Σονάτα υπό το σεληνόφως

by Yannis Maris, Γιάννης Μαρής, Ανδρέας Αποστολίδης (foreword)

Η ΣΟΝΑΤΑ ΥΠΟ ΤΟ ΣΕΛΗΝΟΦΩΣ είναι ένα ιστορικό, περιπετειώδες ερωτικό αφήγημα μυστηρίου του Γιάννη Μαρή που προκάλεσε μεγάλη εντύπωση όταν δημοσιεύθηκε σε δεκαεννέα συνέχειες στην εφημερίδα Ακρόπολις το 1959. Δεν εκδόθηκε ποτέ έως τώρα σε βιβλίο.
Συγκαταλέγεται στα δύο-τρία πιο επιδέξια μυθιστορήματα του Γιάννη Μαρή, και ως προς την πλοκή του και ως προς το αμφίσημο του κεντρικού χαρακτήρα (Μιχαήλ Βερύκκιος) και ως προς τη διφορούμενη ερμηνεία των πράξεών του.
Η Σονάτα εξελίσσεται το 1896 στην Αθήνα, αλλά όχι των Ολυμπιακών Αγώνων. Το ιστορικό φόντο είναι οι εχθροπραξίες στα σύνορα, παραμονές της ήττας από τον οθωμανικό στρατό και της παρ’ ολίγον διάλυσης του ελληνικού κράτους, που έφθανε τότε μέχρι και τη Θεσσαλία.
Ο Μαρής παίζει επίσης με την εγχώρια λογοτεχνική σκηνή της εποχής : Ο αφηγητής του συνευρίσκεται με τον Σουρή και τον Ροΐδη, ο οποίος μάλιστα του δίνει πληροφορίες για τον Μιχαήλ Βερύκκιο !
Η σκηνογραφία της Σονάτας : η Αθήνα τέλη του 19ου αιώνα, η Πλάκα, οι στύλοι του Ολυμπίου Διος, η οδός Πειραιώς, το Πεδίον του Άρεως, η οδός Πινακωτών (η σημερινή Χαριλάου Τρικούπη) και τα αραιά σπίτια γύρω από τα αμπέλια Καλλιφρονά, τα σημερινά Πατήσια. Κι ο αφηγητής, ένας εικοσιπεντάχρονος, περίεργος για το πραγματικό ποιόν του πανέμορφου Μιχαήλ Βερύκκιου, γίνεται μάρτυρας μιας ιστορίας απάτης και πάθους, που τον συγκλονίζει, ενώ η νεαρή χώρα του βρίσκεται στα πρόθυρα της κατάρρευσης.

Genres: Noir, Mystery, Crime

280 pages, Paperback

First published January 1, 1959

About the author

Yannis Maris (Greek: Γιάννης Μαρής) also known as Yannis Maris-Tsirimokos, Giannis Haniotis, was a novelist and screenwriter.

Reviews

[Eliasdgian · Rating 4 out of 5]

Ο Γιάννης Μαρής εμπνέεται από την ομότιτλη σονάτα για πιάνο του Λούντβιχ βαν Μπετόβεν (υποθέτω κι από την αχαλίνωτη έκφραση των συναισθημάτων που απαντάται στο τρίτο μέρος της) και παραδίδει τους ήρωές του στα κελεύσματα μιας μοίρας που αποδεικνύεται για όλους σκληρή.

Δημοσιευμένο σε συνέχειες στην εφημερίδα Ακρόπολις το 1959 και εκδοθέν για πρώτη φορά φέτος σε βιβλίο, το περιπετειώδες αυτό ερωτικό αφήγημα μυστηρίου παρασύρει τον αναγνώστη του στην ατμόσφαιρα μιας παλιάς, εν πολλοίς άγνωστης, Αθήνας, που, παραμονές του ατυχούς Ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897, γίνεται ο ιδανικός μυθοπλαστικός καμβάς μιας συναρπαστικής ιστορίας προδοσίας και έρωτα.

Μονομαχίες με όπλα υπό τον πρωινό αττικό ουρανό, μυστικά που στοιχειώνουν τους κατόχους τους αλλά δεν αποκαλύπτονται παρά την ύστατη ώρα, αινιγματικές προσωπικότητες που τις ενώνει/χωρίζει ένα παράξενο, σκοτεινό παρελθόν (Μιχαήλ Βερύκκιος, Τατιάνα Κολοζώφ), κι ένα πανέμορφο σεληνόφως που μπορεί να μην αντανακλά στα ήσυχα νερά της λίμνης της Λουκέρνης (όπως θεωρήθηκε ότι κάνει το πρώτο μέρος της ομότιτλης σονάτας), αλλά δημιουργεί μνημειώδεις φεγγαρόφωτες νυχτιές στα γειτονιές της Πλάκας και των Πατησίων, στ’ αρχοντικά της Κηφισιάς και της οδού Πειραιώς, κάτω και πέρα από τους στύλους του ναού του Ολυμπίου Διός.

Υπέροχο αφήγημα, σχεδόν αψεγάδιαστο, ανώτερο από πολλά από τα αστυνομικά διηγήματα του Γιάννη Μαρή, έδωσε χρώμα σε μία Κυριακή που όλα έδειχναν ότι θα ξημέρωνε πληκτική. Τέσσερα αστέρια που αναρωτιέμαι γιατί δεν είναι πέντε.

[Nikos Tsentemeidis · Rating 5 out of 5]

Ο Μάρκαρης είπε για τον Μαρή, ότι αν είχε βρει έναν ατζέντη στο εξωτερικό και προωθούσε τις μεταφράσεις του, θα μπορούσε να είναι ο Έλληνας Simenon και πιστεύω ότι δεν είχε άδικο.

[Tim Orfanos · Rating 4 out of 5]

Ίσως το πιο ψυχογραφικό μυθιστόρημα του Μαρή, όπου φαίνεται να έχει επηρρεαστεί από τη 'Μάσκα του Δημητρίου' του Άμπλερ, τουλάχιστον στη μυστηριώδη 'σκιαγράφηση' του κεντρικού ήρωα, Μιχάλη Βερρύκιου, αλλά σε πιο ελεγχόμενο βαθμό. Το κοινωνικό και πολιτικό κλίμα της Ελλάδας του 1896 αποδίδεται αρκετά πειστικά, ενώ το βασικό θέμα που είναι η ανδρική τιμή και η πρόκληση σε μονομαχία παρουσιάζει πρωτοτυπία και αγωνία - απλά, για κάποιο προσωπικό λόγο ο Μαρής αναφέρεται (μυστηριωδώς) αρκετά συχνά στην ωραία εξωτερική εμφάνιση του Βερρύκιου, δίνοντας μια επιφανειακή αίσθηση περιγραφής του χαρακτήρα.

Πάντως, αξίζει να διαβαστεί, γιατί μαζί με 'Το τρένο των 9.45' ξεχωρίζει από τη βιβλιογραφία του Μαρή.

Βαθμολογία: 4,2/5 ή 8,4/10.

Θα γίνεις και εκτενέστερη κριτική στο βιβλίο.

[Γιώργος-Νεκτάριος Παναγιωτίδης · Rating 4 out of 5]

H Σονάτα υπό το σεληνόφως είναι ένα σύνθετο "αφήγημα" (νουβέλα). Όπως λένε (όχι άστοχα) οι επιμελητές της Άγρας, είναι "ιστορικό περιπετειώδες ερωτικό αφήγημα μυστηρίου".
Μπορώ να πω ότι έχει μια αρκετά ενδιαφέρουσα ιστορία και πλοκή: ο αφηγητής (που δεν είναι παντογνώστης) ξεκινάει με την αφήγηση μιας μονομαχίας (όπως αυτή που βλέπουμε στα γουέστερν), μάλιστα με πολύ αυστηρούς κανόνες: δέκα βήματα, 3 βολές, άρα σίγουρος θάνατος, ακόμη και αν είναι ο αντίπαλος "τυφλός". Μάλιστα, ο Βερύκκιος (για άγνωστους λόγους), παρ' ότι προκάλεσε την αναμέτρηση, έχει αποφασίσει να μη ρίξει.
Ο φίλος του αφηγητή μας, νέος στην ώριμη νεότητά του, με αγγελικό πρόσωπο αλλά και το "χαμόγελο του σατανά", ο Μιχαήλ Βερύκκιος, είναι αυτό που λέμε "Βίος και Πολιτεία": παλιός αξιωματικός του Τσάρου, τζαναμπέτης, δοσμένος σε διάφορα πάθη, κρυψίνους, αλλά και καλός φίλος. Αδιαφιλονίκητα κυρίαρχο στοιχείο στη ζωή του ο έρωτας προς τη Ναταλία Κολοζώφ, γυναίκα που αρχικά είχε καταστήσει έγκυο και κατόπιν... εγκαταλείψει με το αγέννητο παιδί για άλλη (με προφανές αποτέλεσμα την αποστασιοποίησή της).
Η ιστορία, όπως μας τη διηγείται από την αρχή-αρχή, περιλαμβάνει 2 μυστηριώδεις απόπειρες δολοφονίας εναντίον του Βερύκκιου και άλλα γεγονότα ανεξήγητα, και καταλήγει, σε πρώτη φάση, στην μονομαχία με τον νεαρότατο ανθυπολοχαγό Αγαπηνό (αντίζηλο, που και προκαλεί μέσα σε παρτίδα πόκερ). Όμως δεν τελειώνει εκεί: ο Βερύκκιος συνεχίζει τη ζωή του και σε κάποια φάση εξαφανίζεται στο εξωτερικό, δίνοντας πρώτα οδηγίες στο φίλο του για παραλαβή κάποιου "δέματος", που μαθαίνει πλέον νέα και "νέα" μόνο από τα φιλικά "κοσμικά σαλόνια" όπου παρευρίσκεται. Αυτό το τμήμα του βιβλίου είναι ίσως και το πιο ενδιαφέρον.
Σε γενικές γραμμές, μια αρκετά ενδιαφέρουσα ιστορία, με εξαιρετική αρχή και ενδιαφέρον τέλος, στο φόντο του "Ατυχούς πολέμου" του 1897. Στο ενδιάμεσο, οι επαναλήψεις λόγω της πρώτης δημοσίευσης σε συνέχειες (εφ. Ακρόπολις, 1959) μπορεί να κουράσουν τον αναγνώστη, ενώ μερικές φορές δίνεται η εντύπωση ότι η πλοκή παρατραβάει σε μάκρος. Το γράψιμο είναι εντούτοις πάρα πολύ καλό και δίνει την εντύπωση πως δεν υστερεί, παρά τη σχετική λιτότητά του, από "μεγαλύτερους" λογοτέχνες. Κάποιες παρατηρήσεις των επιμελητών -το είχα ξαναπεί- πάνω στο έργο του Μαρή μου φαίνονται πολύ άστοχες (ανάλογες του Κορδάτου για τον... "ηδονοβλεψία" Παπαδιαμάντη), ωστόσο η εικονογράφηση είναι εξαιρετική.
Από όσα έχω διαβάσει του Μαρή, το έργο του που μου άρεσε το λιγότερο, αλλά και πάλι χωρίς να μην είναι πολύ καλό...

[Δήμητρα Κουζούλογλου · Rating 3 out of 5]

Η «Σονάτα υπό το σεληνόφως» είναι το δεύτερο βιβλίο του Γιάννη Μαρή που διαβάζω και ομολογώ πως για άλλη μια φορά με άφησε με πολύ θετικές εντυπώσεις.

Πρόκειται για ένα περιπετειώδες ιστορικό ερωτικό αφήγημα μυστηρίου, όπως το χαρακτηρίζει ο Ανδρέας Αποστολίδης στον πρόλογο του βιβλίου, ευκολοδιάβαστο, με λιτή και άμεση γραφή, με μια αφήγηση που σε μεταφέρει στην Αθήνα στα τέλη του 19ου αιώνα και με μια γρήγορη ροή που σου κρατάει το ενδιαφέρον μέχρι το τέλος, μέχρι να μάθεις για το μυστήριο που πλανάται σε όλη την ιστορία. Κλισέ χαρακτήρες, ένας μυστηριώδης, αμφιλεγόμενος ήρωας, δυναμική πλοκή και noir ατμόσφαιρα συνθέτουν τη «Σονάτα υπό το σεληνόφως». Αν κάτι δε μου ταίριαξε τόσο σε αυτό το βιβλίο είναι ότι στο τέλος κάποια ερωτήματα μου έμειναν αναπάντητα σχετικά με τη ζωή του κεντρικού ήρωα. Ναι, μεν το κεντρικό μυστικό αποκαλύφθηκε, αλλά κάποιες προεκτάσεις του έμειναν στην αφάνεια ή στην ευχέρεια του αναγνώστη και της αναγνώστριας πιθανόν για τα δικά του/της συμπεράσματα.

Δείτε την κριτική μου ανάλυση για τη «Σονάτα υπό το σεληνόφως» εδώ.

[Paola · Rating 3 out of 5]

Είναι μια όμορφη θλιβερή μικρή ιστορία. Η ομορφιά της συνίσταται στην ωραία αναβίωση της Αθήνας του 19ου αιώνα, στην παρουσίαση της φιλίας, του απελπισμένου έρωτα, της σχεδόν αρχαιοελληνικής τραγωδίας και στην δημιουργία ενός ιδιαίτερα περίπλοκου κεντρικού ήρωα.

[MarikaRebetissa · Rating 3 out of 5]

Η πρώτη μου επαφή με το έργο του Γιάννη Μαρή. Ευανάγνωστο βιβλίο που ενδείκνυται για να περάσεις ευχάριστα και ξεκουραστα κάποιες ώρες. Ωστόσο, οι ανατροπές στην πλοκή ήταν προβλέψιμες και, πέρα από την "περιπετειώδη" και ρέουσα αφήγηση, δεν αποκομίζεις κάποιο βαθύτερο μήνυμα. Τέλος, αν και στην περιγραφή αναφέρεται ως ιστορικό μυθιστόρημα, δεν υπάρχουν αρκετά ηθογραφικά και ιστορικά στοιχεια για την Αθήνα της εποχής, πέρα από την αναλυτική περιγραφή των μονομαχιών και καναδυο απλές αναφορές σε πρόσωπα και τοπωνύμια.

[Αλέξης Γυφτοδήμος · Rating 3 out of 5]

Ισως όχι από τα καλύτερά του αλλά δεν έχει καμία σημασία, είναι Μαρής. Με πήγε πίσω στην δεκαετία του -60, από τότε είχα να διαβάσω κάτι δικό του. Πόσα χρόνια...

[Xrysoula P · Rating 5 out of 5]

Άκρως συγκίνηση και ο ίδιος ο πρωταγωνιστής σε κάνει να αμφιβάλεις για το πως τον κρίνεις

[Rêve · Rating 3 out of 5]

Καταλαβαίνω γιατί θεωρείται από τα καλύτερα του , αλλά τα πιο νουάρ whodunit του Μαρη είναι που μπαίνουν στα αγαπημένα μου.

[Γιάγκος Πλατής · Rating 5 out of 5]

Ήταν η πρώτη μου επαφή με τον Γιάννη Μαρή! Πραγματικά η ιστορία με καθήλωσε. Εξαιρετικό! Μου άρεσε πολύ η νουάρ ατμόσφαιρα της Αθήνας σε μια άλλη εποχή που το όλο κλίμα έμοιαζε σαν να διαδραματιζόταν η ιστορία και κάπου αλλού.