In 2017 verschijnt er een filmpje op Facebook dat viral gaat: de toen 21-jarige Milou Deelen, lid van studentenvereniging Vindicat, houdt vellen papier omhoog met scheldwoorden erop die ze van haar vereniging naar haar hoofd geslingerd kreeg. Hoer. Slet. Laag wijf. De reactie op deze aanklacht tegen slutshaming is ook van andere vrouwen niet mals: ze wordt stelselmatig uitgemaakt voor aandachtshoer. Het weerhoudt Milou er niet van om haar boodschap uit te dragen: veroordeel vrouwen niet omwille van hun seksualiteit. Daan Borrel, zelf als journalist en schrijver begaan met de rol van vrouwelijkheid en seksualiteit, voelde mede door hun vriendschap de noodzaak Milou te bevragen naar haar drang zichzelf letterlijk bloot te geven. In Krabben – Van vrouw tot vrouw onderzoeken Borrel en Deelen waarom vrouwen geneigd zijn elkaar genadeloos te veroordelen. Waarom roepen Sylvana Simons en Romy Boomsma zoveel weerstand en woede op bij vrouwen en waarom wordt de uitgesproken zangeres Merol minder gehaat? Zijn vrouwen echt als krabben in een mand, elkaar naar beneden halend om zelf hogerop te komen? Door middel van gesprekken met diverse vrouwen en door onderzoek te doen naar elkaar willen Borrel en Deelen het tegenovergestelde leren: hoe kunnen vrouwen elkaar bevrijden van die neerhalende blik?
Daan Borrel (1990) schrijft essays, proza en theater. In 2018 verscheen Soms is liefde dit, haar verhalende en persoonlijke essay over verlangen en seksualiteit. Samen met Milou Deelen schreef ze het boek Krabben – van vrouw tot vrouw (2020). In datzelfde jaar verscheen ook haar boek Jaar van het nieuwe verhaal, waarin Borrel de menstruatiecyclus leidend laat zijn voor een nieuwe betekenis van tijd, intimiteit en liefde. In 2024 verscheen haar romandebuut De dragers, evenals het boek Baren buiten de box van Bahareh Goodarzi, waarvoor Borrel de interviews verzorgde.
Blij dat ik dit boek heb gelezen, het was niet wat ik ervan verwachtte en toch zeker de moeite waard. Wel heb ik ervan geleerd, geleerd wat mij aanspreekt (en wat minder). Een woord geleerd - krabben - waarvan ik eerst dacht 'Huh, hoe dan?' en ik mijzelf hier nu volledig in herken.
Dit boek ga ik nog zeker eens oppakken, als voorbeeld en misschien zelfs even als ik weer eens onzeker ben, en dit dus totaal niet nodig is.
Ik kan me prima voorstellen dat mensen (zowel mannen als vrouwen) worstelen met bepaalde zaken, zoals een negatief zelfbeeld, of een verlangen om aardiger te doen, of de wens om minder snel te oordelen bijvoorbeeld. Het zou mooi zijn als iedereen gelukkig is, uiteraard, en dat we altijd lief en aardig doen tegen elkaar, maar dit is in de realiteit natuurlijk lastig, want niemand is perfect. De boodschap van het boek is in mijn ogen makkelijk samen te vatten: wees liever voor jezelf en anderen, oordeel niet te snel, probeer elkaar te begrijpen en help elkaar. Ik ben het helemaal met deze boodschap eens, maar 232 pagina’s vond ik op zich wel erg veel voor deze boodschap. Na ongeveer over de helft van het boek, begon het te voelen als veel herhaling. Dat verandert natuurlijk niks aan de boodschap, maar het maakt de interviews wel wat minder interessant op den duur.
Bij de interviews viel me ook wat anders op. Bijna alle vrouwen die geïnterviewd worden (op twee na) werken in de culturele sector: ze zijn bijvoorbeeld schrijfster, columniste, of activiste. Het pleidooi dat vrouwen (net als mannen) ook gewoon alle beroepen kunnen kiezen die ze willen raakt hierdoor, in mijn ogen, een beetje ondergesneeuwd. Er wordt veel gesproken over ‘vrouwendingen’ in het boek, maar het wordt dan ook weer pijnlijk duidelijk wat hiermee bedoelt wordt, wat denk ik niet geheel de bedoeling moet zijn geweest. Mijn vraag zou dus ook zijn: waarom zijn er geen vrouwen uit andere sectoren geïnterviewd? Wiskundigen, natuurkundigen, economen of artsen bijvoorbeeld? Of zelfs caissières en schoonmaaksters? De vrouwen die geïnterviewd zijn, zijn ook (deels) al geprivilegieerd doordat ze bijvoorbeeld beroemd zijn of een goeie baan hebben; vrouwen interviewen met minder privileges zou een diverser en sterker beeld geven. Dit bij elkaar opgeteld zou, mijns inziens, een veel krachtiger signaal afgeven over het feit dat vrouwen alle beroepen kunnen doen die ze maar willen.
Ik begrijp ook dat de auteurs van het boek graag wilden horen van de geïnterviewden dat het krabbenmandeffect bestaat, en dat het aan te raden is hier iets aan te doen, maar hoe zit het met het tegengeluid? Het zou interessant zijn om te horen wat andere vrouwen hiervan vinden. Om een voorbeeld te noemen, een interview met Eva Vlaardingerbroek (die ook in het boek wordt behandeld) zou waarschijnlijk een heel ander beeld schetsen. Of bijvoorbeeld interviews met Cora van Nieuwenhuizen, Marianne Zwagerman, Ebru Umar of zelfs Ayaan Hirsi Ali. Een meer genuanceerder geluid zou ik persoonlijk wel interessanter hebben gevonden.
Het constante aanhalen van Instagram heeft mij ook vaak geïrriteerd in dit boek. Waarom wordt er standaard aangenomen dat iedereen maar Instagram heeft (het is immers niet zo) en waarom die voortdurende negativiteit over Instagram? Nergens wordt geopperd om Instagram maar gewoon te verwijderen. Het is al vrij lang duidelijk dat social media destructieve gevolgen heeft voor zowel mannen als vrouwen, doordat er vaak onrealistische en perfecte plaatjes worden geüpload waardoor er vaak een beeld wordt geschetst dat niet overeenkomt met de realiteit. Als er zo veel wordt geklaagd over Instagram in het boek (en dit is het geval), waarom verwijdert men Instagram dan niet gewoon, of volgt men de mensen gewoon niet meer die ‘nep’ of ‘te perfect’ of wat dan ook zijn? Het zou juist ontzettend veel kracht uitstralen om zo’n beslissing te maken, en je los te maken van het monster dat social media heet.
Ook mist er een gigantisch groot concept in dit boek: het nature/nurture debat. Ik zie de term(en) nergens voorbij komen. Nu kan het natuurlijk de bedoeling zijn van de auteurs om de kwesties niet al te wetenschappelijk te benaderen, maar ik heb dit wel als een gemis ervaren. Er is zeker weten consensus over een aantal facetten omtrent nature/nurture, maar er is ook nog heel veel onduidelijkheid. Een uitspraak als ‘we worden niet zo geboren, we worden zo gemaakt’ is een uitspraak die je enkel kan hard maken met zeer veel onderzoek en wetenschappelijke onderbouwing, anders houdt deze geen stand. In die zin vind ik veel uitspraken te kort door de bocht en onderbreekt (wetenschappelijke) onderbouwing. Ook een uitspraak als ‘okselhaar is niet vies’ is ook een uitspraak die niet zo maar gedaan kan worden. Grotendeels wordt dit oordeel vormgegeven door de cultuur waarin men leeft, en in onze huidige cultuur (laten we zeggen, de Nederlandse cultuur) zijn de meningen hierover verdeeld. Met andere woorden, een dergelijk waardeoordeel kan niet zo maar geveld worden, maar dient onderzocht te worden.
Iets wat ook onderbelicht blijft, zijn de keuzes die vrouwen maken. Ik wil vaststellen dat een mens (zowel mannen als vrouwen dus) deel zijn van de cultuur waarin zij leven, en dus voor een deel het product zijn van hum omgeving. Nurture dus. Maar hoe zit het met nature? Zijn daar echt geen wezenlijke verschillen aan te wijzen? Het boek lijkt vooral te zeggen dat vrouwen niet hogerop komen omdat 1) ze worden tegengewerkt door mannen en 2) als een vrouw eenmaal aan de top zit, ze deze positie voor zichzelf wilt houden. Nergens wordt er gekeken of vrouwen ook wel aan de top willen komen. Om een voorbeeld te noemen: vrouwen hebben, vergeleken met mannen, over het algemeen meer voorkeur voor parttime werken dan fulltime werken. Dit heeft natuurlijk gevolgen voor hun weg naar de top. Zo zijn er nog wel meerdere factoren aan te wijzen, die helaas onderbelicht zijn gebleven. Uiteraard worden vrouwen (en ook mannen) tegengewerkt door mannen, maar dit is slechts één van de vele factoren.
Tot slot nog twee minder kritische punten: mannen hebben inderdaad al eeuwen alle sectoren gedomineerd (wetenschap, kunst, literatuur, sport, noem maar op) en het lijkt er dan wel eens op dat alles wat overblijft ‘vrouwendingen’ genoemd kan worden. Dit is eigenlijk wel spijtig, want vrouwen kunnen net zo goed in deze sectoren een interesse hebben. Ik laat even buiten beschouwing of de ondervertegenwoordiging van vrouwen in deze sectoren nu te wijten is aan nature of nurture, want we kunnen in ieder geval wel stellen dat het fijn zou zijn als vrouwen ook een meer prominente rol krijgen (c.q. veroveren). Ook helpt het niet mee dat, zoals het boek ook stelt, ‘mannendingen’ over het algemeen interessanter worden gevonden. Neem bijvoorbeeld het EK of WK voetbal. Of de vele films waarin de hoofdrolspelers vaak mannen zijn. Het lijkt erop dat zowel mannen als vrouwen, over het algemeen, liever naar mannen kijken, dan naar vrouwen.
Het lijkt er ook op (stelt ook de moeder van Milou) dat van knappe vrouwen verwacht wordt dat ze minder intelligent zijn. Waarom is dit? Ik denk omdat mensen vaak denken dat knappe vrouwen enkel met hun uiterlijk bezig zijn of met hun romantische interesses. Hierdoor hebben ze geen tijd/zin/motivatie om zich voldoende voor een ander onderwerp te interesseren en volledig in te duiken. Dit is vrij spijtig, want het een hoeft het ander natuurlijk niet uit te sluiten. Ook worden vrouwen meer op hun uiterlijk beoordeeld, dan mannen. Om het te maken in, laten we zeggen, de politiek, moet een vrouw echt wel aan andere uiterlijke kenmerken voldoen dan mannen. Ook dit is jammer, want het zou eigenlijk niet moeten uitmaken.
Er is nog zeker wel werk aan de winkel, en dit boek zet een stap in de goeie richting, maar het mist ook wel wat power.
Ge wel dig. Misschien niet het allerbeste boek ooit geschreven, maar by far wel 1 van de krachtigste. Het heeft met tot nadenken gezet en daar hou ik van als boeken dat doen. Ik raad iedereen aan dit boek te lezen in de hoop dat we wat liever voor onszelf en elkaar worden <3
Ik durf mezelf (eindelijk) echt feminist te noemen. Ik vind het belangrijk om me er in te verdiepen en daarvoor is dit boek zeker een toevoeging. Als je al wat meer hebt gelezen over feminisme of je er op een andere manier mee bezig houdt, zijn veel aspecten van het boek herkenbaar. Die komen regelmatig terug in andere boeken, podcasts etc. Ook de geïnterviewde personen waren bijna allemaal niet nieuw voor me. Desondanks heeft het me wel verrijkt in de zin van dat het nu écht tijd is om (onbewuste) (voor)oordelen los te laten en vaker de open blik te gebruiken. We moeten stoppen met krabben.
Mooi, eerlijk, kwetsbaar en tegelijkertijd enorm sterk. Daan en Milou bevragen elkaar, zichzelf en een heel aantal vrouwen over waarom wij vrouwen de neiging hebben elkaar te bekritiseren. Vooroordelen en zelfvertrouwen zijn hier een belangrijke voedingsbodem voor, maar ook de patriarchie blijkt dieper te zitten dan we wellicht denken. Waarom trekken we elkaar als vrouwen naar beneden, terug de krabbenmand in, in plaats van elkaar omhoog te helpen?
Door hun eerlijke vragen, antwoorden en kritische zelfblik word je zelf ook aan het denken gezet. Niemand lijkt zonder vooroordelen, maar de vraag is of je er ook naar handelt.
Krabben, het boek, en bij uitbreiding de Krabbenthon (24 uur durende feministische talkshow naar aanleiding van de lancering van het boek) is een geweldig initiatief. Niet enkel Daan en Milou verdienen applaus maar elke vrouw die aan dit boek, of de talkshow, heeft meegewerkt. Ze gaven zich allemaal letterlijk en/of figuurlijk bloot met de bedoeling ons een inkijkje te geven in hun leven en hoofd, ons een spiegel voor te houden, ons een hart onder de riem te steken.
Het persoonlijke is politiek, het politieke is ook persoonlijk. Maar het is pas als we allemaal ons verhaal naast elkaar leggen, het eerlijk met elkaar delen, dat we de grote lijn kunnen zien, dat er ruimte en inzicht komt voor verandering.
Wat is krabben, waarom krabben vrouwen en krabben ze echt zo vaak als wordt beweerd? Daan en Milou spreken met verschillende vrouwen, onderzoeken zichzelf en elkaar door middel van brieven en delen al hun bevindingen eerlijk en onbevreesd met ons.
Zij durven hun hoofd boven het maaiveld te steken en helpen elkaar uit de mand. Ze zijn boeiend, slim, eerlijk, moedig, bereid om hun mening te herzien en klaar om elke dag bij te leren. Dat maakt, samen, met de bijdragen van een brede verscheidenheid aan vrouwen dat dit boek je helpt om je blik te verruimen, eens goed in de spiegel te kijken en te beseffen dat het anders kan én moet.
We moeten onszelf én elkaar bevrijden van die neerhalende blik! Mensen die zichzelf neerhalen halen anderen ook neer, en omgekeerd. Anders gaan kijken, minder commentaar hebben, opbouwende kritiek geven,… Het zijn allemaal kleine dingen maar ze kunnen jezelf en de wereld beter maken. Koop Krabben, lees het, deel het, en kruip uit die krabbenmand! Merci Milou en Daan voor dit prachtige boek (qua look, inhoud én boodschap)!
Ik lees dit boek uit op een dag waarop ik ontzettend woest ben over het wijdverbreide seksisme dat me de hele dag al om de oren vliegt. Dit boek gaat daar niet per se over (ook wel hoor, want daar ontkom je natuurlijk niet aan in een feministisch boek over krabben en het krabbenmand-effect), maar het gaf me ergens wel handvatten om hier in het dagelijkse leven, in ieder geval op individueel niveau, mee om te kunnen gaan.
Wanneer vrouwen elkaar veroordelen, of ‘krabben’, komt dit eigenlijk altijd voort uit een gevoel van onveiligheid. De onveiligheid die vrouwen beduidend vaker dan mannen ervaren, zet zich ook weer sneller om in onzekerheid. Zo zonde, want we kunnen elkaar juist helpen om die krabbenmand uit te klimmen, in plaats van elkaar te veroordelen. En leer elkaar om ruimte in te nemen; durf!
Nu lekker dit boek uitlenen aan alle vrouwen die ik ken.
Dit boek stond al op mijn leeslijst zodra ik van het bestaan ervan afwist. In hun zoektocht naar een antwoord op de vraag 'Waarom halen vrouwen elkaar naar beneden?' spreken Borrel en Deelen met heel wat verschillende vrouwen, waaraan je merkt dat ze hun huiswerk goed hebben gemaakt. Alleen is het een beetje jammer dat ik als Vlaamse het merendeel van de Nederlandse vrouwen niet kende.
De interviews met de vrouwen belichten telkens andere aspecten van het 'krabben', waardoor het een goede keuze was om na elk interview nog eens samen te vatten wat je er precies uit moet onthouden. Die stukken worden aan elkaar geweven met persoonlijke brieven tussen de schrijfsters, wat je als lezer het gevoel geeft dat je door het hele literaire proces wordt meegenomen.
Dit is zo'n boek dat je in je kast moet hebben staan, zodat je het op eender welk moment nog eens opnieuw kunt lezen om er telkens nieuwe inzichten uit te halen.
Eerste boek - van mijn 26 boeken dit jaar lezen - uitgelezen! De vorm van brieven aan elkaar schrijven maakte het boek origineel en kwetsbaar, ook de verscheidenheid aan interviews vond ik leuk om te lezen en ik heb toch weer wat nieuwe dingen geleerd binnen het feminisme. Geen zware kost maar daardoor juist een lekker begin van 2023!
Leuk concept en de briefuitwisseling was verrassend. Verder was de boodschap na 100 pagina's wel duidelijk, en de constante herhaling plus het interviewen van dezelfde "soort" vrouwen (bijna allemaal uit het medialandschap) maakte het boek niet interessanter. Aanrader voor iedereen die wil leren over het krabbenmandeleffect en geïnteresseerd is hoe dit tot uiting komt in de media.
Must read als je geïnteresseerd bent in waarom vrouwen andere vrouwen soms tegenwerken. Veel verhelderende interviews met slimme vrouwen die weten waar ze het over hebben! Had het in 2 dagen uit.
Een aanrader voor iedereen! Zo leerzaam en fijn om over zo veel sterke en mooie (van binnen en buiten) vrouwen te lezen. Heeft me heel erg goed gedaan :)
Het heeft me veel geleerd. Vooral dat er niet een plek aan de top is maar dat we ook samen aan de top kunnen staan. En dat we elkaar echt wel wat minder mogen krabben en juist meer mogen steunen.
Fijn boek door twee jongen vrouwen die zichzelf onder de loep durven te nemen. Inspirerend voor andere (jonge) vrouwen en ook zeker leerzaam voor mannen. Het is makkelijk leesbaar, op ‘instapniveau’ en raakt daardoor goed de kern. Vrouwen leren te ‘krabben’, ze worden er niet mee geboren (net als mannen evenmin). Zowel vrouwen als mannen worden gevormd door onze maatschappij en als wij daar allemaal prettiger in zouden willen kunnen leven, dan is afstand nemen van de opgelegde ‘verschillen’ tussen beide genders geboden (+ natuurlijk ruimte maken voor andere genderidentiteiten dan enkel man of vrouw).
Ik begrijp de keuze om veelal bekende vrouwen en influencers aan het woord te laten, maar daardoor wordt het soms wel wat eentonig. Ik had graag ook de verhalen van niet-bekende vrouwen in ‘gewone’ beroepen gelezen, van cassiere tot chirurg. De vragen over ‘instagram’ hadden ook wel wat minder gemogen. Er is meer in de (social) mediawereld.
Al met al zette dit boek mij ook aan het denken over het gedrag van vrouwen onderling en wat wij daar zelf aan kunnen veranderen. Zeker een aanrader.
Dit boek gaat over waarom er tussen vrouwen onderling zoveel jaloezie en afgunst bestaat, waarom vrouwen roddelen en elkaar zo erg bekritiseren.
Dit boek was af en toe een onaangename blik in de spiegel, maar veranderde daarna in een warm dekentje. Het is een mix van interviews met wetenschappers, hoogleraren, journalisten, podcastmakers, politici, etc. over hoe ze het leven in 'de krabbenmand' ervaren. Door middel van de reflectie die de schrijvers na elk interview doen, ga je met hen mee op een reis van bewustwording naar vrijheid.
Dit boek is van Nederlandse makelij, maar omdat de personages die de revue passeren ook zodanig bekend zijn in België stoort dit zeker niet.
Ik wou dat ik dit boek eerder had gelezen, het was fijn en vooral bevrijdend om terug te lezen hoe ik andere vrouwen krab en de confrontatie met mijzelf aan te gaan. Sinds ik dit boek uit heb gelezen probeer ik mij meer bewust te zijn van mijn eigen onzekerheid en ben ik mij gaan realiseren dat het vaak gepaard gaat met jaloezie. Het is op een manier zo fijn om mij te realiseren dat dit de kern is. Ik voel mij een minder “slecht” mens om te realiseren dat er redenen zijn waarom ik dit als vrouw doe, en ga absoluut hier proberen bewuster mee om te gaan! Bedankt voor dit
Eigenlijk is 4,5 sterren op zijn plaats. Interessant boek, inhoudelijk. Op zich staat er niet zoveel nieuw of verrassend in eigenlijk, maar het laat je wel stilstaan bij het feit dat vrouwen soms elkaars grootste vijand zijn. Daarbij past heel erg wat Madeleine Albright zei, wiens biografie ik onlangs las: 'there's a special place in hell for women who don't help other women'.
Ik vond de opbouw van het boek ook zeer verfrissend en verrassend. Graag gelezen.
Een boek over een boeiend thema dat je doet stilstaan bij eigen ‘krabervaringen’ in beide richtingen. Heel interessante materie en qua concept heel fijn om te lezen: gesprekken tussen de beide auteurs worden verweven met korte en langere interviews. Al hadden de diepte-interviews voor mij nog wat uitgebreider gemogen.
Vooral heel fijn dat het een boek is waarin de beide dames een soort van op zoek zijn naar hun feminisme. Ze onderzoeken het krabbenmandeffect en doen dat door vrouwen te interviewen vanuit allerlei posities. En daar schrijven ze brieven over naar elkaar. Deze onderzoekende houding zorgt voor een fijne toon.
Heel interessant hoe het “mean girl” idee onderzocht wordt in dit boek. Een pluspunt is ook de grote diversiteit van vrouwen die hier ervaring mee hebben, maar ik mis wel diepgang in het boek. De interviews met de vrouwen hadden wel wat langer mogen zijn en wat dieper op de kwestie in mogen gaan. Eerste helft is daarbij beduidend beter dan de tweede helft.
Zeer inspirerend boek om eens na te denken over hoe onze samenleving is ingedeeld/verdeeld. Het begin vooral vond ik echt heel fijn, het einde was veel herhaling. Ik raad dit boek aan aan mensen die nog niet veel weten over feminisme en aan vrouwen die zich sterker willen voelen als vrouw of richting andere vrouwen.
(de laatste 30 pagina's heb ik gescant want het was veel herhaling)
Wat een heerlijke manier van schrijven en leuke interviews! Ik ben me bewuster geworden van mijn positie als vrouw en zal denk ik maar samen met daan en milou de belofte aangaan om krabben te stoppen haha! Fantastisch meiden! ❤️
Ik hoorde over dit boek via de podcast van Werk & Leven. Toen het even daarna beschikbaar was in de bib, nam ik het uit nieuwsgierigheid mee. Ik lees sowieso liever fictie aangezien dat me meer ontspant, maar ik heb toch wel wat dingen opgepikt uit dit boek.
Heel leesbaar boek, veel geleerd en nieuwe inzichten op gedaan. Ik betrapte mezelf er al op dat ik sommige inzichten deelde met mensen om mij heen. Ook heb een aantal zinnen overgeschreven, zodat ik die nog eens terug kan lezen.
Mooi, kwetsbaar en eerlijk. Leest heel makkelijk weg, fijne interviews en leuk om de brieven tussen Daan en Milou te lezen. Veel van geleerd, aanrader dus!