In de jaren negentig veranderde de Partij van de Arbeid radicaal van koers. De PvdA wenste geen Partij van de Armoede meer te zijn. Ze omarmde beginselen als individuele verantwoordelijkheid en persoonlijk initiatief. Overheidsdiensten konden worden verzelfstandigd of geprivatiseerd. Regerend met eerst het CDA en daarna de VVD en D66, werd de PvdA bovendien medeverantwoordelijk voor harde bezuinigingen, voor een sanering van de sociale zekerheid, en voor jarenlang deregulerings- en marktwerkingsbeleid.
Waarom ging de PvdA akkoord met maatregelen die zo strijdig leken met de traditionele idealen van de sociaaldemocratie? Wat bracht de PvdA ertoe haar "ideologische veren' af te schudden? "Het was de tijdsgeest,' zeggen verscheidene betrokkenen achteraf. "We gingen met de stroom mee.' Maar zo eenvoudig is het natuurlijk niet.
In dit boek analyseren Duco Hellema en Margriet van Lith welke keuzes de Partij van de Arbeid in de jaren negentig heeft gemaakt, en hoe de opstelling van de PvdA kan worden verklaard. Ze spraken met vele PvdA-prominenten, die vaak spijt hebben van wat er destijds is gebeurd. "Dat hadden we nooit moeten doen.'
Als je heel erg pissig wil worden op de PvdA en wil overwegen om Ad Melkert uit te dagen voor een vuistgevecht zou ik dit boek direct gaan lezen maar anders kan ik me voorstellen dat je je met belangrijkere dingen wil bezighouden zoals klimaatverandering of de deventer moordzaak
Hellema & van Lith analyseren aan de hand van interviews met PvdA e-bewindspersonen en kamerleden de periode tussen (ruwweg) Lubbers III en Paars II, en welke rol de PvdA in die periode heeft gespeeld.
Het is ontluisterend om te lezen hoe ver de PvdA is meegegaan met de neoliberale wind die door Europe waaide. Sterker nog, de PvdA was op veel gebieden een enthousiast voorstander van privatisering, verzelfstandiging en marktwerking (Rick van der Ploeg, verantwoordelijk voor bezuinigingen bij de publieke omroep en in de cultuursectoor tijden Paars II vond zichzelf niet zo “extreem als Hayek”....”maar toch...”)
De verschraling van de publieke sector, nog maar eens pijnlijk onderstreept door de toeslagenaffaire, komt voor een groot deel uit de koker van de PvdA.
Ook pijnlijk om te zien is hoe Rottenberg/Vreeman de PvdA van massapartij tot campagneorganisatie hebben getransformeerd, waarbij leden monddood zijn gemaakt en geen enkele ruimte voor intern debat werd geboden. Daarvoor in de plaats is de partij van ‘professionals’ gekomen. Leden dienen zich te voegen naar betaalde krachten die het allemaal beter weten, en wie dat niet doet is ‘ouderwets’ (in het gunstigste geval) of een ‘gekkie’.
De toenmalig betrokkenen verdedigen hun beleid met het argument dat het echt niet anders kon. Collectivisme was dood, individuele ontplooiing was het credo. Het doet mij voorkomen dat de PvdA, na het mislukte kabinet van Agt II en de getorpedeerde formatie van 1982 (waardoor Den Uyl 2 er nooit is gekomen) hebben gedacht: dat nooit meer. Een uitdrukkelijke link wordt ook gelegd tussen het New Labour van Tony Blair en de Derde Weg. Al maken Hellema & van Lith duidelijk dat de PvdA al veel verder was met een maatschappijvisie waar pragmatische de leidraad was ipv sociaaldemocratische idealen.
Dit boek is daarom een must-read voor PvdA’ers die inzicht hebben in de huidige maatschappelijke verhoudingen, de cultuur van de PvdA als partij en de rol die de paarse kabinetten daarin hebben gespeeld.
Dit boek geeft een overzicht en analyze van de politieke geschiedenis van eind jaren 80 en jaren 90 van de PVDA specifiek en de politieke cultuur van die periode in algemene zin. Volgens mij hebben de schrijvers een zeer goed overzicht geproduceerd waarbij duidelijk word hoe bijzonder het eigenlijk was dat juist de PVDA een leidende rol heeft gespeeld bij de afbraak van de verzorgingsstaat. Veel meer dan ik eigenlijk had gedacht wat mij als linkse kiezer zeer teleurstelt. Titel van het boek is derhalve goed gekozen.
This book describes how the neoliberal wave after the end of the Cold War influenced the Dutch social-democratic thinking and policies in a fundamental way. Basically the Dutch social-democrats, during that period a leading Dutch political faction, completely turned from their belief and policies regarding a guiding role for Government in society, and instead fully embraced the neo-liberal philosophy, where the Government has a minimal role and every aspect of society is let to free market forces. They thereby forgot that many sectors in society do not operate in an environment of free and competing market forces. In summary, this book describes how a main political faction made itself superfluous.
Dit boek is onderdeel van een vraag waar ik al lang naar zocht: wat is er gebeurd dat de klassieke arbeider niet meer (centrum)-links stemt (PVDA)? Het boek is een geweldig historisch verhaal over hoe de PVDA door het neoliberalisme gegrepen werd en uiteindelijk zelf haar achterban verraadde. Met interviews van politici uit de tijd die nu terugblikken wordt er een goed en eerlijk beeld geschept wat er fout ging. Wat jammer was is dat het boek ophoudt na paars II, en niet de laatste grote klap van de PVDA analyseert (die na Rutte-II). Desondanks a must-read.
Een scherpe analyse van de keuzes die de PvdA in de jaren negentig heeft gemaakt. Het omarmen van de neoliberale beginselen en de harde bezuinigingen voor een sanering van de sociale zekerheid en jarenlange deregulerings- en marktwerkingsbeleid. Deze hebben geleid tot de teloorgang van de PvdA.
Wat een ongelofelijk drama. Een schande. Dat dit ooit heeft kunnen gebeuren. Hoe is het in vredesnaam mogelijk dat van alle partijen juist een socialistische partij zich laat gebruiken om het land te privatiseren en dereguleren.