birlikte göz ardı edilen yeraltı dünyasında yaşanan kötülükleri de gözler önüne seriyor bu kitap. İşkencelerin sonu yok ama keza anlatılan güzel hikayelerin de.
İlk kez Burhan Sönmez okudum, meğer ne çok şey kaçırmışım. Gördüğünüz ilk yerde elinize alıp okumanızı tavsiye ediyorum.
October 11, 2024
Burhan Sönmez m-a intrigat încă de când am citit "Labirint", însă romanul care a ajuns să mi se încolăcească în jurul inimii a fost "Piatră și umbră". După ce am citit și "Istanbul Istanbul", pot spune cu certitudine că vreau să citesc absolut tot ce a scris și va mai scrie de acum încolo.
Protagoniștii romanului sunt 4 prizonieri închiși în celulele subterane ale unui centru pentru tortură din Istanbul: studentul Demirtay, Doctorul, frizerul Kamo și unchiul Küheylan. Pornind de la modelul Decameronului, în fiecare zi, timp de 10 zile, unul dintre personaje preia rolul de narator și inventează povești care se amestecă cu prezentul, cu trecutul și chiar cu viitorul. Firele narative se întrepătrund și se contopesc, povestea ajungând să se rotească în jurul acestui oraș mult iubit: Istanbul, iar paginile sunt impregnate atât într-o suferință colectivă, cât și una individuală.
Roman politic și totodată de dragoste, "Istanbul Istanbul" are ca miez puterea uimitoare a cuvintelor și a poveștilor și suferința ascunsă adânc în sufletele noastre.
Protagoniștii romanului sunt 4 prizonieri închiși în celulele subterane ale unui centru pentru tortură din Istanbul: studentul Demirtay, Doctorul, frizerul Kamo și unchiul Küheylan. Pornind de la modelul Decameronului, în fiecare zi, timp de 10 zile, unul dintre personaje preia rolul de narator și inventează povești care se amestecă cu prezentul, cu trecutul și chiar cu viitorul. Firele narative se întrepătrund și se contopesc, povestea ajungând să se rotească în jurul acestui oraș mult iubit: Istanbul, iar paginile sunt impregnate atât într-o suferință colectivă, cât și una individuală.
Roman politic și totodată de dragoste, "Istanbul Istanbul" are ca miez puterea uimitoare a cuvintelor și a poveștilor și suferința ascunsă adânc în sufletele noastre.
Read
July 11, 2016Istanbul Istanbul este prima carte a scriitorului turc Burhan Sönmez care a fost tradusă în limba română. Scriitorul a participat, în decembrie 2015, la Festivalul Internațional de Literatură de la București, la scurt timp după îi apăruse acest roman (al treilea), rapida traducerea în română pentru Editura Polirom fiind semnată de Leila Ünal. Burhan Sönmez are studii de drept, iar proză a început să scrie după ce, în 1996, rănit într-un asalt al poliției turce, a plecat în Anglia pentru o perioadă mai îndelungată. Cărțile sale au fost traduse în peste douăzeci de limbi, apărând la edituri mari, precum Gallimard sau Random House.
Istanbul Istanbul este un roman ce are în centru deopotrivă iubirea față de un oraș privit din multipele unghiuri, dar și puterea poveștilor de a aduce în interior lumea inaccesibilă de afară, de a atenua suferința ori de a ajunge la adevăruri incomode. Un doctor, un student, un frizer și un țăran bătrân sunt acuzați de anarhism, întemnițați și torturați consecvent în subteranele Istanbulului. Mintea, obișnuită cu viteza lumii de la suprafață, trebuie să se adapteze unui alt ritm. Le e greu până să se și recunoască.
Nu au la îndemnă pentru a supraviețui decât cuvintele și imaginația. După modelul Decameronului, în fiecare zi, timp de zece zile, câte unul dintre ei spune o poveste imaginară care se amestecă cu povestea tragică a prezentului în care trăiesc, dar și cu povestea propriului trecut, toate integrate în povestea unui Istanbul al zilelor noastre. Din fiecare poveste cresc alte povești, în subteranele unui oraș de poveste. Dacă în fundal se proiectează monstruos politica, în temniță cresc povești despre bunătate și iubire.
Granița dintre ficțiune și realitate devine foarte fragilă. Dincolo de betoane goale, mâncarea stricată, durerile torturilor îndurate, dincolo de timpul care stă în loc și face totuna ziua cu noaptea, adâncindu-se și lățindu-se chinuitor, dincolo de oamenii care își încolăcesc tălpile desculțe ca să se încălzească în celula lungă de doi metri și lată de un metru, trăiesc mai ales poveștile, dar, ca și Istanbulul, au și ele chipuri diverse.
Pentru doctor, student și bătrânul țăran, povestea reprezintă posibilitatea de a îndrepta gândurile departe de suferință, către lumea de afară, singura cale de a căpăta bună dispoziție. Doctorul și studentul caută prin povești să-și păstreze iluzia, să suspende prezentul, să evadeze din suferință.
În schimb, pentru frizerul Kamo, povestea este calea de a coborî în abisul lăuntric, în căutarea adevărului. Crescut la orfelinat, după ce mama cade în fântână și moare, frizerul ajunge să iubească literatura, poezia în special. Renunță în anul doi la facultatea de litere, pentru că era obligat să muncească. E epileptic. Vorbește în somn, ceea ce îi înspăimântă pe colegii de celulă. Ei pălăvrăgesc ca să treacă timpul, nu să dezvăluie secrete, căci sub tortură nicunul nu garantezaă păstrarea acestora. Nu vor să-și spună adevăruri.
Pentru frizer, care îl citise pe Dostoievski cu subteranele personajelor lui, doar adevărul are relevanță. Mizează pe puterea adevărurilor din povești: „tot ce povestesc sunt adevăruri pe care nu vor să le audă despre ei înșiși. În viața asta omul se teme cel mai mult de el însuși […]. Voi povesti totul despre mine și îi voi face să se confrunte cu acea parte din ei pe care nu vor să o vadă”. Povestea este pentru frizer o oglindă în care ceilalți își văd abisurile, adevărul neacceptat. Îi privește pe ceilalți cu suspiciune. Crede că omul nu are altă insulă în afară de el însuși. El e mereu într-o fântână, ceilalți în afara ei. Îi acuză că nu sunt în stare să se cunoască pe ei înșiși și să se confrunte. Se izolează de ei mai ales prin somn și tăcere, dar nu renunță la povești.
(Continuarea cronicii: http://www.bookaholic.ro/puterea-pove...)
Istanbul Istanbul este un roman ce are în centru deopotrivă iubirea față de un oraș privit din multipele unghiuri, dar și puterea poveștilor de a aduce în interior lumea inaccesibilă de afară, de a atenua suferința ori de a ajunge la adevăruri incomode. Un doctor, un student, un frizer și un țăran bătrân sunt acuzați de anarhism, întemnițați și torturați consecvent în subteranele Istanbulului. Mintea, obișnuită cu viteza lumii de la suprafață, trebuie să se adapteze unui alt ritm. Le e greu până să se și recunoască.
Nu au la îndemnă pentru a supraviețui decât cuvintele și imaginația. După modelul Decameronului, în fiecare zi, timp de zece zile, câte unul dintre ei spune o poveste imaginară care se amestecă cu povestea tragică a prezentului în care trăiesc, dar și cu povestea propriului trecut, toate integrate în povestea unui Istanbul al zilelor noastre. Din fiecare poveste cresc alte povești, în subteranele unui oraș de poveste. Dacă în fundal se proiectează monstruos politica, în temniță cresc povești despre bunătate și iubire.
Granița dintre ficțiune și realitate devine foarte fragilă. Dincolo de betoane goale, mâncarea stricată, durerile torturilor îndurate, dincolo de timpul care stă în loc și face totuna ziua cu noaptea, adâncindu-se și lățindu-se chinuitor, dincolo de oamenii care își încolăcesc tălpile desculțe ca să se încălzească în celula lungă de doi metri și lată de un metru, trăiesc mai ales poveștile, dar, ca și Istanbulul, au și ele chipuri diverse.
Pentru doctor, student și bătrânul țăran, povestea reprezintă posibilitatea de a îndrepta gândurile departe de suferință, către lumea de afară, singura cale de a căpăta bună dispoziție. Doctorul și studentul caută prin povești să-și păstreze iluzia, să suspende prezentul, să evadeze din suferință.
În schimb, pentru frizerul Kamo, povestea este calea de a coborî în abisul lăuntric, în căutarea adevărului. Crescut la orfelinat, după ce mama cade în fântână și moare, frizerul ajunge să iubească literatura, poezia în special. Renunță în anul doi la facultatea de litere, pentru că era obligat să muncească. E epileptic. Vorbește în somn, ceea ce îi înspăimântă pe colegii de celulă. Ei pălăvrăgesc ca să treacă timpul, nu să dezvăluie secrete, căci sub tortură nicunul nu garantezaă păstrarea acestora. Nu vor să-și spună adevăruri.
Pentru frizer, care îl citise pe Dostoievski cu subteranele personajelor lui, doar adevărul are relevanță. Mizează pe puterea adevărurilor din povești: „tot ce povestesc sunt adevăruri pe care nu vor să le audă despre ei înșiși. În viața asta omul se teme cel mai mult de el însuși […]. Voi povesti totul despre mine și îi voi face să se confrunte cu acea parte din ei pe care nu vor să o vadă”. Povestea este pentru frizer o oglindă în care ceilalți își văd abisurile, adevărul neacceptat. Îi privește pe ceilalți cu suspiciune. Crede că omul nu are altă insulă în afară de el însuși. El e mereu într-o fântână, ceilalți în afara ei. Îi acuză că nu sunt în stare să se cunoască pe ei înșiși și să se confrunte. Se izolează de ei mai ales prin somn și tăcere, dar nu renunță la povești.
(Continuarea cronicii: http://www.bookaholic.ro/puterea-pove...)
June 10, 2018
I came across this book when it was shortlisted for, and subsequently won, the first ever EBRD Literature Prize.
Istanbul, Istanbul is set over 10 days and is told by 4 prisoners who are being held without charge, underground in Istanbul and are subject to torture. To keep themselves going, they tell each other stories about the world above, some real and some mythical/imagined. They do not talk to each other about their politics, or about their experiences of torture.
Although the subject matter could be harrowing, it does not dwell on the torture itself but is rather something of a testament to the human spirit and the ways in which people can lift each other up. I did feel, at times, that it dragged on a bit hence only a 3 star rating but it's possible that something was lost in translation, or that it didn't really fit with my current reading mood.
Istanbul, Istanbul is set over 10 days and is told by 4 prisoners who are being held without charge, underground in Istanbul and are subject to torture. To keep themselves going, they tell each other stories about the world above, some real and some mythical/imagined. They do not talk to each other about their politics, or about their experiences of torture.
Although the subject matter could be harrowing, it does not dwell on the torture itself but is rather something of a testament to the human spirit and the ways in which people can lift each other up. I did feel, at times, that it dragged on a bit hence only a 3 star rating but it's possible that something was lost in translation, or that it didn't really fit with my current reading mood.
January 20, 2019
یجایی از متن تاکید داشت که وقتی درد داری، زمان کش نمیاد، عمق پیدا میکنه و این کتاب روایت عمق درد ۴ نفر بود که قصد داشتن رازشون رو بر ملا نکنن.
کتاب رو دوست داشتم. سوای روایتها، قصههای خوب و قابل تاملی داشت که بین صحبتها بهشون اشاره میشد. استانبول رو قشنگ به متن کشیده بود. ترجمه نسبتا قابل قبولی هم داشت.
کتاب رو دوست داشتم. سوای روایتها، قصههای خوب و قابل تاملی داشت که بین صحبتها بهشون اشاره میشد. استانبول رو قشنگ به متن کشیده بود. ترجمه نسبتا قابل قبولی هم داشت.
December 7, 2019
Abból indulok ki, hogy minden diktatúrában van egy rút szürke épület, és a rút szürke épület alatt egy pince, ahol egy 1 m × 2 m-es betoncellában egymás hegyén-hátán hever négy ember. Az Apó, a Borbély, a Diák és a Doktor. Ez a regény tehát, bár róluk szól, minden diktatúráról szól. Azt hiszem, az a fajta regény ez, ahol a szöveg tételes irodalmi értékét mintegy zárójelbe teszi az, amiről szól – mert Sönmez a Pokol megzabolázásának titkát meséli el. Ahogy ott ülnek-feküsznek ők négyen, és miközben arra várnak, mikor jönnek a pribékek megkínozni halandó testüket, történeteket mesélnek egymásnak. Rekonstruálni próbálják az ő városukat, Isztambult, ami nem, csakazértsem a pribékek városa, sokszor hallott meséket mondanak el újra és újra, és egy Boszporuszra néző teraszra álmodják magukat, ahol rakit isznak, dohányoznak, és mint barátok, megtárgyalják az élet dolgait. Ez az ő tutajuk a fájdalom óceánjában, a törött csontok és gennyedző sebek között, ez a varázsszer, ami a nyamvadt két négyzetméterből végtelen teret alkot. És az olvasónak is van feladata – ő az, aki meghallgatja őket, megőrzi történetüket, és ezzel megőrzi őket is, mert „A pokol nem az a hely, ahol szenvedünk, hanem az, ahol senki nem hallja szenvedésünket.” Így küzd az olvasó azért, hogy soha ne legyenek többé rút szürke épületek alatt szűk betoncellák, ahol négy ember egymás hegyén-hátán… És én ezt egy nagyon fontos küzdelemnek tartom.
November 7, 2016
This is an absolutely incredible book. Beautifully written and perfectly translated by Ümit Hussein. At times it is harrowing and difficult to read - especially when you consider that the author was a political prisoner in Turkey - but it is more than worth the effort.
The dichotomy that Sönmez creates throughout - between reality and fantasy, both within and outside of the cell - is really interesting. He adds to this with beautiful and powerful descriptions of horrific circumstances; the delicacy of his words contrasting sharply with the subject. There were more than a few times that I caught myself reading a sentence or a paragraph three or four times over because they were so wonderfully well crafted.
My only criticism of the book would be that the characters voices were quite similar, especially when they were discussing the past. This may not be an issue in the original Turkish, but I did need to check back to the beginning of a chapter to remind myself of the narrator more than once. To be honest though, this would have been solved by putting the name of the narrator in the running heads.
Istanbul Istanbul is more than worthy of five stars. I'd highly recommend it. I'll be looking out for more books by Sönmez and browsing through the OR Books catalogue.
The dichotomy that Sönmez creates throughout - between reality and fantasy, both within and outside of the cell - is really interesting. He adds to this with beautiful and powerful descriptions of horrific circumstances; the delicacy of his words contrasting sharply with the subject. There were more than a few times that I caught myself reading a sentence or a paragraph three or four times over because they were so wonderfully well crafted.
My only criticism of the book would be that the characters voices were quite similar, especially when they were discussing the past. This may not be an issue in the original Turkish, but I did need to check back to the beginning of a chapter to remind myself of the narrator more than once. To be honest though, this would have been solved by putting the name of the narrator in the running heads.
Istanbul Istanbul is more than worthy of five stars. I'd highly recommend it. I'll be looking out for more books by Sönmez and browsing through the OR Books catalogue.
February 3, 2017
Son yıllarda okuduğum en sarsıcı hikaye anlatımlarından biriydi. Burhan Sönmez'in romanı insanla, kendimizle, İstanbul'la ve bu ülkeyle yüzleşmenin mihenk taşı gibi. Yutkunmadan okumak zor.
December 3, 2021
4,5 ⭐️
Kitap gerçekten güzel. Ama ben ana hikaye akarken, arka planda, tarihi gerçeklerin veya yazarın aktarmak istediği meselelerin hikayeleştirilerek aktarılmasını daha çok seviyorum. Bu kitap zaman zaman öykü okuyor hissi uyandırdı. Yani, 4 insanın aynı başlık altında yaşadıklarından oluşan öyküler birbirine çengelli iğne ile tutturulmuş gibi. Ben birbirine makine dikişi ile tutturulmalarını tercih ederdim.
Bu söylediğim şeyin çok tipik bir örneği Zülfü Livaneli’nin Konstantiniyye Oteli kitabı idi kanımca. Yıllar önce okudum ve son okuduğum Livaneli kitabı olmuştu. O kitapta bir sürü karakter bir otelin içine konmuş, yazar aktarmak istediği konu başlıklarını onların ağzından anlatmış gibi gelmişti. İstanbul İstanbul kitabında o his minimal ölçüde var. Yani demem o ki yazarın değindiği noktalara ve aktarma biçimine bayıldım aslında. Sadece hücre günlerinin daha ön planda işlenmesini beklerdim. Söylemek istediklerini söyleme hevesi nedeniyle, mahkumiyet günleri ve karakterlerin derinliği biraz es geçilmiş gibi geldi. Ama biraz, çok değil…
Kitap gerçekten güzel. Ama ben ana hikaye akarken, arka planda, tarihi gerçeklerin veya yazarın aktarmak istediği meselelerin hikayeleştirilerek aktarılmasını daha çok seviyorum. Bu kitap zaman zaman öykü okuyor hissi uyandırdı. Yani, 4 insanın aynı başlık altında yaşadıklarından oluşan öyküler birbirine çengelli iğne ile tutturulmuş gibi. Ben birbirine makine dikişi ile tutturulmalarını tercih ederdim.
Bu söylediğim şeyin çok tipik bir örneği Zülfü Livaneli’nin Konstantiniyye Oteli kitabı idi kanımca. Yıllar önce okudum ve son okuduğum Livaneli kitabı olmuştu. O kitapta bir sürü karakter bir otelin içine konmuş, yazar aktarmak istediği konu başlıklarını onların ağzından anlatmış gibi gelmişti. İstanbul İstanbul kitabında o his minimal ölçüde var. Yani demem o ki yazarın değindiği noktalara ve aktarma biçimine bayıldım aslında. Sadece hücre günlerinin daha ön planda işlenmesini beklerdim. Söylemek istediklerini söyleme hevesi nedeniyle, mahkumiyet günleri ve karakterlerin derinliği biraz es geçilmiş gibi geldi. Ama biraz, çok değil…
October 16, 2021
Ohh… cum e cartea asta… doare fiecare pagină citită; Burhan Sonmez este noul meu scriitor preferat. O carte de pus sub pernă, o carte pe care vrei să o mângâi căci înăuntrul ei oamenii suferă. Suferă și totuși râd cu ultimul strop de viață rămasă.
May 30, 2023
Istanbul Istanbul di Burhan Sönmez ritorna in libreria con una nuova edizione.
"‘Dovremmo cercare il mondo che ci assomiglia non in alto, ma in basso. Sottoterra, vicino a noi, senza andare lontano,’ ha detto. ‘Là le persone soffrono, si agitano e cercano una via d’uscita. Sono deboli e stanche. Guardano in su come per guardare il cielo. Fantasticano su di noi e ci danno voce. Per ognuno di noi c’è un doppio sottoterra. Se tendessimo le orecchie, li sentiremmo. Se guardassimo un po’ in basso, potremmo vederli’”."
Una storia che contiene tante storie.
Una voce corale come nel Decamerone.
Una Istanbul di sopra e una Istanbul di sotto, come una delle città invisibili di Calvino.
Tante speranze, tante sofferenze ruotano all'unica vera protagonista che è la città stessa.
Bello!
Letto per la prima volta nel 2016 e mi sono innamorata della storia e della scrittura.
"‘Dovremmo cercare il mondo che ci assomiglia non in alto, ma in basso. Sottoterra, vicino a noi, senza andare lontano,’ ha detto. ‘Là le persone soffrono, si agitano e cercano una via d’uscita. Sono deboli e stanche. Guardano in su come per guardare il cielo. Fantasticano su di noi e ci danno voce. Per ognuno di noi c’è un doppio sottoterra. Se tendessimo le orecchie, li sentiremmo. Se guardassimo un po’ in basso, potremmo vederli’”."
Una storia che contiene tante storie.
Una voce corale come nel Decamerone.
Una Istanbul di sopra e una Istanbul di sotto, come una delle città invisibili di Calvino.
Tante speranze, tante sofferenze ruotano all'unica vera protagonista che è la città stessa.
Bello!
Letto per la prima volta nel 2016 e mi sono innamorata della storia e della scrittura.
Displaying 1 - 30 of 266 reviews